[Erekcja altarii pod wezw. Wniebowzięcia NMP i śś. Leonarda i Mikołaja Wyznawców w kościele parafialnym w Dorach z fundacji Jakuba i Aleksandry Mickiewiczów z Wozginiszek, dokonana przez biskupa wileńskiego Wojciecha Radziwiłła].

Opis

• Sygnatura: Dypl. 229
• Tytuł: [Erekcja altarii pod wezw. Wniebowzięcia NMP i śś. Leonarda i Mikołaja Wyznawców w kościele parafialnym w Dorach z fundacji Jakuba i Aleksandry Mickiewiczów z Wozginiszek, dokonana przez biskupa wileńskiego Wojciecha Radziwiłła].
• Wystawca dokumentu: Radziwiłł, Wojciech bp wileński (ca 1476–1519)
• Miejsce i rok: 1512 01.20. Wilno
• Opis fizyczny: 40x60 cm
• Język: Łac., pol.
• Hasła przedmiotowe:
  • Brzeziński, Maciej altarzysta w Dorach (?-po 1512)
  • Grzegorz syn Wojciecha z Brześcia, notariusz publiczny kreacji apostolskiej (?-po 1512)
  • Jan Albin z Krakowa doktor dekretów, kanonik wileński (?-1512/1531)
  • Miastkowski, Leonard notariusz kurii wileńskiej (?-po 1512)
  • Mickiewicz, Aleksandra fundatorka altarii w kościele parafialnym w Dorach (?-po 1512)
  • Mickiewicz, Jakub fundator altarii w kościele parafialnym w Dorach (?-po 1512)
  • Mickiewicz, Maciej pleban w Dorach, syn Jakuba i Aleksandry (?-po 1512)
  • Paweł pleban w Łosku (?-po 1512)
  • Sienkiewicz, Jan krewny Mickiewiczów z Wozginiszek (?-po 1512)
  • Stanisław altarzysta w Dorach (?-po 1512)
  • Szwarc, Marcin mieszczanin wileński (?-po 1512)
  • Szymon pleban w Jarszewiczach (?-po 1512)
  • Tomasz pleban w Wiśniewie (?-po 1512)
  • Parafia pw. Wniebowzięcia NMP i śś. Leonarda i Mikołaja Wyznawców (Dory, Litwa) 16 w.
  • Kościoły i kaplice mecenat 16 w. Litwa
  • Litwa 16 w.
  • Kopacze (Litwa) 16 w.
  • Wozginiszki (Litwa) 16 w.
  • Dory (Litwa) 16 w.
  • Altarie 16 w. Litwa
• Pieczęć: Pozostały ślady 4 nacięć do paska do pieczęci.
• Uwagi:
  • Biskup wileński Wojciech (Albrycht) Radziwiłł eryguje altarię pod wezw. Wniebowzięcia NMP i śś. Leonarda i Mikołaja Wyznawców w kościele parafialnym w Dorach w diecezji wileńskiej (pow. oszmiański na Rusi Białej, pod Mińskiem) z fundacji Jakuba i Aleksandry Mickiewiczów (Mÿczkowicz, Miczkÿewicz, Myczkyewicz), szlachty z Wozginiszek (Veczginisski, Voczginisskÿ) i Kopaczy. Nowy ołtarz został zbudowany, ozdobiony i uposażony dla sprawowania służby bożej w intencji zbawienia dusz wszystkich członków rodziny i krewnych rodziny Mickiewiczów pochowanych w tymże kościele. Zatwierdzenia dokonano na prośbę fundatorów na podstawie oryg. perg. przywileju erekcyjnego, wystawionego przez nich pod koniec poprzedniego roku (28 XI 1511) we dworze w Wozginiszkach w obecności czterech świadków: Pawła plebana z Łoska (Lossokinÿa), Stanisława altarzysty w Dorach, Stanisława tamtejszego zakrystiana i szlachcica Jana Sienkiewicza (Syenkowitz). W skład uposażenia altarii weszły zarówno dobra nieruchome, tj. grunty wraz z zabudowaniami, jak i pewne sumy pieniężne i kosztowności na zaopatrzenie ołtarza we wszelkie potrzebne paramenty kościelne (kielichy, ampułki, antepedia, ornaty, obrusy, drogie okrycia, kapy wysadzane klejnotami, księgi liturgiczne). Podstawą fundacji był zapis domu z podwórzem na mieszkanie altarzysty, który miał pełnić służbę Bożą przy nowym ołtarzu, oraz połowy wszystkich dochodów z folwarku fundatorów w Wozginiszkach (w dawn. pow. wilejskim, przy trakcie z Mołodeczna do Mińska) na jego utrzymanie (z ziemi uprawnej i nieuprawnej, z zabudowań i wszelkich innych należności). Do fundacji przypisano trzech kmieci: Wasilca lub Wasyla (Vassilyecz), Wawrzyńca (Lawrinyecz) i Maćka (Maczko) z rodzinami, służbą i majątkiem oraz człowieka niewolnego zwanego Jańcem (Janyecz) z żoną i pięciorgiem dzieci. Jakub Mickiewicz zwiększył uposażenie o zapis dwóch kolejnych dziesięcin z własnych wsi Wozginiszki i Kopacze (nad rz. Berezyną Niemieńską w dawn. pow. oszmiańskim, drugi majątek Mickiewiczów). Z kolei jego żona Aleksandra zapisała na rzecz altarii z woli męża po swej śmierci własną rodzinę niewolną, która służyła jej jeszcze w czasach panieńskich: dwóch mężczyzn zwanych Jańcik piekarczyk (Janczik pyekarzecz) i Lenczyk (Lyenczik) oraz kobietę imieniem Lichusa i służące Bolewkę i Kózkę (Kusska). Do tego pieniądze w gotowiźnie: 50 kop szerokich groszy praskich, pożyczonych mieszczaninowi wileńskiemu Marcinowi Szwarcowi (Sworcz), na zakup ornatów, ksiąg liturgicznych, antepediów, kielichów, ampułek, obrazów i innych potrzebnych rzeczy oraz dwie mniejsze sumy: 30 kop szerokich groszy praskich i 3 kopy monety litewskiej. W testamencie fundatorki znalazły się także ornat, dwa kielichy i rzeczy osobiste w postaci drogich strojów i materii: wysadzane klejnotami nakrycie głowy (tzw. czółko lub bramka), dwie duże pelerynki i jedna mała, różne okrycia wierzchnie – futerko z kun ze srebrnymi klamrami i drugie kaszmirowe, czarna opończa z sukna ostródzkiego (?), haras powleczony kirem czy zapony. Egzekutorami testamentu Aleksandry byli prócz męża i rodzonego syna Macieja, który był księdzem, okoliczni plebani – Maciej z Dorów (ten sam?) i Szymon z Jarszewicz (Jarschowicze, Gyerssewicze). W zamian za bogate uposażenie altarzysta miał odprawiać dwie msze św. tygodniowo: jedną o Męce Pańskiej, a drugą za zmarłych przez dwa kolejne tygodnie, a trzeciego tygodnia jedną mszę o Wniebowzięciu NMP (i tak cyklicznie). Ponadto do jego obowiązków należało celebrowanie nabożeństw i procesji w przepisanych szatach liturgicznych. We wszelkich sprawach kościelnych altarzysta miał być posłuszny plebanowi jako rządcy parafii. Prawo patronatu i prezenty należało do prawowitych spadkobierców i krewnych fundatorów, którzy mieli obowiązek przedstawiać każdorazowo biskupowi i jego następcom do zatwierdzenia kolejnych kandydatów do beneficjum. Obecnie na altarzystę prezentują Macieja z Brzezin, który uzyskał od biskupa kanoniczną instytucję. Świadkami czynności prawnej obok fundatorów byli ich krewni w osobach syna Bartłomieja Mickiewicza (Mÿczkÿewicz) i szlachcica Stanisława Sienkiewicza (Sÿenczewicz) oraz duchowni: Jan Albin z Krakowa (Joannes Albinus de Cracovia), kanonik wileński i kanclerz biskupi, plebani: Tomasz w Wiśniewie (Wÿssnyewo), Maciej w Dorach i Szymon w Jarszewiczach (Gyerssewicze, Jarschowicze) oraz notariusz kurii wileńskiej Leonard z Miastkowa (Mÿassthkowo). Prawdziwość aktu biskupiego stwierdził w formie instrumentu notarialnego notariusz publiczny kreacji apostolskiej Grzegorz, syn Wojciecha z Brześcia (Gregorius Alberti de Brzesczÿe), obecny przy dokonaniu czynności prawnej i własnoręcznie podpisany w formule notarialnej.
  • Dok. w formie instrumentu notarialnego: 5-wierszowa formuła notarialna rozpoczynająca się wielkim ozdobnym inicjałem wpisana inną ręką drobniejszym pismem pod tekstem gł. ; znak notarialny (signum notariale) wrysowany tuż pod tekstem gł. po lewej (herald. prawej) stronie karty, ale w dużej odległości od formuły wpisanej po stronie prawej: na dwustopniowym cokole złożonym z szerokiej, masywnej podstawy z obło zakończonymi bokami, zwieńczonej u dołu dwoma dużymi skrzyżowanymi „wąsami” oraz spoczywającego na niej znacznie węższego i płytszego stopnia o wklęsłych zakończeniach krótki pionowy palik zwieńczony gwiazdą lub kołnierzem o trzech rogach, na którym oparte duże serce przekrzyżowane dwiema cienkimi i zakończonymi spiralnie liniami na kształt położonej litery X, na podstawie i stopniu skrócone napisy informujące o właścicielu znaku (od góry): Gre · [Gregorius] Al · [Alberti] de · Brze [Brzesczÿe].
  • In dorso w lewym górnym rogu nota streszcz. nieco późn. pismem lekko kursywnym: 1512 [D]ie [?] 20 Marca [błędny miesiąc!] Confirmatio Funduszu Altarij w Kosciele Dorskim Jakuba i Alexandry Mickiewiczow przez Xiędza Alberta Biskupa Wileńskiego ; ponadto kilka dopisków i sygn. arch.: w lewym dolnym rogu odwrócone drobnym pismem – [1.] 1511 28 9bra [Novembra = XI] ; tuż pod nią [2.] 1512, 20 Marty ; nieco niżej inną ręką fioletowym ołówkiem [3.] st [?] J. 1572 ; pośrodku dok. słabo czytelne [4.] Dorensis 1512 ; obok po prawej prostopadle inną ręką [5.] Dory ; po lewej nieco dalej słabo czytelne [6. ] No 34 ; po prawej pośrodku mała okrągła współcz. pieczątka Biblioteki Kórnickiej.
  • Stan zachowania dostateczny (dok. po konserwacji) ; dok. mocno zaplamiony (zażółcenia i plamy wilgoci) w środku strony tekstowej, zaś ogólnie bardziej przybrudzony na odwrocie, zwłaszcza wzdłuż złożeń i na niektórych krawędziach, na tej stronie także wiele rozsianych plamek różnej wielkości i proweniencji ; stożkowe ubytki perg. przy krawędziach: górnej (jeden) i lewej (dwa), największy ubytek u dołu prawego złożenia w postaci trzech połączonych ze sobą dziur różnej wielkości (uzup.) z pewną szkodą dla trzech dolnych wierszy formuły notarialnej, udarty lewy górny narożnik ; ślady podwójnych i potrójnych zagięć dolnych narożników ; na wysokości 1. wiersza formuły notarialnej podłużna perforacja wzdłuż pionowej laski litery, pod formułą trzy małe dziurki ; ślady sześciu złożeń (z zakładką) ; czytelność tekstu głównego dobra, gorsza na przybrudzeniach i złożeniach, formuły notarialnej dostateczna (pismo mniej staranne, wyblakły inkaust) ; staranna minuskuła gotycka ; nieliczne podkreślenia w tekście (inkaustem i długopisem?) ; imię wystawcy dok. oddane majuskułą gotycką dużo większym modułem pisma (litera inicjalna znacznie szersza, wysunięta na lewy marg. i bogato kaligrafowana).
  • Brak pieczęci, przy dolnej krawędzi pozostały dwa nieregularne otwory na sznurki do przywieszenia p. ; użycie p. zapowiedziane w koroboracji ; [transumowany przywilej erekcyjny także miał pieczęć przywieszoną przez Jakuba Mickiewicza].