Akta z czasów panowania Stefana Batorego króla Polski.

Description

• Sygnatura: BK 00281
• Kopie:
  • Mf 1348
  • Mf 1137
  • Mf 104
• Tytuł:
  • Kodeks Opalińskiego
  • Akta z czasów panowania Stefana Batorego króla Polski.
• Miejsce i czas powstania: 16 w.
• Opis fizyczny: 298 k. 31x19 cm
• Oprawa: skóra brązowa, tłoczenia, złocenia, 16 w.
• Język: Łac., pol.
• Zawartość:
  • 1. "Acz się rok kaszdy, a Mense Januario zaczyna [...] b. d. [18.01. 1584]" k. 3
  • 2. "Literae Regiae Majestatis [Stephani Batory] ad marsalcum Regni [Andream Opaliński], b. m. 27.08. 1584" k. 3-5 O zwołanie sejmu na dzień 15.01. 1585 w Warszawie, 13. 11. 1584 sejmiku w Srodzie, 28. 11. w Kole oraz o czym ma się traktować na sejmie
  • 3. "Były potem seimiki w powieciech [...]" k. 6
  • 4. "Oracia Christoffa Zborowskiego [na sejmiku w Proszowicach Anno Domini 1584]" k. 6-27
  • 5. "Act seymu walnego koronnego warszawskiego in Anno 1585 pro die XVa Ianuary zlozonego" k. 36-200 na" k. wolnych [104v-105 i 136-139v] być może miano wpisać dalsze wota, ale tak się nie stało
  • 6. Rozmowa z królem Stefanem Batorym Andrzeja Opalińskiego marszałka wielkiego koronnego po sejmie waszawskim 1585 roku] s. 201-203 Dokument ten na papierze mniejszego formatu i pisany inną ręką został tu umieszczony później
  • 7. "Litere a [...] Baltazare?] Batori ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński] ex peregrinacione, Paryż 17.03. 1585" k. 205 Dowiaduje się od posła króla hiszpańskiego Filipa, że Antwerpia oblężona, Bruksela się poddała, we Francji pobór wojska; wyjeżdża do Parmy, aby zobaczyć twierdzę przemyślnie zbudowaną przeciw Hiszpanom; co słychać w Paryżu opowie Sobocki
  • 8. Listh od [...] Soboczkiego czo przy [Baltazarze?] Batorim do pana marszałka [Andrzeja Opalińskiego], Paryż 13.03. 1585" k. 205v-206 Wrażenia z podróży przez Francję, wyjazd do wojska hiszpańskiego, które zbiera się przeciw Niderlandom, przyjazd posła angielskiego, paszkwile na króla i spalenie ich autora 80-letniego de Bellevile
  • 9. "Literae a Bieliawski capitaneo Grodnensi ad regem [Stephanum Batory] quem Wratislaviam rex miserat ad explorandas res Moschoviticas, Wrocław 05.04. [1585]" k. 207-209 data powinna być prawdopodobnie 02.05.
  • 10. "Gedanenses ad Regiam Majestatem [Stephanum Batory], Gdańsk 03.04. 1585" k. 209-211 O dezercji kilku żołnierzy, których zaciągnął marszałek koronny Andrzej Opaliński dla zapewnienia bezpieczeństwa i pokoju w czasie sejmu. Podano nazwiska ujętych żołnierzy
  • 11. "Literae a Sacra Regia Majestate [Stephano Batory] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Krakow 15.04. 1585" k. 211 Co zrobić z ujętymi dezerterami, ma sam rozstrzygnąć i zawiadomić Gdańszczan
  • 12. "Gedanenses ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Gdańsk 29.04. 1585" k. 111v-112 Proszą o decyzję w sprawie pojmanych dezerterów w myśl decyzji królewskiej podanej w załączonym liście
  • 13. "Stephanus [...] rex Poloniae [Gedanensibus], Kraków 25.04. 1585" k. 212 List wyżej wspomniany dotyczący ujętych dezerterów
  • 14. "Listh od xiędza [Jana] Gałczinskiego [kanonika krakowskiego, sekretarza królewskiego] do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Krakow 06.04. 1585" k. 212v-213 Na dworze królewskim oczekiwany jest przyjazd marszałka, król otacza się nieznaczną strażą, Krzysztof Zborowski jest pod strażą cesarza, chociaż chodzą pogłoski, że cesarz również ogłasza go od czci odsądzonego
  • 15. "List od [...] Mierzewskiego do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Kraków 08.04. 1585" k. 213 Wiadomości dworskie: nowy legat Bovino wita króla na zamku, wyjazd do Niepołomic, pogrzeb kasztelana krakowskiego Walentego Dembińskiego, przyjęcie w Niepołomicach dla legatów: odjeżdżającego Bolognetto i nowego Bovino, przyjazd do Krakowa Jana Zborowskiego, przybycie gońca tatarskiego
  • 16. "Literae a praefecto Glogoviensi ad [...] Regni Marsalcum [Andream Opaliński], Głogów 01.04. 1585" k. 214-221 Skarga na Kaspra Nostitza, który napadł zbrojnie na kupców ze Wschowy i Szprotawy wracających z Poznania z towarami; zrabował towar i pieniądze, a dwóch uprowadził z sobą
  • "T. V 676 Annus Domini Millesimus Quingentesimu Octuagesimus Quintus"
  • Diariusz sejmu 1585 (na nim oparł się wyd.), sprawa Zborowskich, Inflanty, moskiewskie plany Habsburgów, tumult w Rydze, sprawy tureckie, napad na kupców śląskich w Poznaniu, napad na wieś Turek, wakanse dworskie
  • 36. Rudolphus imperator Austriae Stephano Batori regi Poloniae Praga 07.05. 1585 k. 236v W sprawie Krzysztofa Zborowskiego
  • 37. Literae a Regia Majestate [Stephano Batory] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński] Niepołomice 29.06. 1585 k. 237 Przyznaje dożywocie Wawrzyńcowi Starzęckiemu na wsi królewskiej Czekowo zabrania natomiast odwetu na Belgach Piotrowi Choińskiemu aby nie zaszkodzić tym którzy mają tam interesy jego służby obcym nie potępia jeśli jednak chce królowi służyć dobrze byłoby wiedzieć pod jakimi warunkami
  • 38. Literae a Regia Majestate [Stephano Batory] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński] Kraków 09.06. 1585 k. 237 Dowiedział się od Stanislawa Krasickiego oboźnego nadwornego koronnego o przebiegu uroczystości zaślubin córki marszałka. Chętnie widziałby jej męża Stanisława Rydzyńskiego na swym dworze wkrótce jednak opuszcza Krakow i udaje się do Niepołomic
  • 39. Literae a Regia [Stephano Batory] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński] Kraków 07.06. 1585 k. 237v-238 Z załączonych listów kardynała Jerzego Radziwiłła namiestnika Inflant oraz z listu Stanisława Pękosławskiego starosty malborskiego dowie się co się dzieje w Rydze. Prosi o radę jak tym sprawom zaradzić
  • 40. Sacrae Regiae Majestati Stephano Batory cardinale Georgius Radziwiłł praefectus Livoniae] Ryga 09.05. 1585 k. 238-240 W Rydze bunt wybrano 24 starszych największych buntowników burgrabia uciekł z miasta na zamek uciekli też jezuici zostawiając kolegium i kościół w mieście rabunki król Szwecji przybył do Rewla aby zebrać flotę przeciw Moskwie a raczej przeciw królowi przybył również tam Pontus z piechotą
  • 41. Z listu [...] Stanisława Pękosławskiego starosty margeburskiego [malborskiego] pisanego w Rydze XI Aprilis oraz z Dorpatu 4 V Anno MDLXXXVo k. 240-241 Listu mieszkańcom nie oddał gdyż zastał magistrat bez władzy albo robi on to co każe pospólstwo trudności w zebraniu pieniędzy przygotowuje broń proch i zboże dla Parnawy
  • 42. Responsum [...] marsalci Regni [Andreae Opaliński] ad literas Regia Majestatis [Stephani Batory] b.d. ok.09.05. 1585] k. 241-244 Można by iść za radą kardynała namiestnika i ściąć kilka głów dla uspokojenia ale to może rozdrażnić rebeliantów a gdzie wojsko i straże? Może lepiej z nimi traktować dać nadzieję przebaczenia i łaski królewskiej. Trzeba opatrzyć zamki aby Szwed ich nie zajął kwartę w całości przeznaczyć na obronę Inflant jak o to prosi starosta malborski
  • 43. Literae [...] marsalci Regni [Andreae Opaliński] ad Sacram Regiam Majestatem [Stephanum Batory] Radlin 03.07. 1585 k. 245-246 Wysyła chłopca z listem by dowiedzieć się o zdrowie króla po chorobie opuchliny kolana dziękuje za starostwo wałeckie dla kasztelana nakielskiego Zygmunta Grudzińskiego prosi o starostwo kościańskie dla Jana Orzelskiego poleca rownież inne osoby
  • 44. "Literae a Regia Majestate [Stephano Batory] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Proszowice 09.07. 1585" k. 245 Nie zapomniał o wstawiennictwie marszałka i zasługach podkomorzego rawskiego, Hieronima Gostomskiego, w sprawie wakujących starostw po śmierci woj. podolskiego, Mikołaja Mieleckiego, zgłosili się jednak bliżej mieszkający i bardziej zasłużeni
  • 45. "Listh od [...] Mierzewskiego do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Kraków 11.07. 1585" k. 246-247 Wiadomości dworskie: choroba króla i wyjazd do Niepołomic, przysięga Włodkowej w sprawie Samuela Zborowskiego, Jan Zborowski kaszt. gnieźnieński 14 niedziel przebywa w Krakowie, umarł Miszewski podskarbi kanclerza zraniony przez dwóch ze służby Tarnowskiego
  • 46. "Literae a Regia Majestate [Stephano Batory] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Niepołomice 12.07. 1585" k. 247 Ze zdrowiem nic groźnego, w czasie pobytu w Krakowie otworzyła się ropna rana powyżej kolana i miejsce to spuchło, ból już ustąpił i król powoli chodzi, starostwo kościańskie otrzyma Jan Orzelski
  • 47. "List od xiędza Gałczinskiego do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Kraków 10.06. 1585" k. 247-249 Wiadomości dworskie: Przysięga Włodkowej w sprawie S. Zborowskiego, burdy Stadnickich w Krakowie, pobyt Jana Zborowskiego w Krakowie i sprzedaż Spytkowic za 50 000 złotych, Andrzej Batory obejmuje koadiutorię warmińską, jurgielt na starostwie kościańskim dla Kretkowskiego
  • 48. "Edictum regis Franciae [Henrici III] circa reductionem subditorum suorum ad Ecclesiam Catholicam Apostolicam et Romanam lectum et publicatum in curia parlamenti Prisiis rege ipso praesidente 18 Julii Anno 1585 impressum Lugduni cum privilegio regis Galliae et Mediolani cum licentia superioris Italiae, Paryż VII 1585" k. 249v-252
  • 49. "Literae a Regia Majestate [Stephano Batory] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Prądnik 23.07. 1585" k. 252v-253 Przesyła list sułtana tureckiego z protestem, że mimo przymierza zbudowano zamek w starostwie śniatyńskim na pograniczu polsko-tureckim, co odpowiedzieć poselstwu, chodzi też o zwrot dział i innej broni wywiezionej po zburzeniu Tehina a znajdujących się u starostów
  • 50. Murad III sułtan turecki do Stefana Batorego króla Polski], Konstantynopol VI 1585" k. 253-254 Treść jak wyżej
  • 51. Murad III sułtan turecki do Stefana Batorego króla Polski], Konstantynopol VI 1585" k. 254-255 Przyjmuje do wiadomości, że zostaną ukarani sprawcy zburzenia Benderu, broń i jeńcy zwróceni, położony będzie kres napadom i rabunkom; to wszystko jest sprzeczne z traktatem pokojowym między Polską a Turcją
  • 52. "Listh od Xiędza podkanczlierzego [Wojciecha Baranowskiego] do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Kraków 22.07. 1585" k. 255v-257 W sprawie budowy zamkow na pograniczu, co odpowiedzieć Turkom, buduje się na gruncie koronnym a więc na swoim. Załącza list Dzierżka czawusza tureckiego do króla
  • 53. Krzysztof Dzierżek do króla Stefana Batorego], Krakow 25.07. 1585" k. 257 Wiadomości od czausza tureckiego: o wojnie z Persami, o "wiszącym na cieniutkiej nitce przymierzu z Polską", jeśli król nie powstrzyma napadów starostow pogranicznych, sułtan poprzysiągł pomstę nad Polską 54. "Listh od xiędza [Jana] Piotrowskiego do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Kraków 28.07. 1585" k. 257v-258 Wiadomości dworskie: Jan Zborowski w Krakowie stale pije, a jego hajducy strzelają w knajpie z rusznic, budowa zamków na pograniczu, napady kozackie, Stadnicki w Niepołomicach, zmarł Mikołaj Tomicki
  • 79. "Literae a duce Legnicensi [Henrico] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Nakło 26. 10. 1585" k. 286 Zamierzał udać się do starostwa śremskiego, aby spotkać się z Opalińskim lub jego przedstawicielem, ale z tego zrezygnował
  • 80. "Listy od Ząbkowskiego sługi pana marszałkowego do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego]", b.d. Nakło ok. X 1585]" k. 286v-288 Sprawy księcia legnickiego i jego zachowania w czasie pobytu w Nakle
  • 81. "Drugi listh [od Ząbkowskiego do Andrzeja Opalińskiego], Nakło 28. 10. 1585" k. 288-289 Książę legnicki zamierza wyjechać do województwa poznańskiego, do kasztelana gnieźnieńskiego, Jana Zborowskiego, do księcia pruskiego, do króla szwedzkiego, do królowej Anny, do Kruszwicy jako ostatni potomek Piastow
  • 82. "Literae a duce Legnicensi [Henrico] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Nakło 03. 11. 1585" k. 290 Chciałby się wydostać z Nakła, ale za radą marszałka zostanie, oczekuje jednak jego przybycia
  • 83. "List od Ząbkowskiego sługi pana marszałkowego do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Nakło 3. 11. 1585" k. 290-291 Starania króla w sprawie księcia u cesarza, książę chce wziąć od Rosnowskiego Niepart w dzierżawę, co ma załatwić Piotr Choiński; marszałek pojechał do Nakła, przedtem jednak wysłał listy do bpa wrocławskiego, Jerina, i księcia brzeskiego Jerzego II
  • 84. "Literae [...] marsalci [Andreae Opaliński] ad [...] principem et ducem Brigensem [Georgium II], Włoszakowice 12. 11. 1585" k. 291-295 Marszałek wybrał się do księcia Henryka i przedstawił mu, co książę brzeski proponuje; Henryk wręcza [na piśmie???] marszałkowi swoje zamiary i postulaty. Marszałek ocenił to jako fantazje, ale pozwolił mu szukać pomocy u arcybiskupa Stanisława Karnkowskiego, u królowej Anny, u króla, u cesarza i księcia brzeskiego, książę wyjechał w podróż
  • 85. "List od krolia Jego Mosczi do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Warszawa 12. 10. 1585" k. 295v Nakazuje dać księciu na potrzeby 3000 złotych z dochodów stołowych
  • 86. [Ząbkowski? do marszałka koronnego Andrzeja Opalińskiego]", b.d. po 12. 11. 1585]" k. 295v-296 Książę odwiedził bpa kujawskiego Hieronima Rozdrażewskiego i otrzymał od niego 100 talarów, arcybiskup uciekł z Łowicza na folwark, potem pojechał ksążę do królowej, która przyjęła go gościnnie i obdarowała bardzo hojnie
  • 87. "Literae a duce Legnicensi [Henrico] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Warszawa 26.01. 1585 [1586]" k. 296-297 Opisuje swój pobyt w Warszawie, wyjeżdża do króla do Grodna, król przyjął go gościnnie, wziął ze sobą na łowy, dał 300 złotych na tydzień, a na odjeździe 1000 zł, 40 soboli i łańcuch, książę wyjechał do Prus
  • 88. Literae a [...] duce Legnicensi [Henrico] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Grodno II 1585 [1586]" k. 297 List z podziękowaniem za życzliwość
  • 74. Dzieje księcia legnickiego Henryka], b. m. d. 1585" k. 281-282 Skargi przed cesarzem na ucisk poddanych, wyjazd do Poznania i rozmowy z Opalińskim, oblężenie w Legnicy, wyjazd do Pragi do cesarza, oddany pod kuratelę, 5 lat więzienia, ucieczka do Gostynia, stamtąd do Piotra Choińskiego, król chce go mieć w ręku przeciw cesarzowi, u którego wichrzy Krzysztof Zborowski
  • 75. "List od [...] Piotra] Choińskiego do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Golejewko 05. 10. 1585" k. 282-283 Powiadamia o przyjeździe księcia Henryka legnickiego, przyjął go potem marszałek, ulokował w Śremie, potem w Nakle, o czym zawiadomił króla
  • 76. "Literae a Regia Majestate [Stephano Batory] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Warszawa 12. 10. 1585" k. 283 Książę Henryk powinien zawiadomić cesarza o swoim pobycie w Polsce motywując to obawą przed zarazą i prosić o przebaczenie
  • 77. "List od wielkiego sekretarza [Wojciecha Baranowskiego?] do [...] marsałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Warszawa 12. 10. 1585" k. 283v-284 Kłopot z pobytem księcia legnickiego w Polsce, nie powinien do króla jechać ze względu na cesarza, ale gdzieś się w Polsce zatrzymać i jakoby bez wiedzy króla prosić cesarza o przebaczenie
  • 78. "Literae a principe Bregensi [Georgio II] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Brzeg 12. 10. 1585" k. 284v-286 Nie pochwala ucieczki księcia z Wrocławia i wyjazdu bez zgody cesarza, uciekł, gdy miał być przewieziony z powodu zarazy do świdnicy, pamiętając o przysiędze powinien stawić się przed cesarzem i prosić o wyznaczenie miejsca pobytu
  • 17. "Descriptio causae ac negocii inter Casparum Nosticz a Drzewcze et cives Freistadienses, Glogovienses [...] marsalco Regni [Andreae Opaliński] pro informatione porrecta", b.d. Głogów IV 1585]" k. 221-224v Skarga i prośba o interwencję marszałka koronnego Andrzeja Opalińskiego jak wyżej
  • 18. Literae ab episcopo Wratislaviensi [Martino Gerstmann] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Nysa 24.04. 1585" k. 224-225 Dziękuje marszałkowi za zaproszenie na ślub swej córki ze Stanisławem Rydzyńskim, na który wyśle swego delegata
  • 19. "Literae a praefecto Glogoviensis ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Głogów 24.04. 1585" k. 225-227 Jeszcze w sprawie napadu Nostitza na kupców wracających z Poznania
  • 20. "Literae a duce Legnicensi [Friderico IV] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Brzeg 24.04. 1585" k. 227 Dziękuje za zaproszenie na ślub córki marszałka ze Stanisławem Rydzyńskim, wyśle delegata, gdyż sam wezwany jest do Pragi do cesarza
  • 21. "Literae a praefecto Glogoviensi ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Głogów 15.04. 1585" k. 228-229 W dalszym ciągu o zbrojny napad Kaspra Nostitza na kupców
  • 22. "Torunenses ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Toruń 26.04. 1585" k. 229 Zaproszenie na ślub córki Gertrudy ze Stanisławem Rydzyńskim
  • 23. "Literae ab episcopo Wratislaviensi [Martino Gerstmann] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Nysa 02.05. 1585" k. 229-230 Zaproszenie na ślub córki marszałka, wyśle jako delegata Andrzeja Jerina
  • 24. "Listh od [...] Mierzewskiego do marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Krakow 03.05. 1585" k. 230 Nowiny dworskie: przyjazd gońca tatarskiego, święcenia biskupie, śmierć Przerembskiego proboszcza i kanonika krakowskiego, choroba Górskiego
  • 25. "Literae a Sacra Regia Majestate [Stephano Batory] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Niepołomice 06.05. 1585" k. 230v Na ślub córki marszałka Gertrudy wysyła Stanisława Krasickiego oboźnego nadwornego koronnego
  • 26. "Listh od xiędza arczibiskupa gnieźnieńskiego [Stanisława Karnkowskiego] do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Łowicz 09.05. 1585" k. 230v-231 Na ślub córki marszałka wysyła ks. Piotra Gawłowskiego kanonika łęczyckiego i łowickiego, sekretarza królewskiego
  • 27. "Literae a Regia Majestate [Stephano Batory] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Niepołomice 12.05. 1585" k. 231 Zgadza się na wyjazd do Belgii swego bratanka i na udział w wojnie
  • 28. Literae a duce Legnicensi [Friderico IV] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Brzeg 13.05. 1585" k. 231v Przysyła delegatów na ślub córki
  • 29. "Gedanenses ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Gdańsk 15.05. 1585" k. 231v-232 Delegują na ślub córki marszałka Mateusza Radka sekretarza
  • 30. "Listh od pana Mierzewskiego do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Kraków 23.05. 1585" k. 232 Wiadomości dworskie: od 4-17.05. wybór papieża Sykstusa V, przybycie posła moskiewskiego i wołoskiego, pogrzeb wojewody podolskiego Mikołaja Mieleckiego, przybycie posła tatarskiego z Broniewskim
  • 31. "Listh od xiędza Baranowskiego do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Kraków 31.05. 1585" k. 232v-233 Wiadomości dworskie: przysyła dwa uniwersały do ogłoszenia z dekretu i procesu przeciwko Krzysztofowi Zborowskiemu, przybył poseł chana Islam Gireja, domaga się zwrotu 40000 owiec i 10000 wołów pobranych przez Kozakow, od tego uzależnia przyjaźń i przymierze; czterdziestu ubiega się o województwo podolskie
  • 32. "Literae a Sacra Regia Majestate [Stephano Batory] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Niepołomice 01.06. 1585" k. 233v-234 Powrócił Marcin Broniewski od chana z jego posłem, który przywiózł dokument z potwierdzeniem przymierza, pod warunkiem jednak zwrotu w/w owiec i wołów
  • 33. "Literae a Regia Majestate [Stephano Batory] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Kraków 20.06. 1585" k. 234 Kasztelan nakielski Stefan Grudziński otrzyma starostwo wałeckie, starostwo brzesko-kujawskie mógłby objąć Orzelski
  • 34. "Listh od [...] Mierzewskiego do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Kraków 21.06. 1585" k. 235 Wiadomości dworskie: śmierć kardynała Bolognetto, odprawa posła tatarskiego z przymierzem, że nieszczerze pisane, posyła 1000 florenów na upominek, zmarł x Górski, Goślicki pojechał do Niemiec, król chory na nogę, w sierpniu jedzie do Warszawy i Grodna
  • 35. "Listh od xiędza Baranowskiego do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Krakow 22.06. 1585" k. 236 Wiadomości dworskie: przywilej na Wałcz dla Stefana Grudzińskiego, Orzelski może dostać starostwo brzesko-kujawskie, choroba króla, wyjazd do Niepołomic, w sierpniu lub wrześniu wyjazd na Litwę, Jan Zborowski kasztelan gnieźnieński jest w Krakowie, ale nie pokazuje się królowi
  • 55. "Listh od [...] arczybiskupa gnieźnieńskiego [Stanisława Karnkowskiego] do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Uniejów 31.07. 1585" k. 258v Skarga na podsędka kaliskiego Jana Marszewskiego o napad i zajęcie Turku, splądrowanie folwarków i o groźby zajęcia Uniejowa
  • 56. "Listh [...] marszałka [Andrzeja Opalińskiego] do surogatora caliskiego, Radlin 04.08. 1585" k. 259v-260 Prosi surogatora o wyjazd do Marszewskiego i oznajmienie mu oficialnego protestu i zakazu starosty generalnego w sprawie napadu na Turek "pod prawem i zwierzchnością króla". A prywatnie ma mu radzić, by arcybiskupa przeprosił i naprawił wyrządzone krzywdy
  • 57. "List od [...] arczibiskupa gnieźnieńskiego [Stanisława Karnkowskiego] do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Uniejów 23.07. 1585" k. 260v Zrozumiał wszystko, co mu przekazał ks. Jakub Brzeźnicki i wysyła przez niego odpowiedź
  • 58. "List od [...] arczibiskupa gnieźnieńskiego [Stanislawa Karnkowskiego] do marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Uniejow 01.08. 1585" k. [???] Skarga na Jana Marszewskiego jak pod nr 55 i prośba o interwencję
  • 59. "List od arczibiskupa [gnieźnieńskiego Stanisława Karnkowskiego] do krolia Jego Mosczi [Stefana Batorego]", b.d. Uniejów 01.08. 1585]" k. 262-263 Skarga na Jana Marszewskiego jak wyżej
  • 60. "List od iednego przyiaciela [Jana Piotrowskiego] do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Bełż 12.08. 1585" k. 263-264 Wiadomości dworskie: mistrz maltański prosi o komadorię poznańską dla ślązaka Adelsbacha albo kościańską i poznańską, komisja szwedzka w sprawie Inflant, obawy hetmana przed Zborowskimi
  • 61. "Literae a Regia Majestate [Stephano Batory] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Niepołomice VIII 1585" k. 265 O dobra sannickie prosił wojewoda rawski Anzelm Gostomski, jednak na interwencję marszałka otrzyma je Hieronim Gostomski w nagrodę za zasługi w czasie pokoju i wojny
  • 62. "List od [...] Mierzewskiego do [...] marssalka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Kraków 12.08. 1585" k. 265-266 Wiadomości dworskie: Łącki oddał listy od królewicza szwedzkiego do rad z prośbą o komisarzy, oburzenie rady, że królewicz przyznaje sobie tytuły Litwy, poseł turecki z listem do króla, Przyjemski prosi o starostwo kościańskie, otrzymał je Jan Orzelski
  • 63. "List od [...] podkanczlierzego [Wojciecha Baranowskiego] do [...] marszałka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Kraków 20.08. 1585" k. 266 Przesyła na ręce marszałka przywilej na starostwo kościańskie dla Jana Orzelskiego i jurgielt na nim dla Kretkowskiego, 16. 10. król wyjeżdża do Warszawy
  • 64. "Listh od iednego przyacziela [Jana Piotrowskiego] do [...] marsalka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Ryga VI IX 1585" k. 266v-268 Nie ma jeszcze komisarzy na zjazd w Parnawie, wymawiają się wszyscy, w Rydze buntownicze nastroje i "ludibrio habent nomen krola JMosci" rektor szkoły odrzuca kalendarz nazywając króla "impotentem et periurum regulum", kard. Radziwiłł odebrał zamki od króla duńskiego po Magnusie
  • 65. "Listh od xiędza [Piotra] Tylickiego do [...] marssalka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Warszawa 10. 10. 1585" k. 268-269 Dudycz kupuje majętność, sprawa służby i jurgieltu Piotra Choińskiego, Kretkowski otrzymuje wójtostwo
  • 66. "Listh od iednego prziiacziela [Jana Piotrowskiego] do [...] marszalka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Grodno 12. 11. 1585" k. 269-270 Szwedzi na komisję nie przyjechali, kazali czekać do listopada, Moskwa ma pod Narwą 4000 wojska, inne w Pskowie i Nowogrodzie, Pontus z 2000 wyprawił się do Narwy na zdobycie zamków, Kozacy niżowi utopili posła królewskiego Głębockiego, Reszka opatem jędrzejowskim ku oburzeniu szlachty
  • 67. "Literae ab episcopo Wratislaviensi [Andrea Jerin] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Grotkowo 23. 11. 1585" k. 270 Donosi o swym wyborze na biskupa wrocławskiego i starostę generalnego śląska
  • 68. "Literae a Regia Majestate [Stephano Batory] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Grodno 27. 11. 1585" k. 270v-271 Andrzej Dudycz opuścił Wrocław i sprzedał swoje dobra na Śląsku a zamierza kupić dobra ziemskie w Wielkopolsce, wydaje się to królowi podejrzane
  • 69. "Literae a Regia Majestate [Stephano Batory] ad [...] Regni marsalcum [Andream Opaliński], Grodno 02. 12. 1585" k. 271-272 Arcyksiążęta austriaccy dążą do obalenia obecnego nieudolnego cara, by posadzić na tronie Maksymiliana brata cesarza, trzeba wysłać kogoś w imieniu senatu Litwy do bojarów i rozeznać, co się tam dzieje, Jan Dymitr Solikowski udaje się z gratulacjami do nowoobranego papieża Sykstusa V i omówi również te sprawy, dalej sprawy kozackie i tatarskie
  • 70. "List od iednego przyiacziela [Jana Piotrowskiego] do [...] marszalka coronnego [Andrzeja Opalińskiego], Grodno 02. 12. 1585" k. 272v-273 Zabiegi austriackie o tron moskiewski, król przejął w tej sprawie list sułtana tureckiego, propozycja wysłania do Moskwy Haraburdy, sprawy tureckie i wołoskie
  • 71. "Cedula Regia manu scripta ad [...] marsalcum Regni [Andream Opaliński] adhuc Warsaviae 12 Octobris [1585]" k. 274 Arcybiskup gnieźnieński Stanisław Karnkowski interweniuje u króla o przydzielenie Gniezna Stanisławowi Górce woj. poznańskiemu, czy chce pozyskać łaskę królewską, czy też podporządkować sobie króla; Te Lysti wiedlie swy dati, kozdy miał bydz na swym mieiscu
  • 72. "List od [...] arczibiskupa [Stanisława Karnkowskiego] do sliachty n universum y na trybunal posslany", b.d. Uniejów 1585]" k. 275-278 O skargach sułtana tureckiego na Kozaków niżowych, sułtan dopomina się też zniesienia zamków pobudowanych na pograniczu, groźne niebezpieczeństwo tureckie, praktyki Niemiec o oderwanie od Korony Prus i Inflant
  • 73. "Copia listu [...] Jana] Leśniowolskiego castellana zakroczymskiego starosty derbskiego do krolia [...] Stefana Batorego] o zginieniu Pontusa, z zamku w Parnawie 27. 11. 1585" k. 278v-280 Wystrzały z dział na znak radości z powrotu hetmana wojsk szwedzkich rozerwały łódź, którą płynął na dwie części, zginął Pontus i wielu wyższych wojskowych szwedzkich, niezwykłe sztormy zniszczyły zupełnie umocnienia zamku w Parnawie, co robić dalej
• Proweniencja:
  • "Significat 194" - [rkps, sygn. A. Opalińskiego?]
  • "Ex Libris [...] By (Ry?) [...]" - [piecz. niecz.]
  • "Nabyła Biblioteka Kórnicka r. 1872 od księgarza Trossa w Paryżu za 400 Franków"
• Hasła przedmiotowe:
  • Adelsbach
  • Batory, Andrzej książę Siedmiogrodu bp warmiński (1563-1599)
  • Bolognetto Albert kardynał (1538-1585)
  • Broniewski Marcin sekr. król. kartograf podróżnik (?-1593)
  • Brzeźnicki Jakub sufragan pozn. (1540-1604)
  • Choiński Piotr klan (?-1614)
  • Choiński Piotr klan (?-1614)
  • Dudycz Andrzej dyplomata pisarz działacz reformacyjny (1533-1589)
  • Gawłowski Piotr kanonik łęczycki delegat na ślubie córki A. Opalińskiego
  • Gerstmann Marcin bp wrocławski (1527-1585)
  • Gertruda córka marszałka Andrzeja Opalińskiego
  • Głębocki poseł król. 16 w.
  • Górka Stanisław wda poznański (1538-1592)
  • Gostomski Anzelm wda rawski (1508-1588)
  • Gostomski Hieronim wda poznański (?-1609)
  • Gostomski Hieronim wda poznański (?-1609)
  • Grudziński Stefan klan nakielski (ca 1540-1588)
  • Grudziński Stefan klan nakielski (ca 1540-1588)
  • Grudziński Zygmunt klan nakielski wda inowrocławski kaliski (ca 1572-1653)
  • Henryk XI książę legnicki (1539-1588)
  • Henryk XI (książę legnicki 1539-1588)
  • Islam Girej chan krymski
  • Jerin Andrzej delegat na ślubie córki A. Opalińskiego
  • Jerzy II książę brzeski (1523-1586)
  • Karnkowski Stanisław prymas abp gnieźn. (1520-1603)
  • Karnkowski Stanisław prymas abp gnieźn. (1520-1603)
  • Krasicki Stanisław oboźny nadw. kor. (1540-1602)
  • Krasicki Stanisław oboźny nadw. kor. (1540-1602)
  • Kretkowski
  • Kretkowski
  • Łącki
  • Marszewski Jan podsędek kaliski
  • Marszewski Jan z Bużenina podsędek kaliski (?-1596)
  • Mielecki Mikołaj wda podolski hetman w. kor. (?-1585)
  • Mielecki Mikołaj wda podolski (ca 1540-1585)
  • Mierzewski
  • Miszewski
  • Nostitz Kasper
  • Nostitz Kasper 16 w.
  • Orzelski
  • Orzelski Jan
  • Orzelski Jan sta kościański (1551-1617)
  • Pękosławski Stanisław rotmistrz. król. (?-1588)
  • Przerembski proboszcz i kanonik krakowski
  • Przyjemski
  • Radek Mateusz marszałek sekretarz delegat na ślub córki A. Opalińskiego
  • Radziwiłł Jerzy bp krakowski kard. gubernator Inflant (1556-1600)
  • Radziwiłł Jerzy bp krakowski kard. gubernator Inflant (1556-1600)
  • Reszka Stanisław sekretarz królewski, protonotariusz apostolski, dyplomata (1544-1600)
  • Rosnowski
  • Rozdrażewski Hieronim bp kujawski (1546-1600)
  • Rydzyński Stanisław (?-1592)
  • Rydzyński Stanisław
  • Solikowski Jan Dymitr arcybp lwowski (1539-1603)
  • Stadniccy
  • Starzęcki Wawrzyniec
  • Sykstus V (papież ; 1521-1590)
  • Sykstus V (papież ; (1521-1590)
  • Tarnowski
  • Tomicki Mikołaj poseł wlkp. i kaliski (?-1585)
  • Ząbkowski
  • Zborowscy
  • Zborowski Jan hetman nadw. kor., klan gnieźnieński (?- 1603)
  • Zborowski Krzysztof
  • Zborowski Krzysztof podczaszy kor. (?-1593)
  • Zborowski Krzysztof podczaszy koronny (?-1593)
  • Zborowski Krzysztof podczaszy kor. (?-1593)
  • Zborowski Samuel rotm. skazany na banicję za morderstwo i obrazę majestatu (?-1584)
  • Sejm 1585 Warszawa
  • Sejm 1585 Warszawa
  • Sejmik Koło 1584
  • Sejmik proszowicki 1584
  • Sejmik średzki 1584
  • Listy 16 w.
  • Korespondencja dyplomatyczna 16 w.
  • Diariusz
  • Wojsko 16 w. Polska
  • Dezercja 16 w.
  • Kupcy 16 w.
  • Handel 16 w.
  • Opozycja antykrólewska 16 w.
  • Dyplomacja 16 w.
  • Korespondencja dyplomatyczna 16 w.
  • Listy 16 w.
  • Wakanse urzędy 1585
  • Listy 16 w.
  • Reformacja 16 w.
  • Gdańsk (woj. pomorskie) 16 w.
  • Grodno (Białoruś) 16 w.
  • Inflanty 16 w.
  • Inflanty 16 w.
  • Inflanty 16 w.
  • Konstantynopol 16 w.
  • Kraków (woj. małopolskie) 16 w.
  • Paryż (Francja) 16 w.
  • Poznań (woj. wielkopolskie) 16 w.
  • Ryga (Łotwa) 16 w.
  • Ryga (Łotwa) 16 w.
  • Ryga (Łotwa) 16 w.
  • Turcja 16 w.
  • Turcja 16 w.
  • Wielkopolska 16 w.
  • Tumult 1585 Ryga
  • folwarki 16 w.
• Uwagi:
  • Oprawa rękopisu BK 281, trochę podniszczona, jest charakterystyczna dla opraw rękopisow marszałka Opalińskiego: złoc. wyc. z ornamentów linijnych, geometrycznych i arabesek roślinnych, z herbem Opalińskich Łodzia w środku pola przedniej okładki; po bokach herbu u góry litery "A. O.", ponad herbem napis wyc.: "IN MANUS DEI SORTES MEE"
  • pismo kilku rąk z przewagą jednej, staranne Papier z tej samej papierni i z tym samym znakiem wodnym: dwugłowym orłem
  • Ident. z sygn. BK 282; pismo przeważnie 1 ręki; papier z dwugł. orłem (zn. wodny) Pocz. 52 k. puste (przezn. do uzup.)
  • BK 281 jest kolejnym zachowanym kopiariuszem Andrzeja Opalińskiego marszałka wielkiego koronnego. Zawiera akta panowania Stefana Batorego z roku 1585 oraz dwa listy (jak dotąd prawie nie wydane. Tematyka: Bielawski pisze z Wrocławia, dokąd wyjechał, aby zbadać kontakty posłów moskiewskich z Habsburgami ubiegającymi się o tron carski; Jerzy Radziwiłł, namiestnik Inflant, donosi o tamtejszej sytuacji, Stanisław Pękosławski o tumulcie w Rydze; inne wiążą się ze sprawami tureckimi, jak np. przesłane marszałkowi przez króla listy od Amurata III) z stycznia i lutego 1586 roku. Najważniejszy jest diariusz sejmowy stanowiący główną cz. rękpsu.
  • Jako starosta generał wielkopolski musiał marszałek interweniować w sprawy tego okręgu, np. napadu Jana Marszewskiego podsędka kaliskiego na wieś Turek, należącą do arcybiskupa gnieźnieńskiego Stanisława Karnkowskiego, napadu na kupców śląskich na terenie Poznańskiego przez Kaspra Nosticza; wiadomości dworskie od sekretarzy i korespondentów Opalińskiego: podkanclerzego Wojciecha Baranowskiego, sekretarza wielkiego koronnego Piotra Tylickiego, ks. Jana Gałczyńskiego i Mierzewskiego, Ząbkowskiego. Dotyczą one w dużej mierze wakansów i charakteryzują sytuację po sejmie w roku 1585; dzieje Henryka księcia legnickiego zawarte w 15-tu listach
  • Znaczna ilość nie zapisanych kart wskazuje na to, że miały tam się znaleźć później wpisane materiały, do tego jednak nie doszło. Dotyczy to szczególnie kart początkowych do k. 52; dwie z nich zostały wycięte
  • Atrament bardzo intensywny rozlewający się po papierze.
  • K. 1-2, 5v, 27v-35, 104v-105r, 136-139v, 274v wolne
• Katalogi:
  • PSB III, 390
  • Niesiecki III, 470
• Opracowania:
  • Scriptores rerum Polonicarum, wyd. A. Czuczyński t. 18
  • K. Szuster, O kopiariuszach A. Opalińskiego [w:] Pam. BK, t. 7 s. 63-67, 42-43
  • Znaczne odbicie dziejów Henryka legnickiego znajduje się tutaj w 15 listach - druk: zob. K. Szuster, O kopiariuszach Andrzeja Opalińskiego [w:] Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej T. 7, Kórnik 1959 s. 63-67 64. Listh od iednego przyiacziela [Jana Piotrowskiego] do [...] marsalka coronnego [...] - druk: Albertrandi op. cit. s. 332-335 50. [Murad III sułtan turecki do Stefana Batorego [...] - druk: zob. Z. Abrahamowicz, Katalog dokumentów tureckich [...], Warszawa 1959 s. 222 nr 231 40. Sacrae Regiae Majestati Stephano Batory cardinalis Georgius Radziwiłł [...] - druk: zob. Albertrandi, Panowanie Henryka Waleziusza i Stefana Batorego królów polskich [...], Kraków 1861 s. 332-335 9. Literae a Bieliawski capitaneo Grodnensi ad regem [...] - druk: Scriptores op. cit. s. 421-425 6. Rozmowa z królem Stefanem Batorym Andrzeja Opalińskiego [...] - druk: Scriptores op. cit. s. 418, Dodatki nr X 5. Act seymu walnego koronnego warszawskiego in Anno 1585 [...] - druk; Scriptores op. cit. s. 1-293; drukowano opierając się na BK 281 oraz na rękopisach z innych bibliotek 4. Oracia Christoffa Zborowskiego [...] - druk: Scriptores op. cit. s. 365-387; Ż. Pauli, Pamiętniki do życia i sprawy Samuela i Krzysztofa Zborowskich, Lwów 1846 s. 133 podają inną o wiele krótszą wersję tej mowy 3. Były potem seimiki w powieciech [...] - druk: Scriptores op. cit. s. X-XI 2. Literae Regiae Majestatis [Stephani Batory] ad marsalcum [...] - druk: W. Dworzaczek, Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego, Poznań 1957 s. 39 1. Acz się rok kaszdy [...] - druk: Scriptores rerum Polonicarum, Diariusze sejmowe R. 1585 wyd. A. Czuczyński T. 18 s. X