The website uses cookies. These are text data saved by the browser on the user's device. They are used for the proper functioning of the website, collecting statistical information about visitors and operating facilities for logged in users. By using the website, you consent to the use of cookies. The cookie settings can be changed in your browser. If you do not change these settings, you accept the cookies used on the website.

Show/Hide the side panel
×
  • Description
  • Notes
  • ID: D 229
  • Title: [Erekcja altarii pod wezw. Wniebowzięcia NMP i śś. Leonarda i Mikołaja Wyznawców w kościele parafialnym w Dorach z fundacji Jakuba i Aleksandry Mickiewiczów z Wozginiszek, dokonana przez biskupa wileńskiego Wojciecha Radziwiłła].
  • Document issuer: Radziwiłł, Wojciech bp wileński (ca 1476–1519)
  • Time and place of origin: 1512 01.20. Wilno
  • Physical description: 40x60 cm
  • Language: Łac., pol.
  • Subject keywords:
    • Brzeziński, Maciej altarzysta w Dorach (?-po 1512)
    • Grzegorz syn Wojciecha z Brześcia, notariusz publiczny kreacji apostolskiej (?-po 1512)
    • Jan Albin z Krakowa doktor dekretów, kanonik wileński (?-1512/1531)
    • Miastkowski, Leonard notariusz kurii wileńskiej (?-po 1512)
    • Mickiewicz, Aleksandra fundatorka altarii w kościele parafialnym w Dorach (?-po 1512)
    • Mickiewicz, Jakub fundator altarii w kościele parafialnym w Dorach (?-po 1512)
    • Mickiewicz, Maciej pleban w Dorach, syn Jakuba i Aleksandry (?-po 1512)
    • Paweł pleban w Łosku (?-po 1512)
    • Sienkiewicz, Jan krewny Mickiewiczów z Wozginiszek (?-po 1512)
    • Stanisław altarzysta w Dorach (?-po 1512)
    • Szwarc, Marcin mieszczanin wileński (?-po 1512)
    • Szymon pleban w Jarszewiczach (?-po 1512)
    • Tomasz pleban w Wiśniewie (?-po 1512)
    • Parafia pw. Wniebowzięcia NMP i śś. Leonarda i Mikołaja Wyznawców (Dory, Litwa) 16 w.
    • Kościoły i kaplice mecenat 16 w. Litwa
    • Litwa 16 w.
    • Kopacze (Litwa) 16 w.
    • Wozginiszki (Litwa) 16 w.
    • Dory (Litwa) 16 w.
    • Altarie 16 w. Litwa
  • Seal: Pozostały ślady 4 nacięć do paska do pieczęci.
  • Remarks:
    • Biskup wileński Wojciech (Albrycht) Radziwiłł eryguje altarię pod wezw. Wniebowzięcia NMP i śś. Leonarda i Mikołaja Wyznawców w kościele parafialnym w Dorach w diecezji wileńskiej (pow. oszmiański na Rusi Białej, pod Mińskiem) z fundacji Jakuba i Aleksandry Mickiewiczów (Mÿczkowicz, Miczkÿewicz, Myczkyewicz), szlachty z Wozginiszek (Veczginisski, Voczginisskÿ) i Kopaczy. Nowy ołtarz został zbudowany, ozdobiony i uposażony dla sprawowania służby bożej w intencji zbawienia dusz wszystkich członków rodziny i krewnych rodziny Mickiewiczów pochowanych w tymże kościele. Zatwierdzenia dokonano na prośbę fundatorów na podstawie oryg. perg. przywileju erekcyjnego, wystawionego przez nich pod koniec poprzedniego roku (28 XI 1511) we dworze w Wozginiszkach w obecności czterech świadków: Pawła plebana z Łoska (Lossokinÿa), Stanisława altarzysty w Dorach, Stanisława tamtejszego zakrystiana i szlachcica Jana Sienkiewicza (Syenkowitz). W skład uposażenia altarii weszły zarówno dobra nieruchome, tj. grunty wraz z zabudowaniami, jak i pewne sumy pieniężne i kosztowności na zaopatrzenie ołtarza we wszelkie potrzebne paramenty kościelne (kielichy, ampułki, antepedia, ornaty, obrusy, drogie okrycia, kapy wysadzane klejnotami, księgi liturgiczne). Podstawą fundacji był zapis domu z podwórzem na mieszkanie altarzysty, który miał pełnić służbę Bożą przy nowym ołtarzu, oraz połowy wszystkich dochodów z folwarku fundatorów w Wozginiszkach (w dawn. pow. wilejskim, przy trakcie z Mołodeczna do Mińska) na jego utrzymanie (z ziemi uprawnej i nieuprawnej, z zabudowań i wszelkich innych należności). Do fundacji przypisano trzech kmieci: Wasilca lub Wasyla (Vassilyecz), Wawrzyńca (Lawrinyecz) i Maćka (Maczko) z rodzinami, służbą i majątkiem oraz człowieka niewolnego zwanego Jańcem (Janyecz) z żoną i pięciorgiem dzieci. Jakub Mickiewicz zwiększył uposażenie o zapis dwóch kolejnych dziesięcin z własnych wsi Wozginiszki i Kopacze (nad rz. Berezyną Niemieńską w dawn. pow. oszmiańskim, drugi majątek Mickiewiczów). Z kolei jego żona Aleksandra zapisała na rzecz altarii z woli męża po swej śmierci własną rodzinę niewolną, która służyła jej jeszcze w czasach panieńskich: dwóch mężczyzn zwanych Jańcik piekarczyk (Janczik pyekarzecz) i Lenczyk (Lyenczik) oraz kobietę imieniem Lichusa i służące Bolewkę i Kózkę (Kusska). Do tego pieniądze w gotowiźnie: 50 kop szerokich groszy praskich, pożyczonych mieszczaninowi wileńskiemu Marcinowi Szwarcowi (Sworcz), na zakup ornatów, ksiąg liturgicznych, antepediów, kielichów, ampułek, obrazów i innych potrzebnych rzeczy oraz dwie mniejsze sumy: 30 kop szerokich groszy praskich i 3 kopy monety litewskiej. W testamencie fundatorki znalazły się także ornat, dwa kielichy i rzeczy osobiste w postaci drogich strojów i materii: wysadzane klejnotami nakrycie głowy (tzw. czółko lub bramka), dwie duże pelerynki i jedna mała, różne okrycia wierzchnie – futerko z kun ze srebrnymi klamrami i drugie kaszmirowe, czarna opończa z sukna ostródzkiego (?), haras powleczony kirem czy zapony. Egzekutorami testamentu Aleksandry byli prócz męża i rodzonego syna Macieja, który był księdzem, okoliczni plebani – Maciej z Dorów (ten sam?) i Szymon z Jarszewicz (Jarschowicze, Gyerssewicze). W zamian za bogate uposażenie altarzysta miał odprawiać dwie msze św. tygodniowo: jedną o Męce Pańskiej, a drugą za zmarłych przez dwa kolejne tygodnie, a trzeciego tygodnia jedną mszę o Wniebowzięciu NMP (i tak cyklicznie). Ponadto do jego obowiązków należało celebrowanie nabożeństw i procesji w przepisanych szatach liturgicznych. We wszelkich sprawach kościelnych altarzysta miał być posłuszny plebanowi jako rządcy parafii. Prawo patronatu i prezenty należało do prawowitych spadkobierców i krewnych fundatorów, którzy mieli obowiązek przedstawiać każdorazowo biskupowi i jego następcom do zatwierdzenia kolejnych kandydatów do beneficjum. Obecnie na altarzystę prezentują Macieja z Brzezin, który uzyskał od biskupa kanoniczną instytucję. Świadkami czynności prawnej obok fundatorów byli ich krewni w osobach syna Bartłomieja Mickiewicza (Mÿczkÿewicz) i szlachcica Stanisława Sienkiewicza (Sÿenczewicz) oraz duchowni: Jan Albin z Krakowa (Joannes Albinus de Cracovia), kanonik wileński i kanclerz biskupi, plebani: Tomasz w Wiśniewie (Wÿssnyewo), Maciej w Dorach i Szymon w Jarszewiczach (Gyerssewicze, Jarschowicze) oraz notariusz kurii wileńskiej Leonard z Miastkowa (Mÿassthkowo). Prawdziwość aktu biskupiego stwierdził w formie instrumentu notarialnego notariusz publiczny kreacji apostolskiej Grzegorz, syn Wojciecha z Brześcia (Gregorius Alberti de Brzesczÿe), obecny przy dokonaniu czynności prawnej i własnoręcznie podpisany w formule notarialnej.
    • Dok. w formie instrumentu notarialnego: 5-wierszowa formuła notarialna rozpoczynająca się wielkim ozdobnym inicjałem wpisana inną ręką drobniejszym pismem pod tekstem gł. ; znak notarialny (signum notariale) wrysowany tuż pod tekstem gł. po lewej (herald. prawej) stronie karty, ale w dużej odległości od formuły wpisanej po stronie prawej: na dwustopniowym cokole złożonym z szerokiej, masywnej podstawy z obło zakończonymi bokami, zwieńczonej u dołu dwoma dużymi skrzyżowanymi „wąsami” oraz spoczywającego na niej znacznie węższego i płytszego stopnia o wklęsłych zakończeniach krótki pionowy palik zwieńczony gwiazdą lub kołnierzem o trzech rogach, na którym oparte duże serce przekrzyżowane dwiema cienkimi i zakończonymi spiralnie liniami na kształt położonej litery X, na podstawie i stopniu skrócone napisy informujące o właścicielu znaku (od góry): Gre · [Gregorius] Al · [Alberti] de · Brze [Brzesczÿe].
    • In dorso w lewym górnym rogu nota streszcz. nieco późn. pismem lekko kursywnym: 1512 [D]ie [?] 20 Marca [błędny miesiąc!] Confirmatio Funduszu Altarij w Kosciele Dorskim Jakuba i Alexandry Mickiewiczow przez Xiędza Alberta Biskupa Wileńskiego ; ponadto kilka dopisków i sygn. arch.: w lewym dolnym rogu odwrócone drobnym pismem – [1.] 1511 28 9bra [Novembra = XI] ; tuż pod nią [2.] 1512, 20 Marty ; nieco niżej inną ręką fioletowym ołówkiem [3.] st [?] J. 1572 ; pośrodku dok. słabo czytelne [4.] Dorensis 1512 ; obok po prawej prostopadle inną ręką [5.] Dory ; po lewej nieco dalej słabo czytelne [6. ] No 34 ; po prawej pośrodku mała okrągła współcz. pieczątka Biblioteki Kórnickiej.
    • Stan zachowania dostateczny (dok. po konserwacji) ; dok. mocno zaplamiony (zażółcenia i plamy wilgoci) w środku strony tekstowej, zaś ogólnie bardziej przybrudzony na odwrocie, zwłaszcza wzdłuż złożeń i na niektórych krawędziach, na tej stronie także wiele rozsianych plamek różnej wielkości i proweniencji ; stożkowe ubytki perg. przy krawędziach: górnej (jeden) i lewej (dwa), największy ubytek u dołu prawego złożenia w postaci trzech połączonych ze sobą dziur różnej wielkości (uzup.) z pewną szkodą dla trzech dolnych wierszy formuły notarialnej, udarty lewy górny narożnik ; ślady podwójnych i potrójnych zagięć dolnych narożników ; na wysokości 1. wiersza formuły notarialnej podłużna perforacja wzdłuż pionowej laski litery, pod formułą trzy małe dziurki ; ślady sześciu złożeń (z zakładką) ; czytelność tekstu głównego dobra, gorsza na przybrudzeniach i złożeniach, formuły notarialnej dostateczna (pismo mniej staranne, wyblakły inkaust) ; staranna minuskuła gotycka ; nieliczne podkreślenia w tekście (inkaustem i długopisem?) ; imię wystawcy dok. oddane majuskułą gotycką dużo większym modułem pisma (litera inicjalna znacznie szersza, wysunięta na lewy marg. i bogato kaligrafowana).
    • Brak pieczęci, przy dolnej krawędzi pozostały dwa nieregularne otwory na sznurki do przywieszenia p. ; użycie p. zapowiedziane w koroboracji ; [transumowany przywilej erekcyjny także miał pieczęć przywieszoną przez Jakuba Mickiewicza].