The website uses cookies. These are text data saved by the browser on the user's device. They are used for the proper functioning of the website, collecting statistical information about visitors and operating facilities for logged in users. By using the website, you consent to the use of cookies. The cookie settings can be changed in your browser. If you do not change these settings, you accept the cookies used on the website.

Show/Hide the side panel
×
  • Description
  • Notes
  • ID: D 49
  • Title: [Zatwierdzenie przez Zygmunta Starego ostatecznego wyroku komisarzy królewskich (Mikołaja Jordana z Zakliczyna i Jakuba z Lubomierza) w sprawie między Mikołajem Cikowskim a Janem Tęczyńskim o bezprawne wykonywanie przez tego ostatniego władzy wójta miejskiego w Bochni; przyznanie dekretem komisarskim wszelkiej władzy i prerogatyw urzędu wójtowskiego Mikołajowi Cikowskiemu].
  • Document issuer: Zygmunt Stary (król Polski ; 1467-1548)
  • Time and place of origin: 1518.03.01. Kraków
  • Physical description: 68x44 cm
  • Language: Łac., pol.
  • Subject keywords:
    • Andrzej z Krzeszowa 16 w.
    • Bank, Zbigniew ze Straszęcina 16 w.
    • Brudzewski, Jan Jarand wda łęczycki (ca 1460–1532)
    • Buczacki, Jakub bp kamieniecki (ca 1470–1451)
    • Chodecki, Otto wda ruski (?-1534)
    • Chodecki, Stanisław sta lwowski (?–1529)
    • Cikowski, Mikołaj klan połaniecki, wójt miejski bocheński (ca 1470–1535)
    • Ciołek, Erazm bp płocki (1474–1522)
    • Drzewicki, Maciej bp włocławski (1467–1535)
    • Firlej, Mikołaj hetman w. kor. (?-1526)
    • Gomoliński, Mikołaj pisarz ziemski sieradzki (ca 1490–1531)
    • Górecki, Stanisław kanonik poznański (?–1525)
    • Jakub z Lubomierza sędzia grodzki i ziemski krakowski 16 w.
    • Jordan, Mikołaj starosta oświęcimski (1467–1521)
    • Kamieniecki, Marcin wda podolski (?-1530)
    • Kazimierz Jagiellończyk (król Polski ; 1427–1492)
    • Kmita, Piotr marszałek nadw. kor. (1477–1553)
    • Konarski, Jan bp krakowski (1447–1525)
    • Koniecpolski, Stanisław Przedbór sta przemyski 16 w.
    • Krupski, Jerzy klan lwowski (1472–1548)
    • Krzycki, Andrzej prymas (1482–1537)
    • Łaski, Jan prymas (1456–1531)
    • Łaski, Jarosław wda sieradzki (?-1521)
    • Latalski, Jan prymas (1463–1540)
    • Lubrański, Mikołaj Gardzina wda poznański (ca 1460–1524)
    • Niszczycki, Andrzej z Radzanowa wda płocki (?–1532)
    • Pilecki, Mikołaj wda bełski (?-1527)
    • Spytko III z Jarosławia wda i klan krakowski (ca 1436–1519)
    • Szydłowiecki, Mikołaj podskarbi w. kor. (1480–1532)
    • Tęczyński, Andrzej wda lubelski (ca 1480–1536)
    • Tęczyński, Jan podkomorzy krakowski (?–1532)
    • Tomicki, Piotr bp przemyski, podkanclerzy kor. (1464–1535)
    • Zaremba, Jan z Kalinowy wda kaliski (?-przed 1523)
    • Wójt 16 w. Polska
    • Urzędnicy 16 w. Polska
    • Bochnia (woj. małopolskie) 16 w.
  • Seal: owalna Zygmunt Stary (król Polski ; 1467-1548) koronna wielka wosk czerwony sznury plecione z białych, żółtych, czerwonych i fioletowych nici uszkodzona SIGISMUNDUS DEI G[...] Gumowski M.: Pieczęcie królów polskich. ? Nr 45.
  • Remarks:
    • In dorso 4 streszczenia: jedno współczesne w jęz. pol. (!) i trzy nowsze łac. wpisane różnymi rękoma inkaustem różnego koloru: [1.] Item tho yesth List kroliewsski skazanya czo szyą rady dothycze wybieranya wbochny [!] myedzy vrodzonym panem Mikołaiem Czikowsskym Castellanem połanieczkyem zyedney Strony a myedzy vrodzonym panem Janem Tanczinskyem Pothkonioszem [!] Cracowskym Zdrvgyey [!] strony ; [2.] [sygn.:] 99 A(nn)o 1518 Approbatio Commissionis Int(er) Ca[…] et Tenczyski Succamer(arium) Cracouien(sem) de eligendo Magistratum ; [3.] Decretum Sigismundi 1mi 1518 in Conuentione Regni. Quo Aduocato Bochnensi adiudicat(ur) Electio Magistratum et Iurisdictio Super Ciues M Vero Succamerario […] Iurisdictio Super Personas [?] ; [4.] Inductu(m) ad Acta Off(ic)ii Consular(is) Bochnens(is) Feria 5ta post Festum Sancti Laurentii p(ro)x(im)a die 13 Augusti 1671 ; poza tym noty arch.: [5.] A(nn)o 1518 ; [6.] duża kaligrafowana litera „R”, przy której nóżkach dopisane dużo mniejsze litery „I” i „D” oraz nadpisane po odstępie minuskulne „te” (w dolnej części dok.) ; u dołu dok. między sznurkami mała okrągła dziewiętnastowieczna pieczątka Biblioteki Kórnickiej.
    • Stan zachowania dok. bardzo dobry ; lekkie przybrudzenia, zwłaszcza w prawym dolnym kwartale in dorso (niegdyś zewn. okładziny złożonego dok.) i miejscowo w prawym górnym rogu strony tekstowej, i zażółcenia na zgięciach ; pojedyncze dziurki na złożeniach ; ślady pięciu złożeń + szeroka zakładka ; czytelność tekstu bardzo dobra ; lekko kursywna antykwa ; liczne podkreślenia w tekście ; noty marginalne dwóch rąk na prawym marg. ; inwokacja kaligrafowana minuskułą got. o dużo większym module pisma z olbrzymim inicjałem „I” na lewym marg. ; pierwsza litera arengi i dwie litery intytulacji także kaligrafowane, z ozdobnikami, ale bez wypełnienia ; formuła relacyjna u dołu po prawej.
    • Pieczęć woskowa: Zygmunt I Stary (1467–1548), król Polski, wielki książę litewski ; wielka koronna ; okrągła, Ø 74 mm ; wosk czerwony (uzup. w ok. 50%) w miseczce z naturalnego, obecnie mocno przybrudzonego ciemnobrązowego wosku (znacznie uzup. – ogółem w ok. 50%, od strony wycisku prawie na całym obwodzie) ; zawieszona na 2 sznurach plecionych z grubych białych, żółtych, brązowych (dawniej czerwonych?) i purpurowych nici przewleczonych przez dwie dziurki w dok. i zakładce ; otok zachowany tylko w początkowym fragm. (dalej nierekonstruowany) ; legenda otokowa jednowierszowa, otwierana i zamykana przez zachodzące na otok tarcze z herbami rodowymi króla, zachowana tylko na początku: „Sigismundus : deig[…]” ; minuskuła gotycka ; otok ujęty dwiema delikatnymi liniami ciągłymi ; pole pieczętne: w centrum pola pod zamkniętą koroną duża tarcza z ukoronowanym Orłem (herbem Królestwa Polskiego) otoczona wewn. pierścieniem z podwójnej linii ciągłej dotykającym z obu stron korony, wokół tej tarczy, wieniec mniejszych tarcz w lekkim ukłonie heraldycznym z herbami ziemskimi, zamknięty zewn. pierścieniem z pojedynczej grubszej linii ciągłej flankowanej dwiema liniami włosowatymi, przy czym z pierwotnych 9 tarcz zachowane tylko 4: tarcza z herbem Prus Królewskich w całości, reszta, tj. Pomorze, Mołdawia i Ruś, fragmentarycznie, nad koroną dwie silnie zachodzące na otok legendy tarcze, nieco większe ze względu na rangę, w ukłonie heraldycznym z herbami rodowymi króla: Pogonią (zwróconą w lewo) i Pasem rakuskim Habsburgów, tło tarcz herbowych wypełnione delikatnym motywem roślinnym ; mocno uszkodzona (zachowana mniej więcej w połowie), po konserwacji (wycisk i miseczka) ; użycie p. zapowiedziane w koroboracji ; [reprod.:] [1.] M. Gumowski, Pieczęcie królów polskich, Kraków 1920, s. 25, nr 45, tabl. XVII, nr 45 ; [2.] S. K. Kuczyński, Polskie herby ziemskie. Geneza, treści, funkcje, Warszawa 1993, s. 123, [il.] 112 ; [3.] Z. Piech, Monety, pieczęcie i herby w systemie symboli władzy Jagiellonów, Warszawa 2003, s. 78, [il.] 9; [4.] Sigilla regum et reginarum Poloniae. Pieczęcie królów i królowych Polski ze zbiorów Archiwum Głównego Akt Dawnych, wyd. II, Warszawa 2015, s. 40.
    • Zygmunt I Stary, król Polski i wielki książę litewski, zatwierdza ostateczny wyrok delegowanych przez siebie komisarzy królewskich: Mikołaja Jordana z Zakliczyna, kasztelana wojnickiego i wielkorządcy krakowskiego, oraz Jakuba z Lubomierza, sędziego grodzkiego i ziemskiego krakowskiego, wydany i ogłoszony z polecenia monarchy w sprawie między Mikołajem Cikowskim, kasztelanem połanieckim, miecznikiem i burgrabią krakowskim oraz wójtem miejskim bocheńskim a pozwanym Janem Tęczyńskim, podkomorzym krakowskim, o bezprawne przejęcie przez tego ostatniego kompetencji wójta miejskiego w królewskim mieście Bochni i wykonywanie władzy wójtowskiej w zakresie wolnego wybierania i odwoływania (w przypadku łamania prawa) burmistrza i rajców miejskich, przyjmowania osadników do prawa miejskiego, sądzenia mieszczan, pobierania dochodów z kar miejskich czy innych spraw związanych z organizowaniem życia w mieście. Cikowski, nie mogąc na własną rękę zakończyć konfliktu, ciągnącego się prawdopodobnie dłużej, doniósł o sprawie królowi, który wysłał na miejsce swych pełnomocnych komisarzy dla zbadania sprawy (przesłuchanie stron sporu, pozwanie Tęczyńskiego (pozwu nie przytoczono in extenso) i przywrócenia porządku prawnego wydaniem wyroku w formie dekretu komisarskiego. W trakcie rozprawy Cikowski przedłożył posiadane przywileje wójtowskie (privilegium advocatiale) Kazimierza Jagiellończyka i innych królów, legitymujące posiadaną władzę. Z kolei Tęczyński, mimo iż jako podkomorzy pełnił urząd o zupełnie innych kompetencjach (co wyraźnie podkreślono w mandacie król.), w trakcie procesu zapewniał, że działa zgodnie z prawem, na dowód czego przedstawił własne dokumenty – zamiast król. przywilejów pokazał jednak jedynie statut koronny Kazimierza Jagiellończyka, przekonując zarazem komisarzy do wydania na tej podstawie korzystnego dlań wyroku. Ci ostatni po wysłuchaniu stron i przeanalizowaniu pism orzekli, że to Cikowski jest legalnie powołanym wójtem miejskim w Bochni i tylko on (także jego prawowici następcy) ma wystarczające prawa wykonywania władzy wójtowskiej na powierzonym terenie. Oświadczyli, że dalsze przedłużanie i eskalowanie konfliktu grozi zmniejszeniem dochodów miejskich i zaburzeniem porządku publicznego, dlatego sprawę należy ostatecznie zamknąć. Tęczyńskiemu jako podkomorzemu potwierdzili jedynie, nadane mu już mocą statutu koronnego, na który się powoływał, prawo mianowania górników (fossores – „kopacze”) i ich nadzorców, czyli żupników (zuparii). Cikowski postulował o wpisanie do akt komisarskich zarówno mandatu króla, jak i wyroku jego komisarzy. W treści dyplomu przytoczono w transumpcie dwa dokumenty: dosłowny tekst mandatu król. o wysłaniu komisarzy oraz treść wyroku komisarskiego o uznaniu winnym Tęczyńskiego (fragmenty zeznań oddano w mowie niezależnej bez graficznego zaznaczania tego w tekście). Zarówno zatwierdzenie król. (dok. niniejszy), jak i mandat Zygmunta I dla komisarzy (cyt. w transumpcie) sporządzono przez kancelarię królewską na podstawie relacji (wpisana formuła relacyjna) Krzysztofa Szydłowieckiego, wojewody krakowskiego, starosty generalnego krakowskiego i kanclerza wielkiego koronnego, którego własnoręczny podpis widnieje na dok. Tekst dyplomu zawiera nazwiska wielu świadków, gdyż czynności prawne odbywały się podczas sejmu walnego.