Listy Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej do matki Celestyny Działyńskiej 1838-1882.

Katalog
Rękopisy
Pobierz opis bibliograficzny

Opis

  • Sygnatura: BK 07334
  • Kopie:
    • Mf 6683
    • CD 0419 k. 1-6
    • CD 167a/1-3
    • BPCim. 3210/1-3
    • Mf 6682
  • Autor: Zamoyska, Jadwiga z Działyńskich (1831-1923)
  • Tytuł: Listy Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej do matki Celestyny Działyńskiej 1838-1882.
  • Miejsce i czas powstania: 1838-1882
  • Opis fizyczny: 1043 k.
  • Oprawa: luźne
  • Zawartość:
    • List 7-letniej Jadzi Działyńskiej do matki Celiny z Zamoyskich Działyńskiej, 19 maja 1838 r. Munich, krótki list pisany niewprawną dziecięcą ręką życzenia imieninowe [?] dla matki [Celestyna Działyńska 19 maja obchodziła imieniny], informacja o prezencie dla matki - obrazek - prawdopodobnie wykonany własnoręcznie przez 7-letnią Jadzię, k. 1-2.
    • List Jadzi Działyńskiej do matki Celiny Działyńskiej, czwartek, [20] grudnia, ponieważ autorka pisze do mamy "Papa kazał, żebym mamie przypomniała, że to 24 iego urodziny" [Tytus Działyński urodził się 24 grudnia 1796 r.], list prawdopodobnie z 1838 r. tak jak poprzedni, pisany identycznym niewprawnym, dziecięcym charakterem pisma, k. 3-4.
    • List Jadwigi Działyńskiej do matki Celiny z Zamoyskich, adresowany do Celiny Zamoyskiej w Oleszycach, 1839 [?], wspomina o pisaniu dzienniczka, o modlitwie - czy ma się uczyć pacierza po francusku i czy wieczorne Ojcze Nasz i rachunek sumienia może robić przed grą na klawikordzie bo później jest tak zmęczona, że nie skupia się na modlitwie, podpisany Jadzia Działyńska, k. 5-6.
    • Jadwiga Działyńska do matki Celiny z Zamoyskich, list pisany prawdopodobnie z Grafenbergu z zakładu wodoleczniczego Wincentego Priessnitza [1799-1851], gdzie 8-letnia Jadzia przebywała na kuracji. Wspomina, że kończy list, ponieważ czekają ją kąpiele i wyraża obawę czy woda znów będzie bardzo zimna. Ponadto wspomina o prezencie na imieniny matki - "daliśmy na spółkę 5 ryńskich w srybrze księdzu na książki do szkółki" - w poniedziałek miał msze w kaplicy na mamy intencje", k. 7-8.
    • List Jadwigi Działyńskiej do matki, 1 lipca 1843 adnotacja ołówkiem z Freiwaldu [dziś uzdrowisko Jesionnik w Czechach], gdzie Jadwiga z Zosią Sapieżanką i swoją ciotką Leonową Sapieżyną przebywała na kuracji. Natomiast w swoich wspomnieniach [BK 7554] Jadwiga wspomina, że na kurację z ciotką Sapieżyną i kuzynką Zosią Sapieżanką wyjechała do Graefenbergu [Graefenberg, miejscowość położona k. Freiwaldu, za Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. 2]. Opisuje kąpiele lecznicze. W liście dopisek, prawdopodobnie księżnej Leonowej Sapieżyny, siostry Celiny Działyńskiej, pod której opieką były dzieci, Celiny Działyńskiej oraz dopisek Zosi Sapieżanki do jej kuzynki Izi [Elżbiety] Działyńskiej, siostry Jadwigi, k. 9-10.
    • List Jadwigi Działyńskiej do matki Celiny z Zamoyskiech Działyńskiej, 6 lipca 1843, z uzdrowiska w Freiwaldzie, o chorobie Tereni Sapieżanki, o tęsknocie za mamą i rodzeństwem, k. 11-11v.
    • List Jadwigi do matki Celiny Działyńskiej, 3 sierpnia 1843, o przyjaźni z ciotką Leonową Sapieżyną, rysunek domu w którym mieszkały w Freiwaldau z opisem, gdzie kto nocuje i które pomieszczenie do czego służy, dopisek ciotki Leonowej Sapieżyny do matki Jadwigi, Celiny Działyńskiej, donoszący o dobrym stanie zdrowia Jadzi, wiadomości o pozostałych dzieciach Zosi i Tereni, o wizycie ich brata Stanisława Zamoyskiego "którego lubią wszyscy", k. 12-13.
    • Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, wrzesień 1843, Grafenberg, list 12-letniej Jadzi, o bliskim wyjeździe ciotki Sapieżyny, o diagnozie Priessnitza, że Jadwiga musi zostać dłużej na kuracji, tak samo jej siostra Cecylia, która również przyjechała na kurację do Grafenberg, czekają na odpowiedź Celiny, w Grafenbergu przebywał także ordynat Stanisław Zamoyski "ciocia dziadunia odwiezie do Wiednia". k. 14-15.
    • Jadwiga do matki Celiny, prawdopodobnie listopad 1843, tęsknota za mamą i rodzeństwem, przywiązanie do sióstr, rachunki z jej drobnych wydatków, w tym datek na mszę za Izię [jej siostrę Elżbietę Działyńską], k. 16.
    • List Jadwigi do matki Celiny Działyńskiej przebywającej na leczeniu "u wód", sierpień 1845, z Poznania, o pracy nad swoim charakterem i ćwiczeniem cierpliwości, upalne lato w Poznaniu "z rana wczoraj w cieniu 36 gradusów", o kupnie sukni dla panny Birt, panny Stefani i sukienkę dla lalki dziecinnej dla młodszych sióstr, wspomniany pan Marcinkowski [Karol] jako "dobry mężczyzna", tęsknota za matką, lęk o zdrowie mamy, o zdrowiu panny Birt [angielska guwernantka Jadwigi] i panny Emilii Radolińskiej [rezydentka w domu Działyńskich], która ma przeprowadzić się do Kórnika, o codziennych lekcjach gry, k. 19-25.
    • Druk, obrazek Matka Boska z Dzieciątkiem, podpis/modlitwa gotykiem w j.niem., na odwrocie piórem: Ma pamiątkę Spowiedzi i Komunii Św. z Tobą i Elizą w Oleszycach. D. 15 marca 1841. Niech nas zawsze Pan Bóg łączy!...". Adnotacja ołówkiem: "Obrazek darowany przez hr [nieczyt] Celinie Działyńskiej, k. 30.
    • Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, sierpień 1847 [dopisane inną ręką], o potrzebie modlitwy, o tym co dzieję się w domu, życie codzienne - o Romciu (Roman Adam czartoryski, ur. 1839)i Anielce (Aniela, ur. 1837) Czartoryskich, dzieciach z pierwszego małżeństwa Adama Konstantego Czartoryskiego, męża jej siostry Elżbiety z Działyńskich Czartoryskiej, k. 31.
    • Jadwiga do matki Celiny, ze Szczecina, środa, [2 sierpnia] 1848, "o 7 wieczór", relacja z podróży na wyspę Helgoland, opisuje różnice między podróżowaniem 1 i 2 klasą kolei, ze Szczecina udawali się do Berlina, następnie do Hamburga i dalej na wyspę Helgoland, k. 28.
    • Jadwiga do matki Celiny, z Berlina, czwartek, [3 sierpnia], "dziś o siódmej wyjechaliśmy ze Szczecina, podróż w towarzystwie ojca - Tytusa, brata - Jana, siostry - Cecylii oraz guwernantki panny Birt, wybierają się dalej do Hamburga, gdzie "Cesia bardzo ciekawa widzieć pałac króla", k. 28-28v. Jadwiga do matki Celiny, z Berlina, czwartek, [3 sierpnia], "dziś o siódmej wyjechaliśmy ze Szczecina, podróż w towarzystwie ojca - Tytusa, brata - Jana, siostry - Cecylii oraz guwernantki panny Birt, wybierają się dalej do Hamburga, gdzie "Cesia bardzo ciekawa widzieć pałac króla", k. 28-28v.
    • Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, z Hamburga, piątek [4 sierpnia], 1848 r. zatrzymali się w hotelu de l'Europe, podróż pociągiem z Berlina do Hamburga trwała 7 godzin "o 8 z rana wyjechaliśmy stamtąd [z Berlina] i tuśmy [do Hamburga] przyjechali o 3, zakupy w Hamburgu,k. 28 v.
    • Jadwiga do matki Celiny, 5 sierpnia 1848 [skreślone ołówkiem, poprawione na 1847], z Helgolandu, Jadwiga z ojcem na wyspie Helgoland była w 1848 roku zatem właściwa data to rok 1848. [Tytus Działyński za udział w powstaniu Wiosna Ludów odsiedział karę więzienia w cytadeli poznańskiej od 4 maja do połowy czerwca 1848 roku, po wyjściu z więzienia do końca czerwca 1848 r. odsiedział karę tzw "aresztu domowego" po czym razem z córką Jadwigą i synem Janem udał się dla poratowania zdrowia na duńską wyspę Helgoland, zob. listy do żony BK 7332, k. 422 i nn], o panu Kielisińskim, który za udział w powstaniu Wiosna Ludów 1848 roku, przebywał w więzieniu. Dopisek Tytusa do listu córki [k. 26] : "Papa dyktuje" o interwencji w sprawie pana Kielisińskiego u ministra, o sprawach gospodarskich i blokadzie Elby, k 27.
    • Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, Helgoland, niedziela, [6 sierpnia] 1848, [na wyspę dotarli dzień wcześniej w sobotę 5 sierpnia], o chorobie morskiej, k. 29-29v.
    • Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, 1849/50 [?] [dopisane ołówkiem], życie codzienne, o liście do c. Elizy [z Zamoyskich, siostrze matki], o lekcjach z panem Grenlich, na końcu listu napis w języku arabskim, k. 32.
    • Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, 1849/50 [dopisane ołówkiem], k. 34. o interesach matki, "niech się mama nie gniewa, że kazałam zrobić mój dagerotyp" przed wyjazdem siostry "wyszedł pięknie" , o zdrowiu ojca; o koncercie: "Pan Greulich grał tu wczoraj kawałek opery" [...] Jak pięknie go grał, aż mi się dusza spociła"; o wizycie dra Wolff, który dał jej lekarstwo, pigułki, maść na oko, leczył też Marynie [Marię Działyńską] - o metodach i medykamentach na kaszel.
    • Jadwiga Działyńska do matki Celiny, niedziela, 1850, list adresowany do Poznania, o jej lekcjach gry na klawikordzie u p. Greulicha - dwa razy w tygodniu i o lekcjach gimnastyki dla dzieci, o stanie swojego zdrowia: "mnie coś jest, ale że mnie nic nie boli, śpię, jem i piję więc proszę o tym nie myśleć"; k. 38-39.
    • Jadwiga Działyńska do matki Celiny z Zamoyskich, 4 lipca 1851 [?], krótki list zaczęty w czerwcu, dokończony 4 lipca. O zmianie planów w stosunku po poprzedniego listu z czerwca 1851 r., Tytus zrezygnował z wyjazdu do wód, o wizycie Zosi Żółtowskiej, Tytus namawia najstarszą córkę Izię [Elżbietę], żeby dała na imię swojej córce Wanda; k. 44v.
    • Jadwiga Działyńska do matki, [Kórnik] czerwiec 1851, pierwszy akapit napisany po polsku, następnie na prośbę matki na jej pytania i polecenia odpowiada po francusku. O wypełnieniu powierzonych jej przez matkę spraw, o wychowaniu młodszej siostry Cecylii i jej cechach charakteru, o dobrym samopoczuciu ojca, o codziennych spacerach Tytusa do Kórnika, o wysłaniu dymisji do Berlina przez Brune/Braun [?] [nazwisko nieczytelne], o pannie Radolińskiej, rezydentce, która została zaproszona przez Tytusa do Kórnika; k. 40-41.
    • Jadwiga Działyńska do matki, Poznań, czerwiec 1851, list do Bhubergu, wieści z domu, o kaszlu ojca, leczeniu go przez doktora Nieszczotę zalecenie wyjazdu do Salzbruun [dziś.: Szczawno-Zdrój], o krótkotrwałej chorobie Cecylii, wizyta Włodzimierza Dzieduszyckiego, propozycja wyjazdu do Carlsbadu lub Eger, kwestie związane z wojskowym pruskim wykształceniem Jana Działyńskiego "czy młodzi Polacy powinni się starać o wyższe urzędy w wojsku pruskim"- wzmianka o liście Jana do Tytusa Działyńskiego [na ten temat: listy Tytusa do syna Jana, zob.: sygn. BK 7338]; k. 44-44v.
    • Jadwiga do matki, czerwiec 1851, Kórnik, o pobycie panny Emilii Radolińskiej, jej stanie zdrowia, o Annie, najmłodszej siostrze i jej wychowaniu i opiece nad nią panny Radolińskiej, pisze o przyjemnym spędzaniu czasu, o długich spacerach z Cecylią, o lekcjach z panną Birt i lekcjach muzyki, że czyta francuską książkę, którą dostała od mamy o literaturze średniowiecznej, że otrzymała list od swojego wuja Władysława [Zamoyskiego].
    • Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, [data trudna do zidentyfikowania, ołówkiem dopisane inną ręką 1850 oraz 1857], adresowany do Kórnika, do p. hrabiny Działyńskiej, w liście o planach wyjazdu do Warszawy Elizy z Zamoyskich - ciotka autorki, która wybiera się do Warszawy do p. Brzozowskiego, ale przez Drezno, o liście od Z. Żółtowskiej, adnotacja: "P. Brzozowska będzie w Dreźnie 6 lub 8 maja", k. 46.
    • Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, 21.10.[?] 1852, Heidelberg, tuż po ślubie, kilka słów o "przyjemnym i miłym" charakterze męża oraz refleksja: "Byłabym się doskonale obeszła bez pójścia za mąż i teraz jak myślę, że bym mogła w Kórniku po ogrodzie z Jasiem i Marią i Cesią bąki zbijać i dokazywać to się niekoniecznie rozweselam, ale kiedy za mąż poszłam, to się całą duszą cieszę, że za niego, a nie kogo innego", pisze, że wysłała matce zeszyt z ilustracjami "ośmioma drzeworytami" do Pisma Świętego, kupionymi we Frankfurcie, k. 50-51.
    • Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, 15,10 [?].1852, z Halle, tuż po ślubie z gen. Władysławem Zamoyskim, tęsknota za domem i za matką, refleksje duchowe, o listach do sióstr i do ojca, o planach generała odwiedzenia Izi - siostry Jadwigi, mieszkającej w Dreźnie, o planach spędzenia w części karnawału w Paryżu, na co Jadwiga nie ma ochoty, k. 48-49.
    • Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, 28.10.[?]1852, Haidelberg, o swoich praktykach religijnych i modlitwie, refleksje na temat wiary, Boga i ludzi, o pracy nad sobą, o tęsknocie za rodziną, opis snów o rodzinie, planowany wyjazd do Baden-Baden, k. 52-53.
    • Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, grudzień [?] 1852, troska o zdrowie matki, o Izabeli Czartoryskiej, jej zainteresowaniach, ogromnych wydatkach na sztukę i planach ożenku z księciem Jerzym, opinia Jadwigi o księżniczce Izabeli, list niedokończony, k. 57-58.
    • Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, 3.11.1852, Baden-Baden, o zdrowiu generała, jego bólach "nerwowych" w nogach, rękach i klatce piersiowej, o planach przyjazdu do Paryża p. Radolińskiej, o planach wyjazdu do Paryża Jadwigi z mężem, o pani Lisie [Elizie Krasińskiej?]: "Jaka to różnica między kobietą piękną i cnotliwą, a piękną i niecnotliwą - w jednej wszystko się z przyjemnością widzi, a w drugiej wszystko co najmilsze to najbardziej brzydzi", k. 54-56.
    • Jadwiga do matki Celiny, 21.01.1852 [przekreślone, poprawione ołówkiem na 1853, adnotacja późn. ołówkiem "w październiku 1852 wzięli ślub", list pisany na pewno po ślubie więc prawdopodobna data powstania listu to 1853]. Jadwiga pisze o swoim przyjeździe na Wielkanoc, o niedawnym złym samopoczuciu, o spacerach z mężem i planowanych konnych przejażdżkach "robią mi amazonkę"; pies Jadwigi Sedżet. K. 61-62.
    • Jadwiga do matki, 4.02.1853, St.-Honore 339, odpowiada na prośbę matki, aby nie czytać listu, który wysłała do córki i odesłać bez otwierania: "może być mama pewną, że żadnego listu nie czytałam, skoro jaki odbiorę poślę go jak przyjdzie bez odpieczętowania", o niezadowoleniu Tytusa Działyńskiego z jednej z młodszych córek - Marii. Przywiązanie i tęsknota za rodziną, k. 65-65v.
    • Jadwiga do matki, [1852/1853], list bez daty, [list pisany prawdopodobnie krótko po ślubie - ślub był w październiku 1852 r., adnotacja ołówkiem: wiosna 1853?] wątpliwości związane z małżeństwem - "wkoło mnie i przy mnie wszystko dobrze, ale we mnie prawie wszystko na bakier" o tym "jak to dobra rzecz być starą panną siedzieć przy rodzicach i siostrach a nie daleko od wszystkiego", tęsknota za rodziną, kwestie związane z ożenkiem Jana, Jadwiga cytuje list ojca do niej: "Papa mi pisze, rób co możesz, żeby Jaś się o Izię starał i wystarał", stanowisko księcia Adama Jerzego Czartoryskiego i księżnej Anny Sapieżyny. [małżeństwo Jadwigi, małżeństwo Jana i Izabeli Czartoryskiej]. K. 63-64.
    • Jadwiga do matki Celestyny z Zamoyskich, 14.02.1853, echa konfliktu [?] - niezadowolenie rodziców z młodszej córki Marię, stanowisko Jadwigi: "Papę rozumię i żal mi, że od dzieci własnych smutku doznaje, ale i z drugiej strony Maryni za złe brać nie wolno", k. 66-67.
    • Jadwiga do matki, 27.05.1853 [brak początku], o relacjach z mieszkańcami Hotelu Lambert - o księciu Adamie Jerzym, księżnej Sapieżynie [Annie Jadwidze z Zamoyskich, o cioci Annie [Anna z Sapiehów Czartoryska], o księżniczce Izabeli - czy byłaby dobrą żoną dla Jasia, k. 70.
    • Jadwiga do matki, 17.05.[1853], tęsknota za matką, radość ze spotkania z siostrą Izią [Elżbieta Czartoryska] i bratem Janem: "Jeżeli za co Mamie mamy podziękować to za to, że nas nauczyła się kochać tyle-prawdziwie" i "mężowie nasi się z tego cieszą", plany wspólnego spędzenia czasu, plany Izi na wyjazd do Poznania, "nie mam słów, żeby mamie powiedzieć, jaki mój mąż jest dla mnie miły, serdeczny i współczujący", k. 68-69.
    • Jadwiga do matki, 30.07.1853, Augsburg; do Augsburga przyjechała z ojcem Tytusem Działyńskim, w Augsburgu ma spotkać męża gen. Władysława Zamoyskiego, Jadwiga spodziewa się dziecka, była z wizytą w Poznaniu i zapewne ojciec eskortował ją, aby nie podróżowała sama. O całkiem dobrym zdrowiu "Papy", dziecka spodziewa się też siostra Jadwigi - Elżbieta [Izia] Czartoryska, Jadzia pisze: "Czy mama daje sobie troszkę odpoczynku, musi sobie mama sił zapas zrobić na czas Izi słabości bo ich wtedy dużo będzie potrzeba" - niemal w każdym liście troska o mamę, jej zdrowie i czy odpoczywa. O ojcu: "całe rano u antykwarzy i księgarzy bawił", o relacji Tytus Działyński - gen. Władysław Zamoyski. Planowana wspólna podróż do Monachium i dalej do Paryża. O zakupie świętych obrazków dla Anusi, których generał szukał aż w ośmiu sklepach. O siostrach Jadwigi - Maryni i Cecylii, które przebywają na leczeniu w Heringsdorf, k. 71-72.
    • Jadwiga do matki Celestyny, 1.08.1853 z Monachium, opóźniony przyjazd Dziadunia [ordynat Stanisław Zamoyski], Papa [Tytus Działyński] ze względu na nawracające bóle wątroby, udaje się do Ems nie czekając na przyjazd "Dziadunia" [ordynata Stanisława Kostki Zamoyskiego], k. 73.
    • Jadwiga do matki Celestyny, 8.08.1853, Monachium, Jadwiga pisze, że Tytus Działyński z Ems pojedzie do Paryża, Jadwiga z mężem 11 sierpnia wyjadą z Monachium do Ems. W Ems Tytus miał zasięgnąć porady doktora Chaunnel [?], o "Dziaduniu" - ordynacie Stanisławie Kostce Zamoyskim: "sił ma dziwnie dużo, chodzi, jeździ, ciekawości wszystkie ogląda", o swojej relacji z ordynatem Zamoyskim, k. 74-76.
    • Jadwiga do matki Celestyny, list zaczęty 11.08.1853, Monachium [adnotacja ołówkiem: "do siostry Cz[artoryskiej], o przyjeździe cioci Róży [Róży z Potockich Zamoyskiej] z Rózią i trzema synami, podróż statkiem z Wunbyrga do Frankfurtu odbyta 13 sierpnia 1853, tęsknota za siostrami, o prezentach dla Maryni i Cesi, o skargach młodszych sióstr - Marii i Cecylii na pannę R.[adolińską- rezydentka Działyńskich w Poznaniu i Kórniku], k. 78-79.
    • Jadwiga do matki Celestyny, 20.08.1853, "Moja Mamunieczko najdroższa najukochańsza", o wsparciu duchowym i błogosławieństwie, które otrzymuje od matki, o modlitwie, o planowanym przyjeździe ojca, k. 80-81.
    • Jadwiga do matki, 24.08.1853, Paryż, Hotel Lambert, "Kochana Mamunieczko", do Hotelu dotarła dzień wcześniej 23 sierpnia, o złym samopoczuciu matki, o podróży Dziadunia [ordynat St. Kostka Zamoyski] z Monachium do Wiednia, gdzie czeka na niego ciocia Jadwisia [księżna Leonowa Jadwiga Sapieżyna, siostra Celestyny z Zamoyskich Działyńskiej], przebieg podróży do Paryża, zdrowie Tytusa Działyńskiego, o konsultacjach z doktorem Naumannem i szkodliwości mocniejszych trunków dla osób chorujących na wątrobę, jak jej ojciec, o pannie Birt i jej problemach zdrowotnych, k. 82-84.
    • Jadwiga do matki, 6.09.1853, o urządzaniu mieszkania w Paryżu, rozterki co jej jest potrzebne, a z czego powinna zrezygnować" "żebym chciała zakończyć czyje wychowanie to bym mu tę pracę dała - to dobre ćwiczenie nauczyć się zawczasu co w życiu konieczne, co potrzebne i co więcej lub mniej zbytkowe, mego męża to nudzi i do niczego się mieszać nie chce, tylko mi mówi-niech będzie przyzwoicie". O skrupułach związanych z wydatkami na dom. Refleksje na temat zmiany swojego zachowania, charakteru, postrzegania świata, o własnej pokorze. O dobrych serdecznych relacjach z siostrami. O spędzaniu wieczorów z "wujkiem Stasiem i jego żoną", czyli ze Stanisławem bratem generała oraz Różą z Potockich, niedziele "przepędza" u X-ny Wirtemberskiej - [Maria z Czartoryskich Wirtemberska, siostra księcia Adama Jerzego Czartoryskiego], o planowanym prezencie dla mamy na 16-go [września, czyli na urodziny Celiny z Zamoyskich). K. 85.
    • Jadwiga do matki, 8 listopada 1853, Quai d'Anjou 19. O planowanym przyjeździe Celiny do Paryża, wyraża żal, że nie będzie mogła wszędzie biegać z mamą i siostrami - ostatnie dni ciąży - [18 listopada urodzi się Władysław], tęsknota za rodziną i mężem (gen. Zamoyski przebywa w Londynie). Codzienne zajęcia - przepisywanie tureckich listów księcia Adama Czartoryskiego, zajmuje się "kommisami" księżnej Sapieżyny, "sobie muszę za gospodynię i rachmistrza służyć, jej kucharka narzeka, że ma za dużo pracy, poznańska służąca Brykczyńska nie zna francuskiego więc Jadwiga musi ją oprowadzać po Paryżu, służący Michał jest chory. Przypuszczenie o konkurach Cezarego Platera o rękę księżniczki Izabeli Czartoryskiej i obawa, że Izia wybierze Platera a nie Jana Działyńskiego. Sympatia wobec Izy Czartoryskiej. O zbliżającym się porodzie: "Mnie ta nadchodząca przeprawa nie robi tyle wrażenia co by mi zrobiła myśl wyrwania zęba, ledwo o tem myślę, a z resztą jakkolwiek będzie toć z Bożą wolą się wszystko stanie, a w tym wielkie uspokojenia", k. 89-92.
    • Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, 25.02.1854, tęsknota za matką i siostrami, podziękowania za fotografie, list pisany po wyjeździe z Kórnika, z podróży do Turcji, gdzie dołączy do męża, w Poznaniu z rodzicami zostawiła syna "Władyśka", prośba o przesłanie niektórych elementów ubioru "burkę i szal co wisi na parawanie", które zostawiła w Poznaniu, oraz kilka przedmiotów np. lampę i lichtarze przesłać na Quai d'Orleans, k. 59-60.
    • Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, 26.02.1854, Lyon, 8-ma wieczór, opis podróży do Turcji, emocje związane z zostawieniem malutkiego 3-miesięcznego synka u rodziców w Poznaniu, pisze, że w Paryżu najlepsi śpiewacy graja Don Juana - zastanawia się czy nie warto wysłać na to przedstawienie jej młodszych sióstr. Przypomina mamie, że zbliża się termin wizyty u dentysty Cesi i że trzeba jej ząb zaplombować. k. 93-94
    • Jadwiga do matki, 27 lutego 1854r., Valence o 9-tej wieczór. List z podróży do Turcji - przejeżdżali przez Chalon [Chalon-sur-Saone] - Lyon - Walencja - Avignon - Marsylia, podróż czteroosobowym dyliżansem zaprzęgniętym w czwórkę koni: "Zdawało mi się, że to moja prababka [aluzja do Izabeli z Flemingów Czartoryskiej lub Anny z Radomickich Działyńskiej-Gurowskiej], a nie ja tak hucznie jadę" [k. 95], w Walencji zatrzymali się w dobrej oberży, na dobrym obiedzie. Jadwiga ekscytuje się podróżą morską - "Bardzo się cieszę na podróż na morzu - chciałabym Pannę Birt zachloroformować, a sama spotkać się z największą burzą jaka być może bez kąpieli i grobu w rekinowym brzuchu, chciałabym mieć cały strach śmierci i całą piękność burzy". [podróż do Turcji], k. 96.
    • Jadwiga do matki, 28 luty 1854, Avignon, wyrzuty sumienia z powodu przeczytanego romansu "romansisko głupie i niewarte, a nie mogę się oderwać" [k. 98]. Następnie żartuje, że jeśli nie odbierze do Stambułu kazania od mamy to zabierze się do wszystkich dzieł G. Sand i Sue. Tęsknota za rodziną zwłaszcza za pozostawionym w Poznaniu synkiem "napiszcie mi co mój bębenek robi" - o Władysiu. [zainteresowania literackie Jadwigi Zamoyskiej] k. 97-98.
    • Jadwiga do matki, 1 marca 1854, Marsylia, Celina Działyńska przebywała akurat w Paryżu, list zaadresowany na la Csse Działyńska, a Paris, 20 Rue Poultier [obecnie Rue Poulletier, na wyspie Św. Ludwika]; wejście na statek do Stambułu, opis smrodu panującego na statku - "na statku akumulacja najgorszych smrodów - smoły i nad wszystkim panującej kuchni do tego buda rzeźnicka i mięso na widoku. Relacjonuje, jak wiele osób płynie do Stambułu i statki co 5 dni odchodzą, wieści o wojnie. [podróż morska, wojna krymska, Turcja]. k. 99-101.
    • Jadwiga do matki, kwiecień/maj 1854, z Turcji, tęsknota za rodziną, Jadwiga wspomina, że jednocześnie pisała listy w formie dziennika z pobytu w Turcji adresowane do młodszych sióstr - Marii i Cecylii [zob. BK 7342], pisze o planowanym wyjeździe generała i swoich obawach z tym związanych. Refleksja nad macierzyństwem - żałuje, że nie spędza czasu z Władysiem, obawa, że nie nadrobi tego straconego czasu, że nie będzie umiała się nim zajmować tak dobrze, jak teraz zajmują się nim jej rodzice. [macierzyństwo Jadwigi, dzieci - Zamoyscy]. K. 101-102v.
    • Jadwiga do matki, wiosna, 1854, [z podróży do Turcji], tęsknota za rodziną, o listach do sióstr pisanych w formie pamiętnika, instrukcja dla mamki oraz osób opiekujących się Władysiem, który przebywa u jej rodziców w Poznaniu - dbałość o uczucia i dobre samopoczucie piastunki. Dużo zainteresowania najmłodszą siostrą Anną, która miała wtedy dopiero 8 lat. Pozdrowienia dla mamy: "jestem teraz zdrowa, chociaż nie święta, ale nie najgorsza". [wychowanie, macierzyństwo]. K. 103-104v.
    • Jadwiga do matki, [Turcja], maj 1854, refleksje nad sytuacją polityczną w Turcji podczas wojny krymskiej, sytuacja Polaków, list do matki jest krótki, uprzedza, że większość spraw opisała w listach-dzienniku do sióstr [zob. BK 7342]. Sporo obaw o zdrowie i siły matki, wspomina o swoim słabym samopoczuciu: "odkąd te kurcze miałam, nie mogę się wrócić do siebie", skarży się na ból "krzyży", planuje napisać do ojca - "statki teraz co 5 dni będą odpływać" - o tym co się dzieje "chociaż tutaj więcej oczekiwania i przygotowywania niż takiego działania, o którem by pisać można"; o synu pozostawionym pod opieką matki: "miło mi o nim myśleć, ale dziwna rzecz, że mi nie tak za nim tęskno, jak się spodziewałam, ale to stąd przychodzi, że moja dusza i myśli i serce zawsze w Poznaniu mają główna kwaterę i dlatego mają się blisko niego". Rozważa powrót jesienią do Poznania, ale nie chce zostawić męża samego "w tych wszystkich niepewnościach on kontent, że ja tu jestem", [k. 105-106].
    • Jadwiga do matki, lato 1854, Turcja, dziękuje za listy od sióstr i mamy oraz listki, które wyrwał w ogrodzie mały Władyś, czeka na dagerotypy od rodziny, wizyta na bazarze tureckim - planuje kupić prezenty dla sióstr i brata - pyta co ich bardziej ucieszy : "Czy szale długie perskie w pasy, czy małe też bardzo ładne czerwono-granatowe, czy suknie jedwabne pąsowe lub zielone lub niebieskie wyszywane złotem, czy suknie białe muślinowe ślicznie haftowane złotem i jedwabiami, czy dywaniki do przykrycia stołu, łóżka", wspomina o innych pięknych rzeczach, które można kupić, np. o serwisie do kawy lub herbaty. [k. 107]
    • Jadwiga do matki, 1 lipca 1854, Jenikieni, radość z listów z domu, pisze o swoim stanie zdrowia, że "kurcze", które miała już minęły, że wprawdzie chodzić nie ma siły, zapewne z powodu upału, ale "za to na koniu jestem nie domęczenia", o przyjemności, jaką jej sprawia jazda konna i doskonaleniu swoich umiejętności: "Mego męża bardzo cieszy [...] kiedy mogę na trochę żwawszym koniu się z przyzwoitością utrzymać", relacjonuje, jak jej koń pogryzł konia, na którym siedział jej mąż. O kupnie szali dla mamy i sióstr. O ślubie córki sułtana, o sukni, którą sobie kupiła i sukni, którą otrzymała od matki, matka przysłała jej dagerotyp Władysia, który mąż zawiesił nad jej łóżkiem oraz pukiel jego włosów. Tęskni za synkiem, ale jest o niego spokojna bo "tak mi się zawsze zdaje, że pod mamy i papy dachem nic nam się złego zdarzyć nie może" oraz : "tak mi też przyjemnie, że on w Polsce", [k. 109-112].
    • Jadwiga do matki, 4 lipca 1854, o żalu i modlitwie nad złodziejem, który okradł jej mamę Celinę Działyńską. O zatrudnianiu służących. O planowanym małżeństwie jej siostry Maryni [Maria z Działyńskich Grudzińska] z panem Gr.[udzińskim] - zastrzeżenia Jadwigi wobec niego: "Pyta mi się mama co mam przeciwko P. Gr.?" - "najprzód, że się Marysi on nie podoba" - o niechęci między rodziną Grudzińskich i rodziną Działyńskich, przestrzega, że Grudziński odetnie Marynię od rodziny, żeby nie oddawać jej "pierwszemu lepszemu, skoro jest jeszcze taka młoda śliczna i powabna", "Kiedy ma mama córkę tak ładną i ujmującą, że się wszystkim podoba lepiej trochę szukać i dać jej widzieć innych i dać jej porównać" [...] "Kiedy on nie ma nic takiego, przez co by mógł ją ująć i przywiązać stale, to jest wielkie niebezpieczeństwo". [...] "Co dzień się widzi, że wydają Panny za bardzo poczciwych ludzi , ale którzy nie mają tego czegoś, co kobietę trochę oczaruje". Przestrzega, że Grudziński odetnie Marynię od rodziny, jak mąż Zosię Ż. [Zofię z Zamoyskich Żółtowską], k. 113.
    • Jadwiga do matki, sierpień 1854, Jenikieni nad Bosforem, o sytuacji Polaków w Turcji, stanowisko Francji, przywołuje słowa marszałka Francji Saint-Arnauda o Polakach: "Marszałek St.-Arnaud powiedział mojemu mężowi - Cesarz nie zapomniał Polaków, ma nadzieję widzieć ich odrodzonych, ale jeszcze nie w tym momencie"; rola jej męża generała Władysława Zamoyskiego w Turcji, o swoim mężu: "osiwiał niesłychanie i opalony jak cygan". Wdzięczność za opiekę nad pozostawionym w Poznaniu jej synkiem Władysiem. Wyraża żal, że nie ma przy niej jej mamy, jest przekonana, że Celinie Turcja spodobałaby się: "Nie masz osoby na świecie, którą zdaje mi się więcej by ten kraj zajął i zabawił niż mamę", k. 115-116.
    • Jadwiga Zamoyska do matki, 15 sierpnia 1854, o planowanej podróży do Bukaresztu na zimę lub tylko na 3 tygodnie, przygotowania do podróży, żal jej rozstawać się z Turcją, k. 117.
    • Jadwiga Zamoyska do matki Celiny, listopad 1854, Palais du Prim Scarlet Ghyka. Refleksja i żal z powodu śmierci Cioci W., [księżnej Marii Wirtemberskiej]. Duchowe porozumienie z matką: "Muszę mamie o tem mówić bo mama to najlepiej uczuje", pisze o swojej bliskiej relacji i o rozmowach z mężem, o jego stosunku do niej, planuje za pół roku przyjechać do Poznania i zostać na kilka miesięcy, k. 119.
    • Jadwiga do matki, Bukareszt, 22 grudnia 1854, chwile zwątpienia, ogromna tęsknota za rodziną, planuje przyjazd do Poznania, ale w momencie kiedy jej obecność "komuś się przyda", wspomina o planowanym ślubie Maryni z Grudzińskim, lęka się czy jej syn nie zaczyna być ciężarem dla jej rodziców, list pisany w chwili zwątpienia i wzburzenia: "Piszę co mi pod pióro przychodzi, już tak muszę, bo żebym mojej żółci nie wylała, to bym musiała kogoś z łóżka pójść wyciągnąć i wybić inaczej drugie 24 godzin by minęły i bym nie zasnęła", k. 121.
    • Jadwiga do matki, Bukareszt 30 grudnia 1854, rozważania o zamęściu Maryni i o panu Gr.[udzińskim] refleksja nad stanem małżeńskim, przestrzega młodszą siostrę - za pośrednictwem mamy - przed obojętnością wobec kandydata na męża. O mężu - generał zajęty formacją 2-go pułku kozaków, zmienia plany wyjazdu i pisze, że prawdopodobnie jeszcze przez rok nie przyjedzie do Poznania. Rozstanie z rodziną traktuje jak swoistą pokutę, k. 123.
    • Jadwiga do matki, Giorgiewo, 7 luty 1855, rozważania o rodzicielstwie, tęsknota za Poznaniem i rodziną, plany przyjazdu latem do Europy ze względu na wysokie temperatury w Turcji, które męczą pannę Birt. Rozważania na temat pana Grudzińskiego - męża jej siostry Marii, obawy o szczęście tego małżeństwa i niewiara w jego przywiązanie do Maryni. W tajemnicy przedstawia matce krytykę poczynań księcia Adama Jerzego Czartoryskiego i uleganie wpływom: "Ale o tym ani słowa nikomu" - "nikomu" - potrójnie podkreślone, k. 125.
    • Jadwiga do matki, 22/2 1855, Schoumla [Szumla]. Przeprasza za pomylenie listów - tłumaczy, że ostatni list do matki przez pomyłkę włożyła do koperty przeznaczonej do swojej siostry Maryni, o niedogodnościach mieszkaniowych, jakie im towarzyszyły na początku pobytu w Szumli, braku jedzenia, wyposażenia mieszkania i ciepłej odzieży. Rokuje jednak, że za kilka dni uda im się zorganizować życie w kolejnym nowym miejscu, fragment zamazany, w tym miejscu czytelne kilka słów o dolegliwościach żołądkowych, k. 128.
    • Jadwiga do matki, 16 maja 1855, [Szumla], plany przyjazdu do Poznania - pyta matkę czy może przyjechać: "Niech mi mama szczerze napisze czy mnie mama chce". Wspomina o potrzebie znalezienia bony dla Władysia (przebywającego pod opieką Celiny w Poznaniu) oraz, że tym razem "chce sama karmić" zatem spodziewa się dziecka (Witolda), jest w rozterce, bo chciałaby zostać w Poznaniu tuż po porodzie, ale waha się czy na tak długo rozstawać się z mężem, ponadto przeciwko długiej rozłące protestował jej mąż generał Wł. Zamoyski, niepewność Jadwigi co do terminu porodu - "Ja nie mam wyobrażenia kiedy to ma być czy na początku sierpnia czy pod koniec września [Witold Zamoyski, młodszy syn Jadwigi urodził się 6 października 1855 roku w Paryżu] - bardzo mnie to wszystko dręczy", radzi się matki co robić, k. 130.
    • Jadwiga do matki, Syra 8 lipca 1855, tuż przed wyjazdem do Paryża, plany sprowadzenia syna Władysia, który przebywał pod opieką jej matki w Poznaniu, do Paryża, ponieważ jej mąż planuje podróż z Turcji do Europy, następnie znów wróci na Wschód, "a chciałby przedtem syna poznać", mały Władyś pod opieką mamki i służącego na prośbę generała miał być sprowadzony do Paryża, k. 131.
    • Jadwiga do matki, Paryż, 17 lipca 1855, Quai d'Orleans 6. Tuż po przyjeździe do Paryża. Uwielbienie dla matki, "Tak mi potrzeba myśleć, że mama ze mnie zadowolona, że mnie mama lubi, jak mi potrzeba światła i powietrza". Planowanie i organizacja czasu po spodziewanych narodzinach dziecka oraz obawy z tym związane, planuje po urodzeniu dziecka pojechać do Poznania i zostać tam ok 4-6 miesięcy, następnie wrócić na Wschód do męża, zabrać ze sobą starszego synka, a niemowlę zostawić pod opieką swojej matki - o ile ta wyrazi zgodę, nie wyklucza pozostawienia w Poznaniu obojga dzieci. W Paryżu Jadwiga sprawy związane z ciążą konsultowała z niejaką panią Chemin (prawdopodobnie położną): "Byłam u Pani Chemin, która mówi, że nie może moja sprawa się rozstrzygnąć przed początkiem października", k. 133.
    • Jadwiga do matki, 10 sierpnia [prawdopodobnie Paryż], sprawozdanie z interesów, które przeprowadzała dla matki, wspomina o pobycie ojca - Tytusa Działyńskiego u niej w Paryżu oraz o obecności synka Władysia [zapewne sam Tytus przywiózł Władysia do Paryża między 17 lipca a 10 sierpnia]. Tytus do Poznania planuje wyjechać 13 sierpnia. Znów zmienia zdanie o swoim wyjeździe do Poznania, choć ciągle się waha - w sierpniu - inaczej jak w poprzednim liście jest przekonana, że po wyjeździe męża na Wschód, w sierpniu jeszcze przed porodem pojedzie do Poznania i tam zostania długo - do dwóch lat ponieważ planuje sama karmić dziecko. Niemniej wciąż się waha, ponieważ jej mąż generał wolałby, żeby na tak długo się nie rozstawali. Jest rozdarta między opieką nad dziećmi, a wspieraniem męża w jego zagranicznych podróżach, k. 137.
    • Notatka dołączona do listu z 10 sierpnia, dotycząca zakupów, które miała zrobić w Paryżu dla matki i sióstr, na niej m.in: 3 suknie dla Maryni [Maria Grudzińska, siostra Jadwigi], Cesi [Cecylia Działyńska, siostra Jadwigi] i Anielci [Aniela Czartoryska, pasierbica najstarszej siostry Jadwigi - Elżbiety, córki Adama Konstantego czartoryskiego z pierwszego małżeństwa z Wandą Radziwiłł], 1 suknia biała dla Izi, także w kolorze lila, 12 chusteczek, szarfa haftowana, fotografię dla Papy, k. 139.
    • Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, z Paryża, lipiec 1855, list niedokończony, opisuje przyjazd ojca Tytusa Działyńskiego. Tytus przywiózł do Paryża jej synka Władysława, który przebywał u dziadków Celiny i Tytusa Działyńskich w Poznaniu, wrażenia Jadwigi o synku którego dawno nie widziała oraz żal: "czuję, że jestem dla niego obcą osobą", k. 140.
    • Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, 12 sierpnia 1855, Paryż, o wizycie Papy - Tytusa Działyńskiego, dokładnie opisuje stan zdrowia i samopoczucie Tytusa, o swojej tęsknocie za Poznaniem. O odwiedzinach Tytusa i gen. Zamoyskiego u pani Walewskiej. Snuje intrygę w wyniku której Jan Działyński mógłby lepiej poznać kandydatkę na żonę czyli księżniczkę Izę Czartoryską - Jadwiga namawia matkę aby wraz z jej bratem Janem udała się do wód razem z księżną i księżniczką Izą Czartoryską, gdzie młodzi mogliby bez zbędnych świadków dłużej pobyć w swoim towarzystwie. Jadwiga była wielką zwolenniczką tego mariażu, wielokrotnie bardzo pozytywnie wypowiadała się o swojej przyszłej bratowej i kuzynce: "wiem, że nie mógłby jej znać, a nie kochać", k. 142.
    • Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, niedatowany, [z kontekstu raczej koniec 1855, na liście ołówkiem styczeń 1856 ze znakiem zapytania], Jadwiga jest z ojcem, siostrami i synem Witoldem, pisze o zdrowiu Tytusa, że opiekuje się nim doktora Nieszczota, Celina z synem Janem udali się w planowaną w poprzednim liście podróż razem z Czartoryskimi do wód, ponieważ Jadwiga pisze, czy nie lepiej by było, aby Jaś i Izia [Czartoryska] pojechali do Changy [Francja] z dala od innych plotek, k. 144.
    • Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, 4.01.1856, Poznań, Celina z Janem nadal przebywa poza Poznaniem, Jadwiga nadal z ojcem i siostrami jest w Poznaniu. O stanie zdrowia Tytusa, o jego wyjeździe do Kórnika, że w Pałacu sypiał na drugim piętrze, bo jeśli spał na pierwszym piętrze, to budziły go odgłosy z sieni, k. 145.
    • Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, 6 stycznia 1856 [raczej z Poznania] zachwyca się szubką, którą przysłała jej matka, o synu Witoldzie o tęsknocie za synkiem Władysiem, który jest razem z jej matką. Jadwiga z Witoldem przebywa w Kórniku i Poznaniu, o siostrze Izi, wyjazd na polowanie Adama Konstantego Czartoryskiego do Konarzewa, k. 147.
    • Jadwiga do matki, 25 stycznia 1856, opis jakiegoś tajemniczego interesu - "operacji", którą miał w Paryżu przeprowadzić Grudziński, mąż jej młodszej siostry Marii, w sprawę wtajemniczony był Tytus Działyński. Informacje ogólne o domownikach - o zdrowiu ojca, o Janie i najmłodszej siostrze Annie, która "nie bardzo grzeczna" i o tęsknocie za matką, k. 148-149.
    • Jadwiga Zamoyska do matki, styczeń, 1856, krótki list pisany w pośpiechu, zaakcentowana uwaga o prośbie Jana, żeby bez niego nie podejmowano żadnych działań [prawdopodobnie dotyczących ślubu], k. 150.
    • Jadwiga do matki, [styczeń-luty - dopisane później] 1856, Poznań, o spędzaniu czasu z ojcem, opis wieczorów - wspólnego siedzenia przy kominku, czytania, o "Papie": "Przychodzi na górę i siedzi wieczorem pisze czyta sobie z nami", o dobrym zdrowiu Tytusa i jego czujnym śnie "sypia na dole bo go przechodzenie w sieni u nas budziło", o wyjeździe ojca do Kórnika i do Śremu na wybory. Pisze, że w poznańskiej niemieckiej gazecie ukazał się artykuł o ślubie Jasia z księżniczką Czartoryską, artykuł napisany w ironiczny sposób o księciu A. J. Czartoryskim, na co zareagował Tytus, zwracając na siebie tym samym uwagę władz i pogróżki: "Stąd odpowiedź pełna obelg o ojcu naszym i jego stosunkach z Emigracją, a nareszcie groźby i rady, żeby był ostrożny", k. 152.
    • Jadwiga Zamoyska do matki, 12.02.1856, [Poznań], O aspektach finansowych planowanego małżeństwa Izabeli Czartoryskiej i Jana Działyńskiego, o lepszym zdrowiu Tytusa i jego pobycie w Kórniku, o urządzaniu przez Jadwigę mieszkania dla Jasia i Izabeli [w Pałacu Działyńskich], k. 153.
    • Jadwiga Zamoyska do matki, 1 marca 1856, Poznań, Jadwiga pisze do przebywającej w Paryżu Celiny, dopytuje o ślub Jana z Izabelą, obawia się, że po tylu wątpliwościach ze strony Czartoryskich, do ślubu nie dojdzie. Pyta o pannę Birt i swoją siostrę Cesię [Cecylię], oraz o pannę R. [Emilię Radolińską], k. 154-155.
    • Jadwiga Zamoyska do matki, 20.02.1856, Brunszwik do Colonii, list z podróży, podróżuje z dziećmi 3-letnim Władysławem i kilkumiesięcznym Witoldem, który : "dużo ssie i moja miłość własna powinna być zadowolona" - do Paryża na spotkanie z mężem gen. Wł. Zamoyskim. O bliskich relacjach z siostrami: "Władyś wziął Maryni [Maria z Działyńskich Grudzińska, siostra Jadwigi] photographię i chce z nią spać". k. 158-159.
    • Jadwiga Zamoyska do matki, 24 marca 1856, Poznań, pisze do przebywającej w Berlinie matki, list adresowany na British Hotel w Berlinie, sprawozdanie ze spraw domowych - o zrealizowaniu zaleceń Celiny, o urządzaniu mieszkania dla Jana i Izabeli, k. 156.
    • Jadwiga Zamoyska do matki, 8.06.1856, list z Paryża do Poznania, o pomyślnym załatwieniu interesów Jasia [swojego brata Jana Działyńskiego], o pozytywnym wpływie kąpieli morskich na dolegliwości wątrobowe, o zaszczepieniu Witolda [prawdopodobnie na ospę?]. K. 160.
    • Jadwiga Zamoyska do matki, lipiec 1856, w lipcu 1856 r. Jadwiga przebywała z synami i z mężem w Turcji. "Mój mąż zadowolony, że ma ich [synów] na rozrywkę", o zmęczeniu Władysława sprawami politycznymi, o planach przyjazdu Cesi [jej siostry Cecylii Działyńskiej], sprawy konkurów Jana Działyńskiego o rękę księżniczki Izabeli Czartoryskiej, Jadwiga pisze matce o nastrojach i nastawieniu rodziny Czartoryskich wobec mariażu ich córki z Janem Działyńskim. K. 161-162.
    • Jadwiga Zamoyska do matki, 25 lipca 1856, Skutari, o zmianie planów przez jej męża, o swoim zmęczeniu podróżą i przebywaniem za granicą, o dzieciach, zwłaszcza o małym Władysławie, który się uczy jeździć konno. K. 163.
    • Jadwiga do matki, Adamkieni [Adampol], 23.08.1856, Jadwiga pisze do matki o swojej niedyspozycji i chorobie, (na 5ty dzień po przyjeździe do Adamkieni ugryzł ją koń i nie mogła przez trzy tygodnie wstawać z łóżka, a potem przez kolejne dwa tygodnie chodzić). Następnie zachorował jej mąż, generał Władysław Zamoyski: "mój mąż strasznie zapadł na swoje bóle nerwowe", pisze o przedłużającej się chorobie generała i jego złym samopoczuciu. O przyjeździe generała do Adampola. Jadwiga opisuje Adampol jako "prawdziwie polską wieś z 15-toma gospodarstwami z gruntów odstąpionych przez Lazarystów księciu Adamowi dla rozdawania emigrantom polskim mającym ochotę kolonizowania". Jadwiga z mężem i dziećmi mieszkali w Adampolu w budynku administracji "domek jak zwykłe ekonomskie domy na polskich folwarkach ". Wspomina o obietnicy rządu tureckiego, przekazania znaczniejszych gruntów dla oficerów i żołnierzy Dywizji, którzy chcieliby osiedlić się w Turcji. Według Jadwigi, tych, którzy chcieliby osiedlić się w Turcji, było kilkuset. Sporo pisze o dzieciach: że Władyś jest grzeczny, ale ma jedną wadę - że "na pierwsze słowo na wszystko to zawsze nie". "Witold okrągły jak baryłka, zaczyna chodzić i stara się mówić. Nie chce składać sylab, choć mówi: ba ga da pa". Ale nie chce powiedzieć mama. "Z Władysiem czasem nawet godzinę siedzę na dywanie i bawię się". Obraz kilkudniowego sielankowego rodzinnego życia w kolonii polskiej w Turcji u boku męża, z którym "bardzo miło módz rozmawiać" i synami. Dzień w Adampolu, życie rodzinne, posiłki, warunki mieszkaniowe. Wzmianka o zerwaniu zaręczyn Jana Działyńskiego z Izabelą Czartoryską. K. 164-168.
    • Jadwiga do matki, 2 września 1856, [Adampol]. Tęsknota za rodziną. O dolegliwościach zdrowotnych swoich i swojego męża. O organizacji kolonii polskiej w Turcji i trudnościach z tym związanych i planach przekazania organizacji generałowi Klemensowi Breańskiemu. O dzieciach, jak się rozwijają i jak się zachowują. [dzieci, rodzina, wojna krymska]. K. 168-171.
    • Jadwiga do matki, 12 września 1856. Adampol o planach wyjazdu z Adampola w dn. 22 września, 4 października Zamoyscy planują być w Paryżu, list radosny, Jadwiga cieszy się na przyjazd matki oraz swojej młodszej siostry Cecylii do Paryża, która ma tam przyjechać na ślub Jasia i zamieszkać w domu Jadwigi i jej męża. Planuje nająć mieszkanie w ulubionej części Paryża w okolicy kościoła Świętego Rocha. W nawiązaniu do informacji z listu matki cieszy się z odwiedzin Władysława Czartoryskiego i Marii Amparo w Kórniku. Troska o siostrę Marię Grudzińską: o narodzinach dziecka jej siostry Marii Grudzińskiej, że połóg Marii wypadnie na czas wyjazdu ich matki "biedna Marynia, że mama będzie musiała ją opuścić w tym czasie". Szczegółowy opis obrażeń po pogryzieniu przez konia. O karmieniu Witolda (sukcesy laktacyjne), opisuje go jako urodziwego chłopca, ale "czasem coś szpiczastego" w jego rysach twarzy znajduję, że jego oczy są jak oko Opatrzności, które rysuję" [rysunek przedstawiający Oko Opatrzności]. Pisze o planach wyjazdu do Therapii na 10 dni, gdzie planuje pójść do bazaru tureckiego. Kończy list czułymi pożegnaniami. K. 172-174v.
    • Jadwiga do matki, 17.11.1856, [z Turcji], Jadwiga wciąż pisze z Turcji, widocznie nie wyjechali do Paryża, według słów z ostatniego listu, 4 października mieli być już w Paryżu. Jadwiga powołuje się na niedawny list matki z 20.10 i dopytuje o swoją siostrę Marynię czyli Marię Grudzińską i jej mające urodzić się w tym czasie dziecko. Sporo informacji o swoich synach Władysławie i Witoldzie, jest dumna ze swoich synów: "zazdroszczę Izi przyjemności pokazania mamie swoich dzieci i jakbym się chciała mojemi popisać, Witold już sam chodzi, mówi mama, papa daj i bonbon, ale ani jednego zęba, choć już ma 14-ty miesiąc". O Władysiu - "Na świecie nie ma nic milszego". Wspomina o Anglikach, którzy przyjeżdżali do Turcji, zwłaszcza o ich żonach, o lady Bulwer, żonie brytyjskiego komisarza dla Wołoszczyzny. Jadwiga wspomina, że sporo rysuje, dziękuje matce za lekcje rysunku (wcześniej w Paryżu wzięła 10 lekcji u pana Manford), zamierza wysłać swoje rysunki do Poznania. Jeden z rysunków chciała podarować siostrze Maryni, "która ma nowy dom i mebluje się, a wtedy każda taka rzecz przyjemna". Opis akwareli, którą zrobiła w Turcji dla jednej z sióstr: turecki pojazd z kobietami w lesie, druga przedstawia widok Bosforu. O bliskiej relacji z siostrami. List niedokończony. K. 175-178v.
    • Jadwiga do matki, 23 listopada 1856, Therapia, list z podziękowaniem za wiadomość o narodzinach córki jej siostry Marii Grudzińskiej, interesuje się samopoczuciem swojej siostry, ale także podejściem do macierzyństwa: "Chciałabym widzieć jak Marynia bierze swoje macierzyństwo czy wesoło czy poważnie czy filozoficznie". W połowie listopada, matka Jadwigi Celina planowała przyjechać do Paryża, Jadwiga ze względu na stan zdrowia swojego męża nie była w stanie dotrzeć do Paryża w tym samym czasie co jej matka. K. 179-179v.
    • Jadwiga do matki, 1 Grudnia 1856, Therapia, Turcja, krótki list w sprawach rodzinnych, bliskie relacje rodzinne, troska o dzieci. Jadwiga dowiedziała się od swej siostry Cesi, że ich najstarsza siostra Elżbieta (Izia) Czartoryska jest zmęczona zachowaniem swojej pasierbicy Anielci Czartoryskiej "Cesia pisze, że ona [Izia] zmęczona, że jej Anielcia trochę ciężka". Jadwiga proponuje, czy Celina mogłaby zabrać Anielkę Czartoryską do Paryża, żeby trochę dać odpocząć Izi, a w Paryżu zajęłaby się nią Jadwiga, o ile uda jej się wrócić do Paryża. Ze względu na zdrowie i interesy generała Zamoyskiego, Jadwiga cały czas przebywa jeszcze w Turcji, k. 180.
    • Jadwiga do matki [Turcja], [b.d.], prawdopodobnie styczeń 1857. Brak początku listu. Ze względu na interesy generała, Jadwiga wciąż przebywa w Turcji. Wspomina, że słyszała o "wspaniałym" lekarzu we Francji, który za pomocą dotyku/masażu leczy choroby nerwowe i że chciałaby tam wysłać swojego męża. Wciąż ma nadzieję, że uda jej się dotrzeć do Paryża na ślub swojego brata Jana z księżniczką Izą Czartoryską [ślub w lutym 1857 r.] i że będzie mogła gościć matkę w swoim domu. K. 181-181v.
    • Jadwiga do matki, Pera, 24.04.1857 Jadwiga pisze o kolejnych planach wyjazdu, mają wypłynąć za tydzień, czyli w czwartek 30 kwietnia, celem miał być Paryż, do którego Jadwiga tym razem jedzie niechętnie. Pisze o dobrym zdrowiu domowników. Przyczyny swoich poprzednich żołądkowych dolegliwości upatruje w "źle pobielonej machinie do kawy". Pisze co umieją robić dzieci: "Witold ma 10 zębów, mówi tylko Papa i Mama, okropny z niego diabełek, a Władyś nie święty, ale lepszy wiele, Władyś coraz piękniejszy". Zabawy dziecięce, zabawki, wychowanie, macierzyństwo 19 w.]. K. 182-183v.
    • Jadwiga do matki, Paryż, 17.05.1857. Krótki list, Jadwiga pisze o niedogodnościach swojej trzeciej ciąży, którą znosi gorzej "niż dwie poprzednie awantury". [córka Maria urodziła się 22 października 1857 roku]. K. 184.
    • Jadwiga do matki, 6 czerwca 1857. Pisze do matki na temat swojego samopoczucia w ciąży. Chciałaby, żeby matka przyjechała do niej "trochę później", jak jej będzie trudniej znosić ostatnie tygodnie ciąży lub po narodzinach dziecka. O zdrowiu swojego męża i synach. O życiu towarzyskim w Paryżu, opis posiłków; we francuskiej części listu opisuje wypadek konny, który przydarzył się jednej z pań z jej otoczenia, nie wymienia jej imienia. [j. pol. ang. fr.]. K. 186-187v.
    • Jadwiga do matki, [Turcja], [b.d.], prawdopodobnie styczeń 1857. Brak początku listu. Ze względu na interesy generała, Jadwiga wciąż przebywa w Turcji. Wspomina, że słyszła o "wspaniałym" lekarzu we Francji, który za pomocą dotyku/masażu leczy choroby nerwowe i że chciałaby tam wysłać swojego męża. Wciąż ma nadzieję, że uda jej się dotrzeć do Paryża na ślub swojego brata Jana z księżniczką Izą Czartoryską [ślub w lutym 1857 r.] i że będzie mogła gościć matkę w swoim domu. K. 181-181v.
    • Jadwiga do matki, Pera, 24.04.1857, pisze o kolejnych planach wyjazdu, mają wypłynąć za tydzień, czyli w czwartek 30 kwietnia, celem miał być Paryż, do którego Jadwiga tyma razem jedzie niechętnie. Pisze o dobrym zdrowiu domowników. Przyczyny swoich poprzednich żołądkowych dolegliwości upatruje w "źle pobielonej machinie do kawy". Pisze co umieją robić dzieci "że Witold ma 10 zębów, że mówi tylko Papa i Mama, że okropny z niego diabełek, a Władyśnie święty, ale lepszy wiele, że Władyś coraz piękniejszy". O towarzyszu Władysia i jego zabawach. K. 182-183v.
    • Jadwiga do matki, Paryż, 17.05.1857. Krótki list, Jadwiga pisze o niedogodnościach swojej trzeciej ciąży, którą znosi gorzej "niż dwie poprzednie awantury". [córka Maria urodziła się 22 października 1857 roku, jest to więc początek ciąży]. K. 184.
    • Jadwiga do matki, 6 czerwca 1857. Pisze do matki na temat swojego samopoczucia w ciąży. Chciałaby, żeby matka przyjechała do niej "trochę później", jak jej będzie trudniej znosić ostatnie tygodnie ciąży lub po narodzinach dziecka. O zdrowiu swojego męża i synach. O życiu towarzyskim w Paryżu, opis posiłków; we francuskiej części listu opisuje wypadek konny, który przydarzył się jednej z pań z jej otoczenia, nie wymienia jej imienia. [j. pol. ang. fr.]. K. 186-187v
    • Jadwiga do matki, [Paryż], 12.06.1857. Ciążowe dolegliwości Jadwigi Zamoyskiej, plany wyjazdu do Passy, pisze o swojej niechęci do zwolnienie pokojówki, obawia się płaczu i awantury, choć pokojówka "jest do niczego", ostatecznie, jej mąż, generał Zamoyski obiecał odprawić pokojówkę w imieniu żony, w taki sposób, aby obyło się "bez płaczu i hałasu". [dom, służba, pokojówki, życie codzienne 19 w.]. K. 188-190.
    • Jadwiga do matki, 28 czerwca 1857, Passy /pres Paris, Rue de la Tour 857. Życie codzienne, obowiązki pani domu, zarządzanie gospodarstwem domowym, płacenie rachunków. Żale kobiety w ciąży na prozaiczne niedogodności: "pojechałam do kościoła, pojazd trochę trzęsący, stołki twarde, kazanie długie, upał straszny". zachowany adres na kopercie i pieczęcie pocztowe. K. 191-192.
    • Jadwiga do matki, 19 lipca 1857. Kwestie związane ze sprawą organizacji kolonii polskiej w Turcji. Kwestia kobiet, które miały być przeznaczone na żony dla polskich osadników w Adampolu. Zaangażowanie Jadwigi w sprawę organizacji transportu kobiet, które miały zostać żonami polskich osadników. Jadwiga wspomina o sprzedaży broszki "po babuni", fundusze ze sprzedaży miała przeznaczyć na realizację tego projektu, o pomoc prosi matkę. Wspomina o korespondencji z pułkownikiem Zygmuntem Jordanem, który miał organizować kolonię polską. Przedstawia plan transportu kobiet do Turcji: pierwszym przystankiem byłby Paryż u sióstr miłosierdzia i pod opieką sióstr dalej wysłane zostałyby do Saloniki i dalej do kolonii w Turcji. Polscy osadnicy - konkurenci do ręki tych panien mieli dojeżdżać i starać się o nie, a nad przyzwoitością mieli czuwać ksiądz i dyrektor kolonii. Jadwiga planowała także stworzyć pozory prawdziwych konkurów, dziewczęta do Turcji miałaby przyjechać pod pozorem objęcia jakiejś służby u niej, jako pomywaczka, kucharka, niańka etc... K. 193-197v.
    • Jadwiga do matki, 3.09.1857 [po śmierci siostry matki, Elizy z Zamoyskich Brzozowskiej (1818-1857)]. Kondolencje dla matki z powodu śmierci jej siostry. Dalsza część listu utrzymana w tonie radosnym z powodu odwiedzin starszej siostry Jadwigi - Elżbiety "Izi" Czartoryskiej (1826-1896) i jej dzieci. O bliskiej relacji z siostrą i wsparciu, jakie u niej znajduje. O problemach z wypadaniem włosów podczas ciąży i zaleceniu lekarza, żeby je całkowicie obciąć i zrobić z nich perukę, ponieważ, według lekarza, jeśli będą w takim tempie wypadać to po ciąży będzie łysa. O lekcjach akwareli u dobrego nauczyciela choć "bardzo to drogo, ale nie robię sobie wielkich wyrzutów, bom się tyle napracowała sama, żem sobie trochę na metra zasłużyła". Obiecała swojemu mężowi, że zrobi portrety dzieci. List niedokończony. [żałoba, kondolencje, relacje rodzinne, ciąża 19 w.]. K. 198-201v.
    • Jadwiga do matki, Passy, 9.09.1857. Opisuje swój stan zdrowia w ostatnich tygodniach ciąży. Ze względu na osłabienie kazano jej urozmaicić dietę o trzy porcje mięsa na dzień i czerwone wino. W kwietniu, planuje wyjazd do Poznania. [ciąża, dieta 19 w.]. K. 202-203v
    • Jadwiga do matki, Paryż, 3 grudnia 1857 (dokończony 12 grudnia). Opisuje relacje rodzinne, echa konfliktu miedzy jej wujem Konstantym Zamoyskim (1799-1866) i jego córką Pelagią Rembielińską (1830-1894). Zarządzanie domem, kwestie wydatków i gospodarowania pieniędzmi (plany zakupu chaise – longu, pensje i prezenty dla służących). O planowanej podróży do Poznania, chorobie męża i zbliżającym się rozwiązaniu. [służba - pensje, rodzina - konflikty 19 w.]. K. 204-208.
    • Jadwiga do matki, Paryż, 2 stycznia 1858 [list datowany na 2 stycznia 1857, ale z kontekstu wynika, że chodzi o rok 1858, pomyłka w datowaniu spowodowana prawdopodobnie zmianą roku] . Podziękowanie za haftowaną suknię, którą przysłała jej matka. Opisuje codzienne życie w Paryżu po powrocie ze Stambułu : obowiązkowe wizyty, wenty, „dzieci, dom i rachunki, metr rysunków i zajęcie się nieszczęsnym ubraniem na tą zimę”, problemy ze służbą i zimnem w mieszkaniu „jest 8 stopni zimna miedzy każdym pokojem ogrzewanym jest pokój bez pieca i komina, tak że ciągle się zaziębiać trzeba”. Uwagi nt. małżeństwa Jana Działyńskiego z księżniczką Izą Czartoryską. [życie codzienne, mieszkanie: warunki domowe, małżeństwo - Jan Działyński]. K. 208-210.
    • Jadwiga do matki, [Paryż], 6 marca [1858], k. 211. Na początku listu dopisek jednostronicowy sporządzony przez pannę Henriettę d’Arnaud. Relacja nt. zdrowia dzieci, o planowanym wyjeździe do Poznania (wyjazd miał nastąpić 25 marca) i odwiedzinach panny d’Arnaud (w Poznaniu, ) oraz o wyjeździe do Anglii na lato. Dziękuje matce za prezent (chaise-longue). [podróż, wychowanie, dzieci, zdrowie 19 w.]. K. 211-212v.
    • Jadwiga do matki, 7 sierpnia 1858. Krótki list, pisze do matki przebywającej w Poznaniu, prośba o wyszukanie mamki dla dziecka Władysława Czartoryskiego i Marii Amparo [chodzi o mamkę dla urodzonego w 1858 roku Franciszka Augusta (1858-1893)]. Wspomina o siostrze Cecylii, która do niej przyjechała. [wychowanie, patriotyzm 19 w.]. K. 213-214v.
    • Jadwiga do matki, Susex, Hastings, 15 sierpnia 1858. Wciąż powraca temat znalezienia w Wielkopolsce odpowiedniej mamki i wysłanie jej do Paryża dla dziecka Władysława Czartoryskiego i Marii Amparo. Jadwiga podkreśla, że polska mamka dla dziecka Czartoryskich jest bardzo ważna ponieważ „będzie jedynym – [podkr. W oryginale] środkiem, aby to dziecko polskim było dzieckiem”. „Władzio [Wł. Czartoryski (1828-1894), mimo kosztu i ambarasu koniecznie polskiej mamki pragnie”, instrukcje dotyczące znalezienia odpowiedniej mamki. [dziecko, wychowanie, patriotyzm, emigracja - 19 w.]. K. 215.
    • Jadwiga do matki, 17 sierpnia 1858, Sussex, Hastings, Robertson terrace 1. Opis mieszkania nad kanałem La Manche w Hastings. Przebywa tam Jadwiga, jej siostra Cecylia, dzieci: Władysław, Witold, Maria. Jest z nimi panna Anna Birt, dawna guwernantka Jadwigi. Generał przebywa w Paryżu, dotrze „niedługo”. Jadwiga wspomina o kąpielach morskich, które mają mieć dobroczynny wpływ na dzieci. O relacji, jaka łączy ją z siostrą Cesią. O interesach ojca. [Rozważania duchowe, wychowanie, zdrowie, roztropność w postępowaniu, mieszkanie, służba angielska]. K. 216-219.
    • Jadwiga do matki, [25.09.1860, innym pismem wpisano datę 1860, jednak z kontekstu kolejnego listu wynika, że prawdopodobnie jest to list z 1858] Krótki list zawierający zapytanie o paczkę podróżną z rzeczami Jadwigi, spis rzeczy podróżnych. [podróż, bagaż], k. 220
    • Jadwiga do matki, 30.10.1858, Edynburg, Vietch’s Hotel George street. O małżeństwie z gen. Zamoyskim, o jego zdrowiu, o miłość do męża i matki, relacje w małżeństwie o swoich uczuciach. Wspomina o sympatii, jaka zawiązała się między jej siostrą Cecylią, która razem z nimi wyjechała w podróż do Anglii i Szkocji [małżeństwo – Zamoyscy, rodzina, uczucia, miłość], k. 221-222.
    • Jadwiga do matki, Hastings, 21.11.1858 Śmierć córki Marii (1857-1858) jaka była „Marynia”, troska o uczucia najbliższych, wyjazd do Londynu, [żal, cierpienie, śmierć dziecka, żałoba, strata, nadzieja, modlitwa]. K. 223.
    • Jadwiga do matki, Londyn, Lewis Hotel, Albermarle street, 27.11.1858. Informuje o wyjeździe z Hastings w kierunku Londynu, zatrzymaniu się w Brighton u Hindmarshów, informacje o zdrowiu dzieci, Władyś silny i zdrowy, Witold delikatniejszy. [Podróż, dzieci, wychowanie, zdrowie], k. 225
    • Jadwiga do matki, 21 grudnia 1858, 13 Albermarle street. Żałoba po śmierci córki, zmęczenie życiem towarzyskim, tęsknota za matką, o synach: Władysław zdrowy i silny, Witold delikatny, chorujący w każdą zimę. [dzieci, choroby dziecięce, żałoba]. K. 226-229.
    • Jadwiga do matki, [marzec 1859 – dopisane później] [prawdopodobnie Paryż]. Troska o zdrowie chorującej matki, o zdrowiu tych, którzy są blisko Jadwigi – księżna Sapieżyna [Sapieha Anna Jadwiga z Zamoyskich, (1772-1859)], wspomina o stosunku "cioci Anny", czyli Anny z Sapiehów Czartoryskiej (1799-1864), żony Adama Jerzego Czartoryskiego i matki Izabeli (1830-1899), żony Jana Działyńskiego - właśnie do małżeństwa swojej córki Izabeli z Janem Działyńskim. Według Jadwigi w środowisku skupionym wokół Hotelu Lambert, były spore naciski na powrót Izabeli i Jana Działyńskiego do Paryża. [w tym czasie Jan i Izabela osiedlali się w Gołuchowie w Wielkopolsce]. [Hotel Lambert - mieszkańcy, Hotel Lambert - atmosfera, Jan Działyński Izabela Czartoryska - małżeństwo]. K. 230-231.
    • Jadwiga do matki, 15 marca 1859, wspomina o "biednej" cioci [najprawdopodobniej Jadwidze z Zamoyskich Sapieżynie (1806-1890), siostrze jej matki] i "biednej" Tereni [Teresie Sapieżance (1836-1859) - swojej kuzynce, córce Jadwigi z Zamoyskich i Leona Sapiehy. Teresa zmarła 27 marca 1859 r.], Wspomina kościół Notre Dame de Victoires, jako centrum duchowości katolickiej w Paryżu [kościół znajduje się przy Place des Petits Pères, 75002 Paris, Francja], gdzie skutecznie modlono się o wstawiennictwo w chorobach. Wspomina też o śmierci Zygmunta Krasińskiego (ur.1812 - zm. 23 lutego 1859), którego śmierć wywarła duży wpływ na pogorszenie zdrowia jej męża gen. Wł. Zamoyskiego. O zdrowiu synów, Władyś [Władysław Zamoyski (1853-1924), przyszły Fundator], zaczyna czytać: "a gdzie w jakich powiastkach napotka słowo Babunia, to ręką głaszcze i całuje". Planowana podróż do Poznania. [choroba, rodzina, przywiązanie, duchowość katolicka - 19 w.], K. 232-233.
    • Jadwiga do matki, [Wielkanoc, 1859], Paryż. Życzenia Wielkanocne, informacja o powrocie jej matki Celiny Działyńskiej do Poznania. Zdrowie dzieci - o przebytej przez Władysia odrze. W Paryżu w gościnie u Jadwigi wciąż przebywa jej młodsza siostra Cecylia Działyńska (1836-1899). Opis sielankowego wiosennego popołudnia: zgromadzonych w salonie domownikach, grającej na klawikordzie Cecylii, otwartych na ganek drzwiach, wpadających do pokoju wiosennych promieniach słońca i bawiących się na dywanie dzieciach. Troska o samopoczucie jej brata Jana Działyńskiego - o skrytości swojego brata i jego niechęci do dzielenia się problemami z najbliższymi. Troska o domniemane długi Jana Działyńskiego. [życie codzienne - Paryż - Hotel Lambert, 19 w., Jan Działyński - długi, interesy, charakter] K. 234-235.
    • Jadwiga do matki, kwiecień 1859. O odrze Władysia, o czuwaniu przy nim, o poszukiwaniach "obrazków" dla matki, o chorobie i śmierci Teresy Sapieżanki (1836-1859) i pamiątkach po niej, które chciała przekazać jej matka zmarłej, księżna Jadwiga Leonowa Sapieżyna (1806-1890). Jadwiga pisze o swoich uczuciach, jakie żywiła wobec zmarłej kuzynki: "Ze wszystkich kuzynek ją i Zosię [Zofia Sapieha (1834-1850), kuzynka Jadwigi, siostra zmarłej Teresy, córka Jadwigi z Zamoyskich Sapieżyny] - zawsze najbardziej kochałam". [rodzina Zamoyskich, śmierć, żałoba 19 w.], K. 236-237]
    • Jadwiga do matki, 19 maja 1859, na prośbę Celiny, planowany powrót Cecylii do Poznania. Jadwiga sporo pisze o niebezpieczeństwach ewentualnego małżeństwa Cecylii z panem Chłapowskim, odradza matce ten mariaż, wskazuje na niezgodność charakterów, inne wartości, mały majątek kandydata (a więc brak miejsca do zamieszkania) i nieprzygotowanie Cecylii do ślubu. Wskazuje na dobroczynny wpływ, jaki wywarł na jaj młodszą siostrę pobyt u niej w Paryż, wyjazd do Anglii i lekcje muzyki i rysunku. [Cecylia Działyńska - małżeństwo z Chłapowskim, Chłapowski - kandydat do ręki Cecylii Działyńskiej, Cecylia Działyńska - charakter, życzenia, powinszowania]. K. 238-239a.
    • Jadwiga do matki, 19 lipca 1859, Tréport chez M. Leclerc sur le parc, Wspomina o nieplanowanej podróży Izabeli Czartoryskiej do Poznania, przeprasza matkę za opóźnienie powrotu Cecylii do domu [o powrocie Cecylii do Poznania była już mowa w liście z 19 maja], prosi o przedłużenie pobytu Cecylii u niej w domu i wspólną kolejną podróż do Londynu. O bliskiej relacji i miłości do siostry Cecylii. O kąpielach morskich i słonecznych, "chłopcy [...] opalone jak dwa pierniki". [Cecylia - charakter, wakacje, kąpiel morska]. K. 240-242
    • Jadwiga do matki, Tréport, 9 września 1859, Maison Leclere. O chorobie Władysia na krwawą dyserterię i planowanej podróży do Kórnika, generał chciał być w Kórniku 1 października. O spodziewanym w rodzinie [?] porodzie: "Ciekawe co ta biedna murmurka [?] porabia. A to już lada chwila pewnie jej bieda nadejdzie, żeby przynajmniej dał Bóg syna". Wspomina o pobycie w Paryżu cioci Jadwisi, czyli Jadwigi Leonowej Sapieżyny, siostry matki, oraz wujka Augusta, czyli August Zamoyski (1811-1889), brat jej matki z żoną [Elfryda Tyzenhaus (1825-1873)]. Ponadto wspomina o odwiedzinach wuja Stanisława z żoną [Stanisław Zamoyski (1820-1889), brat matki z żoną Różą z Potockich (1831-1890)] z Jędrusiem [czyli ich syn Andrzej Przemysław Zamoyski (10 lipiec 1852 d. 25 czerwiec 1927).] i Marcelim [prawdopodobnie Marceli Czartoryski (1841-1909), syn Aleksandra Romualda Czartoryskiego (1811-1886) i Marceliny z Radziwiłłów (1817-1894)]. Jadwiga pisze, że Jędruś lepiej wychowany od Władysia. Wyczekiwanie na spotkanie z matką i ogromna ciekawość, który z jej synów bardziej babce będzie się podobał. Wspomina, że ciocia J[adwiga Leonowa Sapieżyna] będzie wracać do Galicji przez Poznań. [ciąża, poród, dzieci - wychowanie, podróże Zamoyskich]. K. 243
    • Jadwiga do matki, Paryż, 22 grudnia 1859. List pisany prawdopodobnie po powrocie z Poznania i odwiezieniu Cecylii, Jadwiga pisze o smutku wynikającym z powrotu do pustego domu. O pomocy ze strony panny Birt w urządzaniu mieszkania. O nowym mieszkaniu, różnica zdań z mężem - według generała mieszkali nazbyt zbytkownie, według Jadwigi posiadali meble "najpośledniejszego gatunku". O O chorobie księżniczki Izabeli Czartoryskiej, żony Jana Działyńskiego" "biedna Izia ma różę na twarzy". O bywaniu w Hotelu Lambert. Rodzinne "komissa" czyli o sprawach rodzinnych realizowanych w Paryżu. K. 245
    • Jadwiga do matki, 15 stycznia 1860. O chorobach w rodzinie, bronchit i wymioty u Witolda. O wizycie Juliana Klaczki u jej męża i rozmowie, która wzruszyła jej siostrę Cecylię. Ostrzega matkę przed ewentualną wizytą pana Niemojowskiego spod Krakowa, który jest kuzynem pana Bronisława Działyńskiego, i tenże Niemojowski [prawdopodobnie Józef Niemojowski (1840-1857]) ma zamiar starać się o Cesię. [zaloty, konkury - Cecylia Działyńska, choroby dzieci]. Jadwiga rozmawiała o tymże konkurencie z panią Działyńska, czyli żoną ich kuzyna Bronisława [Teofila Komorowska h. Ciołek, (1820-19040]. K. 247-248.
    • Jadwiga do matki, 20 luty 1860, o ascetycznym stylu życia, oszczędności i wydawaniu pieniędzy na "polskie sprawy". O tęsknocie za siostrą Cesią, o niechęci do życia towarzyskiego, o chorobie męża i lęku o niego: przywiązanie i miłość do generała. O wycieczce Władysia z wujem Janem [Zamoyskim] do Auteil. O żałobie po śmierci księżnej Sapieżyny i smutku księżniczki Izabeli Czartoryskiej po śmierci babki (księżnej Sapieżyny), o jej uczuciach i wrażliwości. K. 249-250
    • Jadwiga do matki, 24 marca [1860]. O wyjeździe panny Birt do Anglii, dokąd miała eskortować córkę wuja Jana Zamoyskiego (1802-1879), Jadwigę Zamoyską (1844-1895). Troska bliskich o Jadwigę (generałową), która była w ciąży, chęć przyjazdu matki - Celiny Działyńskiej i zapewnienia Jadwigi, że męcząca podróż matki jest zbędna i że "da sobie radę sama", przez kilka tygodni bez asysty zaufanej bliskiej kobiety oraz , że ma świetnego doktora. O poszukiwaniach polskiej mamki mówiącej po francusku, o liście od pana [Antoniego] Oleszczyńskiego, który przekazuje dla Papy. [ciąża - 19 w. , troska o - kobiety - w ciąży - 19 w.]. K. 251
    • Jadwiga do matki, kwiecień [1860], o planowanym przyjeździe Cecylii do Paryża, o charakterze Cesi, o wychowaniu dziewcząt i bywaniu w świecie, wątpliwości związane z powtórnym przyjazdem Cecylii do Paryża. Na końcu listu dopisek jej męża i brata jej matki generała Władysława Zamoyskiego. K. 253
    • Jadwiga do matki, 11 kwietnia 1860, temat przyjazdu jej siostry Cecylii Działyńskiej, próbuje powstrzymać matkę przed wysłaniem Cesi powtórnie do Paryża, Jadwiga jest w ciąży, musi leżeć w łóżku, argumentuje, że nie będzie mogla się Cecylią należycie zająć i dotrzymać jej towarzystwa, porusza kwestie obyczajowe, rozważa nad tym co wypada i czego nie wypada młodej dziewczynie, o konkurencie do ręki Cecylii Stanisławie Grocholskim - niechętnie, z pewną złośliwością. o księżniczce Izabeli Czartoryskiej - swojej bratowej - z sympatią. K. 255
    • Jadwiga do siostry Elżbiety (Izy) Czartoryskiej, Wielkanoc, o samopoczuciu w ciąży, o samotności, o wizycie pani Elizy Krasińskiej na "święconem" - (wtedy już żony Ludwika Józefa Krasińskiego, wcześniej wieszcza Zygmunta Krasińskiego), pozytywnie o Elizie Krasińskiej. k. 257-258.
    • Jadwiga do matki, 23 kwietnia 1860, o wyjaśnionym nieporozumieniu między Jadwigą a siostrami, o długim liście do ojca przebywającego w Berlinie, samopoczucie w oczekiwaniu na narodziny dziecka, o kłopotach ze służącymi ich niedoskonałościach i kłótniach. O planowanym przyjeździe sióstr Cecylii i Marii Grudzińskiej. K. 259.
    • Jadwiga do matki, 2 maja 1860, o zwichnięciu nogi przez Celestynę, wyraża żal, że matka nie przyjedzie do Paryża i o swoich wcześniejszych przygotowaniach do tego przyjazdu, o kupnie pończoch dla matki "po 1 tal. za parę czyli 4,5 fr. za tuzin". O oczekiwaniu na przyjazd sióstr i propozycji jej ojca - Tytusa, żeby to Jadwiga "na czas swojej słabości" przyjechała do Kórnika, na co ona nie chciała się zgodzić, nie chcąc nikomu robić kłopotów. K. 262
    • Jadwiga matki, 14 maja 1860, przyjazd sióstr Cecylii Działyńskiej i Marii Grudzińskiej. Opis porodu Jadwigi, rodzi się córka Maria. Uczucia i oczekiwanie na dziecko. List dokończony przez jej siostrę, z informacją, że urodziła się "ogromna dziewczyna, taka duża silna, krzyczy, rusza się obraca głową na jedną i drugą stronę". [poród, narodziny, dziecko, chloroform, środki przeciwbólowe]. K. 264
    • Jadwiga do matki, 11 czerwca 1860, pierwszy list Jadwigi do matki napisany po urodzeniu córki Marii. Pisze o słabości swojej po porodzie i chorobie swojego męża oraz siostry Cecylii, która nadal przebywa w Paryżu. Na końcu listu dopisek z pozdrowieniami od Cecylii dla rodziców. K. 267
    • Jadwiga do matki, 27 czerwca - 1 lipca 1860, pisze o wyjeździe jej męża gen. Wł. Zamoyskiego i panny Anny Birt do Anglii, Jadwiga jej siostra Cecylia i trójka dzieci : Władysław Witold i Maria zostali w Paryżu. Opis dnia, wyszczególnione godziny posiłków, lekcji i czasu z dziećmi, spacerów i odpoczynku. Troska o najbliższych. O Cecylii chorującej na febrę, chinina lekarstwem na febrę. Jadwiga pisze o janie [Działyńskim: "serce si kraje myśląc jak by mógł być szczęśliwym"] ("którą musiała skądś przywieźć, bo w Paryżu Febra występuje rzadko"). [życie codzienne, opieka nad dziećmi, choroba, medycyna, leki, chinina, febra]. K. 269.
    • Jadwiga do matki, 7 lipca 1860, Paryż, adresowany do Berlina [Innym charakterem pisma dopisany rok 1860 oraz późniejsza adnotacja ołówkiem "wątpliwy rok"]. O guwernantce dla Anusi (ur. 1846) - najmłodszej siostry Jadwigi. O goszczącej w Paryżu u Jadwigi pannie Emilii Radolińskiej, przyjaciółce jej matki i rezydentce domu Działyńskich w Poznaniu. K. 271
    • Jadwiga do matki, Lipiec 1860 [data dopisana innym charakterem pisma, skreślone słowo sierpień i poprawione na lipiec], O chorobie córki, zapalenie płuc, gardła i gorączka, o poddaniu się Woli Bożej. K. 273.
    • Jadwiga i Cecylia do matki, 2 sierpnia 1860 [przekreślona oryginalna data 2 września i dopisana data innym charakterem pisma 3 sierpnia], list zaczęty przez Cecylię, dokończony przez Jadwigę, o polepszeniu się zdrowia córeczki, która dużo płacze, mało śpi i nie chce wcale w kołysce ani na kolanach leżeć, tylko żąda żeby ją bez ustanku nosić. K. 274.
    • Jadwiga do matki, 27 wrzesień 1860, Arcachon (Gironde), Jadwiga z dziećmi przebywa w uzdrowisku, jest tam też księżna Marcelina [z Radziwiłłów Czartoryska] z mężem [Aleksander Romuald Czartoryski] i synem [Marceli Czartoryski], o wspólnej grze na fortepianie Cesi z księżną Marceliną i kąpielach w morzu. Jadwiga pisze o swoim życiu duchowym, o swoistego chwilach letargu, w który zapada. O tym jaki wpływ ma na nią jej siostra Cecylia. O adorowaniu Cecylii przez Marcelego Czartoryskiego. Kilka słów o mężu księżnej Marceliny Czartoryskiej - księciu Aleksandrze Romualdzie Czartoryskim. O kandydacie do ręki Cecylii Jerzym Czartoryskim, który wraz z bratem Konstantym [Czartoryski Konstanty Marian Adam (1822-1891)], ma przyjechać w grudniu do Paryża. Charakterystyka Jerzego Czartoryskiego według Jadwigi. K 276-278.
    • Jadwiga do matki, Paryż 2 listopada 1860, wzmianka o ewentualnych kandydatach do ręki Cecylii Działyńskiej księciu Jerzym [Konstantym Czartoryskim (1828-1912)] oraz Tomaszu Zamoyskim (1832-1889) [jej kuzynie], dowcipny opis Jadwigi o wzajemnych relacjach i braku zainteresowania ze strony Cecylii. Jadwiga podaje oficjalna przyczynę wizyt Cecylii w Paryżu - nie szukanie męża, ale leczenie Jadwigi ze spleenu. K. 279-280.
    • Cecylia Działyńska do matki, środa 14 listopada 1860, list napisany przez Cecylię Działyńską, która wciąż przebywa u Zamoyskich w Paryżu, o zdrowi dzieci, i niedomaganiu (bóle nóg) generała Władysława Zamoyskiego, o wycieczkach konnych w towarzystwie generała ("jeden koń mu służy"), dziękuje Papie za klacz, którą jej przysłał do Paryża, ponieważ "łatwa i spokojna i niezmiernie miło nosi". O odwiedzinach Jasia Zamoyskiego. (pozytywnie o cechach jego charakteru i pozytywnej odmianie jaka w nim zaszła). p K. 281-282.
    • Jadwiga do matki [ołówkiem dopisane: koniec listopada] 1860 [?], [najprawdopodobniej po 1863]. Jadwiga pisze o świętowaniu dnia 19 listopada (czyli ślub rodziców), odwiedziny brata Jana Działyńskiego, o wspólnie spędzanym czasie (wizyta małego Władysia Zamoyskiego razem z wujem Janem Działyńskim w cyrku), o relacji między Janem i jego żoną Izabelą Czartoryską, o różnicach światopoglądowych między Janem Działyńskim a mężem Jadwigi gen. Wł. Zamoyskim. O Rustejce i jego posądzeniu generała o uderzenie w twarz. [List prawdopodobnie zaszyfrowany, faktycznie odnosi się do ewentualnego powrotu Jana Działyńskiego do Księstwa Poznańskiego i jego amnestii po powstaniu styczniowym]. K. 283
    • Jadwiga do matki, [dopisane ołówkiem : przed 1861, aczkolwiek na pewno przed 12 kwietnia 1861, wspominany jest jeszcze ojciec Jadwigi, który zmarł właśnie 12 kwietnia 1861 r.], zaproszenie od matki, o planowanym przyjeździe do Poznania w tym samym czasie, kiedy u Celiny będzie gościć pani d'Arnaud, zatem ze względu na ciasnotę, Jadwiga planuje zamieszkać na czas pobytu w Poznaniu u swojej najstarszej siostry Izi [Elżbiety z Działyńskich Czartoryskiej], sporo o synu Władysiu i jego przywiązaniu do babki [Celiny Działyńskiej], o epidemii grypy w Paryżu. K. 285-286.
    • Jadwiga do matki, Paryż, wtorek, [do opisana innym atramentem data 4 maj 1861], list napisany trzy tygodnie po śmierci jej ojca Tytusa Działyńskiego, tuż po powrocie z pogrzebu, który odbył się w Kórniku w kwietniu, do Paryża. List pełen żalu, ale i nadziei oraz dobrych, czułych wspomnień o ojcu. Do Paryża razem z Jadwigą przyjechała panna Radolińska, rezydentka w Pałacu Działyńskich. [śmierć Tytusa Działyńskiego], żałoba]. K. 287-288.
    • Jadwiga do matki, 7 maja 1861, list napisany niespełna miesiąc po śmierci jej ojca Tytusa Działyńskiego, list pełen żalu i jednocześnie nadziei, wspomnienie o ojcu - jakim go zapamiętała, żałoba po śmierci ojca, szukanie pocieszenia, pocieszenie dla matki. Dopytuje o swojego brata Jana Działyńskiego. K. 289
    • Jadwiga do matki, 15 czerwca [dopisane ołówkiem 1861], o wyjeździe z Paryża jej siostry Izi (Elżbiety Czartoryskiej), o opóźniającym się powrocie z Anglii jej męża, gen. Wł. Zamoyskiego, dopytuje o paszport dla jej męża, który miał być wyrobiony w Księstwie Poznańskim, o wyjeździe panny Birt z Witoldem (jej synem) do Genewy "do wód", które mają pomóc Witoldowi. Echa żałoby po ojcu, np. o kulawej radości z powodu planowanego wyjazdu do Poznania, ale : Trzeba jednak te radości brać, jakkolwiek są one kulawe, bo się one coraz kulawszymi nad nami stawać będą". Wciąż przebywa u niej panna Emilia Radolińska. K. 291.
    • Jadwiga do matki, 13 sierpnia 1861, wspomina o podróży swojej matki Celestyny Działyńskiej z Kórnika do Szwajcarii, o swojej wizycie w Montfermeil, gdzie spotkała księżną Annę Czartoryską oraz swojego brata Jana i jego żonę Izabellę [w Montfermeil również panowała żałoba po zmarłym 15 lipca 1861 r. księciu Adamie Jerzym Czartoryskim]. O wyjeździe swojej siostry Izi z Ostendy. K. 293.
    • Jadwiga do matki, Ostenda, Rue de la Plateforme, 20 sierpnia 1861, o pobycie matki w Bagneres, echa żałoby po ojcu, troska o zdrowie matki, klika słów o swojej siostrze Cecylii, która razem z nią przebywa w Ostendzie, w kurorcie, zażywając kąpieli. Wspomina o pisaniu pamiętników przez jej matkę Celinę. K. 295-296.
    • Jadwiga do matki, 6 września 1861, Sainte Adresse Hotel de Bains, Celina przebywa w Bagneres de Luchon, o bliskiej relacji z matką, o swoich uczuciach do matki, lęk o jej zdrowie, wspomnienie ojca, żal po jego śmierci. K. 297.
    • Jadwiga do matki, wrzesień 1861 [data dopisana później innym atramentem], list pełen wzburzenia i żalu jednocześnie, pisany po śmierci ojca, przebija żal i tęsknota za nim. K. 299.
    • Jadwiga do matki, Sainte Adresse, Hotel de Bains, 22 września 1861, o chorobie młodszej siostry Cecylii i jej leczeniu (zalecenia lekarskie, m.in. morskie kąpiele, wentylacje, pigułki z żelaza, waleriany i chiny), wzmianka o aresztowaniu Andrzeja Zamoyskiego (1800-1874), o podupadłym na zdrowiu mężu, o własnym dobrym zdrowiu, wzmianka o najęciu mieszkania przez pana Grudzińskiego (mąż Marii Działyńskiej) w mieście [w Poznaniu?], echa konfliktu między księżną Adamową Czartoryską a i jej synem Władysławem oraz o jej chęci spędzania czasu z córką Izabelą Czartoryską (żoną Jana Działyńskiego) w Wielkopolsce. [Medycyna, choroby, lekarstwa, zdrowie, rodzina: relacje, Czartoryscy - konflikty]. K. 301-302.
    • Jadwiga do matki, 19-20 października 1861, list pisany tuż po wyjeździe Celestyny od córki z Paryża, bieżące sprawy dotyczące wysyłki zostawionych przez matkę rzeczy, kilka słów o synach zwłaszcza o Witoldzie, o kupnie sukni dla siebie i własnej próżności. Wspomnienie i żal po śmierci ojca. K. 303-305
    • Jadwiga do matki, 24 października 1861, wzmianka o decyzji wuja Jana Zamoyskiego, aby jego córka Jadwiga (1844-1895) w towarzystwie młodszej panny Birt wyjechała na leczenie do wód, dołączyć miał do niej młodszy syn Jadwigi Witold w towarzystwie starszej panny Birt. W zaufaniu: o wyjeździe Konstantego Zamoyskiego do papieża, echa nabożeństw patriotycznych w warszawskich kościołach w 30-tą rocznicę powstania listopadowego. K. 306
    • Jadwiga do matki, Chateau de Grava, Lillebonne Seine, 1 listopada 1861, o swojej tęsknocie za wsią i niechęci do Paryża, wakacyjny relaks generała Zamoyskiego - wakacyjny rozkład dnia, o dobrym zdrowiu męża, wakacje przerwane ponieważ: "sessya jakaś nieszczęsna w Paryżu, dla której trzeba jechać", o znalezieniu guwernantki dla Władysia, o jego cechach charakteru: "lenistwo jego i roztargnienie pobudzą każdego do surowości". [wypoczynek, odpoczynek, wakacje na wsi, relaks, wychowanie, guwerner]. K. 309.
    • Fragment listu Jadwigi z Działyńskich do matki, niedatowany, prawdopodobnie ok 1861. Wzmianka o przeczytaniu książki X. Dupanloup [Felix Dupanloup, francuski filozof i biskup] o wychowaniu i edukacji, K. 311.
    • Jadwiga do matki 10 listopada [przekreślone 1862, dopisane 1861], o planowanym wyjeździe do Szwecji, nauce historii i języka szwedzkiego (na prośbę męża), o chorobie nóg (według relacji Jadwigi na jej nogach powstawały trudno gojące się rany). K. 312
    • Jadwiga do matki, 19 listopada 1861, o świętowaniu urodzin syna Władysława, urodzinowe prezenty dla Władysia od ojca: oprawione obrazki ze starego testamentu i krzyżyk na szyję, a od matki zimowe palto i cztery pary wełnianych pończoch, o edukacji i zbyt wielu zadaniach domowych Władysia, relacje z Hotelem Lambert, echa konfliktu generała z księciem Władysławem Czartoryskim. O planowanym wyjeździe do Londynu 27 listopada, wspomnienie o ojcu, o modlitwie za niego i ofierze za odpuszczenie jego grzechów. [Urodziny, święto, prezenty, upominki]. K. 314-316.
    • Jadwiga do matki, 19 grudnia 1861, 13 Albemarle street, Londyn [w górnym lewym rogu adnotacja ołówkiem, ręka Jadwigi: "w liście z 19 XII 61 są szczegóły, które by mogły do pamiętników służyć". Chodzi o dzieło "Jenerał Zamoyski" lub o Wspomnienia samej Jadwigi Zamoyskiej], polityka i sprawa polska w Londynie. Pisze o śmierci X. Alberta [Albert, wielki książę Wlk. Brytanii i Irlandii, mąż królowej Wiktorii]. K 317-318.
    • Jadwiga do matki, 21 grudnia, 13 Albemarle street, Londyn, Jadwiga uskarża się na bóle głowy, powodowane hałasem, zalecenia brytyjskiego lekarza to 6 kieliszków morwowego [?] wina dziennie, zszokowana tą kuracją Jadwiga skomentowała pisząc "i co mama powiedziałaby na taką córeczkę", ponadto miała odżywiać się regularnie, co trzy godziny, ostatecznie wdrożyła kurację, pijąc jedynie trzy kieliszki wina, co podobno poskutkowało. Wspomina obiad z lordem Urquhart i lordem Robertem Montagu, członkiem brytyjskiego parlamentu. Jeden z gości opisywał rozpacz królowej Wiktorii po śmierci księcia Alberta. K. 319-321.
    • Jadwiga do matki, 30 grudnia 1861, 3 Albemarle street, Londyn, o modlitwie i komunii za dusze ojca, wzmianka o raporcie, który Jadwiga sporządziła na temat mitingu w Sprawie Polskiej w Londynie, raporty te przesyłała swojej siostrze Cecylii Działyńskiej do Poznania, następnie ukazywały się one w Dzienniku Poznańskim. Sporo o synach Witoldzie, który przebywa z panną Birt oraz Władysławie, który przebywa w Paryżu pod opieką nauczyciela i czyni spore postępy w nauce. [żałoba, wspomnienie, dzieci, edukacja]. K 322-324
    • Jadwiga do matki, 14 stycznia 1862, 13 Albemarle street, Londyn, wzmianka o narodzinach syna jej siostry Marii Grudzińskiej, [w grudniu 1861 roku, jej siostra Maria z Działyńskich Grudzińska urodziła syna Adama Grudzińskiego (1861-1930), refleksja nad swoim życiem, o edukacji syna Władysława. K. 325.
    • Jadwiga do matki, 17 - 27 stycznia 1862, 13 Albemarle street, Londyn, o chorobie swojego syna Władysława i jego gwałtownych zabawach, po których "zawsze choruje", Władyś aktualnie przebywał z dala od matki w Auteil z panną Birt; "Sprawa Polska": powraca do sprawy mitingu na Wyspach Brytyjskich, zorganizowanego przez jej męża i dotyczącego sprawy polskiej, oraz fałszywej relacji, którą z tegoż mitingu zamieszczono w Dzienniku Poznańskim. [Sprawa Polska, mityngi, wiece, Emigracja, Anglia], K. 327-330.
    • Jadwiga do matki, Newcastle, 11-12 lutego 1862, opis mityngu dotyczącego Sprawy polskiej, który odbył się z udziałem generała Zamoyskiego oraz Jadwigi w lutym 1862 r. w Newcastle, streszczenie mowy generała podczas mityngu, opis wizyty u lorda Harrington, o zdrowiu i samopoczuciu generała. [Sprawa polska, mityngi, Anglia]. K.332-335.
    • Jadwiga do matki, Preston 19 lutego 1862, list dokończony 20 lutego 1862, Londyn, 13 Albemarle Street. Troska o zdrowie matki, zaleca futerko królika na reumatyzm, na który chorowała Celina. List przede wszystkim dotyczy Sprawy polskiej w Anglii, opisuje powodzenie, jakim cieszył się jej mąż na mityngach promujących Sprawę polską, o charakterze mityngów i zróżnicowaniu społecznym uczestników, wnikliwa charakterystyka organizatorów mityngów, o relacjach polsko-angielskich, o polityce lorda Palmerstona, wzmiankowany jest lord Dudley Stuart, o trudnym położeniu politycznym generała Zamoyskiego w Anglii i jego relacjach z angielskimi przyjaciółmi. Ponadto Jadwiga pisze, że wykonała rysunek ilustrujący zainteresowanie Anglików Sprawą polską, chciała go posłać matce, ale generał kazał do Illustracyi posłać. K. 336-342.
    • Jadwiga do matki, 13 luty [skreślony nieczytelny wyraz, poprawiony na luty] 1862, Albemarle Street, Londyn, sprawozdanie z mityngu, wspomina list Cesi, sprawozdanie z interesów zleconych przez matkę, o złym samopoczuciu generała. K. 360-361.
    • Jadwiga do matki, 6 marca, Albemarle Street, Londyn, dylematy w kwestii postu w kontekście obiadu u lorda Harringtona i stołu zastawionego licznymi potrawami..., wzmianka o mowie Jana wydrukowanej w gazecie "Czas", o spotkaniu członków Parlamentu angielskiego w domu generała o planowanym wystąpieniu w Parlamencie, "Sprawa" polska. Liczy na powodzenie męża w Parlamencie i możliwość powrotu do Paryża - po czterech miesiącach pobytu w Anglii. Lęk o edukację starszego syna Władysława. [Sprawa polska w Anglii, mityngi, edukacja - 19 w.]. K. 343-345.
    • Jadwiga do matki, 9 marca 1862, Albemarle Street, Londyn, tęsknota za matką, rozważania religijne, o nabożeństwach w angielskich kościołach, o potrzebie kupna nowej sukni, "ponieważ już na 13 obiadach byłam w jednej i tej samej, a że ona trzy lata stara, myślę, że wypada jej wypocząć". [Sprawa polska w Anglii, suknie, stroje, ubiory - 19 w. ]. K 362-362a.
    • Jadwiga do matki, 13-15 marca 1862, Londyn, o dyskusjach w Parlamencie, charakterystyka zaangażowanych w Sprawę polską polityków angielskich. O pracy i planach generała dla Sprawy polskiej w Anglii. [Spraw polska w Anglii, Parlament angielski, mityngi, polityka polsko-angielska 19 w.] K. 346-350.
    • Jadwiga do matki, 16 marca 1862 [data roczna dopisana później, innym atramentem]: o przygotowaniach do posiedzenia Parlamentu, o przemówieniach lordów: Shaftesbury [Anthony Ashley Cooper, 7. hrabia Shaftesbury], Clanricard [Ulick de Burgh, 1. markiz Clanricarde]?, Malmesbury [James Harris, 3. hrabia Malmesbury] , Wodehouse [John, 1. hrabia Kimberly], Russel [John Russell, 1. hrabia Russell], o przygotowywaniu materiałów do wystąpienia w Parlamencie, K. 351-352.
    • Jadwiga do matki, 23 marca 1862, Sprawa polska w Anglii, mityngi promujące Sprawę polska, o angielskim parlamencie i jego przedstawicielach. Pewne zwątpienie w działalność w Anglii, lęk o brak zwolenników Sprawy polskiej, o poruszonych Sprawą polską: wymienia lorda Russela, ministra spraw zagranicznych Anglii, lorda Malmesbury, o sile i umiejętności perswazji generała, o perswazjach z lordem Cameronem. K. 353-354.
    • Jadwiga do matki, 25 marca 1862 [data roczna dopisana prawdopodobnie później ołówkiem]. Sprawozdanie z posiedzenia Izby Lordów w Parlamencie angielskim, wspomina o zawodzie, jaki wzbudziły w niej mowy większości lordów, list pełen emocji, ale nie pozbawiony nadziei na powodzenie ich działań w Anglii. Na koniec dodaje, że posiedzenie Izby niższej odbędzie się 4 kwietnia, a mityng dzień wcześniej. K. 363-364v.
    • Jadwiga do matki, 13 kwietnia 1862. Krótki list pisany tuż po powrocie z Anglii do Paryża, radość ze spotkania z dziećmi, sporo o dzieciach, o ich zdrowiu i zachowaniu i edukacji, sporo słów zachwytu na córką Marią zarówno jej wyglądem jak i ogładą, Jadwiga jest też zadowolona z jej guwernantki - panny Dembińskiej. O planach na lato, Celina Działyńska chce lato spędzić z córką - dla zdrowia generała rozważają wyjazd do Plombiers. K. 365-366.
    • Jadwiga do matki, 17 kwietnia 1862 [data dopisana ołówkiem obok adnotacja : "zła data", adnotacja dotyczy zapewne daty dziennej lub miesiąca, ponieważ 13 kwietnia Jadwiga pisała list do matki tuż po powrocie z Anglii do Paryża, niniejszy list został więc napisany na pewno przez 13 kwietnia 1862 roku, zimą lub wiosną 1862, ponieważ wtedy Jadwiga z mężem przebywała w Anglii, gdzie generał angażował się w działalność dla Sprawy polskiej, uczestnicząc w posiedzeniach parlamentu oraz biorąc udział w mityngach, na których propagowano kwestie związane z niepodległością Polski] , list pisany z Anglii, sprawozdanie z posiedzenia w Izbie wyższej i niższej parlamentu. [Parlament, Anglia, izba wyższa parlamentu, posiedzenia, mityng]. K.367-368.
    • Jadwiga do matki, 3 czerwca 1862, wzmianka o pani B. Działyńskiej [czyli Teofila z Komorowskich Bronisławowa Działyńska (1820-1901), żona Bronisława Działyńskiego, wnuka Ignacego Działyńskiego, a więc kuzyna Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej]. Według relacji Jadwigi pani B. Działyńska planuje podróż do Poznania i Kórnika w celu poznania Celiny Działyńskiej, prosi matkę i siostrę Cecylię o zaopiekowanie się nią, wspomina o niedawnym wyjeździe swojego męża, gen. Zamoyskiego do Rzymu razem ze starszym synem Władysławem, ona została w domu ze względu na chorobę młodszego syna Witolda, wkrótce zamierza jednak wysłać Witolda z córką Marią w towarzystwie guwernantki panny Birt do Plombiers, a sama podąży za mężem do Rzymu a dopiero potem do Plombiers, gdzie spotka się cała rodzina. Ze względu na problemy z otrzymaniem paszportu, nie wie czy uda jej się przyjechać do Poznania. ponadto o sprawunkach dla matki i siostry, m.in. o kupnie kołnierzyka i kapelusza dla Cesi... Matczyne dylematy: czy lepiej było zostawić chorego Witolda w domu pod opieką opiekunki, czy puścić samego z ojcem Władysia w podróż do Rzymu... K. 369
    • Jadwiga do matki, 14 czerwca 1862, na początku fragment listu Władysia Zamoyskiego, który opisuje swojej babce Celinie Działyńskiej swój pobyt w Rzymie i dzieli się wrażeniami ze spotkania z Papieżem. Następnie list kontynuuje Jadwiga, 2 lipca planują wyjechać z Rzymu do Plombiers, list kontynuuje 20 czerwca, wspomina o wyjeździe Władysia na krótka pielgrzymkę w towarzystwie biskupa Borowskiego i księcia Kaczanowskiego poza Rzym w towarzystwie, cytuje odpowiedź najstarszego syna, który na pytanie, kim chce być w przyszłości, odpowiedział - że Witold musi wybrać pierwszy bo jest słabowity [..] "jeden z nas musi być żołnierzem, żeby się bić za kraj, drugi księdzem, żeby się modlić za kraj". Prosi matkę o modlitwę za syna - nie o zdrowie czy życie, ale o polecanie go Panu Bogu i błogosławieństwo. [modlitwa, dzieci - obowiązek - wychowanie - patriotyzm - 19 w., zdrowie, religia, duchowość]. K. 373-374v.
    • Jadwiga do matki, 3 lipca 1862, Plombiers, pisze do matki, która przebywa na leczeniu u wód w Warmbrun, Jadwiga z mężem i młodszym synem Witoldem, ze względu na dobroczynne dla niego kąpiele przebywają w Plombiers, Władyś ze względu na koniec wakacji został odesłany razem z guwernantką do Paryża, 10-15 sierpnia planowany powrót do Paryża pozostałej rodziny, dokładnie opisuje chorobowe przypadłości Witolda, kilka słów o pozostałych dzieciach - bardzo zadowolona z Marysi, za to u Władysia regres wychowawczy. O spotkaniu z wujem Augustem Zamoyskim. O spisywaniu pamiętników swojego męża. ["bardzo się robią zajmujące, już doszliśmy do 1829 roku]. Na koniec wspomina o zatrudnieniu kucharza francuskiego, matkę prosi o przysłanie dziewczyny - niebrzydkiej i już trochę umiejącej gotować, Kórniczanki, żeby mogła się "wyuczyć" przy tym francuskim kucharzu. [dzieci, wychowanie, prowadzenie domu, służba - zatrudnianie, Jenerał Zamoyski - pamiętniki]. K. 375-376.
    • Jadwiga do matki, [lipiec ?, Plombiers 1862] Jadwiga z mężem i synem Władysławem przebywa u wód, dokąd dołączają jej siostry Iza [Elżbieta] Czartoryska oraz młodsza Cecylia. Krótki list pełen radości ze spotkania z najbliższymi, na drugiej stronie dopiska Elżbiety Czartoryskiej, tęsknota za matką. Planowany pobyt na 10-16 dni oraz wspólny powrót do Paryża, K. 358-359.
    • Jadwiga do matki, Paryż, 9 września 1862, wiadomości o zdrowiu domowników, zadowolona ze stanu zdrowia męża oraz młodszego syna Witolda, sporo pisze o przypadłościach zdrowotnych wcześniej towarzyszących Witoldowi, o kuchni w swoim domu i zmianie diety na bardziej różnorodną - zalecenie lekarza. W Paryżu przebywa tez młodsza siostra Jadwigi, Cecylia i razem z nią Zamoyscy planują kolejny wyjazd na wieś dla poratowania zdrowia. Opis dnia codziennego. K. 377
    • Jadwiga do matki, Paryż, 29 października 1862, k. 381Jadwiga pisze o śmierci pani Róży Andrzejowej Zamoyskiej, która zmarła we Francji, podczas gdy jej mąż Andrzej Zamoyski brat generała Zamoyskiego razem z nim oraz z Janem Zamoyskim przebywają w Londynie. W Paryżu u Jadwigi przebywa jej siostra Cecylia, do Paryża przyjechał też jej brat Jan Działyński, przed planowaną podróżą do Kairu, dokąd wybiera się razem z żoną księżniczką Izabelą Czartoryską. O chorobie Cecylii, która skaleczyła się podczas jazdy konnej. Wspomina o liście siostry Marii Grudzińskiej co Cecylii, której radzi się w co ubrać się an ślub Kazimierza Chłapowskiego. O chorobie panny Birt, którą opiekuje się doktor Black. Kilka słów o dzieciach - o Marii w samych superlatywach. Na końcu listu dopiska Cesi.
    • Jadwiga do matki, Paryż, 18 listopada 1862, list w przeddzień rocznicy ślubu rodziców Jadwigi, dzień ten był zawsze uroczyście celebrowany, Jadwiga co roku przysyłała matce życzenia z tej okazji, o wizycie wuja Andrzeja [Zamoyskiego] i nie odstępującej chorobie wrzodowej spowodowanej wypadkiem podczas jazdy konnej. [Rocznica, ślub, życzenia, uroczystość]. K. 383
    • Jadwiga do matki, Paryż, 25 listopada 1862, spóźnione życzenia z okazji 19 listopada czyli rocznicy ślubu rodziców. O Cecylii będącej u niej w gościnie, że chce już wracać do Poznania, że Jadwiga chciałaby ją odwieźć osobiście, że w lutym jej mąż gen. Zamoyski planuje wyjazd do Londynu. O obawie zostawienia w domu męża samego, ponieważ po powrocie "przez miesiąc musi doprowadzać dom do ładu". O "sercowej" chorobie panny Birt i wrzodach Cesi oraz pobycie wuja Andrzeja Zamoyskiego. List niedokończony. K. 384-385.
    • Jadwiga do matki, Paryż, 8 grudnia 1862, o rozliczeniu rachunków z matką, opis ornatu, jaki księżna [Czartoryska] podarowała dla kościoła w Adampolu, Celina prosiła ją o kupno ornatów w Paryżu, o leczeniu Cesi i jej zdrowiu, o podejrzeniach medyków w kierunku chorób "kobiecych", sporo o jej dolegliwościach, zaleceniach lekarskich. [zdrowie, medycyna - 19 w.], K. 386
    • Jadwiga do matki, Paryż, 9 grudnia 1862, nadal o kupnie ornatów na wentę dla Celiny Działyńskiej, ponadto pisze, że kupiła "dwa białe piękne do Kórnika i Bnina [...] po 115 fr.", fragment listu opatrzony rysunkiem opisywanego ornatu. Wzmianka o "nowych lampach", prawdopodobnie naftowych, Jadwiga była nieufna wobec "tych tanich lamp" ze względu na wypadek w Londynie, w którym przy wybuchu "nowej lampy" zginęli ludzie. Niemniej chce sprawdzić jak sprawują się tutejsze czyli paryskie. Na koniec kilka słów o zdrowiu domowników i planowanej wyprawie do Poznania w lipcu następnego roku. K. 388.
    • Jadwiga do matki, 27 grudnia 1862, wspomnienie wigilii w rodzinnym domu, o pogrzebie pani Branickiej, który odbył się w Wigilię, wieczerza wigilijna liczna, był wuj Andrzej [Zamoyski] z Jędrusiem i Zdzisiem, wuj Jan z Jadzią i jej dwoma braćmi, Pelinia Rębielińska z mężem, ks. Jełowicki. O sprawunkach dla matki, kupnie ornatów oraz o konfliktach i plotkach, które wywoływała Marcelina Czartoryska przez co zakazano jej przychodzić do Hotelu Lambert. O niechęci do "świętochów" i dewocji. K. 390
    • Jadwiga do matki, 2-5 stycznia 1862, życzenia na Nowy Rok, wspomnienie Oleszyc, o swoich dzieciach, które zamiast zabawek poprosiły o pieniądze, które zamierzały przeznaczyć dla potrzebującej rodziny, w której "Władyś dziecko do chrztu trzymał". O poprawie zdrowia Cesi, plany dotyczące powrotu Cesi do Poznania, Jadwiga planuje jechać z nią; o lutowym wyjeździe generała do Londynu. K. 392
    • Jadwiga do matki, [styczeń/luty?] , środa, 1863, Paryż, na ziemiach polskich trwa powstanie styczniowe, wymienia nazwiska Beberski, Wróblewski, Kosiłowski,, o wyjeździe generała Wł. Zamoyskiego 17 b.m. do Londynu, z poprzednich listów wiadomo, że jej mąż do Londynu miał jechać w lutym, w Anglii według Jadwigi entuzjazm dla sprawy polskiej wzrósł, generał jedzie w celu wzięcia udziału w kolejnych mityngach, podczas których ma promować sprawę odzyskania przez Polskę niepodległości. K. 394-395.
    • Jadwiga do matki, Wielkanoc, 1863, Paryż, O przyjęciu Komunii Świętej, głębokie przeświadczenie o życiu wiecznym, tęsknota za życiem wiecznym, przekonanie o marności ludzkiego życia, ciało jako grób dla duszy. O wypędzeniu sióstr zakonnych z diecezji ks. Etienne i wstawiennictwu za nimi ks. Jełowieckiego. [duchowość, religia, wiara, prześladowania]. K. 396
    • Jadwiga do matki, 1863 lub 1864 [?], o obecności [Francois] Rochebruna (1830-1870) w Paryżu i poparciu dla niego wśród Francuzów, [F. Rochebrun był w Paryżu miedzy marcem a grudniem 1863 roku, po upadku powstania styczniowego w 1864 roku wrócił do Francji i najprawdopodobniej dopiero wtedy występował publicznie w sprawie polskiej, jednak Jadwiga pisze o raporcie Mielęckiego i żuawach, w relacji Rochebruna pojawia się opowieść o bitwie z Moskalami, w której dzielnie bili się Polacy, być może chodzi o bitwę pod Miechowem z 17 lutego 1863, która została oficjalnie wygrana, jednak pułk żuawów podniósł ogromne straty, Jadwiga pisze też o zbieraniu ochotników do Krakowa, z których Rochebrun chciał odbudować pułk żuawów. To wszystko oraz atmosfera listu, ekscytacja wydarzeniami wskazują raczej na rok 1863]. Ponadto Jadwiga wspomina o wysyłaniu karabinów Jasiowi. Pisze o Lejarsie, adiutancie Calliera. "Cała fabryka Caille podpisuje petycje do Cesarza o Polskę". Tomasz Zamoyski jest w Paryżu. Prosi matkę, aby donosiła o przybyciu do Poznania każdego ochotnika wyjeżdżającego z Francji. [powstanie styczniowe, 1863 powstanie, ochotnicy, broń, karabiny, bitwa pod Miechowem 17 luty 1863]. K. 398
    • Jadwiga do matki, 4 kwietnia 1863 [późniejsza adnotacja ołówkiem czy to rok 1863 czy 1864], list napisany po podróży i przyjeździe do Anglii, gdzie generał czyni starania u angielskich bankierów w kwestii polskiej. O spotkaniu Eustachego Januszkiewicza. List niedokończony. K. 410
    • Jadwiga do matki,10 kwietnia 1863, o pogłoskach mówiących o formowaniu się angielskich ochotników w Anglii, echa powstania styczniowego, obawy o Litwę, rozważania na temat zasięgu działań powstańczych i kształtu odrodzonej Polski, na Emigracji zadowolenie z działań Jana Działyńskiego w Wielkim Księstwie Poznańskim , K. 402-404.
    • Jadwiga do matki, 6 maja, o planowanym wyjeździe do Londynu, troska o codzienne sprawy, np. czy listy wysłane "okazyą" dotarły do adresatów, rodzinne plotki - o Izi - bratowej - nieprzychylnie. K. 408-409.
    • Jadwiga do matki, 21 maja, informacja o przyjeździe Jasia, o zaręczynach Maryni Z.[amoyskiej] (1841-1922) córki Zdzisława Zamoyskiego (1810-1855) z Tadeuszem Lubomirskim (1826-1908) - dawnym Zosi pretendentem. [małżeństwo, zaręczyny, konkury]. K. 410.
    • Jadwiga do matki, 31 maja 1863, Paryż. Echa powstania styczniowego, o edukacji Władysia i swoistym egzaminie, jaki podczas wizyty w domu rodziców zrobił profesor z liceum Napoleon, egzamin wypadł pozytywnie, o programie nauczania dla Władysia, historii Władyś miał się uczyć z książki profesora Aleksandra Zdanowicza (ca 1805-1868). [powstanie 1863, edukacja, program nauczania, nauka - 19 w.]. K. 411-412v.
    • Jadwiga do matki, 14 czerwca 1863, Londyn, o działalności generała Władysława Zamoyskiego w angielskim parlamencie. Życie towarzyskie: o planach na wakacje i ewentualnym wyjeździe do Plombiers, o ślubie swojej kuzynki Marynii Zamoyskiej z księciem Tadeuszem Lubomirskim oraz o zaręczynach lorda Sandon [Dudley Francis Stuart Ryder, 3. hrabia Harrowby (1831-1900)] z lady Mary Cecil [córką 2.markiza Exeter], o spotkaniach towarzyskich z lordem Harrowby i Townshend. K. 414-415.
    • Jadwiga do matki, 12 lipca 1863, list z Anglii do Kórnika, gdzie wtedy zamieszkała Celestyna Działyńska, niedziela, rozważania nad kazaniem i ewangelią, zachwyt polska kaplicą w Anglii i niezbyt przychylnie o kaznodziejskich umiejętnościach angielskiego księdza Galloway O własnym temperamencie i braku powściągliwości - anegdota o ostrej reprymendzie, jaką udzieliła panu Żaber, za to, że krytykował cenionego przez Jadwigę księdza: "okropnie go zmaltretowałam" - pisała do matki Jadwiga. Jadwiga jest zbulwersowana obłudnymi obyczajami towarzyskimi, które uderzają w polska kaplicę i polskiego księdza [ks. Marcin Chwaliszewski], którego kazaniami zachwycała się. Wzmianka o wizycie u księcia Argyll. O własnej niechęci do kontaktów z ludźmi. Wspomina o wizycie u Lady Russell. Echa dyskusji dotyczącej Sprawy polskiej. Wzmiankowany Lord Gray i jego wystąpienie w Izbie Lordów. K. 416-419.
    • Jadwiga do matki, 19 lipca 1863, z Anglii, ponownie relacja z odwiedzin w polskiej kaplicy i zachwyt kazaniem księdza Marcina Chwaliszewskiego, o odwiedzinach u kardynała W i zapowiadanym zjeździe katolików, na którym generał zaoferował się przedstawić Sprawę polską. Wzmiankowany biskup Orleanu Perreyve, ksiądz polski w Rzymie Kapiewicz, Charles de Montalembert. Echa Sprawy polskiej. Kwestie angielskich katolików. Okoliczności śmierci lorda Williama Hamilton 11. księcia Hamilton. [katolicy w Anglii - 19 w., sprawa polska w parlamencie angielskim]. K. 420-421.
    • Jadwiga do matki, 24 lipca 1863, z Anglii, o interesach matki: wzmiankowany pan Horteloup, o spodziewanym przyjeździe jej brata Jana do Anglii, natomiast Jadwiga z mężem wybierają się do Plombiers. O zdrowiu męża (całkiem dobrym) i tęsknocie za matką i dziećmi. K. 422
    • Jadwiga do matki, 26 lipca 1863, dokończony 3 sierpnia, ponowny zachwyt kazaniem księdza Chwaliszewskiego, którego "wykład Ewangelii przedkłada nad medytacje Bossueta. 3 sierpnia kończąc list wspomina o przyjeździe Izi z Maryą. Natomiast Jadwiga z mężem następnego dnia planują wyjechać z Anglii. Wspomina o odwiedzinach w kościele Farm Street Church. [religia, życie duchowe, refleksja duchowa, rozważania nad Ewangelią]. K. 424-425.
    • Jadwiga do matki, 16 sierpnia 1863, Plombiérs, Hôtel Napoléon, o opuszczeniu Anglii, postoju w St. Valery i szybkim powrocie do Paryża, następnie o wyjeździe "do wód" do Plombiérs z mężem i najstarszym synem Władysławem, o edukacji najstarszego syna zwłaszcza o dbałości i pielęgnowaniu języka ojczystego. O powrocie do Paryża, o niechęci do pobytu "na obczyźnie" i radości z powrotu do dzieci, wyraża nadzieję, że nie będzie potrzeby ponownie wyjeżdżać do Anglii. Lęk o zdrowie najbliższych. Rozważania o sumieniu. K. 426
    • Jadwiga do matki, 22 sierpnia 1863, Plombiers, o wyjeździe do Polski pana Ralstona [korespondenta, urzędnik przy British Museum], który miał pisać do prasy nt. Sprawy polskiej, Jadwiga prosi matkę o otoczenie go towarzyską opieką, przesyła rekomendacje dla pana Ralstona. K. 428
    • Jadwiga do matki, 13 września 1863, Paryż, powrót przed tygodniem do Paryża z Plombiers, plany edukacyjne dla Władysia, wzmiankowana nauczycielka pani Castel, o programie nauczania na najbliższy rok, podstawą będzie powtarzanie gramatyki francuskiej i historii rzymskiej oraz nauka ewangelii po łacinie oraz praca nad językiem polskim, wspomina, że postrzegano go jako nieco próżnego i roztargnionego, ale podkreśla, że to jedyne jego wady oraz, że należy nad nimi pracować. O mężu - jego pracy na rzecz Polski i odzewie z Kraju. Niepokój o młodszą siostrę Cecylię, o jej chorobie. K. 430.
    • Jadwiga do matki 27 września 1863, Celina przebywa w Niemczech "u wód", o chęci sprowadzenia jej młodszej siostry Cesi do Paryża, echa powstania styczniowego, w zawoalowany sposób o działaniach podejmowanych przez członków rodziny Zamoyskich, wspomniany Tomasz Zamoyski. [powstanie 1863, styczniowe]. K. 432
    • Jadwiga do matki, wrzesień 1863, cytuje list siostry Izi Czartoryskiej i jej niepokój o interesy sieniawskie, przede wszystkim lęka się o zdrowie przebywającej w Rubergu siostry Cesi, która wciąż ma problemy zdrowotne z kością pacierzową [o czym w poprzednich listach]], Jadwiga wyraża sprzeciw co do pozostania Cecylii w Rubergu. O konsultacjach dolegliwości Cecylii z paryskim doktorem i plan przywiezienia jej z Rubergu do Paryża, chciałaby, żeby do Paryża przyjechała także matka. Krytyka drezdeńskiego doktora Walthera. [zdrowie, choroby, medycyna - 19 w.] K. 434-435.
    • Jadwiga do matki, 4-8 listopada 1863, żal z powodu odmowy przyjazdu przez matkę i siostrę Cesię, o uczuciach i złości z tego powodu oraz żalu za złość. Problemy wychowawcze z Władysiem, opis jego zachowania, anegdoty ze szkoły i o rozwiązaniu problemów wychowawczych ze starszym synem. [list został napisany na czterech złożonych kartkach, błąd w foliacji po k. 440 jest of razu karta 445 i na niej jest kontynuowany list] . Jadwiga opisuje program nauczania Władysia i jego plan tygodnia oraz częściowo menu. Informacje o zmianach w urządzaniu wnętrz, opis pokoju Jadwigi, opis pokoju Władysia. [edukacja, wychowanie, pedagogika, żywienie dzieci, kulinaria, kuchnia, jedzenie - 19 wiek, wystrój wnętrz - 19 w.]. K. 436 -446
    • Jadwiga do matki, 7 listopada 1863 [data roczna dopisana później ołówkiem, raczej późniejszy] odpowiedź na list Celestyny, w którym matka szuka dziewczyny do pisania listów, poleca matce wychowankę pani Zdzisławowej [Zamoyskiej - Józefa Walicka (1807-1880)] pannę Lacaussade [prawdopodobnie chodzi o córkę francuskiego poety i sprzymierzeńca sprawy polskiej Aleksandra Lacaussade (1815-1897)], o wyjeździe męża do Londynu, do chorującego tam wujaszka Konstantego [Zamoyskiego], K. 447-448.
    • Jadwiga do matki, 15 listopada 1863, gorszy dzień Jadwigi, po chorobie : "Przytem mam suknię za ciasną, pokój nadto gorący, dużo rachunków do zapłacenia i bardzo mi się spać chce". W dalszej części listu wzmiankowany biskup Strosmayer [Josip Juraj Strosmayer (18015-1905)], z którym Jadwiga rozmawiała o obyczajach słowiańskich. K. 449
    • Jadwiga do matki, 22 listopada 1863, co niedzielny lis do matki, ponadto ze spóźnionymi życzeniami z okazji rocznicy ślubu (19 listopada), zawsze w tym dniu 19 listopada Jadwiga składała matce życzenia. O własnoręcznym wyszywaniu ornatu, wzmianka o odwiedzinach brata Jana Działyńskiego i jego żony Izabeli z Czartoryskich - refleksja nad ich małżeństwem. O macierzyństwie, wychowaniu i odpowiedzialności za dziecko i jego kształtowanie. K. 450-452.
    • Jadwiga do matki, 3-6 grudnia 1863, o gwałtownej chorobie wuja Andrzeja Zamoyskiego (1800-1975),(ataki duszności, bóle serca, zimne poty, "rozwinęła się pleura podwójna obydwu płuc", leczono go przystawianiem baniek i upuszczaniem krwi . Choroba ustąpiła. [medycyna, choroby, leczenie - 19 w.]. K. 453
    • Jadwiga do matki, 13 grudnia 1863, o przyjeździe księcia Jerzego i Cesi L. [czyli książę Jerzy Henryk Lubomirski (1817-1872) i jego żona Cecylia z Zamoyskich Lubomirska (1831-1804), córka Andrzeja Zamoyskiego (1800-1875) i Róży z Potockich, która przybyła w odwiedziny do przebywającego u Jadwigi w Paryżu, chorego ojca Andrzeja Zamoyskiego. W odwiedziny przyjechała także druga córka Andrzeja, Róża z Zamoyskich Lubomirska (1836-1915 z mężem Eugeniuszem Lubomirskim (1825-1911). Bywa też "wujek Staś" czyli Stanisław Andrzej Zamoyski (1820-1889) z żoną Różą Karoliną z Potockich (1831-1890) oraz "Pelinia" czyli Pelagia z Zamoyskich (1830-1894). Upominki dla chorego owoce lub woda kolońska, daszek do lupy lub do świec. Sporo o swoich dzieciach - o Marysi - jej charakterze i wyglądzie zewnętrznym, Władziu i Witoldzie. O zwyczajach podczas posiłków. Anegdoty o dzieciach. [wychowanie, edukacja, zdrowie, relacje rodzinne - 19 w.]. (K. 454-457)
    • Jadwiga do matki, 31 grudnia 1863, organizacja wenty dobroczynnej: odradza sprowadzenie na wentę polskich książek - bo drogie i słabo się sprzedają. Kryteria wyboru guwernantki. O czułej postawie generała Zamoyskiego wobec syna i trudności w jego wychowywaniu. K. 458-459.
    • Jadwiga do matki, 3 stycznia 1864, o małżeństwie Jana i jego posłuszeństwie wobec rodziców, o interesach Jana Działyńskiego prowadzonych przez pana Szlagowskiego oraz o kłopotach finansowych, o jego upokarzającym położeniu wynikającym z nierównego ożenku, o ciężarach spadających na Kórnik z powodu powstania styczniowego. Jadwiga proponuje, aby oddać Janowi część jej działów majątkowych. Pełne zrozumienie dla znajdującego się w trudnym - zarówno prywatnym jak i finansowym - położeniu brata. Nadmienia o planach konstrukcyjnych tworzonych przez Jana armatek, ocenianych przez specjalistyczna komisję rządową w Vincences. K. 460
    • Jadwiga do matki, Niedziela, 11 stycznia 1864, kontynuuje temat z poprzedniego listu dotyczący Jana i jego problemów oraz tego jak chciałaby mu pomóc. Sporo o wychowaniu i charakterze swojego najstarszego syna Władysława, o jego postępach w edukacji domowej oraz problemach w edukacji szkolnej - zinstytucjonalizowanej. Anegdoty o Władysiu, cytaty z rozmów pedagogiczno-dydaktycznych. O relacji Władysia z ojcem - generałem Zamoyskim, o tolerancji religijnej, o świętości Kościoła ale o różnych ludziach, którzy go tworzą. K. 464-470.
    • Jadwiga do matki, Niedziela, niedziela 17 stycznia 1864, o planowanym wyjeździe jej męża generała Zamoyskiego do Londynu aż do wielkiej Nocy i powrocie do Londynu po Wielkiej Nocy do lipca. Wzmiankowana panna Ewa Bogdańska, polska emigrantka z Drezna, która przybyła do Paryża szukać pracy. O szkolnych sukcesach starszego syna Władysława. k. 471
    • Jadwiga do matki, 24 stycznia 1864, o narodzinach martwego dziecka swojej kuzynki Róży z Zamoyskich Lubomirskiej. Anegdoty o własnych dzieciach, kilka słów o ich zdrowiu. O walce z wadami najstarszego syna Władysia. Świadome wychowywanie i kształtowanie charakteru dziecka. Metody wychowawcze. O dochodach kórnickich i dzieleniu ich miedzy siebie i Jana. Jadwiga orędowniczką powiększenia majątku i znaczenia jej brata Jana Działyńskiego jako dziedzica majątku. Sugeruje matce, ażeby Granowo, które miało być majątkiem sióstr, przekazać Janowi. k. 473 - 477.
    • Jadwiga do matki, niedziela, 31 stycznia - 7 lutego 1864, krótko z przejęciem o chorobie Witolda 31 stycznia, kontynuacja listu 7 lutego, dzieci zdrowe, ale znów o problemach wychowawczych z Władysiem: "[...] a prawdziwie tak mnie czasem dręczy, żebym go wybić mogła", dementuje plotki z paryskich dzienników, jakoby Jan Działyński miał dostać pomieszania zmysłów. List adresowany do Drezna, gdzie aktualnie przebywała Celina Działyńska. K. 478-480.
    • Jadwiga do matki, niedziela, 21 lutego 1864, sprawozdanie z paryskich interesów, o majątku, którego chciała się zrzec się na rzecz swego brata Jana. O egzystencji Jana w Paryżu i jego postawie wobec otoczenia. O podejrzeniach, jakoby plotki o chorobie psychicznej Jana rozgłaszał Władysław Czartoryski, o trudnej relacji z żoną. O dzisiejszym wyjeździe generała Zamoyskiego do Londynu. k. 481-483v.
    • Jadwiga do matki, 28 luty 1864, jest to fragment listu (trzecia karta) prawdopodobnie do męża, który 21 lutego wyjechał do Londynu. Wspomina o śmierci Rogera Raczyńskiego (1820-1864). Jadwiga zdaje relacje z codziennego życia, pisze o zachowaniu dzieci, streszcza kazanie księdza Felixa, następnie o zawiezieniu Władysia do Pontlevoy (katolicka szkoła konserwatywna) i o wielkiej radości Władysia z tego powodu oraz o kłopotach z nauką Władysia w paryskim liceum, o przywarach Władysia. Życie duchowe i religijne. k. 484-486.
    • Jadwiga do matki, 1 marca 1864, wspomina o śmierci Rogera Raczyńskiego i żalu, jaki ona spowodowała, o Stefanie Potockim, który w Auteuil zapadł na galopujące suchoty i o śmierci jego matki, która suchoty zabiły w dwa tygodnie. O interesach matki w Paryżu, na czwartej stronie listu wyliczenie rachunków, k. 487-488.
    • Jadwiga do matki, 17 marca 1864, list zaczęty w niedzielę, listy do matki Jadwiga zawsze pisywała w niedzielę. O zdrowiu swoim i męża. O chorującym na suchoty Stefanie Potockim, który wyjechał na leczenie do Pau do Akwitanii. Poleca guwernantkę do pracy - 15-letnią angielską katoliczkę, o zakupie maszyny do szycia, co miało ułatwić jej naprawianie odzieży. O "wielki" zainteresowaniu jej młodszą siostrą Cesią przez niejakiego pana Z.J [życie codzienne, wychowanie, edukacja, guwernantka, choroba, suchoty]. K. 490.
    • Jadwiga do matki, 30 kwietnia 1864, o planowanym na początku czerwca wyjeździe do Drezna na spotkanie z siostrami - Elżbietą z Izią) Czartoryską i Cecylią Działyńską, w tym czasie dla dzieci zaplanowała wyjazd na wieś. O zdrowiu najstarszego syna Władysława, że lekarz zalecił "mózg mu oszczędzać", o chorującym na galopujące suchoty Stanisławie Potockim. Informacja o Władysławie Czartoryskim (1828-1894), który wyjechał do Rzymu po chorą żonę [Marię Amparo (1834-1864)], porusza kwestie związane z powstaniem narodowym, opinia jej męża Władysława Zamoyskiego. [powstanie styczniowe 1863, wychowanie, edukacja 19 w.]. K. 492
    • Jadwiga do matki, 10 maja 1864, niedziela, sceny z życia codziennego Emigracji polskiej w Paryżu: o dzieciach z ziem polski przysyłanych na edukacje do oratorian w Paryżu, o poszukiwaniu nauczycielek i służby, o własnych dzieciach. Ponadto o kłopotach finansowych jej brata Jana Działyńskiego i konieczności sprzedaży części gruntów kórnickich. K. 496-497.
    • Jadwiga do matki, 15 maja 1864, krótki list, o niespodziewanym wyjeździe z Paryża jej brata Jana Działyńskiego, według oficjalnych danych pochodzących od jego żony wyjechał do Londynu, jednak plotki donoszą o wyjeździe do Drezna, lęki Jadwigi wynikają z tego, że Janowi za udział w powstaniu styczniowym grozi kara śmierci. O swoim planowanym wyjeździe do matki, wyjazd planuje na 1 czerwca. K. 498-499.
    • Jadwiga do matki, 18 czerwca 1864, list bardzo krótki, ogólnie o sprawach domowych a przede wszystkim o kwestiach związanych z konsekwencjami, jakie spadły na rodzinę Działyńskich za udział Jana Działyńskiego w powstaniu styczniowym. [powstanie styczniowe, powstanie 1863]. K. 500-501.
    • Jadwiga do matki, [bez daty], Magdeburg, 9 wieczór. List pisany po powrocie z pobytu u matki, rozważania duchowe, radość z powodu niedawnego spotkania z mamą i młodszą siostrą Cecylią oraz tęsknota za nimi i smutek, że już musiały się rozstać. K. 502-503.
    • Jadwiga do matki, 25 czerwca 1864, wizyta w Hotel Lambert: pisze o chorobie i paraliżu księżnej Cz. (Anna Zofia Czartoryska (1799-1864)] , wspomina także o chwilowym polepszeniu w chorobie Marii Amparo [Maria Amparo Desamparados Muñoz, hrabina Vista Alegre (1834-1864)] opisuje nieco konfliktową związaną z jej bratem Janem sytuację, którą udało jej się obrócić w żart, między wierszami - o pewnym napięciu w relacji z Czartoryskimi, zarzewiem napięcia - relacje małżeńskie Jana Działyńskiego i księżniczki Izabeli - niezrozumienie Czartoryskich dla Jana Działyńskiego. O wpływie matki na jej umiejętność panowania nad sobą i sposób prowadzenia konwersacji. Miedzy wierszami - zmartwienie o Jana Działyńskiego, jego działalność, znać, że podczas niedawnego spotkania z matką musiała dużo o nim rozmawiać. O własnej córce: "Marysia bardzo brzydnie". k. 504
    • Jadwiga do matki, Chateau de Ru[...], Sains Somme, piątek [1864?],Data roczna dopisana ołówkiem ze znakiem zapytania, prawdopodobnie jest to list z czerwca 1864 r. kiedy Jadwiga spotkała się z matką i siostrami w Dreźnie, w liście Jadwiga wyjaśnia nieporozumienie dotyczące ich przyjazdu do Drezna i tłumaczy się z opóźnienia, list pisany w drodze do Drezna na spotkanie z matką i siostrami. Ponadto o interesach i finansach Jana Działyńskiego. O zdrowiu dzieci: "Witold nabiera rumieńców i pucki mu się napełniają". Wspomina o księdzu Koźmianie i jego działaniach. K. 506-507
    • Jadwiga do matki, [list bez początku, prawdopodobnie 1864], wymienia odwiedzających Paryż Zamoyskich, Leon Sapieha z Jadwigą z Zamoyskich, Jerzy Lubomirski (1817-1872) z żoną Cecylią z Zamoyskich, Franciszek Józef Żółtowski (1818-1894) z dziećmi. Kilka słów o własnych dzieciach oraz o dobrym zdrowiu panny Birt. k. 508
    • Jadwiga do matki, Niedziela 4 września [1864 - data roczna dopisana ołówkiem ze znakiem zapytania, rok wątpliwy raczej 1863 lub 1865], Plombiers, o dobroczynnym wpływie kąpieli leczniczych na zdrowie generała Zamoyskiego, 6 września planowany powrót do Paryża przez Drezno, żeby spotkać się z przebywającą tam matką, 1 października mieli być z powrotem w Paryżu, ponieważ Władyś musiał wrócić do liceum po wakacjach. K. 509-510.
    • Jadwiga do matki, [wrzesień], piątek, [1864] list pisany z Londynu, daty dopisane w późniejszym czasie, list pisany na ręce Wandy Zamoyskiej późniejszej Grocholskiej (1846-1922) z prośbą Jadwigi, aby Wanda przekazała go jej matce - Celinie z Działyńskich Zamoyskiej, donosi o zdrowiu Konstantego Zamoyskiego. Na końcu listu dopisek Wandy przeznaczony dla Celiny, w którym, oprócz grzecznościowych formuł, donosi o zdrowi młodych Władysława i Witolda Zamoyskich, którzy akurat znajdują się pod jej opieką. K. 511-512.
    • Jadwiga do matki, 19 listopada 1864, list zaczyna się od życzeń z okazji rocznicy ślubu. O chorobie męża i kuracji na wsi u państwa Montalembert [Karol Montalembert (1810-1870 i jego żona Mille de Merode)], o chorobie panny Birt, nowiny z Hotelu Lambert, o braku kontaktu z bratem Janem Działyńskim i niebyt dobrze idących jego interesach - co w kontekście powstania styczniowego budziło niepokój najbliższych. K. 513-514.
    • Jadwiga do matki, 9 października 1864, powrót do Paryża, codzienne obowiązki związane z prowadzeniem domu, dziećmi i ich edukacją. O zatrudnianiu nowych służących. Wzmiankowany Władysław Jordan (1819-1891) i jego odwiedziny w domu Zamoyskich. k. 515-516.
    • Jadwiga do matki, 10 października 1864, o interesach i kupnie porcelany, o kuracji "elektrycznością" u generała Zamoyskiego, o zdrowiu najbliższych. K. 517-518.
    • Jadwiga do matki, 14 października 1864, życie codzienne, zakupy i interesy dla matki, opieka nad dziećmi, poszukiwania odpowiedniej służby i guwernantek. k. 519-520.
    • Jadwiga do matki, 20 października 1864, sprawy codzienne, niepokój o zdrowie matki i najbliższej rodziny, wzmianka o przyjeździe siostrzeńca pana Szlagowskiego (służący w Kórniku) do Paryża do szkoły polskiej na Batignolles u pana Kosiłowskiego oraz syna pana Zarnawskiego, któremu opłacono podróż i utrzymanie w Montpellier dla ukończenia nauki medycyny. O dobroczynnym wpływie szkoły na wychowanie synów Władysława i Witolda. [nauka, edukacja, szkoła 19 w. ]. K. 521-522.
    • Jadwiga do matki, 24 grudnia 1864, o organizacji wenty dobroczynnej i o niespodziewanej śmierci księżnej Anny z Sapiehów Czartoryskiej (1799-1864), rozpacz jej córki Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej., k. 523-524.
    • Jadwiga do matki, wiosna [marzec lub maj] 1865, o audiencji u papieża Piusa IX, Jana Działyńskiego, jego żony Izabeli Czartoryskiej i Władysława Czartoryskiego. [Audiencja u papieża miała miejsce wiosną 1865 roku - w marcu lub maju, pobyt we Włoszech potwierdzają dwa wpisy w paszporcie Jana (BK 7287)], kwestie powstania styczniowego, [Rząd narodowy 1863-1864, powstanie 1863, powstanie styczniowe]. K. 525
    • Jadwiga do matki, [1864, prawdopodobna pomyłka w datowaniu, raczej 1865 [?]], rozważania duchowe, o modlitwie za najbliższych, brak zakończenia. K. 527
    • Jadwiga do matki, 3 stycznia 1865, choroby i lęki o najbliższych, szkarlatyna starszego syna Władysława oraz guwernantki panny Anny Birt. Kilka słów o swojej bratowej - księżniczce Izabeli Czartoryskiej i jej skomplikowanym introwertycznym charakterze. K. 528-529.
    • Jadwiga do matki, 14 stycznia 1865, ciąg dalszy z poprzedniego listu (z 3 stycznia) o chorobach najbliższych oraz o lękach o nich. Opis przeżyć duchowych, niemal mistycznych, o modlitwie i o ustąpieniu leków. O duchowym wsparciu matki. Wspomina, że nad jej łóżkiem w sypialni wisiały dwa portrety, fotografia matki -Celiny z Zamoyskich oraz obraz Jezusa. Dziś takie portrety wiszą w kórnickim zamku w apartamencie generałowej Zamoyskiej. Kilka słów o wencie o wencie dobroczynnej i bieżących sprawach. Kilka słów o bracie Janie Działyńskim w kontekście powstania styczniowego. [modlitwa, religia, mistyka, powstanie 1863, styczniowe]. K. 530-532.
    • Jadwiga do matki, styczeń 1865, Paryż, o chorobie syna Władysia, konsultacje z wybitnym lekarzem pediatrą Armandem Trousseau. K. 533.
    • Jadwiga do matki, 29 stycznia 1865, list zaczęty przez Jadwigę, dokończony przez panią Dembińską, osobę z otoczenia Zamoyskich. K. 534-535.
    • Jadwiga z Działyńskich Zamoyska, fragment listu skierowany do jednej z sióstr [?], poniedziałek, 6 luty 1865, relacja o poprawiającym się zdrowiu syna Władysława i nadzieja na przyjazd matki - Celiny Działyńskiej, ponadto o zdrowiu panny Birt i jej relacji z księdzem Parraud [Perraud Adolphe Louis Albert kard., gen. zakonu oratorianów], wspomina panią Berwińską [Marianna Faustyna z Bukowskich (zm. 1 lutego 1865) - matkę poety Ryszarda Berwińskiego, która mieszkała w Poznaniu po sąsiedzku z Pałacem Działyńskich. Ponadto o lekturach najstarszego syna Władysława - Tragedie Eurypidesa, natomiast swojej najmłodszej siostrze Anusi poleca Ifigenie. K. 536
    • Jadwiga do matki, 10 lutego 1865, Paryż, zdrowie najbliższych, o planach przyjazdu Celiny Działyńskiej do Paryża, o relacjach Jana Działyńskiego z jego żoną księżniczką Izabela Czartoryską - kilka słów o usposobieniu księżniczki Izabeli. Obawy Jana Działyńskiego przed aresztowaniem. List dokończony 14 lutego: przyjazd matki do Paryża odwołany ze względu na pogarszający się stan zdrowia młodszej siostry Jadwigi - Cecylii Działyńskiej. O poprawie relacji między Janem Działyńskim i generałem Zamoyskim. Ubolewa nad częstą rozłąką Jana Działyńskiego z żoną - spekuluję na temat ich małżeńskiej relacji. K. 537-538.
    • Jadwiga do matki, Paryż, Wielkanoc [16 kwietnia?], 1865, smutna Wielkanoc, o zdrowiu panny Birt: "Mówię jej czasem, że ona swoją chorobą chce moje wychowanie dokończyć, bo to nauka niełatwa nauczyć się taki widok znosić". Kilka słów o postępach w nauce Witolda. K. 539
    • Jadwiga do matki, 21 listopada 1869. List wyrażający przede wszystkim tęsknotę za matką, życzenia z okazji dnia 19 listopada [dzień ślubu rodziców Jadwigi - Tytusa i Celiny Działyńskich, który zawsze był w rodzinie świętowany i czczony). Kilka uwag na temat wychowania dzieci, według Celiny, Jadwiga jest zbyt pobłażliwa dla dzieci. Ponadto sprawy obyczajowe: wizyta Tomasza [Zamoyskiego, kuzyna Jadwigi, (ur. 1832)], kwestia ślubu Tomasza Zamoyskiego z Marią Potocką (ur. 1850), niechęć rodziny Zamoyskich do wybranki Tomasza, o wizycie pani Maurycowej [czyli Ludwika Potocka (1825-1890) żona Maurycego Potockiego] z córka Marią u Jadwigi. O skargach Tomasza na rodzinę ze względu na ich niechęć do jego wybranki. O skargach rodziny Zamoyskich na Tomasza. [obyczaje, ślub Zamoyscy, skandal]. [K. 808-809, brak zakończenia listu].
    • Jadwiga do matki, 8 - 12 grudnia 1869, wzmianka o siostrach zakonnych w Kórniku, dla których Jan Działyński organizował choinki na Święta, cytuje myśli swojej matki: że trzeba żyć, aby pracować dla tych co już pracować nie mogą, o potrzebie i znajdowaniu pocieszenia w modlitwie. Echa niefortunnego ożenku Tomasza Zamoyskiego z Marią Potocką, córką Maurycego, o złym wpływie żony i teściowej na Tomasza Zamoyskiego, które podsycają jego gniew na rodzinę Zamoyskich, która była ożenkowi przeciwna. Wzmianka o księdzu Olivaint [prawdopodobnie Pierre Olivaint, jezuita (1816-1871)] i jego pomocy dla Jadwigi. O miłości do nieżyjącego już męża. O bliskiej relacji z matką. Sporo o cechach syna, 17-letniego Władysława - m.in o jego altruizmie, oszczędności i surowości wobec siebie. Z dystansem o synach swojej kuzynki Pelinii [Pelagia z Zamoyskich Rembielińska]. K. 810-814v.
    • Jadwiga do matki, [Paryż], 22 grudnia 1869, o chorobie synów: Władyś z gorączką gastryczną, a Witold z bronchitem tuż przed Bożym Narodzeniem, o organizacji Świąt w Hotelu Lambert i na Quai d'Orleans : "prawdziwie Marty częścią jestem obdzielona". [drzewko, choinka, Boże Narodzenie, Święta , obyczaje świąteczne - 19 w.]. K. 816-817.
    • Jadwiga do matki, [Paryż], 27 grudnia 1869, na początku krótki list Witolda Zamoyskiego do babki Celiny Działyńskiej, list zaczyna się od słów "Kochana Buniunieczko", zawiera życzenia noworoczne dla babki, ciotki Cesi i wuja Grudzińskiego, opisuje, jak spędzili Święta, że było drzewko, wymienia listę upominków świątecznych, wspomina o cioci Maryni [Grudzińskiej] i jej córkach Zosi i Celinie, które spędzały Święta w Paryżu, od karty 2. list pisze Jadwiga, zapewnia matkę, że wszystkie dzieci zdrowe i że na pewno pójdą na nabożeństwo, list pisany w pośpiechu ("nie miałam nawet czasu sprawdzić co dzieci napisały"). [choinka, drzewko świąteczne, prezenty, upominki, święta Bożego Narodzenia]. K. 818-819.
    • Jadwiga do matki, [Paryż], 31 grudnia 1869, na początku list [k.820-821], Marynii Zamoyskiej do babki Celiny Działyńskiej, z życzeniami noworocznymi oraz opisem zajęć i lekcji, które pobierały dzieci Zamoyskich. Od k. 821 uzupełnienie listu przez Jadwigę, kilka słów o zdrowiu i wychowaniu dzieci. [wychowanie, edukacja w 19 w.], K. 820-821.
    • Jadwiga do matki, [Paryż], 17 stycznia 1870, o rachunkach i dochodach Celiny Działyńskiej, wypłata panny Birt, utrzymanie Panny Radolińskiej i wydatki Marii Grudzińskiej, o oddaniu córek Marii Grudzińskiej do Sacre Coeur oraz o lekcjach tańca dla dzieci. [edukacja, wychowanie, szkoła Sacre-Coeur]. K. 822-823
    • Jadwiga do matki, [Paryż], 6 lutego 1870, o wyjeździe siostry Marii Grudzińskiej do Conflans [dziś Conflans-Sainte-Honorine], niedaleko Paryża, dzieci Jadwigi pojechały z ciotką, Jadwiga spędza samotną niedzielę w domu i odpisuje na listy do matki. Informacja o Celinie, która w marcu planuje podróż do Rzymu, gdzie akurat przebywała jej córka, spodziewająca się dziecka Anna Potocka. Jadwiga namawia matkę, aby zabrała stamtąd Annę, zanim nastąpi choroba. Celina miała podróżować koleją żelazną. Jadwiga sugeruje, żeby Anna przed narodzinami dziecka wróciła do domu, żeby nie podróżowała z nowo narodzonym dzieckiem koleją żelazną, ponieważ "podróż koleją żelazną z nowo narodzonym dzieckiem, źle działa podobno na mózg dziecka". Kilka słów o Marii Grudzińskiej i jej córkach, własnych synach i ich zdrowiu. O przygotowaniach do pierwszej komunii syna Pelagii z Zamoyskich Rembielińskiej. ;Dzieci, poród, połóg, ciąża, zdrowie - 19 w., kolej żelazna]. K. 824-825.
    • Jadwiga do matki, [Paryż], 23 marca 1870, na prośbę Celiny, Jadwiga charakteryzuje sylwetkę księdza Augusta Józef Alfonsa Gratrego (1805-1872) oraz Hyorinta [?], przedstawia dosyć szczegółową wykładnie jego teologii. Kilka słów o niezdrowej marynii Grudzińskiej i szalu, który dla Cesi zrobiła niejaka Lucy Brown. [teologia, wiara, kościół]. K. 826-827.
    • Jadwiga do matki, [Paryż], 27 marca, opis tzw. "wieczoru tańcującego" dla dzieci Zamoyskich i Branickich pomył należał do nauczycielki tańca - panny Sierawskiej, opis przygotowań, szycia strojów i dekoracji, sprawozdanie z dziecięcego balu oraz teatru dla dzieci, Jadwiga porusza kwestię próżności u dzieci: donosi matce, że wszyscy byli zachwyceniu urodą i wyglądem jaj córki 9-letniej Marysi Zamoyskiej, ale komentuje te zachwyty: "poczciwi, że jej nie mówili wcale". Pisze o nieuczciwości służącego oraz o pocieszeniu , jakie na prośbę ojca Perraud niosła znajomym Żydówkom pogrążonym w żałobie. O chorej na grypę siostrze Marii Grudzińskiej i oczekiwaniu na przyjazd jej męża. [wychowanie - 19 w., edukacja, zabawy - 19 w., dzieci, dom, służący - 19 w. ]. K. 828
    • Jadwiga do matki, [Paryż], 1 kwietnia 1870, opis nastrojów polityczno-społecznych, o: "tworzeniu się komisji, domaganiu się zmiany praw, wolności etc...", o edukacji politycznej i uświadamianiu dzieci w bieżących sprawach politycznych i społecznych, wspomina jak małym synom czytała opowiadania historyczne "wyjęte z Szajnochy". O lekcji ojca Parraud w Sorbonie nt. Montalamberta, dokąd chodziła z Władysiem. K. 833
    • Jadwiga do matki, [Paryż], 8 kwietnia 1870, lęk o zdrowie matki, która rozchorowała się w drodze do Rzymu, jadąc w odwiedziny do najmłodszej córki Anny Potockiej, w Rzymie przebywa też Maria Grudzińska. Rozważania religijno-duchowe. O wyprawie Władysia i Witolda do Montmorency i poszukiwaniach mieszkania na wakacje. O spotkaniu i rozmowach z Panią Montalambert. Rozważania o życiu wiecznym. K. 835-836.
    • Jadwiga do matki, 3 marca 1865, informacje o bracie Janie, odpisuje matce, co zmieniło się u niego, opisuje sytuację z synem Mieczysława Potockiego, żądaniu przeprosin i niedoszłym pojedynku, któremu Jan zapobiegł. K. 541-544v.
    • Jadwiga do matki, 17 kwietnia 1865, o chorobie P.B. i poprawie stanie zdrowia, kwestie religijne - o nowennie, o wartości i znaczeniu modlitwy. K. 555-557v.
    • Jadwiga do matki, 10 maja 1865, o wyjeździe z Paryża, o posłaniu dzieci do Poznania i Drezna, problemy paszportowe, o roli księdza Jałowieckiego. K. 557-557v.
    • Jadwiga do matki, 13 maja 1865, o niedoszłych odwiedzinach matki, o nowym regulaminie, o wspólnej modlitwie z matką. K. 558.
    • Jadwiga do matki, 25 czerwca 1865, o zamówionych nowych ubraniach, o planowanej podróży do Drezna i pobycie w Heidelbergu, K. 559-560v.
    • Jadwiga do matki, lipiec 1865, [Somme], relacja z podróży, zmęczenie, o ślubie P. de Rumigny, wspomnienia dotyczące dzieci, Anglii i Kórnika, K. 561-562v.
    • Jadwiga do matki, 8 października 1865, [Steidelberg], informacje o przebywających w Dreźnie znajomych, o pobożności Cecylii, o Wandzie i o mężu Władysławie, K. 563-564.
    • Jadwiga do matki, 11 października 1865, o pobycie w Heidelbergu, o problemach Maryni - jej chorobie, wizytach u doktorów i w Moskwie, kłopoty zdrowotne męża Władysława, o panu Medyńskim, K. 565-567v.
    • Jadwiga do matki, 22 października 1865, na początku o umowie o amnestii Jana Działyńskiego w języku angielskim, potem po polsku: lepsze samopoczucie męża Władysława, o postawieniu Jadwigi przez matkę w trudnej sytuacji, prośba o zachowywanie dyskrecji, o żałobie - zdjęciu jej i wytrwaniu, ostrzeżenie matki przed artykułem męża Władysława do Czasu, K. 568-570v.
    • Jadwiga do matki, 31 października 1865, o liście Władysława [męża] do jej matki, o niesprawiedliwym traktowaniu przez męża - sprawa z artykułem do "Czasu", o matce interweniującej u moskiewskiego poselstwa i cara Mikołaja w celu ratowania majątku i zniesienia konfiskaty, K. 571-571v.
    • Jadwiga do matki, 29 listopada 1865, o sprzedaży łyżeczek i imbryków, nadpłacie rachunku Jadwigi zapłaconego przez matkę, o długach pomiędzy rodzeństwem, o niedoszłym przyjeździe muzyka do Paryża, chęć zaopiekowania się Nowakiem z Drezna, o kupnie ubrań, K. 572-573v.
    • Jadwiga do matki, 3 grudnia 1865, odpowiedź na zarzuty o niepisanie do matki, brak nowych informacji o bracie Janie, kłopoty zdrowotne męża Władysława, o wuju Konstantym, o sprzedaży lichtarzyków, figurek, zwierciadełek i innych przedmiotów, K. 574-575v.
    • Jadwiga do matki, 24 grudnia 1865, o smutku z powodu samotności matki w Poznaniu, o rocznicach śmierci w rodzinie, o samopoczucie brata Jana, o kłopotach zdrowotnych syna Władysława, męża Władysława i grypie syna Witolda, K. 756-577v.
    • Jadwiga do matki, 9 stycznia 1866, o śmierci wuja Konstantego, o ostatnich chwilach, o planach pogrzebowych, o uldze wuja, K. 578-579v.
    • Jadwiga do matki, 17 stycznia 1866, pretensje do matki z powodu braku odpowiedzi, skrucha z powodu zbyt rzadkiego pisania, wyrażenie zrozumienia odnośnie cierpienia z powodu śmierci brata, o liście od Pelunii, o strachu o męża i poprawie relacji pomiędzy nimi, K. 580-581v.
    • Jadwiga do matki, 26 stycznia 1866, o lepszym samopoczuciu męża Jadwigi i ciągłym strachu o jego zdrowie, podziękowanie za modlitwy, o wyjeździe do pani Birt, o kupionej pamiątce dla Izy, K. 582-583v.
    • Jadwiga do matki, 18 lutego 1866, o cierpieniu męża i poprawie zdrowia, o wyjeździe matki do Drezna, o odwożeniu zwłok Witolda przez brata Jana Działyńskiego, prośba o zjechanie się z matką w Oleszycach, Jadwiga chce spędzić trochę czasu z matką w Oleszycach, jeśli one mają do niej kiedyś należeć, k. 584-585v.
    • Jadwiga do matki, 31 marca 1866, o przeżywaniu Wielkiego Postu i rekolekcjach, o gorszym zdrowiu Władysława G., o narodzinach i zgonach wśród znajomych, prośba by siostra Anna częściej pisała do brata Jana, K. 586-587v.
    • Jadwiga do matki, 22 kwietnia 1866, o poprzednim liście pisanym ołówkiem, o konnej przejażdżce męża z synem Witoldem, o synu Władysławie u Czatorianów, o chorobie Pani Birt, o pożarze w Poznaniu i Kórniku, o rozmowie dzieci dotyczącej kochania, K. 588-589v.
    • Jadwiga do matki, 29 kwietnia 1866, o zdrowiu najbliższych i lekcjach rysunku, na które uczęszcza w Paryżu, wspomina o spisywaniu pamiętników jej męża generała Władysława Zamoyskiego : "Pamiętniki mego męża doskonale postępują. Znaleźliśmy teraz mnóstwo materyałów w listach jego do Księcia. ja mam te listy przeglądać robić z nich wyciągi, to wiele czasu zajmuje.", k. 590-591.
    • Jadwiga do matki, 10 czerwca [prawdopodobnie między 1864-1867 r.] niepokój o zdrowie matki - Celiny z Zamoyskich Działyńskiej i jej trudnych interesach z jej bratem Andrzejem Zamoyskim, k. 592-593v.
    • Jadwiga do matki, relacje w małżeństwie Jana i Izabeli Czartoryskiej, wyjazd Izabeli do Sieniawy na pogrzeb brata Witolda Czartoryskiego [Witold Czartoryski zmarł w 1865 roku] czerwiec 1866, k. 594-595.
    • Jadwiga do matki, 6 lipca 1866, o koniach, o ulubionym koniu swego męża - koń rasy wschodniej [koń rasy arabskiej?] i narodzinach źrebaka - święto i wielka radość z powodu narodzin źrebaka. O chorobie męża i lęku przed grasującą w Amiens cholerą, k. 596-597.
    • Jadwiga do matki, 21 lipca 1866, niezdecydowane plany wakacyjne - rozważa przyjazd do Poznania, o słabym zdrowiu, dolegliwościach i trudnościach z chodzeniem jej męża gen. Wł. Zamoyskiego, k. 598-599.
    • Jadwiga do matki, sierpień 1866, o cierpieniach Izy [jej bratowej Janowej Działyńskiej z Czartoryskich], list poświęcony sprawom Jana i Izabeli Działyńskich, k. 600-601.
    • Jadwiga do matki, 4 sierpnia 1866, choroba siostry Jadwigi - Cesi i plan pobytu w Wielkopolsce, k. 602-603.
    • Jadwiga do matki, Poznań, sierpień 1866, przyjazd do Poznania, spotkanie z chorą siostrą Cecylią. Matka, Celina Działyńska nie otrzymawszy listu Jadwigi o jej przyjeździe do Poznania, pojechała czekać na przyjazd Jadwigi do Kórnika, o chorobie i planach leczenia jej męża gen. Wł. Zamoyskiego, konsultacje w sprawie jego zdrowia u doktora Szebela z Leszna, k. 604-605.
    • Jadwiga do matki, jesień [?] 1866, o chorobie męża, sprawy finansowe i działy majątkowe, k. 606-607.
    • Jadwiga do matki, październik 1866, krótki list, o sprawie Jana Działyńskiego, rozważania nt. ewentualnego powrotu do Wlk. Księstwa po zesłaniu za udział w powstaniu styczniowym, także sprawy działów majątku, k. 608-609.
    • Jadwiga do matki, 15 października 1866, sprawa Janeckiego i Jana Działyńskiego powrót do Paryża, kilka słów o dzieciach - szkoła synów i zdrowie córki, k. 610-612.
    • Jadwiga do matki 1866, Boże Narodzenie, wspomina ojca Tytusa Działyńskiego, który lubił świętować swoje urodziny (ur. 24 grudnia), o planowanym powrocie swego brata Jana Działyńskiego do Wielkiego Księstwa i jego planach założenia szkółki roślin i sporych wydatkach Jana na ten cel - niepokój Jadwigi, czy te wydatki nie przekraczają jego finansowych możliwości i nie naruszą rodzinnego majątku - obawa o kapitały swoich sióstr. O chorobie Cecylii Działyńskiej - w liście rysunek specjalnego łóżka dla chorych. K. 613-614.
    • Jadwiga do matki, Nowy Rok 1867 [1 stycznia 1867 - 5 stycznia], życzenia noworoczne, o miłości bliźniego, o relacjach z ludźmi i ich przychylności wobec siebie. K. 615-116.
    • Jadwiga do matki, 5 luty 1867, o własnych finansach i dobrodziejstwie braku funduszy, moda damska lata 60 XIX wieku, ironicznie o ówczesnych fryzurach, załączone rysunki strojów i fryzur. K. 616a, 617-618.
    • 17 marca 1865 lub1867 [data dopisana później], list pisany raczej przed 1867 rokiem, ponieważ mowa w nim o tym, że Jan Działyński, nie może oficjalnie przyjechać na ziemie polskie, ze względu na represje nałożone na niego za udział w powstaniu styczniowym, plany Jadwigi przyjazdu do Poznania w sierpniu, o tęsknocie za matką, o poczuciu bezpieczeństwa, jakie odczuwa przebywając w towarzystwie matki, lęk o zdrowie jej męża gen. Wł. Zamoyskiego. Kilka słów o spędzaniu czasu z dziećmi. Wzmianka o księżach oratorianach [Oratorianie w Paryżu]. K. 619-620.
    • Jadwiga do matki, 8 kwietnia [1867?], poruszenie i żal po śmierci służącej p. Zelie, czuwanie przy umierającej / śmierć / odchodzenie / relacje ze służącymi. O zbliżającej się wojnie z Prusami. Sytuacja polityczna Francji. K. 621-622.
    • Jadwiga do matki, W. Poniedziałek, 22 kwietnia 1867, sprawy bieżące, o zatrudnieniu guwernantek, o planowanym wyjeździe jej męża gen. Wł. Zamoyskiego do Rzymu w czerwcu i I komunii św. Witolda, o problemach finansowych, duchowość - relacja z Bogiem, bliźnimi i praca nad własnym charakterem, k. 623-624.
    • Jadwiga do matki, 5-6 maja 1867, o narodzinach dziecka jej najmłodszej siostry Anny z Działyńskich Potockiej i o pielęgnacji kobiety w połogu, o poszukiwaniach bony do dziecka i planach wysyłki kołyski dziecięcej, o zbyt dużych wydatkach własnej rodziny i potrzebie oszczędzania, ale odrzuca chęć pomocy finansowej ze strony matki, k. 625-626.
    • Jadwiga do matki, Rzym 23 lipca 1867, sprawy bieżące, propozycje dalszych planów po wyjeździe z Rzymu, planuje wyjazd do Poznania do matki, jednocześnie rozważa wyjazd do Oleszyc do najmłodszej siostry Anny, znowu o kłopotach ze znalezieniem niańki dla dziecka Anny Potockiej, k. 627-628.
    • Jadwiga do matki, 2-4 sierpnia 1867, pragnie spotkać się z matka, jednak nie ma informacji o aktualnym miejscu pobytu Celiny, pragnienie odwiedzenia sióstr, zwłaszcza coraz bardziej chorującej w Poznaniu Cecylii, której "wertebr znów się nieszczęsny wyszedł", k. 629-630.
    • Jadwiga do matki, 7 sierpnia 1867, o nieudanej kuracji jej męża i jego chorobie i cierpieniach, plany przyjazdu do Poznania, niezdecydowanie co zrobić, nieudany i męczący urlop. Dopisek listu młodego Władysława Zamoyskiego do "kochanej Buniuni", k. 631-632.
    • Jadwiga do matki, 11 sierpnia, Kraków Hotel Saski, dążenie do spotkania z matką i układanie planów, aby spotkać się z nią, o swoich dolegliwościach w podróży, 1867, k. 633-634.
    • Jadwiga do matki, 20 sierpnia 1867, próba ustalenia miejsca pobytu Celiny i spotkania się z nią, o planach wakacyjnych męża, k. 635-636.
    • Jadwiga do matki, 19 sierpnia, problemy zdrowotne Jadwigi, plany spotkania z matką, k. 637-638.
    • Jadwiga do matki, Rokosów [Rokosowo, Wielkopolska?] 23 września 1867, choroba Jadwigi, k. 639-640.
    • Jadwiga do matki, piątek 27 września 1867, Jadwiga przebywa nadal u swojej siostry Elżbiety Czartoryskiej w Rokosowie, gdzie zatrzymała ją choroba, dążenie do spotkania z matką i plany powrotu do Paryża ma 8 października, kiedy jej synowie powinni rozpocząć naukę w szkole, k. 641-642.
    • Jadwiga do matki, [b.d.], 13 października, list pisany w pośpiechu, tuż po przyjeździe, na stemplu pocztowym 13.10 Ausg. k. 643-644v.
    • Jadwiga do matki, październik 1867, powrót do Paryża, kilka słów o ostatnich dniach pobytu w Wielkim Księstwie, o zdrowiu najbliższych, o nowym służącym Klemensie, k. 645-646.
    • Jadwiga do matki, 29 października 1867, opisuje wypadek kolejowy - zderzenie dwóch pociągów w Kolonii w drugiej połowie października, wspomina przyjemny pobyt u matki i sióstr w Poznaniu, wzmianka o chorobie Witolda, stosunek do codziennych obowiązków: "obrzydzenie istne do większej części moich obowiązków", o zaangażowaniu się w prowadzenie domu, mimo niechęci, rozważania o świętości, dążenie do świętości, k. 647-648.
    • Jadwiga do matki, grudzień 1867, niedziela, opis ciężkiej choroby jej męża Władysława Zamoyskiego, k. 649-650.
    • Jadwiga do matki, 22 grudnia 1867, opis dalszych zmagań z chorobą męża, pisze o pomocy , jakiej doświadcza ze strony rodziny Czartoryskich i Zamoyskich, zwłaszcza od Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej i jej brata Władysława Czartoryskiego,k. 651-652.
    • Jadwiga do matki, 3 stycznia 1868, dalszy opis przedśmiertnej choroby generała, o swojej modlitwie nie o zdrowie dla męża, ale o to co "Bóg sam natchnie", aby wszystkie modlitwy zanoszone o zdrowie jej męża Bóg obrócił na korzyść duszy i zbawienia [...], żeby wszystko się działo "podług mądrości i miłosierdzia Bożego" k. 653-654.
    • [6.12.1868], poniedziałek, późno wieczór, [data dopisana ołówkiem, najprawdopodobniej błędna, ponieważ mowa w nim o chorującym gen. Wł. Zamoyskim, a gen. zmarł 16 stycznia 1868 r., tak więc w grudniu tego roku już nie żył], k. 655.
    • 6 stycznia 1866, opis choroby i cierpienia jej męża gen. Zamoyskiego, streszczenie diagnoz lekarskich, k. 666
    • Jadwiga do matki, styczeń 1868 dalszy opis choroby męża, o pożarze w pokoju panny Birt i o wizycie u dentysty i chorobach zębów syna Witolda, porównuje swoje życie do małego stateczku unoszonego przez fale oceanu, k. 667-668.
    • Jadwiga do matki, telegram inf. z prośbą o przesłanie czerwonego wina węgierskiego, że dyssenteria, która męczy jej męża nadal trwa, k. 669.
    • Jadwiga do matki, czwartek, 9 stycznia 1868, o pogarszającym się zdrowiu jej męża, lęk przeplatający się z nadzieja, czuwanie przy łożu umierającego, modlitwa generała i pogodzenie się z wolą Bożą, k. 670-670v.
    • Jadwiga do matki, 11 stycznia 1868, opis cierpień generała Zamoyskiego i jego ostatnie słowa o pogodzeniu się z wolą Boga, dopisek już po śmierci generała - [zmarł 11 stycznia], ręką panny Birt do Celiny Działyńskiej, k. 671-672.
    • Telegram: [16 stycznia 1868] Wysłany przez Józefa Rustejkę do dr Michała Nieszczoty do Poznania zawiadamiający o śmierci gen. Władysława Zamoyskiego, k. 673.
    • Jadwiga do matki, sobota 11 stycznia 1869 o śmierci męża: "Już się wszystko skończyło, skończyło na ziemi", smutek ale też spokój i opanowanie i pogodzenie się z wolą Bożą, na odwrocie dopisek Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej ze słowami otuchy z powodu śmierci brata [gen. Władysław Zamoyski był bratem Celiny z Zamoyskich Działyńskiej], k. 674.
    • Jadwiga do matki, 13 stycznia 1868 żałoba po śmierci męża, duże wsparcie i pomoc ze strony brata Jana Działyńskiego i jegop żony Izabeli z Czartoryskich, pomoc w codziennych sprawach i opiece nad dziećmi, k. 675.
    • Turowska Michalina do Celiny z Zamoyskich Działyńskie, opis ostatnich dni i śmierci gen. Zamoyskiego, cierpienie Jadwigi, opis pogrzebu, Paryż 15 stycznia 1868, k. 676-678.
    • Jadwiga do matki, 18 stycznia 1868, o stracie i cierpieniu, o swoich uczuciach po śmierci męża i kilka lat wcześniej - córki. Duchowość i pokora chrześcijańska w pojmowaniu śmierci, o wsparciu ze strony oratorian oraz o kontaktach z rodziną chorującego Karola Montalembert, k. 679-680.
    • Jadwiga do matki, 20 stycznia 1868, tęsknota za matką i troska o jej zdrowie, o trudach porządkowania dokumentów i interesów po śmierci męża, k. 681-682.
    • Jadwiga do matki, 26 stycznia 1868, osobisty komentarz Jadwigi do nekrologów ukazujących się po śmierci generała Zamoyskiego, troska o właściwą pamięć o jej mężu i zrozumienie potomnych, o co walczył generał, [nie do końca zadowolona z artykułu, autorstwa Karola Montalemberta o generale], k. 684-685.
    • Jadwiga do matki, [luty-marzec 1868 - dopisane ołówkiem prawdopodobnie w późniejszym czasie], o swoich uczuciach i odrętwieniu po śmierci męża, o powrocie do "normalnego" funkcjonowania , o przyjeździe na Wielkanoc do Poznania jej siostry Anusi Potockiej; wzmiankuje o planach Jana Działyńskiego w kwestii obsadzenia probostwa w Gołuchowie. K. 686-687
    • Jadwiga do matki, 11 marca 1868, krótki list, kwestia probostwa w Gołuchowie, sprawy bieżące, k. 688-689.
    • Jadwiga do matki, 19 kwietnia 1868, po Wielkanocy, trudnej - bo pierwszej po śmierci męża, o swoich uczuciach i żałobie oraz o swojej bliskiej relacji z matką, porównuje swoją matkę do Św. Joanny de Chantal, o wypełnianiu i poddawaniu się woli Bożej, k. 690-692a.
    • Jadwiga do matki, 3 maja 1868, opisuje matce uroczystość, która odbyła się w Bibliotece Polskiej w Paryżu, upamiętniającą jej męża generała Wł. Zamoyskiego, odczyt wygłosił J. Klaczko, wzruszenie Jadwigi na wspomnienie jej męża i tęsknota za zmarłym, pisze, że zaczęła porządkować papiery po mężu i że planuje wydać zbiór wspomnień po mężu, k. 693-695.
    • Jadwiga do matki, Aix les Bains, Haute Savoie, 12 czerwca 1868, pobyt w uzdrowisku dla podratowania zdrowia syna Witolda, informacje o wujach Zamoyskich - Andrzeju i Janie, informacja o planowanym powrocie Jana Działyńskiego do Wielkiego Księstwa Poznańskiego, k. 696-697.
    • Jadwiga do matki, 23 lipca 1868, o leczeniu katarakty i pracy dra Lattier na ten temat, o planach wakacyjnej podróży do Wielkiego Księstwa Poznańskiego odwiedzinach u matki i u sióstr oraz do Oleszyc do najmłodszej siostry Anny Potockiej, dołączona krótka notatka dot. ogrodnika gołuchowskiego [k. 700], k. 698-700.
    • Jadwiga do matki, 5 sierpnia 1868, rozważania na temat niepewnych planów wyjazdu do Oleszyc do siostry Anny Potockiej, ze względu na wysokie koszty, k. 701-704.
    • Jadwiga do matki, Hastings, 20 sierpnia 1868, wakacje - sprawozdanie z pobytu w Hastings nad morzem, ze względu na koszty i męczącą podróż, Jadwiga zrezygnowała z wyjazdu do Polski i razem z dziećmi wybrała się do Anglii, k. 705-706.
    • Jadwiga do matki, Hastings, 3 Breeds place, 31 sierpnia 1868, tłumaczy matce - po raz kolejny powody, dla których ie zdecydowała sie na podróz do Polski, tęsknota za matką i obietnica przyjazdu do Poznania zimą, k. 707-708.
    • Jadwiga do matki, Hastings, 3 Breeds Place, 8 września 1868, radość z narodzin jej siostrzeńca -Anna Potocka urodziła drugiego syna, kolejne sprawozdanie z wakacyjnego pobytu w Hastings, opis zabaw dzieci i spotkań ze znajomymi ["Pani zdzisławowa z Wandzią" - Zamoyska Józefa z Wolickich z córką Wandą; Władzio Dz. - Włodzimierz Dzieduszycki] , ponownie o planach wyjazdu Jana Działyńskiego do Polski, o planach wyjazdu jego żony księżniczki Izabeli z Czartoryskich - do Sieniawy w październiku, k. 709-710.
    • Jadwiga do matki, Hastings, 3 Breeds Place, życzenia dla matki z okazji imienin, tęsknota za życiem wiecznym, o pracy i zasłużeniu na życie wieczne, skarży się na problemy z dziećmi - że kłótliwe i że brakuje im męskiej ręki, o trudnościach organizacyjnych i samotności po śmierci męża, 20 września 1868, k. 711-712.
    • Jadwiga do matki, Hastings 3 Breeds Place , 2 września 1868, list niepełny, brak kartki, wzmianka o paraliżu pana [Aleksandra] Rembielińskiego - męża jej kuzynki Pelagii z Zamoyskich (ur. 1830), k. 713, 718 [prawdopodobnie błąd w foliacji, z numeracji kart listu wynika, że brak jednej kartki, są karty 1 i 3].
    • Jadwiga do matki, 1 listopada 1868, o planach oddania najstarszego syna Władysia do szkoły wojskowej, - Szkoły Sztabu, której dowódcą był znajomy generała Zamoyskiego pan de Linge zgodnie z wolą generała, sprawy bieżące, k. 719-720.
    • Jadwiga do matki, Paryż, 8 listopada 1868, o chorobie sercowej panny Anny Birt, o pogarszającym się zdrowiu swojej siostry Cecylii, o swoim przywiązaniu i tęsknocie za matką o swojej chęci ulżenia jej w cierpieniach i pomocy, o cierpliwości i oddaniu matki, o swoim synu Władysiu - "niewinność ma dziecięcą a rozwagę męską w wielu rzeczach" i że "łatwiejszy do prowadzenia niż jego młodsza siostra Marysia [...] którą obcowanie z braćmi trochę rubaszności uczy", o chorobie Cecylii - pyta czy dojechał do Poznania pan Gałęzowski [chodzi o Seweryna, który był chirurgiem, a nie o jego bratanka Ksawerego, który był okulistą], lekarz, który specjalizuje się w leczeniu bólu kości pacierzowej, z którym zmaga się Cecylia, k. 721-723.
    • Jadwiga do matki, 20 listopada 1868, spóźnione życzenia z okazji rocznicy ślubu rodziców, troska o zdrowie najbliższych - matki i siostry Cecylii, o przejażdżkach konnych z synami, o prezencie na urodziny Władysia: "szkatułka angielska mahoniowa, która do dziadunia należała [...] włożyłam w nią papier, pióra, nożyczki, szczypczyk etc... przy tem była mała grecka Odysseia, łacińska książka do nabożeństwa , rękawiczki i tuzin chustek do nosa" [dziadunio - czyli najprawdopodobniej chodzi o dziadka Jadwigi - ordynata Stanisława Kostkę Zamoyskiego], o wychowaniu dzieci i ich postępach w nauce, k. 724-725.
    • Jadwiga do matki, 30 listopada 1868, o zdrowiu swojej siostry Cecylii, w sprawie której w Poznaniu zebrało się konsylium lekarskie, o swoich codziennych obowiązkach i o swojej relacji z księdzem Perraud, o stosunku do innych ludzi i pomaganiu w potrzebie, na końcu listu wierszyk o wiośnie - w jęz. franc., k. 726-727.
    • Jadwiga do matki, 8 grudnia 1868, niedziela, o leczeniu młodszej siostry Cecylii Działyńskiej, omawia rozliczenia finansowe, refleksja na temat rezygnacji z własnej woli i poddania się woli Pana Boga - przypomina obietnicę dana Bogu w dniu swojego ślubu z generałem Zamoyskim i o nie przywiązywaniu się do rzeczy doczesnych, k. 728-731.
    • Jadwiga do matki, niedziela 20 grudnia 1868, o wizycie u lekarza Blocha i złym samopoczuciu jej syna Witolda, o wizycie "wujka Stasia" - czyli Stanisława Zamoyskiego z córkami, informacje o rodzeństwie matki - o "wujaszkach Zamoyskich" i ich rodzinach oraz planach na najbliższe miesiące, k. 732-733v.
    • Jadwiga do matki, Boże Narodzenie, 1868, refleksje dotyczące wieczerzy wigilijnej, wspomina swojego brata Jana, ciesząc się, że po śmierci męża znalazła w nim duże oparcie, k. 734-735v.
    • Jadwiga do matki, 17 stycznia 1869, problemy zdrowotne Jana Działyńskiego, o odrze u córki Marysi, o zbiórce na wentę dobroczynną, k. 736-737.
    • Jadwiga do matki, 24 stycznia 1869, o realizacji spraw do załatwienia, o które prosiła ją matka w poprzednich listach, np. kwestia dotycząca kosztów ogrzewania gazem, realizacji wypłat, zakupów dla matki, np.: "obstalowałam dla mamy te wino, które mamuńci służy na łzy", k. 738-739.
    • Jadwiga do matki 2 lutego 1869, o chorobie i leczeniu jej brata Jana Działyńskiego, relacje towarzyskie, o powracającej do zdrowia córce Marii, k. 740-741.
    • Jadwiga do matki, niedziela, 7 lutego 1869, o mszy w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryii Panny [Assomption] na kazanie księdza do księdza Kaysiewicza. Poniedziałek: o planach wspólnego życia ze swoją matką gdy dorosną jej dzieci i ożenią się lub wyjdą za mąż. O swojej nowej pasji - o hodowli kwiatów, wtorek: o zdrowiu dzieci, k. 74743
    • Jadwiga do matki, niedziela 14 lutego 1869, głównie o chorobie i metodach leczenia Jana Działyńskiego i o kazaniach księdza [Augusta] Gratrego, którym Jadwiga i jej otoczenie byli zachwyceni, k. 744-755
    • Jadwiga do matki, 23 lutego 1869, o przyjęciu pod swój dach synów Pelagii Zamoyskiej, o wychowaniu dzieci, o rozmowach z oratorianami, wpływ księdza Adolfa Perraud na decyzje Jadwigi Zamoyskiej, k. 746-747.
    • Jadwiga do matki, 28 marca 1869, o zakończeniu procesu Jana Działyńskiego, wyrok skazany na trzy lata fortecy, Jadwiga pisze, że dobrze, że sprawa zakończona i wyraża nadzieję, że wyrok zmniejszy się do kilku tygodni. O Bronisławie Zaleskim bibliotekarzu Biblioteki Polskiej, którego obowiązkiem było wydawnictwo Roczników Emigracji, o wyborze napisu na nagrobek męża, k. 748-749.
    • Jadwiga do matki, 6 marca 1869, o wyroku Jana Działyńskiego za udział w powstaniu styczniowym oraz o stanie jego zdrowie. O wizycie u schorowanego Charlesa Montalamberta. O planowanym przyjeździe dzieci Pelagii Zamoyskiej, o nauce katechizmu u Marysiu, o skromnym wychowaniu i skromnej odzieży, k. 751-752.
    • Jadwiga do matki, 21 marca 1869, niedziela palmowa, "gorszy" dzień Jadwigi: "spowiedź" u matki, o swojej własnej frustracji i niechęci wobec ludzi, o braku miłości bliźniego o pracy nad sobą, żeby tę miłość bliźniego w sobie obudzić, "Złość mnie pożera, mamuńciu moja, jakiś jad mam w duszy, który mnie truje. Od nie wiem wielu lat prosiłam Boga, żeby mi dał miłość bliźniego i zdawało mi się, że nareszcie zaczynam ją przynajmniej pojmować trochę. A teraz znowu mnie taki wstręt do ludzi męczy, że z przyjemnością bym mogła podusić wszystkich co napotykam [...]Kiedy jest się skazanym na życie z samym sobą, trzeba by, żeby ta kohabitacja była znośną, a u mnie jest ciężką okropnie, jestem z siebie niekontentną, żal mi i wstyd mi, ale to nic nie pomaga. Niedobrą jestem dla wszystkich, a jak ludzi zmaltretuje, to żal do nich mam. Jestem niecierpliwa, uszczypliwa, niesprawiedliwa itd... itd... i to jest smutna rzecz", ale na drugiej karcie tego samego listu, pisząc o planach przyjazdu do jej domu dzieci kuzynostwa, którymi ma zająć się z powodu choroby ich ojca, pisała: "Czy mama może się domyślić, do jakiego stopnia bym pragnęła im być pożyteczną. Ale oni w tak zupełnie inny sposób od moich wychowani, że mi strach czy potrafię do niech zastosować". [k. 752 v.] k. 752-753.
    • Jadwiga do matki, 30 marca 1869, o synach, ich wychowywaniu, usamodzielnieniu się, o rozmowach z panią Montalembert - żoną Karola Montalemberta k. 754
    • Jadwiga do matki, 3 kwietnia 1869, Bel Air, Tours, list pisany z pobytu na wakacjach wielkanocnych w gościnie u pani Clermont. Jadwiga pisze o zapowiadanym przez jej matkę przyjeździe panny Radolińskiej, charakterystyka pana [Józefa] Rustejki (1828-1907), k. 756-757.
    • Jadwiga do matki, niedziela, 11 kwietnia 1869, wzmiankuje nt. choroby pana Montalemberta, o opiece nad dziećmi Pelagii Zamoyskiej: "X. Perraud nazywa ten dom moją parafią, biedne dzieci, tak bym szczęśliwą była, żebym się im przydać mogła"; o małżeństwie Jana Działyńskiego - tutaj niezbyt przychylnie. k. 758-759
    • Jadwiga do matki, 17 kwietnia 1869, zwyczajny dzień - o hałasujących dzieciach, które przez padający deszcz nie mogły wyjść na dwór i głośną zabawą przeszkadzały Jadwidze w pisaniu listów, o chorobach dzieci o słabnącym zdrowiu Karola Montalemberta i swoich problemach z utrzymaniem właściwej wagi ciała, o realizacji interesów matki i zakupach dla niej. k. 760-761
    • Jadwiga do matki, środa, 28 kwietnia 1869, troska o zdrowie jej brata Jana Działyńskiego, który przebywa w Kórniku i doznał - prawdopodobnie jednego z pierwszych wylewów krwi do mózgu, k. 762-762v.
    • Jadwiga do matki, 29 kwietnia 1869, o wylewie Jana Działyńskiego, o sposobach leczenia, k. 763-764
    • Jadwiga do matki, 30 kwietnia 1869, ponownie o zaleceniach francuskich lekarzy jak leczyć Jana Działyńskiego po wylewie krwi do mózgu, lęk o zdrowie brata, o swoim przywiązaniu i siostrzanym uczuciu do brata, k. 765-766.
    • Jadwiga do matki, 6 maja 1869, o rekonwalescencji Jana Działyńskiego, o wizycie dzieci Pelagii Zamoyskiej i opiece nad nimi i swoich metodach wychowawczych, rozmyślania nad naukami Św. Franciszka i człowieku jako narzędziu w wypełnianiu woli Bożej. k. 767-768
    • Jadwiga do matki 12 maja 1869, opis nie dzieli spędzanie czasu z dziećmi (gra w szarady, wspólna modlitwa) o przywiązaniu do swojego brata Jana Działyńskiego, o walce lekarzy o jego zdrowie i modlitwach o zdrowie, o swoim postrzeganiu nauki Starego i Nowego Testamentu, o roli cierpienia w życiu człowieka, o swojej ufności w Boże miłosierdzie, o swojej drodze do Boga i o duchowości i religijności swojej matki - Celiny Działyńskiej. O opiece nad dziećmi swej kuzynki Pelagii Zamoyskiej, oraz o wychowywaniu i edukacji własnych dzieci, k. 769-772.
    • Jadwiga do matki, 23-24 maja1869, o spędzaniu Zielonych Świąt w Montmorency pod Paryżem oraz dziecięcej przejażdżce na osłach, o dzieciach, o bierzmowaniu swojego syna Witolda, plany na wakacje w Wielkim Księstwie Poznańskim "w sierpniu będę prosiła o przytułek między Kórnikiem, Drzązgowem i Rokosowem" [W Drzazgowie mieszkała siostra Jadwigi Maria Grudzińska, a w Rokosowie najstarsza siostra Elżbieta Czartoryska] k. 773-774.
    • Jadwiga do matki, 31 maja 1869, kwestia zdrowia Jana Działyńskiego, propozycja żony - księżniczki Izabeli Czartoryskiej aby na jej koszt sprowadzić paryskiego lekarza Petera do Wielkopolski, by zajął się leczeniem jej męża. Opinia Jadwigi na temat spraw finansowych i wzajemnych rozliczeń między Janem Działyńskim a jego żoną. Opis bierzmowania Witolda, k. 775-776 .
    • Jadwiga do matki, 6 czerwca 1869, plany wyjazdu w góry - dla zdrowia Witolda, próbuje przekonać matkę, żeby do nich dołączyła, o planach małżeństwa Tomasza Zamoyskiego [Tomasz Franciszek Zamoyski (1832-1889)] z córką pani Maurycowej [czyli Ludwiki z Bóbr-Piotrowickich] Potockiej - Marią Potocką (1850-1945), k. 777-778
    • Jadwiga do matki, 17 czerwca 1869, o swojej wizycie u dentysty, ponawia zaproszenie dla matki, aby pojechała z nią i jej synem Witoldem do uzdrowiska Gostein w Austrii, ponownie o ślubie Tomasza Zamoyskiego (swego kuzyna) z Marią Potocką, ślub ten postrzegano niezbyt przychylnie, k. 779-780.
    • Jadwiga do matki, 27 czerwca 1869, ze względu na brak odpowiedzi na poprzednie listy, ponowna prośba o wspólny wyjazd do uzdrowiska Gostein w Austrii. Informacja o bieżących sprawach, zdrowiu, oraz o szkole starszego syna Władysia. Sugestie, aby wpłynąć na wyższe władze kościelne i uzyskać zakazać ślubu Tomasza Zamoyskiego z Maria Potocką , Jadwiga pisze o potępieniu ze strony całego środowiska rodzinnego i towarzyskiego, ze względu na to, że "Tomasz chce się żenić z siostrą swego syna", k. 781-782.
    • Jadwiga do matki, 1 lipca 1869, o planach wakacyjnych i przyjeździe wujaszka Stasia [Stanisława Zamoyskiego] w odwiedziny do Celiny Działyńskiej [do Poznania?], przesyła spis osób z rodziny i służby, które będą mu towarzyszyć oraz prośbę o przygotowanie 6 pokoi dla licznej rodziny i służby, k. 783-784.
    • Jadwiga do matki 3 lipca 1869, kolejna informacja o przyjeździe do Poznania wujka Stasia [Stanisław Zamoyski - brat Celiny Działyńskiej], opisuje zabawy swoich dzieci - organizacje przedstawienia teatralnego. Kilka słów o budzącym oburzenie opinii publicznej małżeństwie Tomasza Zamoyskiego (jej kuzyna) z Marią Potocką (córka Maurycego Potockiego), k. 785-786.
    • Jadwiga do matki, 13 lipca 1869, krótki list o wakacyjnych planach i planach spotkania z matką, k. 787-788.
    • Jadwiga do matki, 25 lipca 1869, kolejna próba umówienia się z mamą na spotkanie 13 sierpnia, podczas wyjazdu do uzdrowiska w Gostein (obecnie uzdrowisko w Austrii). Wspomina o dzieciach oraz o ludziach z ich kręgu towarzyskiego, m.in. o Rembielińskich, k. 789-790v.
    • Jadwiga do matki, Rheme 13 - 16 sierpnia 1869, o spotkaniu z bratem Janem Działyńskim i o jego zdrowiu - uradowana, że jego zdrowie się polepszyło i że nie ma śladu po przebytej chorobie, planuje przyjazd do Poznania do matki, która Poznania razem z córką Maria i panną O'Sullivan, synowie - Władysław i Witold mają dojechać w późniejszym terminie, młodszy Witold przebywa w Kreuznach (obecnie uzdrowisko w Nadrenii), k. 791-792.
    • Jadwiga do matki, 1 września 1869, nadal przebywa w Rehme (Niemcy) z bratem Janem oraz siostrą Elżbietą (Izią) Czartoryską, ze względu na chorobę syna Elżbiety - młodego Zdzisława Czartoryskiego decyzja o dłuższym pozostaniu w Rehme, oczekiwanie na przyjazd siostry Marii Grudzińskiej z mężem i wspólny wyjazd do Wielkiego Księstwa Poznańskiego - do matki Celiny Działyńskiej, k. 793-793v.
    • Jadwiga do matki, Kórnik 1 września, 1869, z siostrą Elżbietą (Izią) Czartoryską i jej chorym synkiem przebywa w Kórniku, opisuje sprawy bieżące, stan zdrowia dziecka, o swojej siostrze Elżbiecie Czartoryskiej i jej drodze do świętości - sprawy duchowe i religijne, k. 794-795
    • Jadwiga do matki, 4 września 1869, Jadwiga nadal przebywa w Kórniku zsiostra Czartoryską i jej chorym synkiem Zdzisiem, kilka słów o zdrowiu brata Jana Działyńskiego, k. 796-797
    • Jadwiga do matki, 8 września 1969, oczekiwanie na przyjazd młodszej siostry Marii Grudzińskiej, o kondycji dzieci Witolda i zdrowiu Zdzisława Czartoryskiego, wiosłowanie po kórnickim jeziorze, zachwyt nad kórnickim zamkiem jego urządzeniem i otoczeniem, wrażliwość na piękno przyrody, wspomnienie ojca - Tytusa Działyńskiego, k. 797-798v.
    • Jadwiga do matki, [Kolonia] 13 września 1869, o sprawunkach dla matki - planuje przywieźć rysunki z Anglii, o bliskim spotkaniu z matką i siostrą Cecylią w Poznaniu, k. 799-800.
    • Jadwiga do matki, 14 października 1869, o zdrowiu najbliższych i planach na najbliższe dni, list dokończony przez Elżbietę Czartoryską - o dzieciach, edukacji i zdrowiu najmłodszej siostry Anny Potockiej, k. 801-802.
    • Jadwiga do matki, 26 października 1869, relacja po powrocie do Paryża, o bieżących sprawach i wydarzeniach - o przyjeździe swojej kuzynki Pelagii z Zamoyskich (Pelinia) Rembielińskiej, która przyjechała odebrać jednego z synów znajdujących się pod opieka Jadwigi, uradowana z powodu pobytu jej siostry Marii Grudzińskiej, o cichym szybkim ślubie Tomasza Zamoyskiego, k. 803-804v.
    • Jadwiga do matki 1 listopada 1869, Wszystkich Świętych, dzieli się z matką własnymi słabościami - skarży się na własne zdezorganizowanie, zniechęcenie, żali się na nagromadzenie obowiązków, skarży się na problemy wychowawcze z młodszym synem Witoldem, k. 805-806.
    • Jadwiga do siostry Elżbiety Czartoryskiej październik 1869 [?] brak początku, sprawy bieżące, o pobycie w domu Jadwigi siostry Marii Grudzińskiej, na odwrocie obszerny dopisek Marii Grudzińskiej do siostry Elżbiety Czartoryskiej - o jej położeniu i słabym zdrowiu, k. 807-808.
    • Jadwiga do matki, Montmorency, Villa Emilie, 21 kwietnia 1870, wiosenne wakacje w Montmorency, o spotkaniu i bliskiej relacji z panią Montalembert, k. 837
    • Jadwiga do matki, 1 maja 1870, o wypadku z rewolwerem: Staś [Stanisław Rembieliński (1855-1908) ] podczas zabawy rewolwerem trafił Karola [Karol Ignacy Zamoyski (1834-1892)], kula utkwiła w łopatce, wydarzenie zakończyło się ostatecznie szczęśliwie, k. 839-840v.
    • Jadwiga do matki, 15 maja 1870, o urodzinach swej córki Marysi i prezentach, jakie otrzymała (konfekcja i mydło "niezwykłego kształtu", charakterystyka Marysi, o jej edukacji, Jadwiga o trudach macierzyństwa i wychowania dzieci (843-844), o dzieciach i ich przywiązaniu do niej, wspomina własne dzieciństwo i własną zazdrość o matkę, o wizycie Karola Zamoyskiego, którego ręka po przypadkowym postrzale wciąż niedomaga, k. 841-845.
    • Jadwiga do matki 8 czerwca 1870, o pobycie w Wersalu, znów kilka słów o córce Marii i jej przygotowaniu do I Komunii Św. k. 846-847
    • Jadwiga do matki, 18 czerwca 1870, o swoim pragnieniu wychowywania i kształcenia obcych dzieci, żal za tym, że nie może mieć "jednego dziecka więcej, jedną duszę do zbawienia , Polaka jednego więcej do wychowania i wykształcenia dla Kraju". O zaręczynach Konstantego Zamoyskiego (syn Jana Zamoyskiego) z Anielą Potocką (córka Tomasza Potockiego) k. 848-849v.
    • Jadwiga do matki, 29 czerwca 1870, sprawy bieżące, plany wakacyjne, o interesach z rodziną - nieprzychylnie, o trudnościach finansowych Jana Działyńskiego, k. 850-851.
    • Jadwiga do matki, 8-10 lipca 1870, o stracie dziecka przez jej siostrę Annę Potocką, rozważania na temat cierpienia wiary i życia po śmierci. O swojej córce Marii - o jej wyglądzie i charakterze, k. 852-854v.
    • Jadwiga do matki, Tours, [koniec września],1870, niepokój o brak komunikacji, opóźnione listy, o wojnie francusko pruskiej 1870-71 - ze względu na obawy spowodowane wojną rozważała sprowadzenie starszego syna Władysia do Tours, gdzie ona przebywała k. 855-856v.
    • Jadwiga do matki, 23 września 1823, o przerwaniu nauk w paryskiej szkole przez syna Władysława i jego wyjeździe z Paryża, ze względu na wojnę francusko-pruską 1870-1871, lęk o syna czy dotrze bezpiecznie do niej, czy listy z instrukcjami dochodzą, kilka słów o miejscu swego pobytu i domu który wynajęła na schronienie na czas wojny, k. 857
    • Jadwiga do matki, 19 listopada 1870, o poznaniu ojca Mariotte, który w Tour był jej spowiednikiem, o pomocy, jaka niosła rannym Polakom z Legii zagranicznej, z czułością o najmłodszej siostrze Annie Potockiej, k. 859-860v.
    • Jadwiga do matki, [Poitiers) 1 stycznia 1871, o wsparciu dla emigrantów polskich po 1831 i 1863 roku, o poszkodowanych wyniku wojny francusko-pruskiej 1870-1871, k. 861-862v.
    • Jadwiga do matki, Tours 1871, o wojnie francusko-pruskiej 1870-1871 i śmierci znajomych osób, o pobycie w Poitiers oraz w Tours, o swojej równowadze duchowej, którą uzyskała podczas pobytu w Tours, gdzie wraz z dziećmi schroniła się przed wojną francusko-pruską 1870-1871, o obowiązku wyżywienia wojsk pruskich stacjonujących w Tours, k. 863-864v.
    • Jadwiga do matki, Wielki Piątek, 7 kwietnia 1871, o nieudanej próbie powrotu do Paryża i "czerwonym" terrorze jaki miał miejsce w Paryżu, wraz z dziećmi pozostaje nadal w Tours, o tymczasowym pobycie w jej domu w Tours jej bratowej księżniczki Izabeli Czartoryskiej i Władysława Czartoryskiego, który również opuścili Paryż ze względu na sytuację wojenną, k. 865-866v.
    • Jadwiga do matki, Wniebowstąpienie, Tours 10 bis rue Nicolas Simone, 18 maja 1871, o problemach z otrzymywaniem listów - ze względu na działania wojenne, o pobycie swojej bratowej Izabeli Czartoryskiej i jej planach wyjazdu do Poznania (Paryż ze względu na działania wojenne był zbyt niebezpieczny), O wizycie Stasia i Konstantego Rembielińskich (synowie jej kuzynki, Pelagii z Zamoyskich), k. 867-868v.
    • Jadwiga do matki, 3 sierpnia 1871, o zdanych egzaminach starszego syna Władysława, o planach wyjazdu do Poznania, pod opieką Jadwigi nadal pozostają synowie jej kuzynki Pelagii z Zamoyskich - Stanisław i Konstanty Rembielińscy, k. 869-870v.
    • Jadwiga do matki, 9 sierpnia 1871, o zdrowiu najbliższych, o osiągnięciach w nauce pozostających pod jej opieką dzieci oraz o zaplanowanym na najbliższe dni wyjeździe do Poznania, o swoim zdrowiu - omdleniach i chwilowej utraci pamięci, o stanach "wyłączenia "odużenia", k. 871-872v.
    • Jadwiga do matki, Berlin, 1871, krótki list z informacją o opóźnieniu w podróży z powodu spóźnienia się na pociąg, wymuszona krótka przerwa w Berlinie, informuje, że o godzinie 8.45 wyruszą z Berlina pociągiem i w Poznaniu będzie około godziny 2giej, k. 873-874v.
    • Jadwiga do matki, 1 października 1871, list pisany tuż po powrocie z pobytu w Poznaniu, informuje o bieżących sprawach, o zdrowiu panny Birt, która została w Paryżu, o nowej służącej - Kasi, którą przywiozła z Kórnika, o niedoszłych odwiedzinach u arcybiskupa w Wlk. Ks. Poznańskim - "wiernego" poddanego pruskiego, różnica zdań między Jadwigą i jej matka na temat arcybiskupa [Mieczysław Ledóchowski], który w Jadwidze wzbudzał niechęć, swoje stanowisko wobec arcybiskupa wyraża dosadnie i konkretnie, k. 875-877v.
    • Jadwiga do matki, 18 listopada, życzenia z okazji rocznicy ślubu Celiny i Tytusa Działyńskich "Przypomina mi się, że sobie Papa tego dnia kazał zawsze winszować, więc też jutro przy mszy winszować będę Papie z całego serca", wspomina o swoich problemach neurologicznych wynikających z przemęczenia, przytacza matce swoją rozmowę z księdzem Jełowickim na temat Tytusa Działyńskiego, Jełowicki mówił, odpowiadając na niepokój pani Działyńskiej o duszę jej męża: "czy pani Działyńska przypuszcza, że to tacy mają się w piekle znajdować? Gdyby tak było to by się tam nadto dobre towarzystwo znalazło i trzeba by tam iść za nagrodę a nie za karę", k. 878-879v.
    • Jadwiga do matki, Wigilia 1871, Wigilia u Zamoyskich, o drzewku i prezentach zawieszanych na drzewku, dla Witolda pieniądze dla biednych, dla Konstantego Zamoyskiego książka La Pologne Illustre [chodzi o "La Pologne illustrée contenant l'histoire de Pologne et des Polonais, aux XVIIIe et XIXe siècles, wyd. Léonard Chodzko, 1839-1842], Marysia dostała "angielską kuchenkę i książkę kucharską - Jadwiga ma nadzieję, że córka wprawi się w talentach jej brakujących, Władyś wyjechał do o. Mariotte na spowiedź - o bardzo bliskiej relacji Władysia Zamoyskiego z o. Mariotte, wychwala służących z Kórnika, o opiece roztaczanej nad potrzebującymi, o własnej potrzebie wychowywania młodych ludzi, k. 880-883v.
    • Jadwiga do matki, 29 stycznia 1872, sprawy bieżące, zdrowie dzieci - o szkarlatynie u Marysi, o ślubie Władysława Czartoryskiego, narzeka na problemy finansowe i na wysokie rachunki, o służących, k. 884-886v.
    • Jadwiga do matki, 26 marca, 1872, sprawy bieżące, o zdrowiu bliskich, o chorobie panny Anny Birt i Pelagii z Zamoyskich Rembielińskiej i o opiece nad jej synami - Stanisławem i Konstantym - anegdoty nt. procesu wychowawczego..., o swoim powołaniu do wychowywania dzieci, o wyjeździe Jana Działyńskiego do Poznania, k. 887-888v.
    • Jadwiga do matki, 23 kwietnia 1872, o trudnej chorobie panny Birt i jej bezwładzie nóg, w domu Jadwigi mieszka siostra Anny Birt, która pomaga Jadwidze pielęgnować pannę Birt w chorobie, o chorobie przebywającej u niej Pelagii Rembielińskiej, k. 889-890.
    • Jadwiga do matki, 29 maja 1872, plany spotkania z matką, o przygotowaniach do Pierwszej Komunii i bierzmowania swojej córki Marysi, która ma odbyć się 30 czerwca 1872 r., k. 892-893v.
    • Jadwiga do matki, 8 lipca 1872, donosi matce o wyjeździe do Poznania jej syna Witolda i Gucia Czartoryskiego, sama ma zamiar udać się także w podróż do Poznania, k. 893-894v.
    • Jadwiga do matki, 9 lipca - 25 lipca 1872, informacje na temat własnego zdrowia, oraz o lepszym samopoczuciu wciąż chorującej panny Birt, o pielęgnowaniu jej w chorobie, o swojej relacji z panną Birt, planuje wyjazd do Poznania, ale nie chce opuszczać panny Birt w chorobie, k. 895-896v.
    • Jadwiga do matki, 12 września 1872, o śmierci panny Anny Birt, jej guwernantki, która mieszkała domu Zamoyskich w Paryżu i którą Jadwiga opiekowała się do jej śmierci 7 września 1872 r., k. 897-898v.
    • Jadwiga do matki, 13 września 1872, ponownie o śmierci panny Anny Birt, o problemach komunikacyjnych i braku wiadomości o zdrowiu i miejscu pobytu Celiny Działyńskiej, k. 899-901v.
    • Jadwiga do matki, 22 października 1872, o higienie i pielęgnacji okołoporodowej (w związku z narodzinami dziecka jej siostry Anny Potockiej, u której przebywa Celina Działyńska), o zdrowiu najbliższych i bólach zębów jej syna Władysia oraz o przebywającym w Kórniku również chorującym bracie Janie Działyńskim. k. 902-903.
    • Jadwiga do matki, 2-14 listopada 1872, tęsknota za matką, o przyjeździe jej siostry Marii Grudzińskiej c córkami o bólach newralgicznych Marii, o zachwytach Marii nad jej pobytem w Oleszycach u najmłodszej siostry Anny Potockiej i o jej ascetycznym trybie życia, o otwartości Anny i Stanisława Potockich na różnorodność wyznaniową w Oleszycach, wspomina o wadzie Anny Potockiej - o jej admirowaniu dzieci, Jadwiga nie pochwala tego bo ją jej dzieci nieraz "rozpaczy" doprowadzają, k. 904-905.
    • Jadwiga do matki, 22 grudnia 1872, nadal o pobycie w gościnie u niej, jej młodszej siostry Marii Grudzińskiej, o nadchodzących świętach Bożego Narodzenia,, wspomina ojca Tytusa Działyńskiego, kwestia życia wiecznego i modlitwa za zmarłych k. 906-907.
    • Jadwiga do matki, 23 stycznia 1873, troska o zdrowie matki, planuje spotkanie z matką i najmłodszą siostrą Anią Potocką podczas wakacji w Galicji, o sprawach finansowych i rozliczeniach z mamą, k. 909-910v.
    • Jadwiga do matki, 21-22 lutego 1873, ponownie o interesach z mamą, wspomnienie taty - Tytusa Działyńskiego, o tęsknocie za mamą i trosce o jej zdrowie - trzy strony [!] k. 911-912v.
    • Jadwiga do matki, 2-22 kwietnia 1873, o wyjeździe Jana Działyńskiego i jej siostry Marii Grudzińskiej do Poznania wraz z transportem drobiu (18 par gęsi i kaczek), o zdrowiu Jana po drugim wylewie, k. 913-914.
    • Jadwiga do matki, Wielka Sobota, 12 kwietnia 1873, o przygotowaniach do Wielkiej Nocy, rekolekcjach i spowiedzi, w domu Jadwigi nadal pod jej opieka przebywają bracia Rembielińscy, synowie jej kuzynki Pelagii z Zamoyskich, z sympatią o Marcelim Żółtowskim, który był jej gościem, o problemach małżeńskich Pelagii z Zamoyskich, k. 915-916.
    • Jadwiga do matki, 8 maja 1873, bieżące sprawy, o chorobie i stracie dzieci Maurycego Sapiehy i pani Krasińskiej [Eliza z Branickich] - postawa wobec choroby i śmierci najbliższych; o rozliczeniach finansowych z mamą, k. 917-920v
    • Jadwiga do matki, 8 czerwca 1873, o Władysławie Czartoryskim i jego żonie [Małgorzata Orleańska (1846-1893), stosunek do małżeństwa - ogólnie - o nieszczęśliwych małżeństwach w jej najbliższym otoczeniu - m.in. o nieszczęśliwym małżeństwie jej kuzynki Pelagii z Zamoyskich Rembielińskiej, która w 1873 r. powtórnie wyszła za mąż za Franciszka Ksawerego Branickiego i której synowie pozostawali pod opieką Jadwigi, k. 921-922v.
    • Jadwiga do matki, 8 sierpnia 1873, o zaplanowanej podróży do Poznania, z Jadwigą przyjedzie córka Marysia, opiekunką i służącą, k. 923-924v.
    • Jadwiga do matki, 26 sierpnia 1873, o podróży do Poznania, która ze względu na spodziewane zamieszki, nie doszła do skutku, przebywa u siostry Marii Grudzińskiej, k. 925-926
    • Jadwiga do matki, 22 października 1873, o trudnościach komunikacyjnych i opóźnieniach w otrzymywaniu listu, realizacja prośby Celiny o zakup francuskiego kakao i o regulacjach finansowych, k. 927-928v.
    • Jadwiga do matki, Berlin, Butich Hotel, 28 października 1873, list pisany po pobycie u matki, pobyt miał miejsce między sierpniem a październikiem, pisze o radości ze spotkania z mamą, zatroskana o jej zdrowie, nadzieja na wiosenne spotkanie w Paryżu, k. 92-931.
    • Jadwiga do matki, 1 listopada 1873, o licznych wizytach znajomych przejętych jej chorobą, wzmianka o księdzu Likowskim i księdzu Jełowickim, kilka słów o najstarszym synu, który uczestniczył w tych spotkaniach i dyskusjach, k. 932-933v.
    • Jadwiga do matki, 8 listopada 1873, o śmierci Władysława Zamoyskiego (1827-1873) syna jej wuja Andrzeja Zamoyskiego - o okolicznościach jego śmierci, przy której mieli towarzyszyć jej synowie, k. 934
    • Jadwiga do matki 9 listopada 1873, o wspomaganiu ubogich, kilka słów o synu Witoldzie, pomocy jakiej udzielał ubogim oraz edukacji szkolnej, o bliskiej relacji jej synów z księdzem Likowskim, k. 936-937v.
    • Jadwiga do matki, 14 listopada 1873, omawia sprawy finansowe i rozliczenia z mamą, pisze o liście, który otrzymała od księcia Antoniego Radziwiłła (1833-1904) z zawiadomieniem o ożenieniu się brata jego [Wilhelm Adam Karol ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (1844-1911)] z panną Rzewuską [ Katarzyna hr. Beydo-Rzewuska h. Krzywda (1858-1941)] , Jadwiga jest oburzona postawą Radziwiłła i epatowaniem tytulaturą nadaną przez władze zaborcze, k. 939-940
    • Jadwiga do matki, list bez początku i końca, 1873, wzmianka o śmierci Władysława Zamoyskiego (1827-1873) wskutek źle przeprowadzonej kuracji wodoleczniczej, k. 941-942.
    • Jadwiga do matki, 28 listopada 1873, o zgodzie na odprawianie mszy w domu Jadwigi dla księdza Likowskiego i budowie i ozdabianiu ołtarza na ten cel, o ludziach bywających w mieszkaniu Zamoyskich przy Quai d'Orleans 6 na wyspie św. Ludwika w Paryżu, o planach matrymonialnych Karola Zamoyskiego [Karol Ignacy hr. Zamoyski z Zamościa h. Jelita, okręg centralny Tow. Rolniczego, (1834-1892)] z panną Kronenberg [Maria Róża Kronenberg h. Strugi (1854-1944)], ogromne niezadowolenie Jadwigi z powodu protestantyzmu dziewczyny. k. 942-943v.
    • Jadwiga do matki, 31 grudnia 1873, krótki list, życzenia noworoczne i o planach codziennego odprawiania mszy za duszę Tytusa Działyńskiego przy jej domowym ołtarzu k. 944-944v
    • Jadwiga do matki, fragment krótkiego listu, bez początku i końca, grudzień 1873, wzmianka o pobycie Izy Działyńskiej (bratowej) w Poznaniu i wspólnych wieczorach Celiny Działyńskiej z synem Janem Działyńskim i jego żoną Izą, wzmianka o pannie Radolińskiej, k. 945-947v.
    • Jadwiga do matki, 1-[3] stycznia 1873 [prawdopodobnie pomyłka autorki i powinno być 1874], dopisek jej córki Marysi Zamoyskiej do babci Tytusowej Działyńskiej z życzeniami noworocznymi oraz listą otrzymanych prezentów świątecznych, [list być może źle ułożony podczas pierwotnego porządkowania korespondencji, powinien znaleźć się w ciągu listów zw stycznia 1873 roku, a nie 1874, ewentualnie data 1 stycznia 1873 wpisana jest tą sama ręką co list, najprawdopodobniej w momencie pisania listu, nie można wykluczyć pomyłki samej autorki listu, która zamiast daty 1874 wpisała datę 1873], k. 949-950v.
    • Jadwiga do matki, 18 stycznia 1874, krótki list na temat stanu jej zdrowia, i leczeniu, k. 950-960v.
    • Jadwiga do matki 27 stycznia 1874, streszczenie wizyty księdza Perraud, - o jego działalności i silnej pozycji u arcybiskupa paryskiego, relacji z jezuitami i zarzutach mu stawianych przez nieprzychylne mu osoby [nie napisała jakie], Jadwiga pisze o swoim zdrowiu - cierpi na problemy żołądkowe, które leczy specjalna dietą - pijąc tylko mleko i jedząc surowe mięso [!] k. 952-956v.
    • Jadwiga do matki, 29 marca 1874, bieżące sprawy, kwestie zdrowia swojego i najbliższych , plany spotkania z mamą lub siostrami, k. 957-958v
    • Jadwiga do matki prawdopodobnie wiosna/marzec 1874, list bez początki i bez końca, bieżące sprawy - o wyjeździe księcia Władysława Czartoryskiego i pana Grocholskiego do Poznania oraz o telegramie informującym o przyjeździe z Berlina jej siostry Marii Grudzińskiej "dziś o 10 wieczór", k. 959-960v.
    • Jadwiga do matki, 13 kwietnia 1874, o swoim złym samopoczuciu i o jednoczesnej radości z powodu obiecanego przyjazdu matki, plany na pobyt Celiny w Paryżu, Jadwiga skarży się na ciasnotę w mieszkaniu i problem z rozlokowaniem gości, k. 961-963v.
    • Jadwiga do matki, 23 kwietnia 1874, o swoim polepszającym się zdrowiu, o wyjeździe matki do Warszawy do Pałacu Błękitnego, niepochlebnie o towarzystwie z Pałacu Błękitnego, k. 964-965v.
    • Jadwiga do matki, 11 maja 1874, o podróży Celiny do Warszawy i pielgrzymce do Wilna, o chorobie młodszego syna Witolda, wymagającego ciągłej opieki, o swojej uciążliwej chorobie i codziennych odwiedzinach bratowej Izy Działyńskiej, która jest jej dużą pomocą i wsparciem duchowym, o rychłym przyjeździe jej siostry Izy Czartoryskiej, k. 966-968v.
    • Jadwiga do matki, 22 maja 1874, tuż po śmierci młodszego syna Witolda, który zmarł 18 maja 1874 roku, poddanie się woli bożej, o nawracaniu się Witolda, o pogodzeniu się z jego śmiercią, k. 969-970v.
    • Jadwiga do matki, list bez początku, między 22 a 27 maja 1831 r. o śmierci Witolda, o reakcji na śmierć brata - jej starszego syna Władysława - pokora i poddanie się woli Bożej o uczuciu przemiany wewnętrznej, po śmierci Witolda na kilka dni poprosiła o pokój w klasztorze, podczas jej nieobecności dziećmi i domem zajmowała się jej siostra Iza Czartoryska, k. 971-972v
    • Jadwiga do matki, 27 maja 1874, o śmierci Witolda: "Pan Bóg chciał to dziecko do siebie powołać i powołał, ale to wszystko co było możebnem, żeby mi to rozstanie osłodzić, to wszystko Pan Bóg uczynił", oraz o ulotności życia "ledwo się będę miała czas w koło siebie obejrzeć, a już mnie nie będzie", k. 973-974v.
    • Jadwiga do matki, 6 marca 1876, o pogarszającym się zdrowiu Jana Działyńskiego po kolejnym wylewie [?], o starannej opiece, jaką nad nim sprawuje żona - Iza z Czartoryskich, przy czym kąśliwa uwaga Jadwigi: "jak zawsze kiedy strach", o wychowywaniu i uczeniu porządków i samodzielności córki Marii: "naszą wadą zwykłą, wpadamy zawsze w jedną z dwóch ostateczności - skoro dostatek, to zbytki i marnotrastwo. Skoro oszczędności - wszystko sobie odmówić, nawet miotły, ścierki, mydła i wpaść w nieporządek i brud po uszy - tu przeciwnie , umieją oszczędność połączyć z porządkiem", k. 975-977v.
    • Jadwiga do matki, 12 marca 1876, o swoim pogarszającym się zdrowiu (problemy żołądkowe), na które doktorzy zalecali oszczędną dietę i spokojny tryb życia, nadal o złym stanie zdrowia Jana Działyńskiego, o narodzinach synka księżnej Małgorzaty Orleańskiej, matką chrzestną dziecka była siostra księżnej Małgorzaty księżna Blanka d'O[rlean] oraz w zastępstwie nieobecnego Gucia - syn Jadwigi - Władyś, k. 978-979v.
    • Jadwiga do matki, 19. maja 1876, o oglądaniu szkół gospodarczych w których kształcą się "praczki i kucharki, inną dla szwaczek, modniarek, malarek na porcelanie, na pergaminie, hafciarek, koronczarek itd... wszystko pod kierunkiem sióstr miłosierdzia", o finansach matki "Zobaczy mama z rachunku załączonego, ile to przyniosło odkąd się w moim ręku znajduje", k. 980-981v.
    • Jadwiga do matki, 6 czerwca 1876, radość z okazji planowanego przyjazdu Celiny do Paryża, o planach wyjazdu na wakacje najstarszego syna Władysława do jej siostry Anny Potockiej do Rymanowa, na odwrocie listu dopisek Marysi Zamoyskiej i Halki Czartoryskiej do "Babuni" Działyńskiej, k. 982-982v.
    • Jadwiga do matki, 16 sierpnia 1876, bieżące, relacje towarzyskie z rodziną z Krasiczyna - o zaproszeniu od Jadzi S. [Jadwiga z Sanguszków Sapieżyna ur. 1830, żona Adama Stanisława Sapiehy, kuzyna Jadwigi], k. 983-983v.
    • Jadwiga do matki, 29 września 1876, o wizycie Władysia w Poznaniu, o swoim pobycie nad morze o planach przyjazdu matki do Paryża, edukacja Władysia: oczekiwanie na listę przyjętych uczniów do szkoły politechnicznej, ma nadzieję, że w przyszłym roku jeśli zdrowie jej pozwoli, to będzie mogła udać się w podróż do Poznania (do matki) i Rymanowa (do najmłodszej siostry Anny Potockiej), k. 985-986v.
    • Jadwiga do matki, 15 grudnia 1876, sprawy bieżące, o przyjeździe kilka dni wcześniej do Paryża Jana Działyńskiego i jego żony księżniczki Izabeli, o ich domniemanym wyjeździe na południe Europy (prawdopodobnie na kurację lecznicza); k. 987-988v.
    • Jadwiga do matki, Wigilia, 24 grudnia 1876, wigilia w domu Jadwigi, świąteczny prezent dla matki, życzenia świąteczne, drzewko świąteczne Marysi z prezentami dla innych dzieci, [według informacji z następnego listu, do tego listu miał być włożony opłatek], k. 989-999v.
    • Jadwiga do matki, 1 stycznia 1877, wątpliwości czy matka otrzymała poprzedni list do którego włożyła opłatek wigilijny i chusteczkę na głowę dla matki, powtarza niektóre informacje z poprzedniego listu, o nieustającej wesołości i radości jej córki Marysi, o zaangażowaniu w ubieranie drzewka świątecznego dziewcząt z pensji Izy Czartoryskiej, o zwalczaniu własnych wad, k. 991-992
    • Jadwiga do matki, zima/wiosna 1877, krótki list, z kontekstu listu: córka Maria jest pod opieką Celiny Działyńskiej, o karmieniu wróbli, k. 993-994v.
    • Jadwiga do matki, Montmorency, 20 Avenue Emile, 7 czerwca 1879 [?], list pisany po wizycie Celiny Działyńskiej u Jadwigi, Władyś, najstarszy syn w drodze do Australii - list z Adenu (dziś. Jemen) w liście o upałach przy wyjściu z Morza czarnego na Ocean Indyjski, o mdlejących z upału członkach załogi, ale że sam Władyś "powiedział sobie że się nie da i że ducha innym dodaje", kolejna informacja z kolejnego listu władysia - że kręt Le Rhin, na którym płynie do Australii właśnie dopłynął do wyspy Ceylon, k. 995-996
    • Jadwiga do matki, 16 września 1879, życzenia urodzinowe dla matki, że osobiście nie może jej rąk uściskać jak w minionym roku, o listach od Władysia z Ceylonu, czeka na list z Sydney, o obawach i lękach o Władysia, k. 997-998v.
    • Jadwiga do matki, 5 listopada 1879, o chorobie córki Marii, pisze, że tej samej, na którą chorował zmarły w 1874 roku Witold, pisze "Cóż począć Bóg dał, Bóg bierze", o majaczeniach Marysi o jej swoistych "widzeniach" o obietnicach Bożych "żebyś wiedziała mama co mi Pan Bóg do ucha powiedział, że On sam będzie moim doktorem, że on mnie sam uzdrowi i uwolni od tego ciała ciężkiego, że mnie sam odzieje, i że moja dusza będzie taka piękna, że oczy nigdy nie widziały i uszy nie słyszały, tego co Pan Bóg gotuje, dla tych, którzy Boga kochają [...] nigdy nic tak pięknego, jak to co mnie czeka". Jadwiga o swoich wątpliwościach, k. 999-1000v.
    • Jadwiga do matki, 12 listopada 1979, przejmujący list, opis choroby Marii, opis konania, Maria w malignie, przeczucie zbliżającej się śmierci i nadzieja na wyzdrowienie, k. 1001-1002.
    • Jadwiga do matki, listopad 1879 (Maria dyktowała), list na wypadek swojej śmierci - przesłanie dla potomnych - jak przeżyła życie, co ją zajmowało, k. 1003-1004.
    • Jadwiga do matki, 8 grudnia 1879, Montmorency, o swoich uczuciach podczas choroby i spodziewanej śmierci córki Marii, m.in. o nędzy życia na ziemi i uwolnieniu które niesie śmierć po ziemskich cierpieniach; o śmierci brata matki Jana Zamoyskiego (1802-1879); odmienny stosunek do śmierci ludzi młodych i starych: "Jak kto młody umiera, to mam zawsze uczucie, że to kwiat zerwany Panu Bogu na chwałę, a kwiaty są na to, ażeby je zerwać, ale jak człowiek w wieku umiera, to tak się zdaje, jakby dąb wieczysty raptem burza obaliła", wspomina także o śmierci Ksawerego Branickiego w Egipcie, który zapisał w spadku panu Stanisławowi Potockiemu (mąż jej siostry Anusi), 300.000 franków, k. 1005-1006.
    • Maria Zamoyska do babki Tytusowej Działyńskiej, 30 grudnia 1879, życzenia świąteczno-noworoczne, o licznych zajęciach Jadwigi, o swoim doskonałym zdrowiu, k. 1007-1007v.Jadwiga do matki, 1 stycznia 1880, spóźnione życzenia świąteczne i noworoczne, Jadwiga pisze o rekonwalescencji po chorobie swojej córki Marii, sprawy bieżące, wzmianka nt. Zdzisława Zamoyskiego, k. 1008-1009v.
    • Jadwiga do matki, 28 marca 1880, tuż przed śmiercią Jana Kantego Działyńskiego, tuż po ostatnim wylewie, k. 1010-1011.
    • Jadwiga do matki, 30 marca 1880, śmierć Jana Kantego Działyńskiego, k. 1012-1012v.
    • Jadwiga do matki, 8 kwietnia 1880, kilka dni po śmierci brata Jana Działyńskiego, 4 dni do rocznicy śmierci ojca - Tytusa Działyńskiego, czeka na powrót syna Władysława Zamoyskiego z Australii; o objęciu spadku przez jej syna, "Wiem dobrze czego Jaś pragnął i czego Papa pragnął i tego się Władyś będzie trzymał ściśle [...] Mama najlepiej wie, czego Papa pragnął, Izia wie, czego Jaś pragnął, toteż Władyś we wszystkim Mamy i Izi zdaniem kierować się będzie", k. 1013-1014v.
    • Jadwiga do matki, 22 maja 1880, sytuacja po śmierci Jan Kantego Działyńskiego - właściciela majątku kórnickiego, oczekiwanie na powrót Władysława Zamoyskiego z Australii, o przyszłym obejmowaniu dóbr przez Władysława Zamoyskiego i woli kontynuowania zamiarów Jana Działyńskiego, o wsparciu Izabeli Działyńskiej i Celiny Działyńskiej, "Wielkie to szczęście, że i mama i Izia i ja i wszyscy to jedno mamy na myśli, żeby Jasia życzeniom zadość uczynić, [...] Izia ma do interesów głowę, Mamę szanuje, Władysiowi życzliwa", ostrzega matkę przed interesami z kimś czyje nazwisko zakreśliła i prosi, aby poczekała na przyjazd Izabeli Czartoryskiej, która jej doradzi, co czynić; ma nadzieję, że latem zdrowie pozwoli jej przyjechać do matki do Poznania, k. 1015-1016v.
    • Jadwiga do matki, 18 września 1880, spóźnione życzenia urodzinowe dla matki, oczekiwanie na powrót Władysława z Australii, o samopoczuciu córki Marii po przebytym kilka miesięcy temu tyfusie, że straciła pamięć o tym czego uczyła się wcześniej, za to rozwinęły się w niej talenty artystyczne do malarstwa i śpiewu, k. 1017-1018v.
    • Jadwiga do matki, 29 lipca 1881, oczekiwanie na powrót syna Władysława spadkobiercy Jana Działyńskiego z Nowego Yorku, list od Władysława z Nowego Yorku i planowany przyjazd razem z synem po jego powrocie z Ameryki - do Poznania, k. 1019-1019v.
    • Jadwiga do matki, 16 sierpnia 1881 o przypłynięciu Władysia do Amsterdamu na statku "Stella" z Ameryki w dniu 15 sierpnia 1881 r., porusza kwestie spadkowe - Jadwidze zależało, aby urzędnicy w Berlinie nie dowiedzieli się zbyt szybko o przyjeździe spadkobiercy - prosi matkę o dyskrecję, wzmiankuje, że Władyś ze swojej podróży przywiózł osiem osób pochodzących z Wielkopolski i Galicji, którym obiecał pomoc w dotarciu w rodzinne strony, k. 1021-1022.
    • Jadwiga do matki, 11 września 1881 [z Kórnika], Pierwsze dni po objęciu dóbr kórnickich przez Władysława Zamoyskiego, że Władyś zaczyna po chałupach chodzić i z chłopami się zaprzyjaźnia, że dziecko do chrztu w Bninie trzymał, wzmianka o burgrabim Rychterze, k. 1023-1024.
    • Jadwiga do matki, Paryż, 1 stycznia 1882, Szkoła Domowej Pracy Kobiet: o wizycie w Kopenhadze i odwiedzinach w tamtejszej szkole gospodarczej wraz z czterema dziewczętami , wrażenia z pobytu w szkole, zachwyt nad Kopenhagą, pozytywnie o mieszkańcach, o podarunkach od dziewcząt - uczennic. Wierszyk o szkole kórnickiej "Szkoła domowego przemysłu w Kórniku" "trzewiki, kroje, suknie i stroje, książki, szkarpety, sery, gorsety, co tylko chcecie, wszystko znajdziecie [...]", k. 1025-1026 v.
    • Jadwiga do matki, b.d. fragment, jedna kartka o dręczącym ją smutku, k. 1027
    • Jadwiga do matki, 13 czerwca 1882, z Kórnika, o przygotowaniach pokoi dla dziewcząt - uczennic Szkoły, o licznych zajęciach związanych z organizowaniem Szkoły Domowej Pracy Kobiet, k. 1028-1029v.
    • Jadwiga do matki, 2 lipca 1882, z Kórnika, o planowanym przyjeździe Celiny Działyńskiej do Kórnika pociągiem, na stację kolejową w Gądkach, o przygotowaniu tymczasowego mieszkania w oficynie, o licznych zajęciach i braku czasu (prawdopodobnie ze względu na pracę przy organizacji Szkoły), k. 1030-1031v.
    • Jadwiga do matki, 20 września 1882, z Kórnika, o wizycie ks. Mariotte, o wyjeździe Celiny Działyńskiej do siostry Izi Czartoryskiej, nadzieja na szybki powrót , sprawy bieżące, k. 1032-1033v.
    • Jadwiga do matki, 23 grudnia 1882, o zajęciach przy szkole dla dziewcząt, które uniemożliwiają jej pojechanie na Święta do matki i sióstr przebywających w Rokosowie u najstarszej siostry Elżbiety (Izi) Czartoryskiej, pisze, że w szkole aktualnie przebywa 14 dziewcząt, k. 1034-1035v.
    • Jadwiga do matki, niedatowany fragment listu o wspaniałej uroczystości w katedrze Notre Dame, rozważania o miłości bliźniego, wspomnienie z dzieciństwa o posłuszeństwie wobec matki, rozważania o odpowiedzialności chrześcijańskiej i sądzie ostatecznym, k. 1036
    • Jadwiga do matki, fragment niedatowanego listu, prawdopodobnie z lat 70-tych, wzmianka o sprzedaży wina odziedziczonego po ordynacie Zamoyskim, Jadwiga pyta matkę, czy swojego działu wina nie chce sprzedać, że ona swoje sprzedała tak jak Pelinia (Pelagia z Sapiehów Rembielińska), k. 1037-1037v.
    • Jadwiga do matki, fragment niedatowanego listu, o relikwiach Św. Wincentego a Paulo, którą dostała od o. Perraud, k. 1038-1038v.
    • Jadwiga do matki, niedatowany fragment listu do matki, o relacjach z siostrami o pragnieniu zobaczenia się z nimi, charakter Jadwigi, która nie chce nikomu narzucać swojej woli, k. 1039-1039v.
    • Jadwiga do matki, niedatowany fragment listu, o chorobie jednego z braci matki, który przebywał w jej domu w Paryżu, opis apartamentu chorego, k. 1040-1040v., plus notatka nt. bielenia płótna, k. 1041.
    • Jadwiga Zamoyska do nn. (j. fr.), o swoim dobrym zdrowiu i o swoich wcześniejszych dolegliwościach, sprawy bieżące, k. 1042.
  • Hasła przedmiotowe:
    • Albert książę Wielkiej Brytanii i Irlandii (1819-1861)
    • Arnaud, Jacques Leroy de Saint Arnaud marszałek Francji (1798-1854)
    • Aulaire, St.
    • Baudet
    • Beauvau, Izabeau de
    • Berwińska, Marianna Faustyna z Bukowskich (?-1865)
    • Bethisy
    • Birt, Anna ang. guwernantka Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej (1800-1872)
    • Blache 19 w.
    • Brantes
    • Brzozowska, Eliza z Zamoyskich córka ordynata St. Zamoyskiego, ciotka autorki listów (1818-1857)
    • Brzozowski, Karol 19 w.
    • Brzozowski, Zenon mąż Elizy z Zamoyskich (1806-1887)
    • Castel nauczycielka Władysia Zamoyskiego 19 w.
    • Chłapowski, Kazimierz działacz społeczny, z zamiłowania ogrodnik (1832-1916)
    • Chrzanowski, Wojciech gen. (1793-1861)
    • Chwaliszewski, Marcin ksiądz (1831-1901)
    • Clanricard [Ulick de Burgh, 1. markiz Clanricarde [?] (1802-1874)
    • Corcelles
    • Czajkowski służący w kórnickim zamku?
    • Czartoryska, Anna Zofia z Sapiehów żona Adama Jerzego Czartoryskiego (1799-1864)
    • Czartoryska, Izabela księżniczka, córka Adama Jerzego Czartoryskiego, właścicielka Gołuchowa (1830-1899)
    • Czartoryska, Maria Amparo (1834-1864)
    • Czartoryski, Adam Jerzy twórca stronnictwa na emigr. Hotel Lambert (1770-1861)
    • Czartoryski, Jerzy Konstanty bratanek Adama Jerzego Czartoryskiego (1828-1912)
    • Czartoryski, Konstanty Marian Adam bratanek Adama Jerzego Czartoryskiego ( 1822-1891)
    • Czartoryski, Witold Adam (1822-1865)
    • d'Arnaud, Henrietta guwernantka francuska w domu Czartoryskich
    • Dembińska służąca
    • d'Haufsonville
    • Dobrowolska kucharka w zamku w Kórniku
    • Dupanloup, Felix filozof, ksiądz (1802-1878)
    • Działyńska, Cecylia córka T. Dzialyńskiego (1836-1899)
    • Działyńska, Teofila z Komorowskich żona Bronisława Działyńskiego (1820-1904)
    • Działyński Bronisław wnuk Ignacego Działyńskiego (1754-1797), szefa X regimentu (1823-1860)
    • Działyński, Jan Kanty syn Tytusa Działyńskiego (1829-1880)
    • Działyński, Tytus twórca Biblioteki Kórnickiej (1796-1861)
    • Felix zakonnik w Paryżu 19 w.
    • Galloway ksiądz angielski 19 w.
    • Gratry, August Józef Alfons ksiądz francuski (1805-1872)
    • Grocholski 19 w.
    • Grudzińska, Maria z Działyńskich córka Tytusa Działyńskiego (1832-1911)
    • Hamilton William Alexander Anthony Archibald Douglas-Hamilton 11. książę Hamilton (1811-1863)
    • Harcourt, François Eugène Gabriel (1786-1865)
    • Harcourt, Jean
    • Jałowiecki, Jan Józef ksiądz (1817-1885)
    • Jełowicki, Aleksander ksiądz, wydawca, tłumacz (1804-1977)
    • Jordan, Władysław działacz emigracyjny (1819-1891)
    • Kaysiewicz, Hieronim ksiądz (1812-1873)
    • Koźmian, Jan ksiądz, działacz społeczny (1814-1877)
    • Krasińska, Eliza z Branickich (1820-1876)
    • La Rochefoucauld-Doudeauville, Louis-Francois-Sosthène de (1785-1864)
    • Lillers
    • Lubomirski Tadeusz prezes Warsz. Tow. Dobroczynności, uczestnik powst. stycz. (1826-1908))
    • Malmesbury, James Harris 3. hrabia Malmesbury (1807-1889)
    • Maria Amelia Burbon-Sycylijska (królowa Francji ; 1782-1866)
    • Medyński złożył egzamin "de bachelier en lectus ies sciences"
    • Mikołaj I (cesarz Rosji ; 1796-1855)
    • Montagu, Robert lord, członek brytyjskiego parlamentu (1825-1902)
    • Montalembert, Charles, de pisarz, publicysta (1810-1870)
    • Nieszczota, Michał Nikodem poznański lekarz (1816-1870)
    • Oleszczyński, Antoni artysta, grafik (1794-1879 )
    • Olivaint, Pierre jezuita (1816-1871)
    • Pafsy 19 w.
    • Palmerston, Henry Temple premier Wlk. Brytanii (1784-1865)
    • Pauge
    • Perraud, Adolphe Louis Albert kard., gen. zakonu oratorianów (1828-1906)
    • Pius IX (papież ; 1792-1878)
    • Plater, Cezary działacz Hotelu Lambert (1810-1869)
    • Potocka, Anna z Działyńskich córka T. Działyńskiego (1846-1926)
    • Potocka, Ludwika Józefina Stanisława z Bobrów h. Pilawa żona Maurycego Potockiego (1825-1890)
    • Potocki, Maurycy Ludwik Eustachy (1812-1879)
    • Potocki, Mieczysław syn Franciszka Ksawerego Potockiego (1810-1878)
    • Priessnitz, Vincenz lekarz (1799-1851)
    • Radolińska, Emilia rezydentka Działyńskich (1809-1879)
    • Radziwiłł Antoni (1833-1904) (1833-1904)
    • Radziwilł Katarzyna z hr. Beydo-Rzewuskich h. Krzywda (1858-1941 (1858-1941)
    • Radziwiłł, Katarzyna z Rzewuskich (1858-1941)
    • Radziwiłł Wilhelm Adam Karol (1845-1911)
    • Ralston korespondent, urzędnik przy British Museum 19 w.
    • Rembielińska, z Zamoyskich Pelagia córka Konstantego Zamoyskiego (1830-1894)
    • Rembieliński Aleksander mąż Pelagii z Zamoyskich (1820-1872)
    • Rembieliński Stanisław syn Pelagii z Zamoyskich Rembielińskiej (1855-1908)
    • Ronsset
    • Rumigny, M. emigracja polska w Paryżu 19 w.
    • Russel, John Russell 1. hrabia Russell, minister spraw zagranicznych Angliii (1792-1878)
    • Rustejko, Józef Pedagog, bibliotekarz, emigrant (Węgry, Anglia, Francja) (1828-1907)
    • Salvaudy, Paul de
    • Sapieha, Anna Jadwiga z Zamoyskich księżna, hrabina szydłowiecka (1772-1859)
    • Sapieha, Jadwiga Klementyna z Zamoyskich księżna, filantropka, żona Leona Sapiehy (1806-1890)
    • Sapieżanka, Teresa księżniczka Sapieha-Kodeńska h. Lis (1836-1859)
    • Shaftesbury, Anthony Ashley Cooper 7. hrabia Shaftesbury (1801-1885)
    • Stasińska, Bronisława służąca w zamku w Kórniku
    • Stasiowa 19 w.
    • Stuart, Dudley Coutts bryt. arystokrata, prezes Literary Association of the Friends of Poland (1803-1854)
    • Trousseau, Armand francuski lekarz, pediatra (1801-1867)
    • Turowska, Michalina
    • Wiktoria Hanowerska królowa angielska (1819-1901)
    • Wirtemberska, Maria z Czartoryskich siostra Adama Jerzego (1768-1854)
    • Wodehouse, John, 1. hrabia Kimberly (1826-1902)
    • Wołowska 19 w.
    • Żaber 19 w.
    • Zacher, Stephanie
    • Zamoyscy żona Franciszka Żółtowskiego (1825-1853)
    • Zamoyscy żona Franciszka Żółtowskiego (1825-1853)
    • Zamoyscy żona Franciszka Żółtowskiego (1825-1853)
    • Zamoyscy (ród)
    • Zamoyska, Elfryda z d. Tyzenhaus żona Augusta Zamoyskiego (1825-1873)
    • Zamoyska, Maria żona Tadeusza Lubomirskiego (1841-1922)
    • Zamoyska, Maria córka Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej (1860-1937)
    • Zamoyska, Maria Anna Natalia z Potockich żona Tomasza Zamoyskiego (1850-1945)
    • Zamoyska, Maria Róża z Kronenbergów h. Strugi żona Karola Zamoyskiego (1854-1944)
    • Zamoyska, Róża z Potockich żona Stanisława Kostki Jana (1831-1890)
    • Zamoyska, Zofia 19 w.
    • Zamoyski, Adam 19 w.
    • Zamoyski, Andrzej Antoni syn Andrzeja Artura Zamoyskiego (1838-1899)
    • Zamoyski, Andrzej Artur syn Stanisława Kostki Zamoyskiego (1800-1874)
    • Zamoyski, August syn Stanisława Kostki Zamoyskiego, właściciel dóbr włodawskich (1811-1889)
    • Zamoyski Karol Ignacy syn Konstantego Zamoyskiego (1834-1892)
    • Zamoyski, Konstanty syn Stanisława Kostki Zamoyskiego (1799-1866)
    • Zamoyski, Stanisław Kostka Jan brat gen. W. Zamoyskiego (1820-1889)
    • Zamoyski, Tomasz syn Konstantego Zamoyskiego (1832-1889)
    • Zamoyski, Witold syn Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej (1855-1874)
    • Zamoyski, Władysław generał (1803-1868)
    • Żółtowska, Zofia z Zamoyskich żona Franciszka Żółtowskiego (1825-1853)
    • Arystokracja - życie codzienne 19 w.
    • Listy 19 w.
    • Pamiętniki 19 w.
    • Literatura podróżnicza 19 w.
    • Podróżnictwo 19 w.
    • Wielka Emigracja - życie codzienne 19 w.
    • Wyjazdy za granicę 19 w.
    • Archiwa prywatne 19 w.
    • Paryż - życie codzienne 19 w.
    • Rodzina 19 w.
    • Rody 19 w.
    • Arystokracja 19 w.
    • Obyczaje towarzyskie 19 w.
    • Wojna 1870-1871 r. francusko-pruska 19 w.
    • Zgromadzenia i imprezy masowe 19 w.
    • Życzenia okolicznościowe 19 w.
    • Życie codzienne 19 w.
    • Adampol (Turcja) 19 w.
    • Avignon
    • Carlsbad zob.: Karlowe Wary
    • Drezno (Niemcy) 19 w.
    • Drzązgowo (woj. wielkopolskie) 19 w.
    • Freiwaldau zob.: Jesenik
    • Giorgiewo/ Giurgiewo (Turcja)
    • Heidelberg (Niemcy) 19 w.
    • Jesenik (Czechy) 19 w.
    • Karlowe Wary (Czechy) 19 w.
    • Kórnik (woj. wielkopolskie) 19 w.
    • Marsylia (Francja) 19 w.
    • Montfermeil (Francja) 19 w.
    • Oleszyce (woj. podkarpackie) 19 w.
    • Ostenda (Belgia) 19 w.
    • Paryż (Francja) 19 w.
    • Salzbrunn zob.: Szczawno-Zdrój
    • Szczawno-Zdrój (woj. dolnośląskie) 19 w.
    • Szumla/Schoumla (Turcja) 19 w.
    • Tréport, le (Francja, Normandia), 19 w.
    • Walencja (Niemcy) 19 w.
    • Wiesbaden (Niemcy) 19 w.
  • Opracowania: Edycja wybranych listów Tytusa Działyńskiego do Jana Działyńskiego, PBK Z.:28.

MARC

  • 040 a KÓR Z b pol
  • 041
    0
    @
    a pol a fr
  • 044 a pl a fr
  • 100
    1
    .
    a Zamoyska, Jadwiga z Działyńskich d (1831-1923)
  • 245
    1
    0
    a Listy Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej do matki Celestyny Działyńskiej 1838-1882.
  • 260 c 1838-1882
  • 300 a 1043 k.
  • 340 d Rkps e luźne
  • 400 a Działyńska Jadwiga zob. Zamoyska Jadwiga z Działyńskich
  • 400 a Sapieżyna Anna Jadwiga zob.: Sapieha Anna Jadwiga z Zamoyskich
  • 400 a Zamoyska Celestyna zob. Działyńska Celestyna z Zamoyskich
  • 400 a Branicka Pelagia z Zamoyskich zob.: Rembielińska Pelagia z Zamoyskich (1830-1894)
  • 400 a Belina-Brzozowski, Zenon, zob.: Brzozowski Zenon
  • 400 a Karlsbad zob.: Karlowe Wary
  • 520 a List 7-letniej Jadzi Działyńskiej do matki Celiny z Zamoyskich Działyńskiej, 19 maja 1838 r. Munich, krótki list pisany niewprawną dziecięcą ręką życzenia imieninowe [?] dla matki [Celestyna Działyńska 19 maja obchodziła imieniny], informacja o prezencie dla matki - obrazek - prawdopodobnie wykonany własnoręcznie przez 7-letnią Jadzię, k. 1-2.
  • 520 a List Jadzi Działyńskiej do matki Celiny Działyńskiej, czwartek, [20] grudnia, ponieważ autorka pisze do mamy "Papa kazał, żebym mamie przypomniała, że to 24 iego urodziny" [Tytus Działyński urodził się 24 grudnia 1796 r.], list prawdopodobnie z 1838 r. tak jak poprzedni, pisany identycznym niewprawnym, dziecięcym charakterem pisma, k. 3-4.
  • 520 a List Jadwigi Działyńskiej do matki Celiny z Zamoyskich, adresowany do Celiny Zamoyskiej w Oleszycach, 1839 [?], wspomina o pisaniu dzienniczka, o modlitwie - czy ma się uczyć pacierza po francusku i czy wieczorne Ojcze Nasz i rachunek sumienia może robić przed grą na klawikordzie bo później jest tak zmęczona, że nie skupia się na modlitwie, podpisany Jadzia Działyńska, k. 5-6.
  • 520 a Jadwiga Działyńska do matki Celiny z Zamoyskich, list pisany prawdopodobnie z Grafenbergu z zakładu wodoleczniczego Wincentego Priessnitza [1799-1851], gdzie 8-letnia Jadzia przebywała na kuracji. Wspomina, że kończy list, ponieważ czekają ją kąpiele i wyraża obawę czy woda znów będzie bardzo zimna. Ponadto wspomina o prezencie na imieniny matki - "daliśmy na spółkę 5 ryńskich w srybrze księdzu na książki do szkółki" - w poniedziałek miał msze w kaplicy na mamy intencje", k. 7-8.
  • 520 a List Jadwigi Działyńskiej do matki, 1 lipca 1843 adnotacja ołówkiem z Freiwaldu [dziś uzdrowisko Jesionnik w Czechach], gdzie Jadwiga z Zosią Sapieżanką i swoją ciotką Leonową Sapieżyną przebywała na kuracji. Natomiast w swoich wspomnieniach [BK 7554] Jadwiga wspomina, że na kurację z ciotką Sapieżyną i kuzynką Zosią Sapieżanką wyjechała do Graefenbergu [Graefenberg, miejscowość położona k. Freiwaldu, za Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. 2]. Opisuje kąpiele lecznicze. W liście dopisek, prawdopodobnie księżnej Leonowej Sapieżyny, siostry Celiny Działyńskiej, pod której opieką były dzieci, Celiny Działyńskiej oraz dopisek Zosi Sapieżanki do jej kuzynki Izi [Elżbiety] Działyńskiej, siostry Jadwigi, k. 9-10.
  • 520 a List Jadwigi Działyńskiej do matki Celiny z Zamoyskiech Działyńskiej, 6 lipca 1843, z uzdrowiska w Freiwaldzie, o chorobie Tereni Sapieżanki, o tęsknocie za mamą i rodzeństwem, k. 11-11v.
  • 520 a List Jadwigi do matki Celiny Działyńskiej, 3 sierpnia 1843, o przyjaźni z ciotką Leonową Sapieżyną, rysunek domu w którym mieszkały w Freiwaldau z opisem, gdzie kto nocuje i które pomieszczenie do czego służy, dopisek ciotki Leonowej Sapieżyny do matki Jadwigi, Celiny Działyńskiej, donoszący o dobrym stanie zdrowia Jadzi, wiadomości o pozostałych dzieciach Zosi i Tereni, o wizycie ich brata Stanisława Zamoyskiego "którego lubią wszyscy", k. 12-13.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, wrzesień 1843, Grafenberg, list 12-letniej Jadzi, o bliskim wyjeździe ciotki Sapieżyny, o diagnozie Priessnitza, że Jadwiga musi zostać dłużej na kuracji, tak samo jej siostra Cecylia, która również przyjechała na kurację do Grafenberg, czekają na odpowiedź Celiny, w Grafenbergu przebywał także ordynat Stanisław Zamoyski "ciocia dziadunia odwiezie do Wiednia". k. 14-15.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny, prawdopodobnie listopad 1843, tęsknota za mamą i rodzeństwem, przywiązanie do sióstr, rachunki z jej drobnych wydatków, w tym datek na mszę za Izię [jej siostrę Elżbietę Działyńską], k. 16.
  • 520 a List Jadwigi do matki Celiny Działyńskiej przebywającej na leczeniu "u wód", sierpień 1845, z Poznania, o pracy nad swoim charakterem i ćwiczeniem cierpliwości, upalne lato w Poznaniu "z rana wczoraj w cieniu 36 gradusów", o kupnie sukni dla panny Birt, panny Stefani i sukienkę dla lalki dziecinnej dla młodszych sióstr, wspomniany pan Marcinkowski [Karol] jako "dobry mężczyzna", tęsknota za matką, lęk o zdrowie mamy, o zdrowiu panny Birt [angielska guwernantka Jadwigi] i panny Emilii Radolińskiej [rezydentka w domu Działyńskich], która ma przeprowadzić się do Kórnika, o codziennych lekcjach gry, k. 19-25.
  • 520 a Druk, obrazek Matka Boska z Dzieciątkiem, podpis/modlitwa gotykiem w j.niem., na odwrocie piórem: Ma pamiątkę Spowiedzi i Komunii Św. z Tobą i Elizą w Oleszycach. D. 15 marca 1841. Niech nas zawsze Pan Bóg łączy!...". Adnotacja ołówkiem: "Obrazek darowany przez hr [nieczyt] Celinie Działyńskiej, k. 30.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, sierpień 1847 [dopisane inną ręką], o potrzebie modlitwy, o tym co dzieję się w domu, życie codzienne - o Romciu (Roman Adam czartoryski, ur. 1839)i Anielce (Aniela, ur. 1837) Czartoryskich, dzieciach z pierwszego małżeństwa Adama Konstantego Czartoryskiego, męża jej siostry Elżbiety z Działyńskich Czartoryskiej, k. 31.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny, ze Szczecina, środa, [2 sierpnia] 1848, "o 7 wieczór", relacja z podróży na wyspę Helgoland, opisuje różnice między podróżowaniem 1 i 2 klasą kolei, ze Szczecina udawali się do Berlina, następnie do Hamburga i dalej na wyspę Helgoland, k. 28.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny, z Berlina, czwartek, [3 sierpnia], "dziś o siódmej wyjechaliśmy ze Szczecina, podróż w towarzystwie ojca - Tytusa, brata - Jana, siostry - Cecylii oraz guwernantki panny Birt, wybierają się dalej do Hamburga, gdzie "Cesia bardzo ciekawa widzieć pałac króla", k. 28-28v. a Jadwiga do matki Celiny, z Berlina, czwartek, [3 sierpnia], "dziś o siódmej wyjechaliśmy ze Szczecina, podróż w towarzystwie ojca - Tytusa, brata - Jana, siostry - Cecylii oraz guwernantki panny Birt, wybierają się dalej do Hamburga, gdzie "Cesia bardzo ciekawa widzieć pałac króla", k. 28-28v.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, z Hamburga, piątek [4 sierpnia], 1848 r. zatrzymali się w hotelu de l'Europe, podróż pociągiem z Berlina do Hamburga trwała 7 godzin "o 8 z rana wyjechaliśmy stamtąd [z Berlina] i tuśmy [do Hamburga] przyjechali o 3, zakupy w Hamburgu,k. 28 v.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny, 5 sierpnia 1848 [skreślone ołówkiem, poprawione na 1847], z Helgolandu, Jadwiga z ojcem na wyspie Helgoland była w 1848 roku zatem właściwa data to rok 1848. [Tytus Działyński za udział w powstaniu Wiosna Ludów odsiedział karę więzienia w cytadeli poznańskiej od 4 maja do połowy czerwca 1848 roku, po wyjściu z więzienia do końca czerwca 1848 r. odsiedział karę tzw "aresztu domowego" po czym razem z córką Jadwigą i synem Janem udał się dla poratowania zdrowia na duńską wyspę Helgoland, zob. listy do żony BK 7332, k. 422 i nn], o panu Kielisińskim, który za udział w powstaniu Wiosna Ludów 1848 roku, przebywał w więzieniu. Dopisek Tytusa do listu córki [k. 26] : "Papa dyktuje" o interwencji w sprawie pana Kielisińskiego u ministra, o sprawach gospodarskich i blokadzie Elby, k 27.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, Helgoland, niedziela, [6 sierpnia] 1848, [na wyspę dotarli dzień wcześniej w sobotę 5 sierpnia], o chorobie morskiej, k. 29-29v.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, 1849/50 [?] [dopisane ołówkiem], życie codzienne, o liście do c. Elizy [z Zamoyskich, siostrze matki], o lekcjach z panem Grenlich, na końcu listu napis w języku arabskim, k. 32.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, 1849/50 [dopisane ołówkiem], k. 34. o interesach matki, "niech się mama nie gniewa, że kazałam zrobić mój dagerotyp" przed wyjazdem siostry "wyszedł pięknie" , o zdrowiu ojca; o koncercie: "Pan Greulich grał tu wczoraj kawałek opery" [...] Jak pięknie go grał, aż mi się dusza spociła"; o wizycie dra Wolff, który dał jej lekarstwo, pigułki, maść na oko, leczył też Marynie [Marię Działyńską] - o metodach i medykamentach na kaszel.
  • 520 a Jadwiga Działyńska do matki Celiny, niedziela, 1850, list adresowany do Poznania, o jej lekcjach gry na klawikordzie u p. Greulicha - dwa razy w tygodniu i o lekcjach gimnastyki dla dzieci, o stanie swojego zdrowia: "mnie coś jest, ale że mnie nic nie boli, śpię, jem i piję więc proszę o tym nie myśleć"; k. 38-39.
  • 520 a Jadwiga Działyńska do matki Celiny z Zamoyskich, 4 lipca 1851 [?], krótki list zaczęty w czerwcu, dokończony 4 lipca. O zmianie planów w stosunku po poprzedniego listu z czerwca 1851 r., Tytus zrezygnował z wyjazdu do wód, o wizycie Zosi Żółtowskiej, Tytus namawia najstarszą córkę Izię [Elżbietę], żeby dała na imię swojej córce Wanda; k. 44v.
  • 520 a Jadwiga Działyńska do matki, [Kórnik] czerwiec 1851, pierwszy akapit napisany po polsku, następnie na prośbę matki na jej pytania i polecenia odpowiada po francusku. O wypełnieniu powierzonych jej przez matkę spraw, o wychowaniu młodszej siostry Cecylii i jej cechach charakteru, o dobrym samopoczuciu ojca, o codziennych spacerach Tytusa do Kórnika, o wysłaniu dymisji do Berlina przez Brune/Braun [?] [nazwisko nieczytelne], o pannie Radolińskiej, rezydentce, która została zaproszona przez Tytusa do Kórnika; k. 40-41.
  • 520 a Jadwiga Działyńska do matki, Poznań, czerwiec 1851, list do Bhubergu, wieści z domu, o kaszlu ojca, leczeniu go przez doktora Nieszczotę zalecenie wyjazdu do Salzbruun [dziś.: Szczawno-Zdrój], o krótkotrwałej chorobie Cecylii, wizyta Włodzimierza Dzieduszyckiego, propozycja wyjazdu do Carlsbadu lub Eger, kwestie związane z wojskowym pruskim wykształceniem Jana Działyńskiego "czy młodzi Polacy powinni się starać o wyższe urzędy w wojsku pruskim"- wzmianka o liście Jana do Tytusa Działyńskiego [na ten temat: listy Tytusa do syna Jana, zob.: sygn. BK 7338]; k. 44-44v.
  • 520 a Jadwiga do matki, czerwiec 1851, Kórnik, o pobycie panny Emilii Radolińskiej, jej stanie zdrowia, o Annie, najmłodszej siostrze i jej wychowaniu i opiece nad nią panny Radolińskiej, pisze o przyjemnym spędzaniu czasu, o długich spacerach z Cecylią, o lekcjach z panną Birt i lekcjach muzyki, że czyta francuską książkę, którą dostała od mamy o literaturze średniowiecznej, że otrzymała list od swojego wuja Władysława [Zamoyskiego].
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, [data trudna do zidentyfikowania, ołówkiem dopisane inną ręką 1850 oraz 1857], adresowany do Kórnika, do p. hrabiny Działyńskiej, w liście o planach wyjazdu do Warszawy Elizy z Zamoyskich - ciotka autorki, która wybiera się do Warszawy do p. Brzozowskiego, ale przez Drezno, o liście od Z. Żółtowskiej, adnotacja: "P. Brzozowska będzie w Dreźnie 6 lub 8 maja", k. 46.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, 21.10.[?] 1852, Heidelberg, tuż po ślubie, kilka słów o "przyjemnym i miłym" charakterze męża oraz refleksja: "Byłabym się doskonale obeszła bez pójścia za mąż i teraz jak myślę, że bym mogła w Kórniku po ogrodzie z Jasiem i Marią i Cesią bąki zbijać i dokazywać to się niekoniecznie rozweselam, ale kiedy za mąż poszłam, to się całą duszą cieszę, że za niego, a nie kogo innego", pisze, że wysłała matce zeszyt z ilustracjami "ośmioma drzeworytami" do Pisma Świętego, kupionymi we Frankfurcie, k. 50-51.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, 15,10 [?].1852, z Halle, tuż po ślubie z gen. Władysławem Zamoyskim, tęsknota za domem i za matką, refleksje duchowe, o listach do sióstr i do ojca, o planach generała odwiedzenia Izi - siostry Jadwigi, mieszkającej w Dreźnie, o planach spędzenia w części karnawału w Paryżu, na co Jadwiga nie ma ochoty, k. 48-49.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, 28.10.[?]1852, Haidelberg, o swoich praktykach religijnych i modlitwie, refleksje na temat wiary, Boga i ludzi, o pracy nad sobą, o tęsknocie za rodziną, opis snów o rodzinie, planowany wyjazd do Baden-Baden, k. 52-53.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, grudzień [?] 1852, troska o zdrowie matki, o Izabeli Czartoryskiej, jej zainteresowaniach, ogromnych wydatkach na sztukę i planach ożenku z księciem Jerzym, opinia Jadwigi o księżniczce Izabeli, list niedokończony, k. 57-58.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, 3.11.1852, Baden-Baden, o zdrowiu generała, jego bólach "nerwowych" w nogach, rękach i klatce piersiowej, o planach przyjazdu do Paryża p. Radolińskiej, o planach wyjazdu do Paryża Jadwigi z mężem, o pani Lisie [Elizie Krasińskiej?]: "Jaka to różnica między kobietą piękną i cnotliwą, a piękną i niecnotliwą - w jednej wszystko się z przyjemnością widzi, a w drugiej wszystko co najmilsze to najbardziej brzydzi", k. 54-56.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny, 21.01.1852 [przekreślone, poprawione ołówkiem na 1853, adnotacja późn. ołówkiem "w październiku 1852 wzięli ślub", list pisany na pewno po ślubie więc prawdopodobna data powstania listu to 1853]. Jadwiga pisze o swoim przyjeździe na Wielkanoc, o niedawnym złym samopoczuciu, o spacerach z mężem i planowanych konnych przejażdżkach "robią mi amazonkę"; pies Jadwigi Sedżet. K. 61-62.
  • 520 a Jadwiga do matki, 4.02.1853, St.-Honore 339, odpowiada na prośbę matki, aby nie czytać listu, który wysłała do córki i odesłać bez otwierania: "może być mama pewną, że żadnego listu nie czytałam, skoro jaki odbiorę poślę go jak przyjdzie bez odpieczętowania", o niezadowoleniu Tytusa Działyńskiego z jednej z młodszych córek - Marii. Przywiązanie i tęsknota za rodziną, k. 65-65v.
  • 520 a Jadwiga do matki, [1852/1853], list bez daty, [list pisany prawdopodobnie krótko po ślubie - ślub był w październiku 1852 r., adnotacja ołówkiem: wiosna 1853?] wątpliwości związane z małżeństwem - "wkoło mnie i przy mnie wszystko dobrze, ale we mnie prawie wszystko na bakier" o tym "jak to dobra rzecz być starą panną siedzieć przy rodzicach i siostrach a nie daleko od wszystkiego", tęsknota za rodziną, kwestie związane z ożenkiem Jana, Jadwiga cytuje list ojca do niej: "Papa mi pisze, rób co możesz, żeby Jaś się o Izię starał i wystarał", stanowisko księcia Adama Jerzego Czartoryskiego i księżnej Anny Sapieżyny. [małżeństwo Jadwigi, małżeństwo Jana i Izabeli Czartoryskiej]. K. 63-64.
  • 520 a Jadwiga do matki Celestyny z Zamoyskich, 14.02.1853, echa konfliktu [?] - niezadowolenie rodziców z młodszej córki Marię, stanowisko Jadwigi: "Papę rozumię i żal mi, że od dzieci własnych smutku doznaje, ale i z drugiej strony Maryni za złe brać nie wolno", k. 66-67.
  • 520 a Jadwiga do matki, 27.05.1853 [brak początku], o relacjach z mieszkańcami Hotelu Lambert - o księciu Adamie Jerzym, księżnej Sapieżynie [Annie Jadwidze z Zamoyskich, o cioci Annie [Anna z Sapiehów Czartoryska], o księżniczce Izabeli - czy byłaby dobrą żoną dla Jasia, k. 70.
  • 520 a Jadwiga do matki, 17.05.[1853], tęsknota za matką, radość ze spotkania z siostrą Izią [Elżbieta Czartoryska] i bratem Janem: "Jeżeli za co Mamie mamy podziękować to za to, że nas nauczyła się kochać tyle-prawdziwie" i "mężowie nasi się z tego cieszą", plany wspólnego spędzenia czasu, plany Izi na wyjazd do Poznania, "nie mam słów, żeby mamie powiedzieć, jaki mój mąż jest dla mnie miły, serdeczny i współczujący", k. 68-69.
  • 520 a Jadwiga do matki, 30.07.1853, Augsburg; do Augsburga przyjechała z ojcem Tytusem Działyńskim, w Augsburgu ma spotkać męża gen. Władysława Zamoyskiego, Jadwiga spodziewa się dziecka, była z wizytą w Poznaniu i zapewne ojciec eskortował ją, aby nie podróżowała sama. O całkiem dobrym zdrowiu "Papy", dziecka spodziewa się też siostra Jadwigi - Elżbieta [Izia] Czartoryska, Jadzia pisze: "Czy mama daje sobie troszkę odpoczynku, musi sobie mama sił zapas zrobić na czas Izi słabości bo ich wtedy dużo będzie potrzeba" - niemal w każdym liście troska o mamę, jej zdrowie i czy odpoczywa. O ojcu: "całe rano u antykwarzy i księgarzy bawił", o relacji Tytus Działyński - gen. Władysław Zamoyski. Planowana wspólna podróż do Monachium i dalej do Paryża. O zakupie świętych obrazków dla Anusi, których generał szukał aż w ośmiu sklepach. O siostrach Jadwigi - Maryni i Cecylii, które przebywają na leczeniu w Heringsdorf, k. 71-72.
  • 520 a Jadwiga do matki Celestyny, 1.08.1853 z Monachium, opóźniony przyjazd Dziadunia [ordynat Stanisław Zamoyski], Papa [Tytus Działyński] ze względu na nawracające bóle wątroby, udaje się do Ems nie czekając na przyjazd "Dziadunia" [ordynata Stanisława Kostki Zamoyskiego], k. 73.
  • 520 a Jadwiga do matki Celestyny, 8.08.1853, Monachium, Jadwiga pisze, że Tytus Działyński z Ems pojedzie do Paryża, Jadwiga z mężem 11 sierpnia wyjadą z Monachium do Ems. W Ems Tytus miał zasięgnąć porady doktora Chaunnel [?], o "Dziaduniu" - ordynacie Stanisławie Kostce Zamoyskim: "sił ma dziwnie dużo, chodzi, jeździ, ciekawości wszystkie ogląda", o swojej relacji z ordynatem Zamoyskim, k. 74-76.
  • 520 a Jadwiga do matki Celestyny, list zaczęty 11.08.1853, Monachium [adnotacja ołówkiem: "do siostry Cz[artoryskiej], o przyjeździe cioci Róży [Róży z Potockich Zamoyskiej] z Rózią i trzema synami, podróż statkiem z Wunbyrga do Frankfurtu odbyta 13 sierpnia 1853, tęsknota za siostrami, o prezentach dla Maryni i Cesi, o skargach młodszych sióstr - Marii i Cecylii na pannę R.[adolińską- rezydentka Działyńskich w Poznaniu i Kórniku], k. 78-79.
  • 520 a Jadwiga do matki Celestyny, 20.08.1853, "Moja Mamunieczko najdroższa najukochańsza", o wsparciu duchowym i błogosławieństwie, które otrzymuje od matki, o modlitwie, o planowanym przyjeździe ojca, k. 80-81.
  • 520 a Jadwiga do matki, 24.08.1853, Paryż, Hotel Lambert, "Kochana Mamunieczko", do Hotelu dotarła dzień wcześniej 23 sierpnia, o złym samopoczuciu matki, o podróży Dziadunia [ordynat St. Kostka Zamoyski] z Monachium do Wiednia, gdzie czeka na niego ciocia Jadwisia [księżna Leonowa Jadwiga Sapieżyna, siostra Celestyny z Zamoyskich Działyńskiej], przebieg podróży do Paryża, zdrowie Tytusa Działyńskiego, o konsultacjach z doktorem Naumannem i szkodliwości mocniejszych trunków dla osób chorujących na wątrobę, jak jej ojciec, o pannie Birt i jej problemach zdrowotnych, k. 82-84.
  • 520 a Jadwiga do matki, 6.09.1853, o urządzaniu mieszkania w Paryżu, rozterki co jej jest potrzebne, a z czego powinna zrezygnować" "żebym chciała zakończyć czyje wychowanie to bym mu tę pracę dała - to dobre ćwiczenie nauczyć się zawczasu co w życiu konieczne, co potrzebne i co więcej lub mniej zbytkowe, mego męża to nudzi i do niczego się mieszać nie chce, tylko mi mówi-niech będzie przyzwoicie". O skrupułach związanych z wydatkami na dom. Refleksje na temat zmiany swojego zachowania, charakteru, postrzegania świata, o własnej pokorze. O dobrych serdecznych relacjach z siostrami. O spędzaniu wieczorów z "wujkiem Stasiem i jego żoną", czyli ze Stanisławem bratem generała oraz Różą z Potockich, niedziele "przepędza" u X-ny Wirtemberskiej - [Maria z Czartoryskich Wirtemberska, siostra księcia Adama Jerzego Czartoryskiego], o planowanym prezencie dla mamy na 16-go [września, czyli na urodziny Celiny z Zamoyskich). K. 85.
  • 520 a Jadwiga do matki, 8 listopada 1853, Quai d'Anjou 19. O planowanym przyjeździe Celiny do Paryża, wyraża żal, że nie będzie mogła wszędzie biegać z mamą i siostrami - ostatnie dni ciąży - [18 listopada urodzi się Władysław], tęsknota za rodziną i mężem (gen. Zamoyski przebywa w Londynie). Codzienne zajęcia - przepisywanie tureckich listów księcia Adama Czartoryskiego, zajmuje się "kommisami" księżnej Sapieżyny, "sobie muszę za gospodynię i rachmistrza służyć, jej kucharka narzeka, że ma za dużo pracy, poznańska służąca Brykczyńska nie zna francuskiego więc Jadwiga musi ją oprowadzać po Paryżu, służący Michał jest chory. Przypuszczenie o konkurach Cezarego Platera o rękę księżniczki Izabeli Czartoryskiej i obawa, że Izia wybierze Platera a nie Jana Działyńskiego. Sympatia wobec Izy Czartoryskiej. O zbliżającym się porodzie: "Mnie ta nadchodząca przeprawa nie robi tyle wrażenia co by mi zrobiła myśl wyrwania zęba, ledwo o tem myślę, a z resztą jakkolwiek będzie toć z Bożą wolą się wszystko stanie, a w tym wielkie uspokojenia", k. 89-92.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, 25.02.1854, tęsknota za matką i siostrami, podziękowania za fotografie, list pisany po wyjeździe z Kórnika, z podróży do Turcji, gdzie dołączy do męża, w Poznaniu z rodzicami zostawiła syna "Władyśka", prośba o przesłanie niektórych elementów ubioru "burkę i szal co wisi na parawanie", które zostawiła w Poznaniu, oraz kilka przedmiotów np. lampę i lichtarze przesłać na Quai d'Orleans, k. 59-60.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny z Zamoyskich, 26.02.1854, Lyon, 8-ma wieczór, opis podróży do Turcji, emocje związane z zostawieniem malutkiego 3-miesięcznego synka u rodziców w Poznaniu, pisze, że w Paryżu najlepsi śpiewacy graja Don Juana - zastanawia się czy nie warto wysłać na to przedstawienie jej młodszych sióstr. Przypomina mamie, że zbliża się termin wizyty u dentysty Cesi i że trzeba jej ząb zaplombować. k. 93-94
  • 520 a Jadwiga do matki, 27 lutego 1854r., Valence o 9-tej wieczór. List z podróży do Turcji - przejeżdżali przez Chalon [Chalon-sur-Saone] - Lyon - Walencja - Avignon - Marsylia, podróż czteroosobowym dyliżansem zaprzęgniętym w czwórkę koni: "Zdawało mi się, że to moja prababka [aluzja do Izabeli z Flemingów Czartoryskiej lub Anny z Radomickich Działyńskiej-Gurowskiej], a nie ja tak hucznie jadę" [k. 95], w Walencji zatrzymali się w dobrej oberży, na dobrym obiedzie. Jadwiga ekscytuje się podróżą morską - "Bardzo się cieszę na podróż na morzu - chciałabym Pannę Birt zachloroformować, a sama spotkać się z największą burzą jaka być może bez kąpieli i grobu w rekinowym brzuchu, chciałabym mieć cały strach śmierci i całą piękność burzy". [podróż do Turcji], k. 96.
  • 520 a Jadwiga do matki, 28 luty 1854, Avignon, wyrzuty sumienia z powodu przeczytanego romansu "romansisko głupie i niewarte, a nie mogę się oderwać" [k. 98]. Następnie żartuje, że jeśli nie odbierze do Stambułu kazania od mamy to zabierze się do wszystkich dzieł G. Sand i Sue. Tęsknota za rodziną zwłaszcza za pozostawionym w Poznaniu synkiem "napiszcie mi co mój bębenek robi" - o Władysiu. [zainteresowania literackie Jadwigi Zamoyskiej] k. 97-98.
  • 520 a Jadwiga do matki, 1 marca 1854, Marsylia, Celina Działyńska przebywała akurat w Paryżu, list zaadresowany na la Csse Działyńska, a Paris, 20 Rue Poultier [obecnie Rue Poulletier, na wyspie Św. Ludwika]; wejście na statek do Stambułu, opis smrodu panującego na statku - "na statku akumulacja najgorszych smrodów - smoły i nad wszystkim panującej kuchni do tego buda rzeźnicka i mięso na widoku. Relacjonuje, jak wiele osób płynie do Stambułu i statki co 5 dni odchodzą, wieści o wojnie. [podróż morska, wojna krymska, Turcja]. k. 99-101.
  • 520 a Jadwiga do matki, kwiecień/maj 1854, z Turcji, tęsknota za rodziną, Jadwiga wspomina, że jednocześnie pisała listy w formie dziennika z pobytu w Turcji adresowane do młodszych sióstr - Marii i Cecylii [zob. BK 7342], pisze o planowanym wyjeździe generała i swoich obawach z tym związanych. Refleksja nad macierzyństwem - żałuje, że nie spędza czasu z Władysiem, obawa, że nie nadrobi tego straconego czasu, że nie będzie umiała się nim zajmować tak dobrze, jak teraz zajmują się nim jej rodzice. [macierzyństwo Jadwigi, dzieci - Zamoyscy]. K. 101-102v.
  • 520 a Jadwiga do matki, wiosna, 1854, [z podróży do Turcji], tęsknota za rodziną, o listach do sióstr pisanych w formie pamiętnika, instrukcja dla mamki oraz osób opiekujących się Władysiem, który przebywa u jej rodziców w Poznaniu - dbałość o uczucia i dobre samopoczucie piastunki. Dużo zainteresowania najmłodszą siostrą Anną, która miała wtedy dopiero 8 lat. Pozdrowienia dla mamy: "jestem teraz zdrowa, chociaż nie święta, ale nie najgorsza". [wychowanie, macierzyństwo]. K. 103-104v.
  • 520 a Jadwiga do matki, [Turcja], maj 1854, refleksje nad sytuacją polityczną w Turcji podczas wojny krymskiej, sytuacja Polaków, list do matki jest krótki, uprzedza, że większość spraw opisała w listach-dzienniku do sióstr [zob. BK 7342]. Sporo obaw o zdrowie i siły matki, wspomina o swoim słabym samopoczuciu: "odkąd te kurcze miałam, nie mogę się wrócić do siebie", skarży się na ból "krzyży", planuje napisać do ojca - "statki teraz co 5 dni będą odpływać" - o tym co się dzieje "chociaż tutaj więcej oczekiwania i przygotowywania niż takiego działania, o którem by pisać można"; o synu pozostawionym pod opieką matki: "miło mi o nim myśleć, ale dziwna rzecz, że mi nie tak za nim tęskno, jak się spodziewałam, ale to stąd przychodzi, że moja dusza i myśli i serce zawsze w Poznaniu mają główna kwaterę i dlatego mają się blisko niego". Rozważa powrót jesienią do Poznania, ale nie chce zostawić męża samego "w tych wszystkich niepewnościach on kontent, że ja tu jestem", [k. 105-106].
  • 520 a Jadwiga do matki, lato 1854, Turcja, dziękuje za listy od sióstr i mamy oraz listki, które wyrwał w ogrodzie mały Władyś, czeka na dagerotypy od rodziny, wizyta na bazarze tureckim - planuje kupić prezenty dla sióstr i brata - pyta co ich bardziej ucieszy : "Czy szale długie perskie w pasy, czy małe też bardzo ładne czerwono-granatowe, czy suknie jedwabne pąsowe lub zielone lub niebieskie wyszywane złotem, czy suknie białe muślinowe ślicznie haftowane złotem i jedwabiami, czy dywaniki do przykrycia stołu, łóżka", wspomina o innych pięknych rzeczach, które można kupić, np. o serwisie do kawy lub herbaty. [k. 107]
  • 520 a Jadwiga do matki, 1 lipca 1854, Jenikieni, radość z listów z domu, pisze o swoim stanie zdrowia, że "kurcze", które miała już minęły, że wprawdzie chodzić nie ma siły, zapewne z powodu upału, ale "za to na koniu jestem nie domęczenia", o przyjemności, jaką jej sprawia jazda konna i doskonaleniu swoich umiejętności: "Mego męża bardzo cieszy [...] kiedy mogę na trochę żwawszym koniu się z przyzwoitością utrzymać", relacjonuje, jak jej koń pogryzł konia, na którym siedział jej mąż. O kupnie szali dla mamy i sióstr. O ślubie córki sułtana, o sukni, którą sobie kupiła i sukni, którą otrzymała od matki, matka przysłała jej dagerotyp Władysia, który mąż zawiesił nad jej łóżkiem oraz pukiel jego włosów. Tęskni za synkiem, ale jest o niego spokojna bo "tak mi się zawsze zdaje, że pod mamy i papy dachem nic nam się złego zdarzyć nie może" oraz : "tak mi też przyjemnie, że on w Polsce", [k. 109-112].
  • 520 a Jadwiga do matki, 4 lipca 1854, o żalu i modlitwie nad złodziejem, który okradł jej mamę Celinę Działyńską. O zatrudnianiu służących. O planowanym małżeństwie jej siostry Maryni [Maria z Działyńskich Grudzińska] z panem Gr.[udzińskim] - zastrzeżenia Jadwigi wobec niego: "Pyta mi się mama co mam przeciwko P. Gr.?" - "najprzód, że się Marysi on nie podoba" - o niechęci między rodziną Grudzińskich i rodziną Działyńskich, przestrzega, że Grudziński odetnie Marynię od rodziny, żeby nie oddawać jej "pierwszemu lepszemu, skoro jest jeszcze taka młoda śliczna i powabna", "Kiedy ma mama córkę tak ładną i ujmującą, że się wszystkim podoba lepiej trochę szukać i dać jej widzieć innych i dać jej porównać" [...] "Kiedy on nie ma nic takiego, przez co by mógł ją ująć i przywiązać stale, to jest wielkie niebezpieczeństwo". [...] "Co dzień się widzi, że wydają Panny za bardzo poczciwych ludzi , ale którzy nie mają tego czegoś, co kobietę trochę oczaruje". Przestrzega, że Grudziński odetnie Marynię od rodziny, jak mąż Zosię Ż. [Zofię z Zamoyskich Żółtowską], k. 113.
  • 520 a Jadwiga do matki, sierpień 1854, Jenikieni nad Bosforem, o sytuacji Polaków w Turcji, stanowisko Francji, przywołuje słowa marszałka Francji Saint-Arnauda o Polakach: "Marszałek St.-Arnaud powiedział mojemu mężowi - Cesarz nie zapomniał Polaków, ma nadzieję widzieć ich odrodzonych, ale jeszcze nie w tym momencie"; rola jej męża generała Władysława Zamoyskiego w Turcji, o swoim mężu: "osiwiał niesłychanie i opalony jak cygan". Wdzięczność za opiekę nad pozostawionym w Poznaniu jej synkiem Władysiem. Wyraża żal, że nie ma przy niej jej mamy, jest przekonana, że Celinie Turcja spodobałaby się: "Nie masz osoby na świecie, którą zdaje mi się więcej by ten kraj zajął i zabawił niż mamę", k. 115-116.
  • 520 a Jadwiga Zamoyska do matki, 15 sierpnia 1854, o planowanej podróży do Bukaresztu na zimę lub tylko na 3 tygodnie, przygotowania do podróży, żal jej rozstawać się z Turcją, k. 117.
  • 520 a Jadwiga Zamoyska do matki Celiny, listopad 1854, Palais du Prim Scarlet Ghyka. Refleksja i żal z powodu śmierci Cioci W., [księżnej Marii Wirtemberskiej]. Duchowe porozumienie z matką: "Muszę mamie o tem mówić bo mama to najlepiej uczuje", pisze o swojej bliskiej relacji i o rozmowach z mężem, o jego stosunku do niej, planuje za pół roku przyjechać do Poznania i zostać na kilka miesięcy, k. 119.
  • 520 a Jadwiga do matki, Bukareszt, 22 grudnia 1854, chwile zwątpienia, ogromna tęsknota za rodziną, planuje przyjazd do Poznania, ale w momencie kiedy jej obecność "komuś się przyda", wspomina o planowanym ślubie Maryni z Grudzińskim, lęka się czy jej syn nie zaczyna być ciężarem dla jej rodziców, list pisany w chwili zwątpienia i wzburzenia: "Piszę co mi pod pióro przychodzi, już tak muszę, bo żebym mojej żółci nie wylała, to bym musiała kogoś z łóżka pójść wyciągnąć i wybić inaczej drugie 24 godzin by minęły i bym nie zasnęła", k. 121.
  • 520 a Jadwiga do matki, Bukareszt 30 grudnia 1854, rozważania o zamęściu Maryni i o panu Gr.[udzińskim] refleksja nad stanem małżeńskim, przestrzega młodszą siostrę - za pośrednictwem mamy - przed obojętnością wobec kandydata na męża. O mężu - generał zajęty formacją 2-go pułku kozaków, zmienia plany wyjazdu i pisze, że prawdopodobnie jeszcze przez rok nie przyjedzie do Poznania. Rozstanie z rodziną traktuje jak swoistą pokutę, k. 123.
  • 520 a Jadwiga do matki, Giorgiewo, 7 luty 1855, rozważania o rodzicielstwie, tęsknota za Poznaniem i rodziną, plany przyjazdu latem do Europy ze względu na wysokie temperatury w Turcji, które męczą pannę Birt. Rozważania na temat pana Grudzińskiego - męża jej siostry Marii, obawy o szczęście tego małżeństwa i niewiara w jego przywiązanie do Maryni. W tajemnicy przedstawia matce krytykę poczynań księcia Adama Jerzego Czartoryskiego i uleganie wpływom: "Ale o tym ani słowa nikomu" - "nikomu" - potrójnie podkreślone, k. 125.
  • 520 a Jadwiga do matki, 22/2 1855, Schoumla [Szumla]. Przeprasza za pomylenie listów - tłumaczy, że ostatni list do matki przez pomyłkę włożyła do koperty przeznaczonej do swojej siostry Maryni, o niedogodnościach mieszkaniowych, jakie im towarzyszyły na początku pobytu w Szumli, braku jedzenia, wyposażenia mieszkania i ciepłej odzieży. Rokuje jednak, że za kilka dni uda im się zorganizować życie w kolejnym nowym miejscu, fragment zamazany, w tym miejscu czytelne kilka słów o dolegliwościach żołądkowych, k. 128.
  • 520 a Jadwiga do matki, 16 maja 1855, [Szumla], plany przyjazdu do Poznania - pyta matkę czy może przyjechać: "Niech mi mama szczerze napisze czy mnie mama chce". Wspomina o potrzebie znalezienia bony dla Władysia (przebywającego pod opieką Celiny w Poznaniu) oraz, że tym razem "chce sama karmić" zatem spodziewa się dziecka (Witolda), jest w rozterce, bo chciałaby zostać w Poznaniu tuż po porodzie, ale waha się czy na tak długo rozstawać się z mężem, ponadto przeciwko długiej rozłące protestował jej mąż generał Wł. Zamoyski, niepewność Jadwigi co do terminu porodu - "Ja nie mam wyobrażenia kiedy to ma być czy na początku sierpnia czy pod koniec września [Witold Zamoyski, młodszy syn Jadwigi urodził się 6 października 1855 roku w Paryżu] - bardzo mnie to wszystko dręczy", radzi się matki co robić, k. 130.
  • 520 a Jadwiga do matki, Syra 8 lipca 1855, tuż przed wyjazdem do Paryża, plany sprowadzenia syna Władysia, który przebywał pod opieką jej matki w Poznaniu, do Paryża, ponieważ jej mąż planuje podróż z Turcji do Europy, następnie znów wróci na Wschód, "a chciałby przedtem syna poznać", mały Władyś pod opieką mamki i służącego na prośbę generała miał być sprowadzony do Paryża, k. 131.
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, 17 lipca 1855, Quai d'Orleans 6. Tuż po przyjeździe do Paryża. Uwielbienie dla matki, "Tak mi potrzeba myśleć, że mama ze mnie zadowolona, że mnie mama lubi, jak mi potrzeba światła i powietrza". Planowanie i organizacja czasu po spodziewanych narodzinach dziecka oraz obawy z tym związane, planuje po urodzeniu dziecka pojechać do Poznania i zostać tam ok 4-6 miesięcy, następnie wrócić na Wschód do męża, zabrać ze sobą starszego synka, a niemowlę zostawić pod opieką swojej matki - o ile ta wyrazi zgodę, nie wyklucza pozostawienia w Poznaniu obojga dzieci. W Paryżu Jadwiga sprawy związane z ciążą konsultowała z niejaką panią Chemin (prawdopodobnie położną): "Byłam u Pani Chemin, która mówi, że nie może moja sprawa się rozstrzygnąć przed początkiem października", k. 133.
  • 520 a Jadwiga do matki, 10 sierpnia [prawdopodobnie Paryż], sprawozdanie z interesów, które przeprowadzała dla matki, wspomina o pobycie ojca - Tytusa Działyńskiego u niej w Paryżu oraz o obecności synka Władysia [zapewne sam Tytus przywiózł Władysia do Paryża między 17 lipca a 10 sierpnia]. Tytus do Poznania planuje wyjechać 13 sierpnia. Znów zmienia zdanie o swoim wyjeździe do Poznania, choć ciągle się waha - w sierpniu - inaczej jak w poprzednim liście jest przekonana, że po wyjeździe męża na Wschód, w sierpniu jeszcze przed porodem pojedzie do Poznania i tam zostania długo - do dwóch lat ponieważ planuje sama karmić dziecko. Niemniej wciąż się waha, ponieważ jej mąż generał wolałby, żeby na tak długo się nie rozstawali. Jest rozdarta między opieką nad dziećmi, a wspieraniem męża w jego zagranicznych podróżach, k. 137.
  • 520 a Notatka dołączona do listu z 10 sierpnia, dotycząca zakupów, które miała zrobić w Paryżu dla matki i sióstr, na niej m.in: 3 suknie dla Maryni [Maria Grudzińska, siostra Jadwigi], Cesi [Cecylia Działyńska, siostra Jadwigi] i Anielci [Aniela Czartoryska, pasierbica najstarszej siostry Jadwigi - Elżbiety, córki Adama Konstantego czartoryskiego z pierwszego małżeństwa z Wandą Radziwiłł], 1 suknia biała dla Izi, także w kolorze lila, 12 chusteczek, szarfa haftowana, fotografię dla Papy, k. 139.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, z Paryża, lipiec 1855, list niedokończony, opisuje przyjazd ojca Tytusa Działyńskiego. Tytus przywiózł do Paryża jej synka Władysława, który przebywał u dziadków Celiny i Tytusa Działyńskich w Poznaniu, wrażenia Jadwigi o synku którego dawno nie widziała oraz żal: "czuję, że jestem dla niego obcą osobą", k. 140.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, 12 sierpnia 1855, Paryż, o wizycie Papy - Tytusa Działyńskiego, dokładnie opisuje stan zdrowia i samopoczucie Tytusa, o swojej tęsknocie za Poznaniem. O odwiedzinach Tytusa i gen. Zamoyskiego u pani Walewskiej. Snuje intrygę w wyniku której Jan Działyński mógłby lepiej poznać kandydatkę na żonę czyli księżniczkę Izę Czartoryską - Jadwiga namawia matkę aby wraz z jej bratem Janem udała się do wód razem z księżną i księżniczką Izą Czartoryską, gdzie młodzi mogliby bez zbędnych świadków dłużej pobyć w swoim towarzystwie. Jadwiga była wielką zwolenniczką tego mariażu, wielokrotnie bardzo pozytywnie wypowiadała się o swojej przyszłej bratowej i kuzynce: "wiem, że nie mógłby jej znać, a nie kochać", k. 142.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, niedatowany, [z kontekstu raczej koniec 1855, na liście ołówkiem styczeń 1856 ze znakiem zapytania], Jadwiga jest z ojcem, siostrami i synem Witoldem, pisze o zdrowiu Tytusa, że opiekuje się nim doktora Nieszczota, Celina z synem Janem udali się w planowaną w poprzednim liście podróż razem z Czartoryskimi do wód, ponieważ Jadwiga pisze, czy nie lepiej by było, aby Jaś i Izia [Czartoryska] pojechali do Changy [Francja] z dala od innych plotek, k. 144.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, 4.01.1856, Poznań, Celina z Janem nadal przebywa poza Poznaniem, Jadwiga nadal z ojcem i siostrami jest w Poznaniu. O stanie zdrowia Tytusa, o jego wyjeździe do Kórnika, że w Pałacu sypiał na drugim piętrze, bo jeśli spał na pierwszym piętrze, to budziły go odgłosy z sieni, k. 145.
  • 520 a Jadwiga do matki Celiny Działyńskiej, 6 stycznia 1856 [raczej z Poznania] zachwyca się szubką, którą przysłała jej matka, o synu Witoldzie o tęsknocie za synkiem Władysiem, który jest razem z jej matką. Jadwiga z Witoldem przebywa w Kórniku i Poznaniu, o siostrze Izi, wyjazd na polowanie Adama Konstantego Czartoryskiego do Konarzewa, k. 147.
  • 520 a Jadwiga do matki, 25 stycznia 1856, opis jakiegoś tajemniczego interesu - "operacji", którą miał w Paryżu przeprowadzić Grudziński, mąż jej młodszej siostry Marii, w sprawę wtajemniczony był Tytus Działyński. Informacje ogólne o domownikach - o zdrowiu ojca, o Janie i najmłodszej siostrze Annie, która "nie bardzo grzeczna" i o tęsknocie za matką, k. 148-149.
  • 520 a Jadwiga Zamoyska do matki, styczeń, 1856, krótki list pisany w pośpiechu, zaakcentowana uwaga o prośbie Jana, żeby bez niego nie podejmowano żadnych działań [prawdopodobnie dotyczących ślubu], k. 150.
  • 520 a Jadwiga do matki, [styczeń-luty - dopisane później] 1856, Poznań, o spędzaniu czasu z ojcem, opis wieczorów - wspólnego siedzenia przy kominku, czytania, o "Papie": "Przychodzi na górę i siedzi wieczorem pisze czyta sobie z nami", o dobrym zdrowiu Tytusa i jego czujnym śnie "sypia na dole bo go przechodzenie w sieni u nas budziło", o wyjeździe ojca do Kórnika i do Śremu na wybory. Pisze, że w poznańskiej niemieckiej gazecie ukazał się artykuł o ślubie Jasia z księżniczką Czartoryską, artykuł napisany w ironiczny sposób o księciu A. J. Czartoryskim, na co zareagował Tytus, zwracając na siebie tym samym uwagę władz i pogróżki: "Stąd odpowiedź pełna obelg o ojcu naszym i jego stosunkach z Emigracją, a nareszcie groźby i rady, żeby był ostrożny", k. 152.
  • 520 a Jadwiga Zamoyska do matki, 12.02.1856, [Poznań], O aspektach finansowych planowanego małżeństwa Izabeli Czartoryskiej i Jana Działyńskiego, o lepszym zdrowiu Tytusa i jego pobycie w Kórniku, o urządzaniu przez Jadwigę mieszkania dla Jasia i Izabeli [w Pałacu Działyńskich], k. 153.
  • 520 a Jadwiga Zamoyska do matki, 1 marca 1856, Poznań, Jadwiga pisze do przebywającej w Paryżu Celiny, dopytuje o ślub Jana z Izabelą, obawia się, że po tylu wątpliwościach ze strony Czartoryskich, do ślubu nie dojdzie. Pyta o pannę Birt i swoją siostrę Cesię [Cecylię], oraz o pannę R. [Emilię Radolińską], k. 154-155.
  • 520 a Jadwiga Zamoyska do matki, 20.02.1856, Brunszwik do Colonii, list z podróży, podróżuje z dziećmi 3-letnim Władysławem i kilkumiesięcznym Witoldem, który : "dużo ssie i moja miłość własna powinna być zadowolona" - do Paryża na spotkanie z mężem gen. Wł. Zamoyskim. O bliskich relacjach z siostrami: "Władyś wziął Maryni [Maria z Działyńskich Grudzińska, siostra Jadwigi] photographię i chce z nią spać". k. 158-159.
  • 520 a Jadwiga Zamoyska do matki, 24 marca 1856, Poznań, pisze do przebywającej w Berlinie matki, list adresowany na British Hotel w Berlinie, sprawozdanie ze spraw domowych - o zrealizowaniu zaleceń Celiny, o urządzaniu mieszkania dla Jana i Izabeli, k. 156.
  • 520 a Jadwiga Zamoyska do matki, 8.06.1856, list z Paryża do Poznania, o pomyślnym załatwieniu interesów Jasia [swojego brata Jana Działyńskiego], o pozytywnym wpływie kąpieli morskich na dolegliwości wątrobowe, o zaszczepieniu Witolda [prawdopodobnie na ospę?]. K. 160.
  • 520 a Jadwiga Zamoyska do matki, lipiec 1856, w lipcu 1856 r. Jadwiga przebywała z synami i z mężem w Turcji. "Mój mąż zadowolony, że ma ich [synów] na rozrywkę", o zmęczeniu Władysława sprawami politycznymi, o planach przyjazdu Cesi [jej siostry Cecylii Działyńskiej], sprawy konkurów Jana Działyńskiego o rękę księżniczki Izabeli Czartoryskiej, Jadwiga pisze matce o nastrojach i nastawieniu rodziny Czartoryskich wobec mariażu ich córki z Janem Działyńskim. K. 161-162.
  • 520 a Jadwiga Zamoyska do matki, 25 lipca 1856, Skutari, o zmianie planów przez jej męża, o swoim zmęczeniu podróżą i przebywaniem za granicą, o dzieciach, zwłaszcza o małym Władysławie, który się uczy jeździć konno. K. 163.
  • 520 a Jadwiga do matki, Adamkieni [Adampol], 23.08.1856, Jadwiga pisze do matki o swojej niedyspozycji i chorobie, (na 5ty dzień po przyjeździe do Adamkieni ugryzł ją koń i nie mogła przez trzy tygodnie wstawać z łóżka, a potem przez kolejne dwa tygodnie chodzić). Następnie zachorował jej mąż, generał Władysław Zamoyski: "mój mąż strasznie zapadł na swoje bóle nerwowe", pisze o przedłużającej się chorobie generała i jego złym samopoczuciu. O przyjeździe generała do Adampola. Jadwiga opisuje Adampol jako "prawdziwie polską wieś z 15-toma gospodarstwami z gruntów odstąpionych przez Lazarystów księciu Adamowi dla rozdawania emigrantom polskim mającym ochotę kolonizowania". Jadwiga z mężem i dziećmi mieszkali w Adampolu w budynku administracji "domek jak zwykłe ekonomskie domy na polskich folwarkach ". Wspomina o obietnicy rządu tureckiego, przekazania znaczniejszych gruntów dla oficerów i żołnierzy Dywizji, którzy chcieliby osiedlić się w Turcji. Według Jadwigi, tych, którzy chcieliby osiedlić się w Turcji, było kilkuset. Sporo pisze o dzieciach: że Władyś jest grzeczny, ale ma jedną wadę - że "na pierwsze słowo na wszystko to zawsze nie". "Witold okrągły jak baryłka, zaczyna chodzić i stara się mówić. Nie chce składać sylab, choć mówi: ba ga da pa". Ale nie chce powiedzieć mama. "Z Władysiem czasem nawet godzinę siedzę na dywanie i bawię się". Obraz kilkudniowego sielankowego rodzinnego życia w kolonii polskiej w Turcji u boku męża, z którym "bardzo miło módz rozmawiać" i synami. Dzień w Adampolu, życie rodzinne, posiłki, warunki mieszkaniowe. Wzmianka o zerwaniu zaręczyn Jana Działyńskiego z Izabelą Czartoryską. K. 164-168.
  • 520 a Jadwiga do matki, 2 września 1856, [Adampol]. Tęsknota za rodziną. O dolegliwościach zdrowotnych swoich i swojego męża. O organizacji kolonii polskiej w Turcji i trudnościach z tym związanych i planach przekazania organizacji generałowi Klemensowi Breańskiemu. O dzieciach, jak się rozwijają i jak się zachowują. [dzieci, rodzina, wojna krymska]. K. 168-171.
  • 520 a Jadwiga do matki, 12 września 1856. Adampol o planach wyjazdu z Adampola w dn. 22 września, 4 października Zamoyscy planują być w Paryżu, list radosny, Jadwiga cieszy się na przyjazd matki oraz swojej młodszej siostry Cecylii do Paryża, która ma tam przyjechać na ślub Jasia i zamieszkać w domu Jadwigi i jej męża. Planuje nająć mieszkanie w ulubionej części Paryża w okolicy kościoła Świętego Rocha. W nawiązaniu do informacji z listu matki cieszy się z odwiedzin Władysława Czartoryskiego i Marii Amparo w Kórniku. Troska o siostrę Marię Grudzińską: o narodzinach dziecka jej siostry Marii Grudzińskiej, że połóg Marii wypadnie na czas wyjazdu ich matki "biedna Marynia, że mama będzie musiała ją opuścić w tym czasie". Szczegółowy opis obrażeń po pogryzieniu przez konia. O karmieniu Witolda (sukcesy laktacyjne), opisuje go jako urodziwego chłopca, ale "czasem coś szpiczastego" w jego rysach twarzy znajduję, że jego oczy są jak oko Opatrzności, które rysuję" [rysunek przedstawiający Oko Opatrzności]. Pisze o planach wyjazdu do Therapii na 10 dni, gdzie planuje pójść do bazaru tureckiego. Kończy list czułymi pożegnaniami. K. 172-174v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 17.11.1856, [z Turcji], Jadwiga wciąż pisze z Turcji, widocznie nie wyjechali do Paryża, według słów z ostatniego listu, 4 października mieli być już w Paryżu. Jadwiga powołuje się na niedawny list matki z 20.10 i dopytuje o swoją siostrę Marynię czyli Marię Grudzińską i jej mające urodzić się w tym czasie dziecko. Sporo informacji o swoich synach Władysławie i Witoldzie, jest dumna ze swoich synów: "zazdroszczę Izi przyjemności pokazania mamie swoich dzieci i jakbym się chciała mojemi popisać, Witold już sam chodzi, mówi mama, papa daj i bonbon, ale ani jednego zęba, choć już ma 14-ty miesiąc". O Władysiu - "Na świecie nie ma nic milszego". Wspomina o Anglikach, którzy przyjeżdżali do Turcji, zwłaszcza o ich żonach, o lady Bulwer, żonie brytyjskiego komisarza dla Wołoszczyzny. Jadwiga wspomina, że sporo rysuje, dziękuje matce za lekcje rysunku (wcześniej w Paryżu wzięła 10 lekcji u pana Manford), zamierza wysłać swoje rysunki do Poznania. Jeden z rysunków chciała podarować siostrze Maryni, "która ma nowy dom i mebluje się, a wtedy każda taka rzecz przyjemna". Opis akwareli, którą zrobiła w Turcji dla jednej z sióstr: turecki pojazd z kobietami w lesie, druga przedstawia widok Bosforu. O bliskiej relacji z siostrami. List niedokończony. K. 175-178v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 23 listopada 1856, Therapia, list z podziękowaniem za wiadomość o narodzinach córki jej siostry Marii Grudzińskiej, interesuje się samopoczuciem swojej siostry, ale także podejściem do macierzyństwa: "Chciałabym widzieć jak Marynia bierze swoje macierzyństwo czy wesoło czy poważnie czy filozoficznie". W połowie listopada, matka Jadwigi Celina planowała przyjechać do Paryża, Jadwiga ze względu na stan zdrowia swojego męża nie była w stanie dotrzeć do Paryża w tym samym czasie co jej matka. K. 179-179v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 1 Grudnia 1856, Therapia, Turcja, krótki list w sprawach rodzinnych, bliskie relacje rodzinne, troska o dzieci. Jadwiga dowiedziała się od swej siostry Cesi, że ich najstarsza siostra Elżbieta (Izia) Czartoryska jest zmęczona zachowaniem swojej pasierbicy Anielci Czartoryskiej "Cesia pisze, że ona [Izia] zmęczona, że jej Anielcia trochę ciężka". Jadwiga proponuje, czy Celina mogłaby zabrać Anielkę Czartoryską do Paryża, żeby trochę dać odpocząć Izi, a w Paryżu zajęłaby się nią Jadwiga, o ile uda jej się wrócić do Paryża. Ze względu na zdrowie i interesy generała Zamoyskiego, Jadwiga cały czas przebywa jeszcze w Turcji, k. 180.
  • 520 a Jadwiga do matki [Turcja], [b.d.], prawdopodobnie styczeń 1857. Brak początku listu. Ze względu na interesy generała, Jadwiga wciąż przebywa w Turcji. Wspomina, że słyszała o "wspaniałym" lekarzu we Francji, który za pomocą dotyku/masażu leczy choroby nerwowe i że chciałaby tam wysłać swojego męża. Wciąż ma nadzieję, że uda jej się dotrzeć do Paryża na ślub swojego brata Jana z księżniczką Izą Czartoryską [ślub w lutym 1857 r.] i że będzie mogła gościć matkę w swoim domu. K. 181-181v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Pera, 24.04.1857 Jadwiga pisze o kolejnych planach wyjazdu, mają wypłynąć za tydzień, czyli w czwartek 30 kwietnia, celem miał być Paryż, do którego Jadwiga tym razem jedzie niechętnie. Pisze o dobrym zdrowiu domowników. Przyczyny swoich poprzednich żołądkowych dolegliwości upatruje w "źle pobielonej machinie do kawy". Pisze co umieją robić dzieci: "Witold ma 10 zębów, mówi tylko Papa i Mama, okropny z niego diabełek, a Władyś nie święty, ale lepszy wiele, Władyś coraz piękniejszy". Zabawy dziecięce, zabawki, wychowanie, macierzyństwo 19 w.]. K. 182-183v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, 17.05.1857. Krótki list, Jadwiga pisze o niedogodnościach swojej trzeciej ciąży, którą znosi gorzej "niż dwie poprzednie awantury". [córka Maria urodziła się 22 października 1857 roku]. K. 184.
  • 520 a Jadwiga do matki, 6 czerwca 1857. Pisze do matki na temat swojego samopoczucia w ciąży. Chciałaby, żeby matka przyjechała do niej "trochę później", jak jej będzie trudniej znosić ostatnie tygodnie ciąży lub po narodzinach dziecka. O zdrowiu swojego męża i synach. O życiu towarzyskim w Paryżu, opis posiłków; we francuskiej części listu opisuje wypadek konny, który przydarzył się jednej z pań z jej otoczenia, nie wymienia jej imienia. [j. pol. ang. fr.]. K. 186-187v.
  • 520 a Jadwiga do matki, [Turcja], [b.d.], prawdopodobnie styczeń 1857. Brak początku listu. Ze względu na interesy generała, Jadwiga wciąż przebywa w Turcji. Wspomina, że słyszła o "wspaniałym" lekarzu we Francji, który za pomocą dotyku/masażu leczy choroby nerwowe i że chciałaby tam wysłać swojego męża. Wciąż ma nadzieję, że uda jej się dotrzeć do Paryża na ślub swojego brata Jana z księżniczką Izą Czartoryską [ślub w lutym 1857 r.] i że będzie mogła gościć matkę w swoim domu. K. 181-181v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Pera, 24.04.1857, pisze o kolejnych planach wyjazdu, mają wypłynąć za tydzień, czyli w czwartek 30 kwietnia, celem miał być Paryż, do którego Jadwiga tyma razem jedzie niechętnie. Pisze o dobrym zdrowiu domowników. Przyczyny swoich poprzednich żołądkowych dolegliwości upatruje w "źle pobielonej machinie do kawy". Pisze co umieją robić dzieci "że Witold ma 10 zębów, że mówi tylko Papa i Mama, że okropny z niego diabełek, a Władyśnie święty, ale lepszy wiele, że Władyś coraz piękniejszy". O towarzyszu Władysia i jego zabawach. K. 182-183v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, 17.05.1857. Krótki list, Jadwiga pisze o niedogodnościach swojej trzeciej ciąży, którą znosi gorzej "niż dwie poprzednie awantury". [córka Maria urodziła się 22 października 1857 roku, jest to więc początek ciąży]. K. 184.
  • 520 a Jadwiga do matki, 6 czerwca 1857. Pisze do matki na temat swojego samopoczucia w ciąży. Chciałaby, żeby matka przyjechała do niej "trochę później", jak jej będzie trudniej znosić ostatnie tygodnie ciąży lub po narodzinach dziecka. O zdrowiu swojego męża i synach. O życiu towarzyskim w Paryżu, opis posiłków; we francuskiej części listu opisuje wypadek konny, który przydarzył się jednej z pań z jej otoczenia, nie wymienia jej imienia. [j. pol. ang. fr.]. K. 186-187v
  • 520 a Jadwiga do matki, [Paryż], 12.06.1857. Ciążowe dolegliwości Jadwigi Zamoyskiej, plany wyjazdu do Passy, pisze o swojej niechęci do zwolnienie pokojówki, obawia się płaczu i awantury, choć pokojówka "jest do niczego", ostatecznie, jej mąż, generał Zamoyski obiecał odprawić pokojówkę w imieniu żony, w taki sposób, aby obyło się "bez płaczu i hałasu". [dom, służba, pokojówki, życie codzienne 19 w.]. K. 188-190.
  • 520 a Jadwiga do matki, 28 czerwca 1857, Passy /pres Paris, Rue de la Tour 857. Życie codzienne, obowiązki pani domu, zarządzanie gospodarstwem domowym, płacenie rachunków. Żale kobiety w ciąży na prozaiczne niedogodności: "pojechałam do kościoła, pojazd trochę trzęsący, stołki twarde, kazanie długie, upał straszny". zachowany adres na kopercie i pieczęcie pocztowe. K. 191-192.
  • 520 a Jadwiga do matki, 19 lipca 1857. Kwestie związane ze sprawą organizacji kolonii polskiej w Turcji. Kwestia kobiet, które miały być przeznaczone na żony dla polskich osadników w Adampolu. Zaangażowanie Jadwigi w sprawę organizacji transportu kobiet, które miały zostać żonami polskich osadników. Jadwiga wspomina o sprzedaży broszki "po babuni", fundusze ze sprzedaży miała przeznaczyć na realizację tego projektu, o pomoc prosi matkę. Wspomina o korespondencji z pułkownikiem Zygmuntem Jordanem, który miał organizować kolonię polską. Przedstawia plan transportu kobiet do Turcji: pierwszym przystankiem byłby Paryż u sióstr miłosierdzia i pod opieką sióstr dalej wysłane zostałyby do Saloniki i dalej do kolonii w Turcji. Polscy osadnicy - konkurenci do ręki tych panien mieli dojeżdżać i starać się o nie, a nad przyzwoitością mieli czuwać ksiądz i dyrektor kolonii. Jadwiga planowała także stworzyć pozory prawdziwych konkurów, dziewczęta do Turcji miałaby przyjechać pod pozorem objęcia jakiejś służby u niej, jako pomywaczka, kucharka, niańka etc... K. 193-197v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 3.09.1857 [po śmierci siostry matki, Elizy z Zamoyskich Brzozowskiej (1818-1857)]. Kondolencje dla matki z powodu śmierci jej siostry. Dalsza część listu utrzymana w tonie radosnym z powodu odwiedzin starszej siostry Jadwigi - Elżbiety "Izi" Czartoryskiej (1826-1896) i jej dzieci. O bliskiej relacji z siostrą i wsparciu, jakie u niej znajduje. O problemach z wypadaniem włosów podczas ciąży i zaleceniu lekarza, żeby je całkowicie obciąć i zrobić z nich perukę, ponieważ, według lekarza, jeśli będą w takim tempie wypadać to po ciąży będzie łysa. O lekcjach akwareli u dobrego nauczyciela choć "bardzo to drogo, ale nie robię sobie wielkich wyrzutów, bom się tyle napracowała sama, żem sobie trochę na metra zasłużyła". Obiecała swojemu mężowi, że zrobi portrety dzieci. List niedokończony. [żałoba, kondolencje, relacje rodzinne, ciąża 19 w.]. K. 198-201v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Passy, 9.09.1857. Opisuje swój stan zdrowia w ostatnich tygodniach ciąży. Ze względu na osłabienie kazano jej urozmaicić dietę o trzy porcje mięsa na dzień i czerwone wino. W kwietniu, planuje wyjazd do Poznania. [ciąża, dieta 19 w.]. K. 202-203v
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, 3 grudnia 1857 (dokończony 12 grudnia). Opisuje relacje rodzinne, echa konfliktu miedzy jej wujem Konstantym Zamoyskim (1799-1866) i jego córką Pelagią Rembielińską (1830-1894). Zarządzanie domem, kwestie wydatków i gospodarowania pieniędzmi (plany zakupu chaise – longu, pensje i prezenty dla służących). O planowanej podróży do Poznania, chorobie męża i zbliżającym się rozwiązaniu. [służba - pensje, rodzina - konflikty 19 w.]. K. 204-208.
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, 2 stycznia 1858 [list datowany na 2 stycznia 1857, ale z kontekstu wynika, że chodzi o rok 1858, pomyłka w datowaniu spowodowana prawdopodobnie zmianą roku] . Podziękowanie za haftowaną suknię, którą przysłała jej matka. Opisuje codzienne życie w Paryżu po powrocie ze Stambułu : obowiązkowe wizyty, wenty, „dzieci, dom i rachunki, metr rysunków i zajęcie się nieszczęsnym ubraniem na tą zimę”, problemy ze służbą i zimnem w mieszkaniu „jest 8 stopni zimna miedzy każdym pokojem ogrzewanym jest pokój bez pieca i komina, tak że ciągle się zaziębiać trzeba”. Uwagi nt. małżeństwa Jana Działyńskiego z księżniczką Izą Czartoryską. [życie codzienne, mieszkanie: warunki domowe, małżeństwo - Jan Działyński]. K. 208-210.
  • 520 a Jadwiga do matki, [Paryż], 6 marca [1858], k. 211. Na początku listu dopisek jednostronicowy sporządzony przez pannę Henriettę d’Arnaud. Relacja nt. zdrowia dzieci, o planowanym wyjeździe do Poznania (wyjazd miał nastąpić 25 marca) i odwiedzinach panny d’Arnaud (w Poznaniu, ) oraz o wyjeździe do Anglii na lato. Dziękuje matce za prezent (chaise-longue). [podróż, wychowanie, dzieci, zdrowie 19 w.]. K. 211-212v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 7 sierpnia 1858. Krótki list, pisze do matki przebywającej w Poznaniu, prośba o wyszukanie mamki dla dziecka Władysława Czartoryskiego i Marii Amparo [chodzi o mamkę dla urodzonego w 1858 roku Franciszka Augusta (1858-1893)]. Wspomina o siostrze Cecylii, która do niej przyjechała. [wychowanie, patriotyzm 19 w.]. K. 213-214v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Susex, Hastings, 15 sierpnia 1858. Wciąż powraca temat znalezienia w Wielkopolsce odpowiedniej mamki i wysłanie jej do Paryża dla dziecka Władysława Czartoryskiego i Marii Amparo. Jadwiga podkreśla, że polska mamka dla dziecka Czartoryskich jest bardzo ważna ponieważ „będzie jedynym – [podkr. W oryginale] środkiem, aby to dziecko polskim było dzieckiem”. „Władzio [Wł. Czartoryski (1828-1894), mimo kosztu i ambarasu koniecznie polskiej mamki pragnie”, instrukcje dotyczące znalezienia odpowiedniej mamki. [dziecko, wychowanie, patriotyzm, emigracja - 19 w.]. K. 215.
  • 520 a Jadwiga do matki, 17 sierpnia 1858, Sussex, Hastings, Robertson terrace 1. Opis mieszkania nad kanałem La Manche w Hastings. Przebywa tam Jadwiga, jej siostra Cecylia, dzieci: Władysław, Witold, Maria. Jest z nimi panna Anna Birt, dawna guwernantka Jadwigi. Generał przebywa w Paryżu, dotrze „niedługo”. Jadwiga wspomina o kąpielach morskich, które mają mieć dobroczynny wpływ na dzieci. O relacji, jaka łączy ją z siostrą Cesią. O interesach ojca. [Rozważania duchowe, wychowanie, zdrowie, roztropność w postępowaniu, mieszkanie, służba angielska]. K. 216-219.
  • 520 a Jadwiga do matki, [25.09.1860, innym pismem wpisano datę 1860, jednak z kontekstu kolejnego listu wynika, że prawdopodobnie jest to list z 1858] Krótki list zawierający zapytanie o paczkę podróżną z rzeczami Jadwigi, spis rzeczy podróżnych. [podróż, bagaż], k. 220
  • 520 a Jadwiga do matki, 30.10.1858, Edynburg, Vietch’s Hotel George street. O małżeństwie z gen. Zamoyskim, o jego zdrowiu, o miłość do męża i matki, relacje w małżeństwie o swoich uczuciach. Wspomina o sympatii, jaka zawiązała się między jej siostrą Cecylią, która razem z nimi wyjechała w podróż do Anglii i Szkocji [małżeństwo – Zamoyscy, rodzina, uczucia, miłość], k. 221-222.
  • 520 a Jadwiga do matki, Hastings, 21.11.1858 Śmierć córki Marii (1857-1858) jaka była „Marynia”, troska o uczucia najbliższych, wyjazd do Londynu, [żal, cierpienie, śmierć dziecka, żałoba, strata, nadzieja, modlitwa]. K. 223.
  • 520 a Jadwiga do matki, Londyn, Lewis Hotel, Albermarle street, 27.11.1858. Informuje o wyjeździe z Hastings w kierunku Londynu, zatrzymaniu się w Brighton u Hindmarshów, informacje o zdrowiu dzieci, Władyś silny i zdrowy, Witold delikatniejszy. [Podróż, dzieci, wychowanie, zdrowie], k. 225
  • 520 a Jadwiga do matki, 21 grudnia 1858, 13 Albermarle street. Żałoba po śmierci córki, zmęczenie życiem towarzyskim, tęsknota za matką, o synach: Władysław zdrowy i silny, Witold delikatny, chorujący w każdą zimę. [dzieci, choroby dziecięce, żałoba]. K. 226-229.
  • 520 a Jadwiga do matki, [marzec 1859 – dopisane później] [prawdopodobnie Paryż]. Troska o zdrowie chorującej matki, o zdrowiu tych, którzy są blisko Jadwigi – księżna Sapieżyna [Sapieha Anna Jadwiga z Zamoyskich, (1772-1859)], wspomina o stosunku "cioci Anny", czyli Anny z Sapiehów Czartoryskiej (1799-1864), żony Adama Jerzego Czartoryskiego i matki Izabeli (1830-1899), żony Jana Działyńskiego - właśnie do małżeństwa swojej córki Izabeli z Janem Działyńskim. Według Jadwigi w środowisku skupionym wokół Hotelu Lambert, były spore naciski na powrót Izabeli i Jana Działyńskiego do Paryża. [w tym czasie Jan i Izabela osiedlali się w Gołuchowie w Wielkopolsce]. [Hotel Lambert - mieszkańcy, Hotel Lambert - atmosfera, Jan Działyński Izabela Czartoryska - małżeństwo]. K. 230-231.
  • 520 a Jadwiga do matki, 15 marca 1859, wspomina o "biednej" cioci [najprawdopodobniej Jadwidze z Zamoyskich Sapieżynie (1806-1890), siostrze jej matki] i "biednej" Tereni [Teresie Sapieżance (1836-1859) - swojej kuzynce, córce Jadwigi z Zamoyskich i Leona Sapiehy. Teresa zmarła 27 marca 1859 r.], Wspomina kościół Notre Dame de Victoires, jako centrum duchowości katolickiej w Paryżu [kościół znajduje się przy Place des Petits Pères, 75002 Paris, Francja], gdzie skutecznie modlono się o wstawiennictwo w chorobach. Wspomina też o śmierci Zygmunta Krasińskiego (ur.1812 - zm. 23 lutego 1859), którego śmierć wywarła duży wpływ na pogorszenie zdrowia jej męża gen. Wł. Zamoyskiego. O zdrowiu synów, Władyś [Władysław Zamoyski (1853-1924), przyszły Fundator], zaczyna czytać: "a gdzie w jakich powiastkach napotka słowo Babunia, to ręką głaszcze i całuje". Planowana podróż do Poznania. [choroba, rodzina, przywiązanie, duchowość katolicka - 19 w.], K. 232-233.
  • 520 a Jadwiga do matki, [Wielkanoc, 1859], Paryż. Życzenia Wielkanocne, informacja o powrocie jej matki Celiny Działyńskiej do Poznania. Zdrowie dzieci - o przebytej przez Władysia odrze. W Paryżu w gościnie u Jadwigi wciąż przebywa jej młodsza siostra Cecylia Działyńska (1836-1899). Opis sielankowego wiosennego popołudnia: zgromadzonych w salonie domownikach, grającej na klawikordzie Cecylii, otwartych na ganek drzwiach, wpadających do pokoju wiosennych promieniach słońca i bawiących się na dywanie dzieciach. Troska o samopoczucie jej brata Jana Działyńskiego - o skrytości swojego brata i jego niechęci do dzielenia się problemami z najbliższymi. Troska o domniemane długi Jana Działyńskiego. [życie codzienne - Paryż - Hotel Lambert, 19 w., Jan Działyński - długi, interesy, charakter] K. 234-235.
  • 520 a Jadwiga do matki, kwiecień 1859. O odrze Władysia, o czuwaniu przy nim, o poszukiwaniach "obrazków" dla matki, o chorobie i śmierci Teresy Sapieżanki (1836-1859) i pamiątkach po niej, które chciała przekazać jej matka zmarłej, księżna Jadwiga Leonowa Sapieżyna (1806-1890). Jadwiga pisze o swoich uczuciach, jakie żywiła wobec zmarłej kuzynki: "Ze wszystkich kuzynek ją i Zosię [Zofia Sapieha (1834-1850), kuzynka Jadwigi, siostra zmarłej Teresy, córka Jadwigi z Zamoyskich Sapieżyny] - zawsze najbardziej kochałam". [rodzina Zamoyskich, śmierć, żałoba 19 w.], K. 236-237]
  • 520 a Jadwiga do matki, 19 maja 1859, na prośbę Celiny, planowany powrót Cecylii do Poznania. Jadwiga sporo pisze o niebezpieczeństwach ewentualnego małżeństwa Cecylii z panem Chłapowskim, odradza matce ten mariaż, wskazuje na niezgodność charakterów, inne wartości, mały majątek kandydata (a więc brak miejsca do zamieszkania) i nieprzygotowanie Cecylii do ślubu. Wskazuje na dobroczynny wpływ, jaki wywarł na jaj młodszą siostrę pobyt u niej w Paryż, wyjazd do Anglii i lekcje muzyki i rysunku. [Cecylia Działyńska - małżeństwo z Chłapowskim, Chłapowski - kandydat do ręki Cecylii Działyńskiej, Cecylia Działyńska - charakter, życzenia, powinszowania]. K. 238-239a.
  • 520 a Jadwiga do matki, 19 lipca 1859, Tréport chez M. Leclerc sur le parc, Wspomina o nieplanowanej podróży Izabeli Czartoryskiej do Poznania, przeprasza matkę za opóźnienie powrotu Cecylii do domu [o powrocie Cecylii do Poznania była już mowa w liście z 19 maja], prosi o przedłużenie pobytu Cecylii u niej w domu i wspólną kolejną podróż do Londynu. O bliskiej relacji i miłości do siostry Cecylii. O kąpielach morskich i słonecznych, "chłopcy [...] opalone jak dwa pierniki". [Cecylia - charakter, wakacje, kąpiel morska]. K. 240-242
  • 520 a Jadwiga do matki, Tréport, 9 września 1859, Maison Leclere. O chorobie Władysia na krwawą dyserterię i planowanej podróży do Kórnika, generał chciał być w Kórniku 1 października. O spodziewanym w rodzinie [?] porodzie: "Ciekawe co ta biedna murmurka [?] porabia. A to już lada chwila pewnie jej bieda nadejdzie, żeby przynajmniej dał Bóg syna". Wspomina o pobycie w Paryżu cioci Jadwisi, czyli Jadwigi Leonowej Sapieżyny, siostry matki, oraz wujka Augusta, czyli August Zamoyski (1811-1889), brat jej matki z żoną [Elfryda Tyzenhaus (1825-1873)]. Ponadto wspomina o odwiedzinach wuja Stanisława z żoną [Stanisław Zamoyski (1820-1889), brat matki z żoną Różą z Potockich (1831-1890)] z Jędrusiem [czyli ich syn Andrzej Przemysław Zamoyski (10 lipiec 1852 d. 25 czerwiec 1927).] i Marcelim [prawdopodobnie Marceli Czartoryski (1841-1909), syn Aleksandra Romualda Czartoryskiego (1811-1886) i Marceliny z Radziwiłłów (1817-1894)]. Jadwiga pisze, że Jędruś lepiej wychowany od Władysia. Wyczekiwanie na spotkanie z matką i ogromna ciekawość, który z jej synów bardziej babce będzie się podobał. Wspomina, że ciocia J[adwiga Leonowa Sapieżyna] będzie wracać do Galicji przez Poznań. [ciąża, poród, dzieci - wychowanie, podróże Zamoyskich]. K. 243
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, 22 grudnia 1859. List pisany prawdopodobnie po powrocie z Poznania i odwiezieniu Cecylii, Jadwiga pisze o smutku wynikającym z powrotu do pustego domu. O pomocy ze strony panny Birt w urządzaniu mieszkania. O nowym mieszkaniu, różnica zdań z mężem - według generała mieszkali nazbyt zbytkownie, według Jadwigi posiadali meble "najpośledniejszego gatunku". O O chorobie księżniczki Izabeli Czartoryskiej, żony Jana Działyńskiego" "biedna Izia ma różę na twarzy". O bywaniu w Hotelu Lambert. Rodzinne "komissa" czyli o sprawach rodzinnych realizowanych w Paryżu. K. 245
  • 520 a Jadwiga do matki, 15 stycznia 1860. O chorobach w rodzinie, bronchit i wymioty u Witolda. O wizycie Juliana Klaczki u jej męża i rozmowie, która wzruszyła jej siostrę Cecylię. Ostrzega matkę przed ewentualną wizytą pana Niemojowskiego spod Krakowa, który jest kuzynem pana Bronisława Działyńskiego, i tenże Niemojowski [prawdopodobnie Józef Niemojowski (1840-1857]) ma zamiar starać się o Cesię. [zaloty, konkury - Cecylia Działyńska, choroby dzieci]. Jadwiga rozmawiała o tymże konkurencie z panią Działyńska, czyli żoną ich kuzyna Bronisława [Teofila Komorowska h. Ciołek, (1820-19040]. K. 247-248.
  • 520 a Jadwiga do matki, 20 luty 1860, o ascetycznym stylu życia, oszczędności i wydawaniu pieniędzy na "polskie sprawy". O tęsknocie za siostrą Cesią, o niechęci do życia towarzyskiego, o chorobie męża i lęku o niego: przywiązanie i miłość do generała. O wycieczce Władysia z wujem Janem [Zamoyskim] do Auteil. O żałobie po śmierci księżnej Sapieżyny i smutku księżniczki Izabeli Czartoryskiej po śmierci babki (księżnej Sapieżyny), o jej uczuciach i wrażliwości. K. 249-250
  • 520 a Jadwiga do matki, 24 marca [1860]. O wyjeździe panny Birt do Anglii, dokąd miała eskortować córkę wuja Jana Zamoyskiego (1802-1879), Jadwigę Zamoyską (1844-1895). Troska bliskich o Jadwigę (generałową), która była w ciąży, chęć przyjazdu matki - Celiny Działyńskiej i zapewnienia Jadwigi, że męcząca podróż matki jest zbędna i że "da sobie radę sama", przez kilka tygodni bez asysty zaufanej bliskiej kobiety oraz , że ma świetnego doktora. O poszukiwaniach polskiej mamki mówiącej po francusku, o liście od pana [Antoniego] Oleszczyńskiego, który przekazuje dla Papy. [ciąża - 19 w. , troska o - kobiety - w ciąży - 19 w.]. K. 251
  • 520 a Jadwiga do matki, kwiecień [1860], o planowanym przyjeździe Cecylii do Paryża, o charakterze Cesi, o wychowaniu dziewcząt i bywaniu w świecie, wątpliwości związane z powtórnym przyjazdem Cecylii do Paryża. Na końcu listu dopisek jej męża i brata jej matki generała Władysława Zamoyskiego. K. 253
  • 520 a Jadwiga do matki, 11 kwietnia 1860, temat przyjazdu jej siostry Cecylii Działyńskiej, próbuje powstrzymać matkę przed wysłaniem Cesi powtórnie do Paryża, Jadwiga jest w ciąży, musi leżeć w łóżku, argumentuje, że nie będzie mogla się Cecylią należycie zająć i dotrzymać jej towarzystwa, porusza kwestie obyczajowe, rozważa nad tym co wypada i czego nie wypada młodej dziewczynie, o konkurencie do ręki Cecylii Stanisławie Grocholskim - niechętnie, z pewną złośliwością. o księżniczce Izabeli Czartoryskiej - swojej bratowej - z sympatią. K. 255
  • 520 a Jadwiga do siostry Elżbiety (Izy) Czartoryskiej, Wielkanoc, o samopoczuciu w ciąży, o samotności, o wizycie pani Elizy Krasińskiej na "święconem" - (wtedy już żony Ludwika Józefa Krasińskiego, wcześniej wieszcza Zygmunta Krasińskiego), pozytywnie o Elizie Krasińskiej. k. 257-258.
  • 520 a Jadwiga do matki, 23 kwietnia 1860, o wyjaśnionym nieporozumieniu między Jadwigą a siostrami, o długim liście do ojca przebywającego w Berlinie, samopoczucie w oczekiwaniu na narodziny dziecka, o kłopotach ze służącymi ich niedoskonałościach i kłótniach. O planowanym przyjeździe sióstr Cecylii i Marii Grudzińskiej. K. 259.
  • 520 a Jadwiga do matki, 2 maja 1860, o zwichnięciu nogi przez Celestynę, wyraża żal, że matka nie przyjedzie do Paryża i o swoich wcześniejszych przygotowaniach do tego przyjazdu, o kupnie pończoch dla matki "po 1 tal. za parę czyli 4,5 fr. za tuzin". O oczekiwaniu na przyjazd sióstr i propozycji jej ojca - Tytusa, żeby to Jadwiga "na czas swojej słabości" przyjechała do Kórnika, na co ona nie chciała się zgodzić, nie chcąc nikomu robić kłopotów. K. 262
  • 520 a Jadwiga matki, 14 maja 1860, przyjazd sióstr Cecylii Działyńskiej i Marii Grudzińskiej. Opis porodu Jadwigi, rodzi się córka Maria. Uczucia i oczekiwanie na dziecko. List dokończony przez jej siostrę, z informacją, że urodziła się "ogromna dziewczyna, taka duża silna, krzyczy, rusza się obraca głową na jedną i drugą stronę". [poród, narodziny, dziecko, chloroform, środki przeciwbólowe]. K. 264
  • 520 a Jadwiga do matki, 11 czerwca 1860, pierwszy list Jadwigi do matki napisany po urodzeniu córki Marii. Pisze o słabości swojej po porodzie i chorobie swojego męża oraz siostry Cecylii, która nadal przebywa w Paryżu. Na końcu listu dopisek z pozdrowieniami od Cecylii dla rodziców. K. 267
  • 520 a Jadwiga do matki, 27 czerwca - 1 lipca 1860, pisze o wyjeździe jej męża gen. Wł. Zamoyskiego i panny Anny Birt do Anglii, Jadwiga jej siostra Cecylia i trójka dzieci : Władysław Witold i Maria zostali w Paryżu. Opis dnia, wyszczególnione godziny posiłków, lekcji i czasu z dziećmi, spacerów i odpoczynku. Troska o najbliższych. O Cecylii chorującej na febrę, chinina lekarstwem na febrę. Jadwiga pisze o janie [Działyńskim: "serce si kraje myśląc jak by mógł być szczęśliwym"] ("którą musiała skądś przywieźć, bo w Paryżu Febra występuje rzadko"). [życie codzienne, opieka nad dziećmi, choroba, medycyna, leki, chinina, febra]. K. 269.
  • 520 a Jadwiga do matki, 7 lipca 1860, Paryż, adresowany do Berlina [Innym charakterem pisma dopisany rok 1860 oraz późniejsza adnotacja ołówkiem "wątpliwy rok"]. O guwernantce dla Anusi (ur. 1846) - najmłodszej siostry Jadwigi. O goszczącej w Paryżu u Jadwigi pannie Emilii Radolińskiej, przyjaciółce jej matki i rezydentce domu Działyńskich w Poznaniu. K. 271
  • 520 a Jadwiga do matki, Lipiec 1860 [data dopisana innym charakterem pisma, skreślone słowo sierpień i poprawione na lipiec], O chorobie córki, zapalenie płuc, gardła i gorączka, o poddaniu się Woli Bożej. K. 273.
  • 520 a Jadwiga i Cecylia do matki, 2 sierpnia 1860 [przekreślona oryginalna data 2 września i dopisana data innym charakterem pisma 3 sierpnia], list zaczęty przez Cecylię, dokończony przez Jadwigę, o polepszeniu się zdrowia córeczki, która dużo płacze, mało śpi i nie chce wcale w kołysce ani na kolanach leżeć, tylko żąda żeby ją bez ustanku nosić. K. 274.
  • 520 a Jadwiga do matki, 27 wrzesień 1860, Arcachon (Gironde), Jadwiga z dziećmi przebywa w uzdrowisku, jest tam też księżna Marcelina [z Radziwiłłów Czartoryska] z mężem [Aleksander Romuald Czartoryski] i synem [Marceli Czartoryski], o wspólnej grze na fortepianie Cesi z księżną Marceliną i kąpielach w morzu. Jadwiga pisze o swoim życiu duchowym, o swoistego chwilach letargu, w który zapada. O tym jaki wpływ ma na nią jej siostra Cecylia. O adorowaniu Cecylii przez Marcelego Czartoryskiego. Kilka słów o mężu księżnej Marceliny Czartoryskiej - księciu Aleksandrze Romualdzie Czartoryskim. O kandydacie do ręki Cecylii Jerzym Czartoryskim, który wraz z bratem Konstantym [Czartoryski Konstanty Marian Adam (1822-1891)], ma przyjechać w grudniu do Paryża. Charakterystyka Jerzego Czartoryskiego według Jadwigi. K 276-278.
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż 2 listopada 1860, wzmianka o ewentualnych kandydatach do ręki Cecylii Działyńskiej księciu Jerzym [Konstantym Czartoryskim (1828-1912)] oraz Tomaszu Zamoyskim (1832-1889) [jej kuzynie], dowcipny opis Jadwigi o wzajemnych relacjach i braku zainteresowania ze strony Cecylii. Jadwiga podaje oficjalna przyczynę wizyt Cecylii w Paryżu - nie szukanie męża, ale leczenie Jadwigi ze spleenu. K. 279-280.
  • 520 a Cecylia Działyńska do matki, środa 14 listopada 1860, list napisany przez Cecylię Działyńską, która wciąż przebywa u Zamoyskich w Paryżu, o zdrowi dzieci, i niedomaganiu (bóle nóg) generała Władysława Zamoyskiego, o wycieczkach konnych w towarzystwie generała ("jeden koń mu służy"), dziękuje Papie za klacz, którą jej przysłał do Paryża, ponieważ "łatwa i spokojna i niezmiernie miło nosi". O odwiedzinach Jasia Zamoyskiego. (pozytywnie o cechach jego charakteru i pozytywnej odmianie jaka w nim zaszła). p K. 281-282.
  • 520 a Jadwiga do matki [ołówkiem dopisane: koniec listopada] 1860 [?], [najprawdopodobniej po 1863]. Jadwiga pisze o świętowaniu dnia 19 listopada (czyli ślub rodziców), odwiedziny brata Jana Działyńskiego, o wspólnie spędzanym czasie (wizyta małego Władysia Zamoyskiego razem z wujem Janem Działyńskim w cyrku), o relacji między Janem i jego żoną Izabelą Czartoryską, o różnicach światopoglądowych między Janem Działyńskim a mężem Jadwigi gen. Wł. Zamoyskim. O Rustejce i jego posądzeniu generała o uderzenie w twarz. [List prawdopodobnie zaszyfrowany, faktycznie odnosi się do ewentualnego powrotu Jana Działyńskiego do Księstwa Poznańskiego i jego amnestii po powstaniu styczniowym]. K. 283
  • 520 a Jadwiga do matki, [dopisane ołówkiem : przed 1861, aczkolwiek na pewno przed 12 kwietnia 1861, wspominany jest jeszcze ojciec Jadwigi, który zmarł właśnie 12 kwietnia 1861 r.], zaproszenie od matki, o planowanym przyjeździe do Poznania w tym samym czasie, kiedy u Celiny będzie gościć pani d'Arnaud, zatem ze względu na ciasnotę, Jadwiga planuje zamieszkać na czas pobytu w Poznaniu u swojej najstarszej siostry Izi [Elżbiety z Działyńskich Czartoryskiej], sporo o synu Władysiu i jego przywiązaniu do babki [Celiny Działyńskiej], o epidemii grypy w Paryżu. K. 285-286.
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, wtorek, [do opisana innym atramentem data 4 maj 1861], list napisany trzy tygodnie po śmierci jej ojca Tytusa Działyńskiego, tuż po powrocie z pogrzebu, który odbył się w Kórniku w kwietniu, do Paryża. List pełen żalu, ale i nadziei oraz dobrych, czułych wspomnień o ojcu. Do Paryża razem z Jadwigą przyjechała panna Radolińska, rezydentka w Pałacu Działyńskich. [śmierć Tytusa Działyńskiego], żałoba]. K. 287-288.
  • 520 a Jadwiga do matki, 7 maja 1861, list napisany niespełna miesiąc po śmierci jej ojca Tytusa Działyńskiego, list pełen żalu i jednocześnie nadziei, wspomnienie o ojcu - jakim go zapamiętała, żałoba po śmierci ojca, szukanie pocieszenia, pocieszenie dla matki. Dopytuje o swojego brata Jana Działyńskiego. K. 289
  • 520 a Jadwiga do matki, 15 czerwca [dopisane ołówkiem 1861], o wyjeździe z Paryża jej siostry Izi (Elżbiety Czartoryskiej), o opóźniającym się powrocie z Anglii jej męża, gen. Wł. Zamoyskiego, dopytuje o paszport dla jej męża, który miał być wyrobiony w Księstwie Poznańskim, o wyjeździe panny Birt z Witoldem (jej synem) do Genewy "do wód", które mają pomóc Witoldowi. Echa żałoby po ojcu, np. o kulawej radości z powodu planowanego wyjazdu do Poznania, ale : Trzeba jednak te radości brać, jakkolwiek są one kulawe, bo się one coraz kulawszymi nad nami stawać będą". Wciąż przebywa u niej panna Emilia Radolińska. K. 291.
  • 520 a Jadwiga do matki, 13 sierpnia 1861, wspomina o podróży swojej matki Celestyny Działyńskiej z Kórnika do Szwajcarii, o swojej wizycie w Montfermeil, gdzie spotkała księżną Annę Czartoryską oraz swojego brata Jana i jego żonę Izabellę [w Montfermeil również panowała żałoba po zmarłym 15 lipca 1861 r. księciu Adamie Jerzym Czartoryskim]. O wyjeździe swojej siostry Izi z Ostendy. K. 293.
  • 520 a Jadwiga do matki, Ostenda, Rue de la Plateforme, 20 sierpnia 1861, o pobycie matki w Bagneres, echa żałoby po ojcu, troska o zdrowie matki, klika słów o swojej siostrze Cecylii, która razem z nią przebywa w Ostendzie, w kurorcie, zażywając kąpieli. Wspomina o pisaniu pamiętników przez jej matkę Celinę. K. 295-296.
  • 520 a Jadwiga do matki, 6 września 1861, Sainte Adresse Hotel de Bains, Celina przebywa w Bagneres de Luchon, o bliskiej relacji z matką, o swoich uczuciach do matki, lęk o jej zdrowie, wspomnienie ojca, żal po jego śmierci. K. 297.
  • 520 a Jadwiga do matki, wrzesień 1861 [data dopisana później innym atramentem], list pełen wzburzenia i żalu jednocześnie, pisany po śmierci ojca, przebija żal i tęsknota za nim. K. 299.
  • 520 a Jadwiga do matki, Sainte Adresse, Hotel de Bains, 22 września 1861, o chorobie młodszej siostry Cecylii i jej leczeniu (zalecenia lekarskie, m.in. morskie kąpiele, wentylacje, pigułki z żelaza, waleriany i chiny), wzmianka o aresztowaniu Andrzeja Zamoyskiego (1800-1874), o podupadłym na zdrowiu mężu, o własnym dobrym zdrowiu, wzmianka o najęciu mieszkania przez pana Grudzińskiego (mąż Marii Działyńskiej) w mieście [w Poznaniu?], echa konfliktu między księżną Adamową Czartoryską a i jej synem Władysławem oraz o jej chęci spędzania czasu z córką Izabelą Czartoryską (żoną Jana Działyńskiego) w Wielkopolsce. [Medycyna, choroby, lekarstwa, zdrowie, rodzina: relacje, Czartoryscy - konflikty]. K. 301-302.
  • 520 a Jadwiga do matki, 19-20 października 1861, list pisany tuż po wyjeździe Celestyny od córki z Paryża, bieżące sprawy dotyczące wysyłki zostawionych przez matkę rzeczy, kilka słów o synach zwłaszcza o Witoldzie, o kupnie sukni dla siebie i własnej próżności. Wspomnienie i żal po śmierci ojca. K. 303-305
  • 520 a Jadwiga do matki, 24 października 1861, wzmianka o decyzji wuja Jana Zamoyskiego, aby jego córka Jadwiga (1844-1895) w towarzystwie młodszej panny Birt wyjechała na leczenie do wód, dołączyć miał do niej młodszy syn Jadwigi Witold w towarzystwie starszej panny Birt. W zaufaniu: o wyjeździe Konstantego Zamoyskiego do papieża, echa nabożeństw patriotycznych w warszawskich kościołach w 30-tą rocznicę powstania listopadowego. K. 306
  • 520 a Jadwiga do matki, Chateau de Grava, Lillebonne Seine, 1 listopada 1861, o swojej tęsknocie za wsią i niechęci do Paryża, wakacyjny relaks generała Zamoyskiego - wakacyjny rozkład dnia, o dobrym zdrowiu męża, wakacje przerwane ponieważ: "sessya jakaś nieszczęsna w Paryżu, dla której trzeba jechać", o znalezieniu guwernantki dla Władysia, o jego cechach charakteru: "lenistwo jego i roztargnienie pobudzą każdego do surowości". [wypoczynek, odpoczynek, wakacje na wsi, relaks, wychowanie, guwerner]. K. 309.
  • 520 a Fragment listu Jadwigi z Działyńskich do matki, niedatowany, prawdopodobnie ok 1861. Wzmianka o przeczytaniu książki X. Dupanloup [Felix Dupanloup, francuski filozof i biskup] o wychowaniu i edukacji, K. 311.
  • 520 a Jadwiga do matki 10 listopada [przekreślone 1862, dopisane 1861], o planowanym wyjeździe do Szwecji, nauce historii i języka szwedzkiego (na prośbę męża), o chorobie nóg (według relacji Jadwigi na jej nogach powstawały trudno gojące się rany). K. 312
  • 520 a Jadwiga do matki, 19 listopada 1861, o świętowaniu urodzin syna Władysława, urodzinowe prezenty dla Władysia od ojca: oprawione obrazki ze starego testamentu i krzyżyk na szyję, a od matki zimowe palto i cztery pary wełnianych pończoch, o edukacji i zbyt wielu zadaniach domowych Władysia, relacje z Hotelem Lambert, echa konfliktu generała z księciem Władysławem Czartoryskim. O planowanym wyjeździe do Londynu 27 listopada, wspomnienie o ojcu, o modlitwie za niego i ofierze za odpuszczenie jego grzechów. [Urodziny, święto, prezenty, upominki]. K. 314-316.
  • 520 a Jadwiga do matki, 19 grudnia 1861, 13 Albemarle street, Londyn [w górnym lewym rogu adnotacja ołówkiem, ręka Jadwigi: "w liście z 19 XII 61 są szczegóły, które by mogły do pamiętników służyć". Chodzi o dzieło "Jenerał Zamoyski" lub o Wspomnienia samej Jadwigi Zamoyskiej], polityka i sprawa polska w Londynie. Pisze o śmierci X. Alberta [Albert, wielki książę Wlk. Brytanii i Irlandii, mąż królowej Wiktorii]. K 317-318.
  • 520 a Jadwiga do matki, 21 grudnia, 13 Albemarle street, Londyn, Jadwiga uskarża się na bóle głowy, powodowane hałasem, zalecenia brytyjskiego lekarza to 6 kieliszków morwowego [?] wina dziennie, zszokowana tą kuracją Jadwiga skomentowała pisząc "i co mama powiedziałaby na taką córeczkę", ponadto miała odżywiać się regularnie, co trzy godziny, ostatecznie wdrożyła kurację, pijąc jedynie trzy kieliszki wina, co podobno poskutkowało. Wspomina obiad z lordem Urquhart i lordem Robertem Montagu, członkiem brytyjskiego parlamentu. Jeden z gości opisywał rozpacz królowej Wiktorii po śmierci księcia Alberta. K. 319-321.
  • 520 a Jadwiga do matki, 30 grudnia 1861, 3 Albemarle street, Londyn, o modlitwie i komunii za dusze ojca, wzmianka o raporcie, który Jadwiga sporządziła na temat mitingu w Sprawie Polskiej w Londynie, raporty te przesyłała swojej siostrze Cecylii Działyńskiej do Poznania, następnie ukazywały się one w Dzienniku Poznańskim. Sporo o synach Witoldzie, który przebywa z panną Birt oraz Władysławie, który przebywa w Paryżu pod opieką nauczyciela i czyni spore postępy w nauce. [żałoba, wspomnienie, dzieci, edukacja]. K 322-324
  • 520 a Jadwiga do matki, 14 stycznia 1862, 13 Albemarle street, Londyn, wzmianka o narodzinach syna jej siostry Marii Grudzińskiej, [w grudniu 1861 roku, jej siostra Maria z Działyńskich Grudzińska urodziła syna Adama Grudzińskiego (1861-1930), refleksja nad swoim życiem, o edukacji syna Władysława. K. 325.
  • 520 a Jadwiga do matki, 17 - 27 stycznia 1862, 13 Albemarle street, Londyn, o chorobie swojego syna Władysława i jego gwałtownych zabawach, po których "zawsze choruje", Władyś aktualnie przebywał z dala od matki w Auteil z panną Birt; "Sprawa Polska": powraca do sprawy mitingu na Wyspach Brytyjskich, zorganizowanego przez jej męża i dotyczącego sprawy polskiej, oraz fałszywej relacji, którą z tegoż mitingu zamieszczono w Dzienniku Poznańskim. [Sprawa Polska, mityngi, wiece, Emigracja, Anglia], K. 327-330.
  • 520 a Jadwiga do matki, Newcastle, 11-12 lutego 1862, opis mityngu dotyczącego Sprawy polskiej, który odbył się z udziałem generała Zamoyskiego oraz Jadwigi w lutym 1862 r. w Newcastle, streszczenie mowy generała podczas mityngu, opis wizyty u lorda Harrington, o zdrowiu i samopoczuciu generała. [Sprawa polska, mityngi, Anglia]. K.332-335.
  • 520 a Jadwiga do matki, Preston 19 lutego 1862, list dokończony 20 lutego 1862, Londyn, 13 Albemarle Street. Troska o zdrowie matki, zaleca futerko królika na reumatyzm, na który chorowała Celina. List przede wszystkim dotyczy Sprawy polskiej w Anglii, opisuje powodzenie, jakim cieszył się jej mąż na mityngach promujących Sprawę polską, o charakterze mityngów i zróżnicowaniu społecznym uczestników, wnikliwa charakterystyka organizatorów mityngów, o relacjach polsko-angielskich, o polityce lorda Palmerstona, wzmiankowany jest lord Dudley Stuart, o trudnym położeniu politycznym generała Zamoyskiego w Anglii i jego relacjach z angielskimi przyjaciółmi. Ponadto Jadwiga pisze, że wykonała rysunek ilustrujący zainteresowanie Anglików Sprawą polską, chciała go posłać matce, ale generał kazał do Illustracyi posłać. K. 336-342.
  • 520 a Jadwiga do matki, 13 luty [skreślony nieczytelny wyraz, poprawiony na luty] 1862, Albemarle Street, Londyn, sprawozdanie z mityngu, wspomina list Cesi, sprawozdanie z interesów zleconych przez matkę, o złym samopoczuciu generała. K. 360-361.
  • 520 a Jadwiga do matki, 6 marca, Albemarle Street, Londyn, dylematy w kwestii postu w kontekście obiadu u lorda Harringtona i stołu zastawionego licznymi potrawami..., wzmianka o mowie Jana wydrukowanej w gazecie "Czas", o spotkaniu członków Parlamentu angielskiego w domu generała o planowanym wystąpieniu w Parlamencie, "Sprawa" polska. Liczy na powodzenie męża w Parlamencie i możliwość powrotu do Paryża - po czterech miesiącach pobytu w Anglii. Lęk o edukację starszego syna Władysława. [Sprawa polska w Anglii, mityngi, edukacja - 19 w.]. K. 343-345.
  • 520 a Jadwiga do matki, 9 marca 1862, Albemarle Street, Londyn, tęsknota za matką, rozważania religijne, o nabożeństwach w angielskich kościołach, o potrzebie kupna nowej sukni, "ponieważ już na 13 obiadach byłam w jednej i tej samej, a że ona trzy lata stara, myślę, że wypada jej wypocząć". [Sprawa polska w Anglii, suknie, stroje, ubiory - 19 w. ]. K 362-362a.
  • 520 a Jadwiga do matki, 13-15 marca 1862, Londyn, o dyskusjach w Parlamencie, charakterystyka zaangażowanych w Sprawę polską polityków angielskich. O pracy i planach generała dla Sprawy polskiej w Anglii. [Spraw polska w Anglii, Parlament angielski, mityngi, polityka polsko-angielska 19 w.] K. 346-350.
  • 520 a Jadwiga do matki, 16 marca 1862 [data roczna dopisana później, innym atramentem]: o przygotowaniach do posiedzenia Parlamentu, o przemówieniach lordów: Shaftesbury [Anthony Ashley Cooper, 7. hrabia Shaftesbury], Clanricard [Ulick de Burgh, 1. markiz Clanricarde]?, Malmesbury [James Harris, 3. hrabia Malmesbury] , Wodehouse [John, 1. hrabia Kimberly], Russel [John Russell, 1. hrabia Russell], o przygotowywaniu materiałów do wystąpienia w Parlamencie, K. 351-352.
  • 520 a Jadwiga do matki, 23 marca 1862, Sprawa polska w Anglii, mityngi promujące Sprawę polska, o angielskim parlamencie i jego przedstawicielach. Pewne zwątpienie w działalność w Anglii, lęk o brak zwolenników Sprawy polskiej, o poruszonych Sprawą polską: wymienia lorda Russela, ministra spraw zagranicznych Anglii, lorda Malmesbury, o sile i umiejętności perswazji generała, o perswazjach z lordem Cameronem. K. 353-354.
  • 520 a Jadwiga do matki, 25 marca 1862 [data roczna dopisana prawdopodobnie później ołówkiem]. Sprawozdanie z posiedzenia Izby Lordów w Parlamencie angielskim, wspomina o zawodzie, jaki wzbudziły w niej mowy większości lordów, list pełen emocji, ale nie pozbawiony nadziei na powodzenie ich działań w Anglii. Na koniec dodaje, że posiedzenie Izby niższej odbędzie się 4 kwietnia, a mityng dzień wcześniej. K. 363-364v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 13 kwietnia 1862. Krótki list pisany tuż po powrocie z Anglii do Paryża, radość ze spotkania z dziećmi, sporo o dzieciach, o ich zdrowiu i zachowaniu i edukacji, sporo słów zachwytu na córką Marią zarówno jej wyglądem jak i ogładą, Jadwiga jest też zadowolona z jej guwernantki - panny Dembińskiej. O planach na lato, Celina Działyńska chce lato spędzić z córką - dla zdrowia generała rozważają wyjazd do Plombiers. K. 365-366.
  • 520 a Jadwiga do matki, 17 kwietnia 1862 [data dopisana ołówkiem obok adnotacja : "zła data", adnotacja dotyczy zapewne daty dziennej lub miesiąca, ponieważ 13 kwietnia Jadwiga pisała list do matki tuż po powrocie z Anglii do Paryża, niniejszy list został więc napisany na pewno przez 13 kwietnia 1862 roku, zimą lub wiosną 1862, ponieważ wtedy Jadwiga z mężem przebywała w Anglii, gdzie generał angażował się w działalność dla Sprawy polskiej, uczestnicząc w posiedzeniach parlamentu oraz biorąc udział w mityngach, na których propagowano kwestie związane z niepodległością Polski] , list pisany z Anglii, sprawozdanie z posiedzenia w Izbie wyższej i niższej parlamentu. [Parlament, Anglia, izba wyższa parlamentu, posiedzenia, mityng]. K.367-368.
  • 520 a Jadwiga do matki, 3 czerwca 1862, wzmianka o pani B. Działyńskiej [czyli Teofila z Komorowskich Bronisławowa Działyńska (1820-1901), żona Bronisława Działyńskiego, wnuka Ignacego Działyńskiego, a więc kuzyna Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej]. Według relacji Jadwigi pani B. Działyńska planuje podróż do Poznania i Kórnika w celu poznania Celiny Działyńskiej, prosi matkę i siostrę Cecylię o zaopiekowanie się nią, wspomina o niedawnym wyjeździe swojego męża, gen. Zamoyskiego do Rzymu razem ze starszym synem Władysławem, ona została w domu ze względu na chorobę młodszego syna Witolda, wkrótce zamierza jednak wysłać Witolda z córką Marią w towarzystwie guwernantki panny Birt do Plombiers, a sama podąży za mężem do Rzymu a dopiero potem do Plombiers, gdzie spotka się cała rodzina. Ze względu na problemy z otrzymaniem paszportu, nie wie czy uda jej się przyjechać do Poznania. ponadto o sprawunkach dla matki i siostry, m.in. o kupnie kołnierzyka i kapelusza dla Cesi... Matczyne dylematy: czy lepiej było zostawić chorego Witolda w domu pod opieką opiekunki, czy puścić samego z ojcem Władysia w podróż do Rzymu... K. 369
  • 520 a Jadwiga do matki, 14 czerwca 1862, na początku fragment listu Władysia Zamoyskiego, który opisuje swojej babce Celinie Działyńskiej swój pobyt w Rzymie i dzieli się wrażeniami ze spotkania z Papieżem. Następnie list kontynuuje Jadwiga, 2 lipca planują wyjechać z Rzymu do Plombiers, list kontynuuje 20 czerwca, wspomina o wyjeździe Władysia na krótka pielgrzymkę w towarzystwie biskupa Borowskiego i księcia Kaczanowskiego poza Rzym w towarzystwie, cytuje odpowiedź najstarszego syna, który na pytanie, kim chce być w przyszłości, odpowiedział - że Witold musi wybrać pierwszy bo jest słabowity [..] "jeden z nas musi być żołnierzem, żeby się bić za kraj, drugi księdzem, żeby się modlić za kraj". Prosi matkę o modlitwę za syna - nie o zdrowie czy życie, ale o polecanie go Panu Bogu i błogosławieństwo. [modlitwa, dzieci - obowiązek - wychowanie - patriotyzm - 19 w., zdrowie, religia, duchowość]. K. 373-374v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 3 lipca 1862, Plombiers, pisze do matki, która przebywa na leczeniu u wód w Warmbrun, Jadwiga z mężem i młodszym synem Witoldem, ze względu na dobroczynne dla niego kąpiele przebywają w Plombiers, Władyś ze względu na koniec wakacji został odesłany razem z guwernantką do Paryża, 10-15 sierpnia planowany powrót do Paryża pozostałej rodziny, dokładnie opisuje chorobowe przypadłości Witolda, kilka słów o pozostałych dzieciach - bardzo zadowolona z Marysi, za to u Władysia regres wychowawczy. O spotkaniu z wujem Augustem Zamoyskim. O spisywaniu pamiętników swojego męża. ["bardzo się robią zajmujące, już doszliśmy do 1829 roku]. Na koniec wspomina o zatrudnieniu kucharza francuskiego, matkę prosi o przysłanie dziewczyny - niebrzydkiej i już trochę umiejącej gotować, Kórniczanki, żeby mogła się "wyuczyć" przy tym francuskim kucharzu. [dzieci, wychowanie, prowadzenie domu, służba - zatrudnianie, Jenerał Zamoyski - pamiętniki]. K. 375-376.
  • 520 a Jadwiga do matki, [lipiec ?, Plombiers 1862] Jadwiga z mężem i synem Władysławem przebywa u wód, dokąd dołączają jej siostry Iza [Elżbieta] Czartoryska oraz młodsza Cecylia. Krótki list pełen radości ze spotkania z najbliższymi, na drugiej stronie dopiska Elżbiety Czartoryskiej, tęsknota za matką. Planowany pobyt na 10-16 dni oraz wspólny powrót do Paryża, K. 358-359.
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, 9 września 1862, wiadomości o zdrowiu domowników, zadowolona ze stanu zdrowia męża oraz młodszego syna Witolda, sporo pisze o przypadłościach zdrowotnych wcześniej towarzyszących Witoldowi, o kuchni w swoim domu i zmianie diety na bardziej różnorodną - zalecenie lekarza. W Paryżu przebywa tez młodsza siostra Jadwigi, Cecylia i razem z nią Zamoyscy planują kolejny wyjazd na wieś dla poratowania zdrowia. Opis dnia codziennego. K. 377
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, 29 października 1862, k. 381Jadwiga pisze o śmierci pani Róży Andrzejowej Zamoyskiej, która zmarła we Francji, podczas gdy jej mąż Andrzej Zamoyski brat generała Zamoyskiego razem z nim oraz z Janem Zamoyskim przebywają w Londynie. W Paryżu u Jadwigi przebywa jej siostra Cecylia, do Paryża przyjechał też jej brat Jan Działyński, przed planowaną podróżą do Kairu, dokąd wybiera się razem z żoną księżniczką Izabelą Czartoryską. O chorobie Cecylii, która skaleczyła się podczas jazdy konnej. Wspomina o liście siostry Marii Grudzińskiej co Cecylii, której radzi się w co ubrać się an ślub Kazimierza Chłapowskiego. O chorobie panny Birt, którą opiekuje się doktor Black. Kilka słów o dzieciach - o Marii w samych superlatywach. Na końcu listu dopiska Cesi.
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, 18 listopada 1862, list w przeddzień rocznicy ślubu rodziców Jadwigi, dzień ten był zawsze uroczyście celebrowany, Jadwiga co roku przysyłała matce życzenia z tej okazji, o wizycie wuja Andrzeja [Zamoyskiego] i nie odstępującej chorobie wrzodowej spowodowanej wypadkiem podczas jazdy konnej. [Rocznica, ślub, życzenia, uroczystość]. K. 383
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, 25 listopada 1862, spóźnione życzenia z okazji 19 listopada czyli rocznicy ślubu rodziców. O Cecylii będącej u niej w gościnie, że chce już wracać do Poznania, że Jadwiga chciałaby ją odwieźć osobiście, że w lutym jej mąż gen. Zamoyski planuje wyjazd do Londynu. O obawie zostawienia w domu męża samego, ponieważ po powrocie "przez miesiąc musi doprowadzać dom do ładu". O "sercowej" chorobie panny Birt i wrzodach Cesi oraz pobycie wuja Andrzeja Zamoyskiego. List niedokończony. K. 384-385.
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, 8 grudnia 1862, o rozliczeniu rachunków z matką, opis ornatu, jaki księżna [Czartoryska] podarowała dla kościoła w Adampolu, Celina prosiła ją o kupno ornatów w Paryżu, o leczeniu Cesi i jej zdrowiu, o podejrzeniach medyków w kierunku chorób "kobiecych", sporo o jej dolegliwościach, zaleceniach lekarskich. [zdrowie, medycyna - 19 w.], K. 386
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, 9 grudnia 1862, nadal o kupnie ornatów na wentę dla Celiny Działyńskiej, ponadto pisze, że kupiła "dwa białe piękne do Kórnika i Bnina [...] po 115 fr.", fragment listu opatrzony rysunkiem opisywanego ornatu. Wzmianka o "nowych lampach", prawdopodobnie naftowych, Jadwiga była nieufna wobec "tych tanich lamp" ze względu na wypadek w Londynie, w którym przy wybuchu "nowej lampy" zginęli ludzie. Niemniej chce sprawdzić jak sprawują się tutejsze czyli paryskie. Na koniec kilka słów o zdrowiu domowników i planowanej wyprawie do Poznania w lipcu następnego roku. K. 388.
  • 520 a Jadwiga do matki, 27 grudnia 1862, wspomnienie wigilii w rodzinnym domu, o pogrzebie pani Branickiej, który odbył się w Wigilię, wieczerza wigilijna liczna, był wuj Andrzej [Zamoyski] z Jędrusiem i Zdzisiem, wuj Jan z Jadzią i jej dwoma braćmi, Pelinia Rębielińska z mężem, ks. Jełowicki. O sprawunkach dla matki, kupnie ornatów oraz o konfliktach i plotkach, które wywoływała Marcelina Czartoryska przez co zakazano jej przychodzić do Hotelu Lambert. O niechęci do "świętochów" i dewocji. K. 390
  • 520 a Jadwiga do matki, 2-5 stycznia 1862, życzenia na Nowy Rok, wspomnienie Oleszyc, o swoich dzieciach, które zamiast zabawek poprosiły o pieniądze, które zamierzały przeznaczyć dla potrzebującej rodziny, w której "Władyś dziecko do chrztu trzymał". O poprawie zdrowia Cesi, plany dotyczące powrotu Cesi do Poznania, Jadwiga planuje jechać z nią; o lutowym wyjeździe generała do Londynu. K. 392
  • 520 a Jadwiga do matki, [styczeń/luty?] , środa, 1863, Paryż, na ziemiach polskich trwa powstanie styczniowe, wymienia nazwiska Beberski, Wróblewski, Kosiłowski,, o wyjeździe generała Wł. Zamoyskiego 17 b.m. do Londynu, z poprzednich listów wiadomo, że jej mąż do Londynu miał jechać w lutym, w Anglii według Jadwigi entuzjazm dla sprawy polskiej wzrósł, generał jedzie w celu wzięcia udziału w kolejnych mityngach, podczas których ma promować sprawę odzyskania przez Polskę niepodległości. K. 394-395.
  • 520 a Jadwiga do matki, Wielkanoc, 1863, Paryż, O przyjęciu Komunii Świętej, głębokie przeświadczenie o życiu wiecznym, tęsknota za życiem wiecznym, przekonanie o marności ludzkiego życia, ciało jako grób dla duszy. O wypędzeniu sióstr zakonnych z diecezji ks. Etienne i wstawiennictwu za nimi ks. Jełowieckiego. [duchowość, religia, wiara, prześladowania]. K. 396
  • 520 a Jadwiga do matki, 1863 lub 1864 [?], o obecności [Francois] Rochebruna (1830-1870) w Paryżu i poparciu dla niego wśród Francuzów, [F. Rochebrun był w Paryżu miedzy marcem a grudniem 1863 roku, po upadku powstania styczniowego w 1864 roku wrócił do Francji i najprawdopodobniej dopiero wtedy występował publicznie w sprawie polskiej, jednak Jadwiga pisze o raporcie Mielęckiego i żuawach, w relacji Rochebruna pojawia się opowieść o bitwie z Moskalami, w której dzielnie bili się Polacy, być może chodzi o bitwę pod Miechowem z 17 lutego 1863, która została oficjalnie wygrana, jednak pułk żuawów podniósł ogromne straty, Jadwiga pisze też o zbieraniu ochotników do Krakowa, z których Rochebrun chciał odbudować pułk żuawów. To wszystko oraz atmosfera listu, ekscytacja wydarzeniami wskazują raczej na rok 1863]. Ponadto Jadwiga wspomina o wysyłaniu karabinów Jasiowi. Pisze o Lejarsie, adiutancie Calliera. "Cała fabryka Caille podpisuje petycje do Cesarza o Polskę". Tomasz Zamoyski jest w Paryżu. Prosi matkę, aby donosiła o przybyciu do Poznania każdego ochotnika wyjeżdżającego z Francji. [powstanie styczniowe, 1863 powstanie, ochotnicy, broń, karabiny, bitwa pod Miechowem 17 luty 1863]. K. 398
  • 520 a Jadwiga do matki, 4 kwietnia 1863 [późniejsza adnotacja ołówkiem czy to rok 1863 czy 1864], list napisany po podróży i przyjeździe do Anglii, gdzie generał czyni starania u angielskich bankierów w kwestii polskiej. O spotkaniu Eustachego Januszkiewicza. List niedokończony. K. 410
  • 520 a Jadwiga do matki,10 kwietnia 1863, o pogłoskach mówiących o formowaniu się angielskich ochotników w Anglii, echa powstania styczniowego, obawy o Litwę, rozważania na temat zasięgu działań powstańczych i kształtu odrodzonej Polski, na Emigracji zadowolenie z działań Jana Działyńskiego w Wielkim Księstwie Poznańskim , K. 402-404.
  • 520 a Jadwiga do matki, 6 maja, o planowanym wyjeździe do Londynu, troska o codzienne sprawy, np. czy listy wysłane "okazyą" dotarły do adresatów, rodzinne plotki - o Izi - bratowej - nieprzychylnie. K. 408-409.
  • 520 a Jadwiga do matki, 21 maja, informacja o przyjeździe Jasia, o zaręczynach Maryni Z.[amoyskiej] (1841-1922) córki Zdzisława Zamoyskiego (1810-1855) z Tadeuszem Lubomirskim (1826-1908) - dawnym Zosi pretendentem. [małżeństwo, zaręczyny, konkury]. K. 410.
  • 520 a Jadwiga do matki, 31 maja 1863, Paryż. Echa powstania styczniowego, o edukacji Władysia i swoistym egzaminie, jaki podczas wizyty w domu rodziców zrobił profesor z liceum Napoleon, egzamin wypadł pozytywnie, o programie nauczania dla Władysia, historii Władyś miał się uczyć z książki profesora Aleksandra Zdanowicza (ca 1805-1868). [powstanie 1863, edukacja, program nauczania, nauka - 19 w.]. K. 411-412v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 14 czerwca 1863, Londyn, o działalności generała Władysława Zamoyskiego w angielskim parlamencie. Życie towarzyskie: o planach na wakacje i ewentualnym wyjeździe do Plombiers, o ślubie swojej kuzynki Marynii Zamoyskiej z księciem Tadeuszem Lubomirskim oraz o zaręczynach lorda Sandon [Dudley Francis Stuart Ryder, 3. hrabia Harrowby (1831-1900)] z lady Mary Cecil [córką 2.markiza Exeter], o spotkaniach towarzyskich z lordem Harrowby i Townshend. K. 414-415.
  • 520 a Jadwiga do matki, 12 lipca 1863, list z Anglii do Kórnika, gdzie wtedy zamieszkała Celestyna Działyńska, niedziela, rozważania nad kazaniem i ewangelią, zachwyt polska kaplicą w Anglii i niezbyt przychylnie o kaznodziejskich umiejętnościach angielskiego księdza Galloway O własnym temperamencie i braku powściągliwości - anegdota o ostrej reprymendzie, jaką udzieliła panu Żaber, za to, że krytykował cenionego przez Jadwigę księdza: "okropnie go zmaltretowałam" - pisała do matki Jadwiga. Jadwiga jest zbulwersowana obłudnymi obyczajami towarzyskimi, które uderzają w polska kaplicę i polskiego księdza [ks. Marcin Chwaliszewski], którego kazaniami zachwycała się. Wzmianka o wizycie u księcia Argyll. O własnej niechęci do kontaktów z ludźmi. Wspomina o wizycie u Lady Russell. Echa dyskusji dotyczącej Sprawy polskiej. Wzmiankowany Lord Gray i jego wystąpienie w Izbie Lordów. K. 416-419.
  • 520 a Jadwiga do matki, 19 lipca 1863, z Anglii, ponownie relacja z odwiedzin w polskiej kaplicy i zachwyt kazaniem księdza Marcina Chwaliszewskiego, o odwiedzinach u kardynała W i zapowiadanym zjeździe katolików, na którym generał zaoferował się przedstawić Sprawę polską. Wzmiankowany biskup Orleanu Perreyve, ksiądz polski w Rzymie Kapiewicz, Charles de Montalembert. Echa Sprawy polskiej. Kwestie angielskich katolików. Okoliczności śmierci lorda Williama Hamilton 11. księcia Hamilton. [katolicy w Anglii - 19 w., sprawa polska w parlamencie angielskim]. K. 420-421.
  • 520 a Jadwiga do matki, 24 lipca 1863, z Anglii, o interesach matki: wzmiankowany pan Horteloup, o spodziewanym przyjeździe jej brata Jana do Anglii, natomiast Jadwiga z mężem wybierają się do Plombiers. O zdrowiu męża (całkiem dobrym) i tęsknocie za matką i dziećmi. K. 422
  • 520 a Jadwiga do matki, 26 lipca 1863, dokończony 3 sierpnia, ponowny zachwyt kazaniem księdza Chwaliszewskiego, którego "wykład Ewangelii przedkłada nad medytacje Bossueta. 3 sierpnia kończąc list wspomina o przyjeździe Izi z Maryą. Natomiast Jadwiga z mężem następnego dnia planują wyjechać z Anglii. Wspomina o odwiedzinach w kościele Farm Street Church. [religia, życie duchowe, refleksja duchowa, rozważania nad Ewangelią]. K. 424-425.
  • 520 a Jadwiga do matki, 16 sierpnia 1863, Plombiérs, Hôtel Napoléon, o opuszczeniu Anglii, postoju w St. Valery i szybkim powrocie do Paryża, następnie o wyjeździe "do wód" do Plombiérs z mężem i najstarszym synem Władysławem, o edukacji najstarszego syna zwłaszcza o dbałości i pielęgnowaniu języka ojczystego. O powrocie do Paryża, o niechęci do pobytu "na obczyźnie" i radości z powrotu do dzieci, wyraża nadzieję, że nie będzie potrzeby ponownie wyjeżdżać do Anglii. Lęk o zdrowie najbliższych. Rozważania o sumieniu. K. 426
  • 520 a Jadwiga do matki, 22 sierpnia 1863, Plombiers, o wyjeździe do Polski pana Ralstona [korespondenta, urzędnik przy British Museum], który miał pisać do prasy nt. Sprawy polskiej, Jadwiga prosi matkę o otoczenie go towarzyską opieką, przesyła rekomendacje dla pana Ralstona. K. 428
  • 520 a Jadwiga do matki, 13 września 1863, Paryż, powrót przed tygodniem do Paryża z Plombiers, plany edukacyjne dla Władysia, wzmiankowana nauczycielka pani Castel, o programie nauczania na najbliższy rok, podstawą będzie powtarzanie gramatyki francuskiej i historii rzymskiej oraz nauka ewangelii po łacinie oraz praca nad językiem polskim, wspomina, że postrzegano go jako nieco próżnego i roztargnionego, ale podkreśla, że to jedyne jego wady oraz, że należy nad nimi pracować. O mężu - jego pracy na rzecz Polski i odzewie z Kraju. Niepokój o młodszą siostrę Cecylię, o jej chorobie. K. 430.
  • 520 a Jadwiga do matki 27 września 1863, Celina przebywa w Niemczech "u wód", o chęci sprowadzenia jej młodszej siostry Cesi do Paryża, echa powstania styczniowego, w zawoalowany sposób o działaniach podejmowanych przez członków rodziny Zamoyskich, wspomniany Tomasz Zamoyski. [powstanie 1863, styczniowe]. K. 432
  • 520 a Jadwiga do matki, wrzesień 1863, cytuje list siostry Izi Czartoryskiej i jej niepokój o interesy sieniawskie, przede wszystkim lęka się o zdrowie przebywającej w Rubergu siostry Cesi, która wciąż ma problemy zdrowotne z kością pacierzową [o czym w poprzednich listach]], Jadwiga wyraża sprzeciw co do pozostania Cecylii w Rubergu. O konsultacjach dolegliwości Cecylii z paryskim doktorem i plan przywiezienia jej z Rubergu do Paryża, chciałaby, żeby do Paryża przyjechała także matka. Krytyka drezdeńskiego doktora Walthera. [zdrowie, choroby, medycyna - 19 w.] K. 434-435.
  • 520 a Jadwiga do matki, 4-8 listopada 1863, żal z powodu odmowy przyjazdu przez matkę i siostrę Cesię, o uczuciach i złości z tego powodu oraz żalu za złość. Problemy wychowawcze z Władysiem, opis jego zachowania, anegdoty ze szkoły i o rozwiązaniu problemów wychowawczych ze starszym synem. [list został napisany na czterech złożonych kartkach, błąd w foliacji po k. 440 jest of razu karta 445 i na niej jest kontynuowany list] . Jadwiga opisuje program nauczania Władysia i jego plan tygodnia oraz częściowo menu. Informacje o zmianach w urządzaniu wnętrz, opis pokoju Jadwigi, opis pokoju Władysia. [edukacja, wychowanie, pedagogika, żywienie dzieci, kulinaria, kuchnia, jedzenie - 19 wiek, wystrój wnętrz - 19 w.]. K. 436 -446
  • 520 a Jadwiga do matki, 7 listopada 1863 [data roczna dopisana później ołówkiem, raczej późniejszy] odpowiedź na list Celestyny, w którym matka szuka dziewczyny do pisania listów, poleca matce wychowankę pani Zdzisławowej [Zamoyskiej - Józefa Walicka (1807-1880)] pannę Lacaussade [prawdopodobnie chodzi o córkę francuskiego poety i sprzymierzeńca sprawy polskiej Aleksandra Lacaussade (1815-1897)], o wyjeździe męża do Londynu, do chorującego tam wujaszka Konstantego [Zamoyskiego], K. 447-448.
  • 520 a Jadwiga do matki, 15 listopada 1863, gorszy dzień Jadwigi, po chorobie : "Przytem mam suknię za ciasną, pokój nadto gorący, dużo rachunków do zapłacenia i bardzo mi się spać chce". W dalszej części listu wzmiankowany biskup Strosmayer [Josip Juraj Strosmayer (18015-1905)], z którym Jadwiga rozmawiała o obyczajach słowiańskich. K. 449
  • 520 a Jadwiga do matki, 22 listopada 1863, co niedzielny lis do matki, ponadto ze spóźnionymi życzeniami z okazji rocznicy ślubu (19 listopada), zawsze w tym dniu 19 listopada Jadwiga składała matce życzenia. O własnoręcznym wyszywaniu ornatu, wzmianka o odwiedzinach brata Jana Działyńskiego i jego żony Izabeli z Czartoryskich - refleksja nad ich małżeństwem. O macierzyństwie, wychowaniu i odpowiedzialności za dziecko i jego kształtowanie. K. 450-452.
  • 520 a Jadwiga do matki, 3-6 grudnia 1863, o gwałtownej chorobie wuja Andrzeja Zamoyskiego (1800-1975),(ataki duszności, bóle serca, zimne poty, "rozwinęła się pleura podwójna obydwu płuc", leczono go przystawianiem baniek i upuszczaniem krwi . Choroba ustąpiła. [medycyna, choroby, leczenie - 19 w.]. K. 453
  • 520 a Jadwiga do matki, 13 grudnia 1863, o przyjeździe księcia Jerzego i Cesi L. [czyli książę Jerzy Henryk Lubomirski (1817-1872) i jego żona Cecylia z Zamoyskich Lubomirska (1831-1804), córka Andrzeja Zamoyskiego (1800-1875) i Róży z Potockich, która przybyła w odwiedziny do przebywającego u Jadwigi w Paryżu, chorego ojca Andrzeja Zamoyskiego. W odwiedziny przyjechała także druga córka Andrzeja, Róża z Zamoyskich Lubomirska (1836-1915 z mężem Eugeniuszem Lubomirskim (1825-1911). Bywa też "wujek Staś" czyli Stanisław Andrzej Zamoyski (1820-1889) z żoną Różą Karoliną z Potockich (1831-1890) oraz "Pelinia" czyli Pelagia z Zamoyskich (1830-1894). Upominki dla chorego owoce lub woda kolońska, daszek do lupy lub do świec. Sporo o swoich dzieciach - o Marysi - jej charakterze i wyglądzie zewnętrznym, Władziu i Witoldzie. O zwyczajach podczas posiłków. Anegdoty o dzieciach. [wychowanie, edukacja, zdrowie, relacje rodzinne - 19 w.]. (K. 454-457)
  • 520 a Jadwiga do matki, 31 grudnia 1863, organizacja wenty dobroczynnej: odradza sprowadzenie na wentę polskich książek - bo drogie i słabo się sprzedają. Kryteria wyboru guwernantki. O czułej postawie generała Zamoyskiego wobec syna i trudności w jego wychowywaniu. K. 458-459.
  • 520 a Jadwiga do matki, 3 stycznia 1864, o małżeństwie Jana i jego posłuszeństwie wobec rodziców, o interesach Jana Działyńskiego prowadzonych przez pana Szlagowskiego oraz o kłopotach finansowych, o jego upokarzającym położeniu wynikającym z nierównego ożenku, o ciężarach spadających na Kórnik z powodu powstania styczniowego. Jadwiga proponuje, aby oddać Janowi część jej działów majątkowych. Pełne zrozumienie dla znajdującego się w trudnym - zarówno prywatnym jak i finansowym - położeniu brata. Nadmienia o planach konstrukcyjnych tworzonych przez Jana armatek, ocenianych przez specjalistyczna komisję rządową w Vincences. K. 460
  • 520 a Jadwiga do matki, Niedziela, 11 stycznia 1864, kontynuuje temat z poprzedniego listu dotyczący Jana i jego problemów oraz tego jak chciałaby mu pomóc. Sporo o wychowaniu i charakterze swojego najstarszego syna Władysława, o jego postępach w edukacji domowej oraz problemach w edukacji szkolnej - zinstytucjonalizowanej. Anegdoty o Władysiu, cytaty z rozmów pedagogiczno-dydaktycznych. O relacji Władysia z ojcem - generałem Zamoyskim, o tolerancji religijnej, o świętości Kościoła ale o różnych ludziach, którzy go tworzą. K. 464-470.
  • 520 a Jadwiga do matki, Niedziela, niedziela 17 stycznia 1864, o planowanym wyjeździe jej męża generała Zamoyskiego do Londynu aż do wielkiej Nocy i powrocie do Londynu po Wielkiej Nocy do lipca. Wzmiankowana panna Ewa Bogdańska, polska emigrantka z Drezna, która przybyła do Paryża szukać pracy. O szkolnych sukcesach starszego syna Władysława. k. 471
  • 520 a Jadwiga do matki, 24 stycznia 1864, o narodzinach martwego dziecka swojej kuzynki Róży z Zamoyskich Lubomirskiej. Anegdoty o własnych dzieciach, kilka słów o ich zdrowiu. O walce z wadami najstarszego syna Władysia. Świadome wychowywanie i kształtowanie charakteru dziecka. Metody wychowawcze. O dochodach kórnickich i dzieleniu ich miedzy siebie i Jana. Jadwiga orędowniczką powiększenia majątku i znaczenia jej brata Jana Działyńskiego jako dziedzica majątku. Sugeruje matce, ażeby Granowo, które miało być majątkiem sióstr, przekazać Janowi. k. 473 - 477.
  • 520 a Jadwiga do matki, niedziela, 31 stycznia - 7 lutego 1864, krótko z przejęciem o chorobie Witolda 31 stycznia, kontynuacja listu 7 lutego, dzieci zdrowe, ale znów o problemach wychowawczych z Władysiem: "[...] a prawdziwie tak mnie czasem dręczy, żebym go wybić mogła", dementuje plotki z paryskich dzienników, jakoby Jan Działyński miał dostać pomieszania zmysłów. List adresowany do Drezna, gdzie aktualnie przebywała Celina Działyńska. K. 478-480.
  • 520 a Jadwiga do matki, niedziela, 21 lutego 1864, sprawozdanie z paryskich interesów, o majątku, którego chciała się zrzec się na rzecz swego brata Jana. O egzystencji Jana w Paryżu i jego postawie wobec otoczenia. O podejrzeniach, jakoby plotki o chorobie psychicznej Jana rozgłaszał Władysław Czartoryski, o trudnej relacji z żoną. O dzisiejszym wyjeździe generała Zamoyskiego do Londynu. k. 481-483v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 28 luty 1864, jest to fragment listu (trzecia karta) prawdopodobnie do męża, który 21 lutego wyjechał do Londynu. Wspomina o śmierci Rogera Raczyńskiego (1820-1864). Jadwiga zdaje relacje z codziennego życia, pisze o zachowaniu dzieci, streszcza kazanie księdza Felixa, następnie o zawiezieniu Władysia do Pontlevoy (katolicka szkoła konserwatywna) i o wielkiej radości Władysia z tego powodu oraz o kłopotach z nauką Władysia w paryskim liceum, o przywarach Władysia. Życie duchowe i religijne. k. 484-486.
  • 520 a Jadwiga do matki, 1 marca 1864, wspomina o śmierci Rogera Raczyńskiego i żalu, jaki ona spowodowała, o Stefanie Potockim, który w Auteuil zapadł na galopujące suchoty i o śmierci jego matki, która suchoty zabiły w dwa tygodnie. O interesach matki w Paryżu, na czwartej stronie listu wyliczenie rachunków, k. 487-488.
  • 520 a Jadwiga do matki, 17 marca 1864, list zaczęty w niedzielę, listy do matki Jadwiga zawsze pisywała w niedzielę. O zdrowiu swoim i męża. O chorującym na suchoty Stefanie Potockim, który wyjechał na leczenie do Pau do Akwitanii. Poleca guwernantkę do pracy - 15-letnią angielską katoliczkę, o zakupie maszyny do szycia, co miało ułatwić jej naprawianie odzieży. O "wielki" zainteresowaniu jej młodszą siostrą Cesią przez niejakiego pana Z.J [życie codzienne, wychowanie, edukacja, guwernantka, choroba, suchoty]. K. 490.
  • 520 a Jadwiga do matki, 30 kwietnia 1864, o planowanym na początku czerwca wyjeździe do Drezna na spotkanie z siostrami - Elżbietą z Izią) Czartoryską i Cecylią Działyńską, w tym czasie dla dzieci zaplanowała wyjazd na wieś. O zdrowiu najstarszego syna Władysława, że lekarz zalecił "mózg mu oszczędzać", o chorującym na galopujące suchoty Stanisławie Potockim. Informacja o Władysławie Czartoryskim (1828-1894), który wyjechał do Rzymu po chorą żonę [Marię Amparo (1834-1864)], porusza kwestie związane z powstaniem narodowym, opinia jej męża Władysława Zamoyskiego. [powstanie styczniowe 1863, wychowanie, edukacja 19 w.]. K. 492
  • 520 a Jadwiga do matki, 10 maja 1864, niedziela, sceny z życia codziennego Emigracji polskiej w Paryżu: o dzieciach z ziem polski przysyłanych na edukacje do oratorian w Paryżu, o poszukiwaniu nauczycielek i służby, o własnych dzieciach. Ponadto o kłopotach finansowych jej brata Jana Działyńskiego i konieczności sprzedaży części gruntów kórnickich. K. 496-497.
  • 520 a Jadwiga do matki, 15 maja 1864, krótki list, o niespodziewanym wyjeździe z Paryża jej brata Jana Działyńskiego, według oficjalnych danych pochodzących od jego żony wyjechał do Londynu, jednak plotki donoszą o wyjeździe do Drezna, lęki Jadwigi wynikają z tego, że Janowi za udział w powstaniu styczniowym grozi kara śmierci. O swoim planowanym wyjeździe do matki, wyjazd planuje na 1 czerwca. K. 498-499.
  • 520 a Jadwiga do matki, 18 czerwca 1864, list bardzo krótki, ogólnie o sprawach domowych a przede wszystkim o kwestiach związanych z konsekwencjami, jakie spadły na rodzinę Działyńskich za udział Jana Działyńskiego w powstaniu styczniowym. [powstanie styczniowe, powstanie 1863]. K. 500-501.
  • 520 a Jadwiga do matki, [bez daty], Magdeburg, 9 wieczór. List pisany po powrocie z pobytu u matki, rozważania duchowe, radość z powodu niedawnego spotkania z mamą i młodszą siostrą Cecylią oraz tęsknota za nimi i smutek, że już musiały się rozstać. K. 502-503.
  • 520 a Jadwiga do matki, 25 czerwca 1864, wizyta w Hotel Lambert: pisze o chorobie i paraliżu księżnej Cz. (Anna Zofia Czartoryska (1799-1864)] , wspomina także o chwilowym polepszeniu w chorobie Marii Amparo [Maria Amparo Desamparados Muñoz, hrabina Vista Alegre (1834-1864)] opisuje nieco konfliktową związaną z jej bratem Janem sytuację, którą udało jej się obrócić w żart, między wierszami - o pewnym napięciu w relacji z Czartoryskimi, zarzewiem napięcia - relacje małżeńskie Jana Działyńskiego i księżniczki Izabeli - niezrozumienie Czartoryskich dla Jana Działyńskiego. O wpływie matki na jej umiejętność panowania nad sobą i sposób prowadzenia konwersacji. Miedzy wierszami - zmartwienie o Jana Działyńskiego, jego działalność, znać, że podczas niedawnego spotkania z matką musiała dużo o nim rozmawiać. O własnej córce: "Marysia bardzo brzydnie". k. 504
  • 520 a Jadwiga do matki, Chateau de Ru[...], Sains Somme, piątek [1864?],Data roczna dopisana ołówkiem ze znakiem zapytania, prawdopodobnie jest to list z czerwca 1864 r. kiedy Jadwiga spotkała się z matką i siostrami w Dreźnie, w liście Jadwiga wyjaśnia nieporozumienie dotyczące ich przyjazdu do Drezna i tłumaczy się z opóźnienia, list pisany w drodze do Drezna na spotkanie z matką i siostrami. Ponadto o interesach i finansach Jana Działyńskiego. O zdrowiu dzieci: "Witold nabiera rumieńców i pucki mu się napełniają". Wspomina o księdzu Koźmianie i jego działaniach. K. 506-507
  • 520 a Jadwiga do matki, [list bez początku, prawdopodobnie 1864], wymienia odwiedzających Paryż Zamoyskich, Leon Sapieha z Jadwigą z Zamoyskich, Jerzy Lubomirski (1817-1872) z żoną Cecylią z Zamoyskich, Franciszek Józef Żółtowski (1818-1894) z dziećmi. Kilka słów o własnych dzieciach oraz o dobrym zdrowiu panny Birt. k. 508
  • 520 a Jadwiga do matki, Niedziela 4 września [1864 - data roczna dopisana ołówkiem ze znakiem zapytania, rok wątpliwy raczej 1863 lub 1865], Plombiers, o dobroczynnym wpływie kąpieli leczniczych na zdrowie generała Zamoyskiego, 6 września planowany powrót do Paryża przez Drezno, żeby spotkać się z przebywającą tam matką, 1 października mieli być z powrotem w Paryżu, ponieważ Władyś musiał wrócić do liceum po wakacjach. K. 509-510.
  • 520 a Jadwiga do matki, [wrzesień], piątek, [1864] list pisany z Londynu, daty dopisane w późniejszym czasie, list pisany na ręce Wandy Zamoyskiej późniejszej Grocholskiej (1846-1922) z prośbą Jadwigi, aby Wanda przekazała go jej matce - Celinie z Działyńskich Zamoyskiej, donosi o zdrowiu Konstantego Zamoyskiego. Na końcu listu dopisek Wandy przeznaczony dla Celiny, w którym, oprócz grzecznościowych formuł, donosi o zdrowi młodych Władysława i Witolda Zamoyskich, którzy akurat znajdują się pod jej opieką. K. 511-512.
  • 520 a Jadwiga do matki, 19 listopada 1864, list zaczyna się od życzeń z okazji rocznicy ślubu. O chorobie męża i kuracji na wsi u państwa Montalembert [Karol Montalembert (1810-1870 i jego żona Mille de Merode)], o chorobie panny Birt, nowiny z Hotelu Lambert, o braku kontaktu z bratem Janem Działyńskim i niebyt dobrze idących jego interesach - co w kontekście powstania styczniowego budziło niepokój najbliższych. K. 513-514.
  • 520 a Jadwiga do matki, 9 października 1864, powrót do Paryża, codzienne obowiązki związane z prowadzeniem domu, dziećmi i ich edukacją. O zatrudnianiu nowych służących. Wzmiankowany Władysław Jordan (1819-1891) i jego odwiedziny w domu Zamoyskich. k. 515-516.
  • 520 a Jadwiga do matki, 10 października 1864, o interesach i kupnie porcelany, o kuracji "elektrycznością" u generała Zamoyskiego, o zdrowiu najbliższych. K. 517-518.
  • 520 a Jadwiga do matki, 14 października 1864, życie codzienne, zakupy i interesy dla matki, opieka nad dziećmi, poszukiwania odpowiedniej służby i guwernantek. k. 519-520.
  • 520 a Jadwiga do matki, 20 października 1864, sprawy codzienne, niepokój o zdrowie matki i najbliższej rodziny, wzmianka o przyjeździe siostrzeńca pana Szlagowskiego (służący w Kórniku) do Paryża do szkoły polskiej na Batignolles u pana Kosiłowskiego oraz syna pana Zarnawskiego, któremu opłacono podróż i utrzymanie w Montpellier dla ukończenia nauki medycyny. O dobroczynnym wpływie szkoły na wychowanie synów Władysława i Witolda. [nauka, edukacja, szkoła 19 w. ]. K. 521-522.
  • 520 a Jadwiga do matki, 24 grudnia 1864, o organizacji wenty dobroczynnej i o niespodziewanej śmierci księżnej Anny z Sapiehów Czartoryskiej (1799-1864), rozpacz jej córki Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej., k. 523-524.
  • 520 a Jadwiga do matki, wiosna [marzec lub maj] 1865, o audiencji u papieża Piusa IX, Jana Działyńskiego, jego żony Izabeli Czartoryskiej i Władysława Czartoryskiego. [Audiencja u papieża miała miejsce wiosną 1865 roku - w marcu lub maju, pobyt we Włoszech potwierdzają dwa wpisy w paszporcie Jana (BK 7287)], kwestie powstania styczniowego, [Rząd narodowy 1863-1864, powstanie 1863, powstanie styczniowe]. K. 525
  • 520 a Jadwiga do matki, [1864, prawdopodobna pomyłka w datowaniu, raczej 1865 [?]], rozważania duchowe, o modlitwie za najbliższych, brak zakończenia. K. 527
  • 520 a Jadwiga do matki, 3 stycznia 1865, choroby i lęki o najbliższych, szkarlatyna starszego syna Władysława oraz guwernantki panny Anny Birt. Kilka słów o swojej bratowej - księżniczce Izabeli Czartoryskiej i jej skomplikowanym introwertycznym charakterze. K. 528-529.
  • 520 a Jadwiga do matki, 14 stycznia 1865, ciąg dalszy z poprzedniego listu (z 3 stycznia) o chorobach najbliższych oraz o lękach o nich. Opis przeżyć duchowych, niemal mistycznych, o modlitwie i o ustąpieniu leków. O duchowym wsparciu matki. Wspomina, że nad jej łóżkiem w sypialni wisiały dwa portrety, fotografia matki -Celiny z Zamoyskich oraz obraz Jezusa. Dziś takie portrety wiszą w kórnickim zamku w apartamencie generałowej Zamoyskiej. Kilka słów o wencie o wencie dobroczynnej i bieżących sprawach. Kilka słów o bracie Janie Działyńskim w kontekście powstania styczniowego. [modlitwa, religia, mistyka, powstanie 1863, styczniowe]. K. 530-532.
  • 520 a Jadwiga do matki, styczeń 1865, Paryż, o chorobie syna Władysia, konsultacje z wybitnym lekarzem pediatrą Armandem Trousseau. K. 533.
  • 520 a Jadwiga do matki, 29 stycznia 1865, list zaczęty przez Jadwigę, dokończony przez panią Dembińską, osobę z otoczenia Zamoyskich. K. 534-535.
  • 520 a Jadwiga z Działyńskich Zamoyska, fragment listu skierowany do jednej z sióstr [?], poniedziałek, 6 luty 1865, relacja o poprawiającym się zdrowiu syna Władysława i nadzieja na przyjazd matki - Celiny Działyńskiej, ponadto o zdrowiu panny Birt i jej relacji z księdzem Parraud [Perraud Adolphe Louis Albert kard., gen. zakonu oratorianów], wspomina panią Berwińską [Marianna Faustyna z Bukowskich (zm. 1 lutego 1865) - matkę poety Ryszarda Berwińskiego, która mieszkała w Poznaniu po sąsiedzku z Pałacem Działyńskich. Ponadto o lekturach najstarszego syna Władysława - Tragedie Eurypidesa, natomiast swojej najmłodszej siostrze Anusi poleca Ifigenie. K. 536
  • 520 a Jadwiga do matki, 10 lutego 1865, Paryż, zdrowie najbliższych, o planach przyjazdu Celiny Działyńskiej do Paryża, o relacjach Jana Działyńskiego z jego żoną księżniczką Izabela Czartoryską - kilka słów o usposobieniu księżniczki Izabeli. Obawy Jana Działyńskiego przed aresztowaniem. List dokończony 14 lutego: przyjazd matki do Paryża odwołany ze względu na pogarszający się stan zdrowia młodszej siostry Jadwigi - Cecylii Działyńskiej. O poprawie relacji między Janem Działyńskim i generałem Zamoyskim. Ubolewa nad częstą rozłąką Jana Działyńskiego z żoną - spekuluję na temat ich małżeńskiej relacji. K. 537-538.
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, Wielkanoc [16 kwietnia?], 1865, smutna Wielkanoc, o zdrowiu panny Birt: "Mówię jej czasem, że ona swoją chorobą chce moje wychowanie dokończyć, bo to nauka niełatwa nauczyć się taki widok znosić". Kilka słów o postępach w nauce Witolda. K. 539
  • 520 a Jadwiga do matki, 21 listopada 1869. List wyrażający przede wszystkim tęsknotę za matką, życzenia z okazji dnia 19 listopada [dzień ślubu rodziców Jadwigi - Tytusa i Celiny Działyńskich, który zawsze był w rodzinie świętowany i czczony). Kilka uwag na temat wychowania dzieci, według Celiny, Jadwiga jest zbyt pobłażliwa dla dzieci. Ponadto sprawy obyczajowe: wizyta Tomasza [Zamoyskiego, kuzyna Jadwigi, (ur. 1832)], kwestia ślubu Tomasza Zamoyskiego z Marią Potocką (ur. 1850), niechęć rodziny Zamoyskich do wybranki Tomasza, o wizycie pani Maurycowej [czyli Ludwika Potocka (1825-1890) żona Maurycego Potockiego] z córka Marią u Jadwigi. O skargach Tomasza na rodzinę ze względu na ich niechęć do jego wybranki. O skargach rodziny Zamoyskich na Tomasza. [obyczaje, ślub Zamoyscy, skandal]. [K. 808-809, brak zakończenia listu].
  • 520 a Jadwiga do matki, 8 - 12 grudnia 1869, wzmianka o siostrach zakonnych w Kórniku, dla których Jan Działyński organizował choinki na Święta, cytuje myśli swojej matki: że trzeba żyć, aby pracować dla tych co już pracować nie mogą, o potrzebie i znajdowaniu pocieszenia w modlitwie. Echa niefortunnego ożenku Tomasza Zamoyskiego z Marią Potocką, córką Maurycego, o złym wpływie żony i teściowej na Tomasza Zamoyskiego, które podsycają jego gniew na rodzinę Zamoyskich, która była ożenkowi przeciwna. Wzmianka o księdzu Olivaint [prawdopodobnie Pierre Olivaint, jezuita (1816-1871)] i jego pomocy dla Jadwigi. O miłości do nieżyjącego już męża. O bliskiej relacji z matką. Sporo o cechach syna, 17-letniego Władysława - m.in o jego altruizmie, oszczędności i surowości wobec siebie. Z dystansem o synach swojej kuzynki Pelinii [Pelagia z Zamoyskich Rembielińska]. K. 810-814v.
  • 520 a Jadwiga do matki, [Paryż], 22 grudnia 1869, o chorobie synów: Władyś z gorączką gastryczną, a Witold z bronchitem tuż przed Bożym Narodzeniem, o organizacji Świąt w Hotelu Lambert i na Quai d'Orleans : "prawdziwie Marty częścią jestem obdzielona". [drzewko, choinka, Boże Narodzenie, Święta , obyczaje świąteczne - 19 w.]. K. 816-817.
  • 520 a Jadwiga do matki, [Paryż], 27 grudnia 1869, na początku krótki list Witolda Zamoyskiego do babki Celiny Działyńskiej, list zaczyna się od słów "Kochana Buniunieczko", zawiera życzenia noworoczne dla babki, ciotki Cesi i wuja Grudzińskiego, opisuje, jak spędzili Święta, że było drzewko, wymienia listę upominków świątecznych, wspomina o cioci Maryni [Grudzińskiej] i jej córkach Zosi i Celinie, które spędzały Święta w Paryżu, od karty 2. list pisze Jadwiga, zapewnia matkę, że wszystkie dzieci zdrowe i że na pewno pójdą na nabożeństwo, list pisany w pośpiechu ("nie miałam nawet czasu sprawdzić co dzieci napisały"). [choinka, drzewko świąteczne, prezenty, upominki, święta Bożego Narodzenia]. K. 818-819.
  • 520 a Jadwiga do matki, [Paryż], 31 grudnia 1869, na początku list [k.820-821], Marynii Zamoyskiej do babki Celiny Działyńskiej, z życzeniami noworocznymi oraz opisem zajęć i lekcji, które pobierały dzieci Zamoyskich. Od k. 821 uzupełnienie listu przez Jadwigę, kilka słów o zdrowiu i wychowaniu dzieci. [wychowanie, edukacja w 19 w.], K. 820-821.
  • 520 a Jadwiga do matki, [Paryż], 17 stycznia 1870, o rachunkach i dochodach Celiny Działyńskiej, wypłata panny Birt, utrzymanie Panny Radolińskiej i wydatki Marii Grudzińskiej, o oddaniu córek Marii Grudzińskiej do Sacre Coeur oraz o lekcjach tańca dla dzieci. [edukacja, wychowanie, szkoła Sacre-Coeur]. K. 822-823
  • 520 a Jadwiga do matki, [Paryż], 6 lutego 1870, o wyjeździe siostry Marii Grudzińskiej do Conflans [dziś Conflans-Sainte-Honorine], niedaleko Paryża, dzieci Jadwigi pojechały z ciotką, Jadwiga spędza samotną niedzielę w domu i odpisuje na listy do matki. Informacja o Celinie, która w marcu planuje podróż do Rzymu, gdzie akurat przebywała jej córka, spodziewająca się dziecka Anna Potocka. Jadwiga namawia matkę, aby zabrała stamtąd Annę, zanim nastąpi choroba. Celina miała podróżować koleją żelazną. Jadwiga sugeruje, żeby Anna przed narodzinami dziecka wróciła do domu, żeby nie podróżowała z nowo narodzonym dzieckiem koleją żelazną, ponieważ "podróż koleją żelazną z nowo narodzonym dzieckiem, źle działa podobno na mózg dziecka". Kilka słów o Marii Grudzińskiej i jej córkach, własnych synach i ich zdrowiu. O przygotowaniach do pierwszej komunii syna Pelagii z Zamoyskich Rembielińskiej. ;Dzieci, poród, połóg, ciąża, zdrowie - 19 w., kolej żelazna]. K. 824-825.
  • 520 a Jadwiga do matki, [Paryż], 23 marca 1870, na prośbę Celiny, Jadwiga charakteryzuje sylwetkę księdza Augusta Józef Alfonsa Gratrego (1805-1872) oraz Hyorinta [?], przedstawia dosyć szczegółową wykładnie jego teologii. Kilka słów o niezdrowej marynii Grudzińskiej i szalu, który dla Cesi zrobiła niejaka Lucy Brown. [teologia, wiara, kościół]. K. 826-827.
  • 520 a Jadwiga do matki, [Paryż], 27 marca, opis tzw. "wieczoru tańcującego" dla dzieci Zamoyskich i Branickich pomył należał do nauczycielki tańca - panny Sierawskiej, opis przygotowań, szycia strojów i dekoracji, sprawozdanie z dziecięcego balu oraz teatru dla dzieci, Jadwiga porusza kwestię próżności u dzieci: donosi matce, że wszyscy byli zachwyceniu urodą i wyglądem jaj córki 9-letniej Marysi Zamoyskiej, ale komentuje te zachwyty: "poczciwi, że jej nie mówili wcale". Pisze o nieuczciwości służącego oraz o pocieszeniu , jakie na prośbę ojca Perraud niosła znajomym Żydówkom pogrążonym w żałobie. O chorej na grypę siostrze Marii Grudzińskiej i oczekiwaniu na przyjazd jej męża. [wychowanie - 19 w., edukacja, zabawy - 19 w., dzieci, dom, służący - 19 w. ]. K. 828
  • 520 a Jadwiga do matki, [Paryż], 1 kwietnia 1870, opis nastrojów polityczno-społecznych, o: "tworzeniu się komisji, domaganiu się zmiany praw, wolności etc...", o edukacji politycznej i uświadamianiu dzieci w bieżących sprawach politycznych i społecznych, wspomina jak małym synom czytała opowiadania historyczne "wyjęte z Szajnochy". O lekcji ojca Parraud w Sorbonie nt. Montalamberta, dokąd chodziła z Władysiem. K. 833
  • 520 a Jadwiga do matki, [Paryż], 8 kwietnia 1870, lęk o zdrowie matki, która rozchorowała się w drodze do Rzymu, jadąc w odwiedziny do najmłodszej córki Anny Potockiej, w Rzymie przebywa też Maria Grudzińska. Rozważania religijno-duchowe. O wyprawie Władysia i Witolda do Montmorency i poszukiwaniach mieszkania na wakacje. O spotkaniu i rozmowach z Panią Montalambert. Rozważania o życiu wiecznym. K. 835-836.
  • 520 a Jadwiga do matki, 3 marca 1865, informacje o bracie Janie, odpisuje matce, co zmieniło się u niego, opisuje sytuację z synem Mieczysława Potockiego, żądaniu przeprosin i niedoszłym pojedynku, któremu Jan zapobiegł. K. 541-544v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 17 kwietnia 1865, o chorobie P.B. i poprawie stanie zdrowia, kwestie religijne - o nowennie, o wartości i znaczeniu modlitwy. K. 555-557v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 10 maja 1865, o wyjeździe z Paryża, o posłaniu dzieci do Poznania i Drezna, problemy paszportowe, o roli księdza Jałowieckiego. K. 557-557v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 13 maja 1865, o niedoszłych odwiedzinach matki, o nowym regulaminie, o wspólnej modlitwie z matką. K. 558.
  • 520 a Jadwiga do matki, 25 czerwca 1865, o zamówionych nowych ubraniach, o planowanej podróży do Drezna i pobycie w Heidelbergu, K. 559-560v.
  • 520 a Jadwiga do matki, lipiec 1865, [Somme], relacja z podróży, zmęczenie, o ślubie P. de Rumigny, wspomnienia dotyczące dzieci, Anglii i Kórnika, K. 561-562v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 8 października 1865, [Steidelberg], informacje o przebywających w Dreźnie znajomych, o pobożności Cecylii, o Wandzie i o mężu Władysławie, K. 563-564.
  • 520 a Jadwiga do matki, 11 października 1865, o pobycie w Heidelbergu, o problemach Maryni - jej chorobie, wizytach u doktorów i w Moskwie, kłopoty zdrowotne męża Władysława, o panu Medyńskim, K. 565-567v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 22 października 1865, na początku o umowie o amnestii Jana Działyńskiego w języku angielskim, potem po polsku: lepsze samopoczucie męża Władysława, o postawieniu Jadwigi przez matkę w trudnej sytuacji, prośba o zachowywanie dyskrecji, o żałobie - zdjęciu jej i wytrwaniu, ostrzeżenie matki przed artykułem męża Władysława do Czasu, K. 568-570v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 31 października 1865, o liście Władysława [męża] do jej matki, o niesprawiedliwym traktowaniu przez męża - sprawa z artykułem do "Czasu", o matce interweniującej u moskiewskiego poselstwa i cara Mikołaja w celu ratowania majątku i zniesienia konfiskaty, K. 571-571v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 29 listopada 1865, o sprzedaży łyżeczek i imbryków, nadpłacie rachunku Jadwigi zapłaconego przez matkę, o długach pomiędzy rodzeństwem, o niedoszłym przyjeździe muzyka do Paryża, chęć zaopiekowania się Nowakiem z Drezna, o kupnie ubrań, K. 572-573v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 3 grudnia 1865, odpowiedź na zarzuty o niepisanie do matki, brak nowych informacji o bracie Janie, kłopoty zdrowotne męża Władysława, o wuju Konstantym, o sprzedaży lichtarzyków, figurek, zwierciadełek i innych przedmiotów, K. 574-575v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 24 grudnia 1865, o smutku z powodu samotności matki w Poznaniu, o rocznicach śmierci w rodzinie, o samopoczucie brata Jana, o kłopotach zdrowotnych syna Władysława, męża Władysława i grypie syna Witolda, K. 756-577v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 9 stycznia 1866, o śmierci wuja Konstantego, o ostatnich chwilach, o planach pogrzebowych, o uldze wuja, K. 578-579v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 17 stycznia 1866, pretensje do matki z powodu braku odpowiedzi, skrucha z powodu zbyt rzadkiego pisania, wyrażenie zrozumienia odnośnie cierpienia z powodu śmierci brata, o liście od Pelunii, o strachu o męża i poprawie relacji pomiędzy nimi, K. 580-581v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 26 stycznia 1866, o lepszym samopoczuciu męża Jadwigi i ciągłym strachu o jego zdrowie, podziękowanie za modlitwy, o wyjeździe do pani Birt, o kupionej pamiątce dla Izy, K. 582-583v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 18 lutego 1866, o cierpieniu męża i poprawie zdrowia, o wyjeździe matki do Drezna, o odwożeniu zwłok Witolda przez brata Jana Działyńskiego, prośba o zjechanie się z matką w Oleszycach, Jadwiga chce spędzić trochę czasu z matką w Oleszycach, jeśli one mają do niej kiedyś należeć, k. 584-585v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 31 marca 1866, o przeżywaniu Wielkiego Postu i rekolekcjach, o gorszym zdrowiu Władysława G., o narodzinach i zgonach wśród znajomych, prośba by siostra Anna częściej pisała do brata Jana, K. 586-587v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 22 kwietnia 1866, o poprzednim liście pisanym ołówkiem, o konnej przejażdżce męża z synem Witoldem, o synu Władysławie u Czatorianów, o chorobie Pani Birt, o pożarze w Poznaniu i Kórniku, o rozmowie dzieci dotyczącej kochania, K. 588-589v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 29 kwietnia 1866, o zdrowiu najbliższych i lekcjach rysunku, na które uczęszcza w Paryżu, wspomina o spisywaniu pamiętników jej męża generała Władysława Zamoyskiego : "Pamiętniki mego męża doskonale postępują. Znaleźliśmy teraz mnóstwo materyałów w listach jego do Księcia. ja mam te listy przeglądać robić z nich wyciągi, to wiele czasu zajmuje.", k. 590-591.
  • 520 a Jadwiga do matki, 10 czerwca [prawdopodobnie między 1864-1867 r.] niepokój o zdrowie matki - Celiny z Zamoyskich Działyńskiej i jej trudnych interesach z jej bratem Andrzejem Zamoyskim, k. 592-593v.
  • 520 a Jadwiga do matki, relacje w małżeństwie Jana i Izabeli Czartoryskiej, wyjazd Izabeli do Sieniawy na pogrzeb brata Witolda Czartoryskiego [Witold Czartoryski zmarł w 1865 roku] czerwiec 1866, k. 594-595.
  • 520 a Jadwiga do matki, 6 lipca 1866, o koniach, o ulubionym koniu swego męża - koń rasy wschodniej [koń rasy arabskiej?] i narodzinach źrebaka - święto i wielka radość z powodu narodzin źrebaka. O chorobie męża i lęku przed grasującą w Amiens cholerą, k. 596-597.
  • 520 a Jadwiga do matki, 21 lipca 1866, niezdecydowane plany wakacyjne - rozważa przyjazd do Poznania, o słabym zdrowiu, dolegliwościach i trudnościach z chodzeniem jej męża gen. Wł. Zamoyskiego, k. 598-599.
  • 520 a Jadwiga do matki, sierpień 1866, o cierpieniach Izy [jej bratowej Janowej Działyńskiej z Czartoryskich], list poświęcony sprawom Jana i Izabeli Działyńskich, k. 600-601.
  • 520 a Jadwiga do matki, 4 sierpnia 1866, choroba siostry Jadwigi - Cesi i plan pobytu w Wielkopolsce, k. 602-603.
  • 520 a Jadwiga do matki, Poznań, sierpień 1866, przyjazd do Poznania, spotkanie z chorą siostrą Cecylią. Matka, Celina Działyńska nie otrzymawszy listu Jadwigi o jej przyjeździe do Poznania, pojechała czekać na przyjazd Jadwigi do Kórnika, o chorobie i planach leczenia jej męża gen. Wł. Zamoyskiego, konsultacje w sprawie jego zdrowia u doktora Szebela z Leszna, k. 604-605.
  • 520 a Jadwiga do matki, jesień [?] 1866, o chorobie męża, sprawy finansowe i działy majątkowe, k. 606-607.
  • 520 a Jadwiga do matki, październik 1866, krótki list, o sprawie Jana Działyńskiego, rozważania nt. ewentualnego powrotu do Wlk. Księstwa po zesłaniu za udział w powstaniu styczniowym, także sprawy działów majątku, k. 608-609.
  • 520 a Jadwiga do matki, 15 października 1866, sprawa Janeckiego i Jana Działyńskiego powrót do Paryża, kilka słów o dzieciach - szkoła synów i zdrowie córki, k. 610-612.
  • 520 a Jadwiga do matki 1866, Boże Narodzenie, wspomina ojca Tytusa Działyńskiego, który lubił świętować swoje urodziny (ur. 24 grudnia), o planowanym powrocie swego brata Jana Działyńskiego do Wielkiego Księstwa i jego planach założenia szkółki roślin i sporych wydatkach Jana na ten cel - niepokój Jadwigi, czy te wydatki nie przekraczają jego finansowych możliwości i nie naruszą rodzinnego majątku - obawa o kapitały swoich sióstr. O chorobie Cecylii Działyńskiej - w liście rysunek specjalnego łóżka dla chorych. K. 613-614.
  • 520 a Jadwiga do matki, Nowy Rok 1867 [1 stycznia 1867 - 5 stycznia], życzenia noworoczne, o miłości bliźniego, o relacjach z ludźmi i ich przychylności wobec siebie. K. 615-116.
  • 520 a Jadwiga do matki, 5 luty 1867, o własnych finansach i dobrodziejstwie braku funduszy, moda damska lata 60 XIX wieku, ironicznie o ówczesnych fryzurach, załączone rysunki strojów i fryzur. K. 616a, 617-618.
  • 520 a 17 marca 1865 lub1867 [data dopisana później], list pisany raczej przed 1867 rokiem, ponieważ mowa w nim o tym, że Jan Działyński, nie może oficjalnie przyjechać na ziemie polskie, ze względu na represje nałożone na niego za udział w powstaniu styczniowym, plany Jadwigi przyjazdu do Poznania w sierpniu, o tęsknocie za matką, o poczuciu bezpieczeństwa, jakie odczuwa przebywając w towarzystwie matki, lęk o zdrowie jej męża gen. Wł. Zamoyskiego. Kilka słów o spędzaniu czasu z dziećmi. Wzmianka o księżach oratorianach [Oratorianie w Paryżu]. K. 619-620.
  • 520 a Jadwiga do matki, 8 kwietnia [1867?], poruszenie i żal po śmierci służącej p. Zelie, czuwanie przy umierającej / śmierć / odchodzenie / relacje ze służącymi. O zbliżającej się wojnie z Prusami. Sytuacja polityczna Francji. K. 621-622.
  • 520 a Jadwiga do matki, W. Poniedziałek, 22 kwietnia 1867, sprawy bieżące, o zatrudnieniu guwernantek, o planowanym wyjeździe jej męża gen. Wł. Zamoyskiego do Rzymu w czerwcu i I komunii św. Witolda, o problemach finansowych, duchowość - relacja z Bogiem, bliźnimi i praca nad własnym charakterem, k. 623-624.
  • 520 a Jadwiga do matki, 5-6 maja 1867, o narodzinach dziecka jej najmłodszej siostry Anny z Działyńskich Potockiej i o pielęgnacji kobiety w połogu, o poszukiwaniach bony do dziecka i planach wysyłki kołyski dziecięcej, o zbyt dużych wydatkach własnej rodziny i potrzebie oszczędzania, ale odrzuca chęć pomocy finansowej ze strony matki, k. 625-626.
  • 520 a Jadwiga do matki, Rzym 23 lipca 1867, sprawy bieżące, propozycje dalszych planów po wyjeździe z Rzymu, planuje wyjazd do Poznania do matki, jednocześnie rozważa wyjazd do Oleszyc do najmłodszej siostry Anny, znowu o kłopotach ze znalezieniem niańki dla dziecka Anny Potockiej, k. 627-628.
  • 520 a Jadwiga do matki, 2-4 sierpnia 1867, pragnie spotkać się z matka, jednak nie ma informacji o aktualnym miejscu pobytu Celiny, pragnienie odwiedzenia sióstr, zwłaszcza coraz bardziej chorującej w Poznaniu Cecylii, której "wertebr znów się nieszczęsny wyszedł", k. 629-630.
  • 520 a Jadwiga do matki, 7 sierpnia 1867, o nieudanej kuracji jej męża i jego chorobie i cierpieniach, plany przyjazdu do Poznania, niezdecydowanie co zrobić, nieudany i męczący urlop. Dopisek listu młodego Władysława Zamoyskiego do "kochanej Buniuni", k. 631-632.
  • 520 a Jadwiga do matki, 11 sierpnia, Kraków Hotel Saski, dążenie do spotkania z matką i układanie planów, aby spotkać się z nią, o swoich dolegliwościach w podróży, 1867, k. 633-634.
  • 520 a Jadwiga do matki, 20 sierpnia 1867, próba ustalenia miejsca pobytu Celiny i spotkania się z nią, o planach wakacyjnych męża, k. 635-636.
  • 520 a Jadwiga do matki, 19 sierpnia, problemy zdrowotne Jadwigi, plany spotkania z matką, k. 637-638.
  • 520 a Jadwiga do matki, Rokosów [Rokosowo, Wielkopolska?] 23 września 1867, choroba Jadwigi, k. 639-640.
  • 520 a Jadwiga do matki, piątek 27 września 1867, Jadwiga przebywa nadal u swojej siostry Elżbiety Czartoryskiej w Rokosowie, gdzie zatrzymała ją choroba, dążenie do spotkania z matką i plany powrotu do Paryża ma 8 października, kiedy jej synowie powinni rozpocząć naukę w szkole, k. 641-642.
  • 520 a Jadwiga do matki, [b.d.], 13 października, list pisany w pośpiechu, tuż po przyjeździe, na stemplu pocztowym 13.10 Ausg. k. 643-644v.
  • 520 a Jadwiga do matki, październik 1867, powrót do Paryża, kilka słów o ostatnich dniach pobytu w Wielkim Księstwie, o zdrowiu najbliższych, o nowym służącym Klemensie, k. 645-646.
  • 520 a Jadwiga do matki, 29 października 1867, opisuje wypadek kolejowy - zderzenie dwóch pociągów w Kolonii w drugiej połowie października, wspomina przyjemny pobyt u matki i sióstr w Poznaniu, wzmianka o chorobie Witolda, stosunek do codziennych obowiązków: "obrzydzenie istne do większej części moich obowiązków", o zaangażowaniu się w prowadzenie domu, mimo niechęci, rozważania o świętości, dążenie do świętości, k. 647-648.
  • 520 a Jadwiga do matki, grudzień 1867, niedziela, opis ciężkiej choroby jej męża Władysława Zamoyskiego, k. 649-650.
  • 520 a Jadwiga do matki, 22 grudnia 1867, opis dalszych zmagań z chorobą męża, pisze o pomocy , jakiej doświadcza ze strony rodziny Czartoryskich i Zamoyskich, zwłaszcza od Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej i jej brata Władysława Czartoryskiego,k. 651-652.
  • 520 a Jadwiga do matki, 3 stycznia 1868, dalszy opis przedśmiertnej choroby generała, o swojej modlitwie nie o zdrowie dla męża, ale o to co "Bóg sam natchnie", aby wszystkie modlitwy zanoszone o zdrowie jej męża Bóg obrócił na korzyść duszy i zbawienia [...], żeby wszystko się działo "podług mądrości i miłosierdzia Bożego" k. 653-654.
  • 520 a [6.12.1868], poniedziałek, późno wieczór, [data dopisana ołówkiem, najprawdopodobniej błędna, ponieważ mowa w nim o chorującym gen. Wł. Zamoyskim, a gen. zmarł 16 stycznia 1868 r., tak więc w grudniu tego roku już nie żył], k. 655.
  • 520 a 6 stycznia 1866, opis choroby i cierpienia jej męża gen. Zamoyskiego, streszczenie diagnoz lekarskich, k. 666
  • 520 a Jadwiga do matki, styczeń 1868 dalszy opis choroby męża, o pożarze w pokoju panny Birt i o wizycie u dentysty i chorobach zębów syna Witolda, porównuje swoje życie do małego stateczku unoszonego przez fale oceanu, k. 667-668.
  • 520 a Jadwiga do matki, telegram inf. z prośbą o przesłanie czerwonego wina węgierskiego, że dyssenteria, która męczy jej męża nadal trwa, k. 669.
  • 520 a Jadwiga do matki, czwartek, 9 stycznia 1868, o pogarszającym się zdrowiu jej męża, lęk przeplatający się z nadzieja, czuwanie przy łożu umierającego, modlitwa generała i pogodzenie się z wolą Bożą, k. 670-670v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 11 stycznia 1868, opis cierpień generała Zamoyskiego i jego ostatnie słowa o pogodzeniu się z wolą Boga, dopisek już po śmierci generała - [zmarł 11 stycznia], ręką panny Birt do Celiny Działyńskiej, k. 671-672.
  • 520 a Telegram: [16 stycznia 1868] Wysłany przez Józefa Rustejkę do dr Michała Nieszczoty do Poznania zawiadamiający o śmierci gen. Władysława Zamoyskiego, k. 673.
  • 520 a Jadwiga do matki, sobota 11 stycznia 1869 o śmierci męża: "Już się wszystko skończyło, skończyło na ziemi", smutek ale też spokój i opanowanie i pogodzenie się z wolą Bożą, na odwrocie dopisek Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej ze słowami otuchy z powodu śmierci brata [gen. Władysław Zamoyski był bratem Celiny z Zamoyskich Działyńskiej], k. 674.
  • 520 a Jadwiga do matki, 13 stycznia 1868 żałoba po śmierci męża, duże wsparcie i pomoc ze strony brata Jana Działyńskiego i jegop żony Izabeli z Czartoryskich, pomoc w codziennych sprawach i opiece nad dziećmi, k. 675.
  • 520 a Turowska Michalina do Celiny z Zamoyskich Działyńskie, opis ostatnich dni i śmierci gen. Zamoyskiego, cierpienie Jadwigi, opis pogrzebu, Paryż 15 stycznia 1868, k. 676-678.
  • 520 a Jadwiga do matki, 18 stycznia 1868, o stracie i cierpieniu, o swoich uczuciach po śmierci męża i kilka lat wcześniej - córki. Duchowość i pokora chrześcijańska w pojmowaniu śmierci, o wsparciu ze strony oratorian oraz o kontaktach z rodziną chorującego Karola Montalembert, k. 679-680.
  • 520 a Jadwiga do matki, 20 stycznia 1868, tęsknota za matką i troska o jej zdrowie, o trudach porządkowania dokumentów i interesów po śmierci męża, k. 681-682.
  • 520 a Jadwiga do matki, 26 stycznia 1868, osobisty komentarz Jadwigi do nekrologów ukazujących się po śmierci generała Zamoyskiego, troska o właściwą pamięć o jej mężu i zrozumienie potomnych, o co walczył generał, [nie do końca zadowolona z artykułu, autorstwa Karola Montalemberta o generale], k. 684-685.
  • 520 a Jadwiga do matki, [luty-marzec 1868 - dopisane ołówkiem prawdopodobnie w późniejszym czasie], o swoich uczuciach i odrętwieniu po śmierci męża, o powrocie do "normalnego" funkcjonowania , o przyjeździe na Wielkanoc do Poznania jej siostry Anusi Potockiej; wzmiankuje o planach Jana Działyńskiego w kwestii obsadzenia probostwa w Gołuchowie. K. 686-687
  • 520 a Jadwiga do matki, 11 marca 1868, krótki list, kwestia probostwa w Gołuchowie, sprawy bieżące, k. 688-689.
  • 520 a Jadwiga do matki, 19 kwietnia 1868, po Wielkanocy, trudnej - bo pierwszej po śmierci męża, o swoich uczuciach i żałobie oraz o swojej bliskiej relacji z matką, porównuje swoją matkę do Św. Joanny de Chantal, o wypełnianiu i poddawaniu się woli Bożej, k. 690-692a.
  • 520 a Jadwiga do matki, 3 maja 1868, opisuje matce uroczystość, która odbyła się w Bibliotece Polskiej w Paryżu, upamiętniającą jej męża generała Wł. Zamoyskiego, odczyt wygłosił J. Klaczko, wzruszenie Jadwigi na wspomnienie jej męża i tęsknota za zmarłym, pisze, że zaczęła porządkować papiery po mężu i że planuje wydać zbiór wspomnień po mężu, k. 693-695.
  • 520 a Jadwiga do matki, Aix les Bains, Haute Savoie, 12 czerwca 1868, pobyt w uzdrowisku dla podratowania zdrowia syna Witolda, informacje o wujach Zamoyskich - Andrzeju i Janie, informacja o planowanym powrocie Jana Działyńskiego do Wielkiego Księstwa Poznańskiego, k. 696-697.
  • 520 a Jadwiga do matki, 23 lipca 1868, o leczeniu katarakty i pracy dra Lattier na ten temat, o planach wakacyjnej podróży do Wielkiego Księstwa Poznańskiego odwiedzinach u matki i u sióstr oraz do Oleszyc do najmłodszej siostry Anny Potockiej, dołączona krótka notatka dot. ogrodnika gołuchowskiego [k. 700], k. 698-700.
  • 520 a Jadwiga do matki, 5 sierpnia 1868, rozważania na temat niepewnych planów wyjazdu do Oleszyc do siostry Anny Potockiej, ze względu na wysokie koszty, k. 701-704.
  • 520 a Jadwiga do matki, Hastings, 20 sierpnia 1868, wakacje - sprawozdanie z pobytu w Hastings nad morzem, ze względu na koszty i męczącą podróż, Jadwiga zrezygnowała z wyjazdu do Polski i razem z dziećmi wybrała się do Anglii, k. 705-706.
  • 520 a Jadwiga do matki, Hastings, 3 Breeds place, 31 sierpnia 1868, tłumaczy matce - po raz kolejny powody, dla których ie zdecydowała sie na podróz do Polski, tęsknota za matką i obietnica przyjazdu do Poznania zimą, k. 707-708.
  • 520 a Jadwiga do matki, Hastings, 3 Breeds Place, 8 września 1868, radość z narodzin jej siostrzeńca -Anna Potocka urodziła drugiego syna, kolejne sprawozdanie z wakacyjnego pobytu w Hastings, opis zabaw dzieci i spotkań ze znajomymi ["Pani zdzisławowa z Wandzią" - Zamoyska Józefa z Wolickich z córką Wandą; Władzio Dz. - Włodzimierz Dzieduszycki] , ponownie o planach wyjazdu Jana Działyńskiego do Polski, o planach wyjazdu jego żony księżniczki Izabeli z Czartoryskich - do Sieniawy w październiku, k. 709-710.
  • 520 a Jadwiga do matki, Hastings, 3 Breeds Place, życzenia dla matki z okazji imienin, tęsknota za życiem wiecznym, o pracy i zasłużeniu na życie wieczne, skarży się na problemy z dziećmi - że kłótliwe i że brakuje im męskiej ręki, o trudnościach organizacyjnych i samotności po śmierci męża, 20 września 1868, k. 711-712.
  • 520 a Jadwiga do matki, Hastings 3 Breeds Place , 2 września 1868, list niepełny, brak kartki, wzmianka o paraliżu pana [Aleksandra] Rembielińskiego - męża jej kuzynki Pelagii z Zamoyskich (ur. 1830), k. 713, 718 [prawdopodobnie błąd w foliacji, z numeracji kart listu wynika, że brak jednej kartki, są karty 1 i 3].
  • 520 a Jadwiga do matki, 1 listopada 1868, o planach oddania najstarszego syna Władysia do szkoły wojskowej, - Szkoły Sztabu, której dowódcą był znajomy generała Zamoyskiego pan de Linge zgodnie z wolą generała, sprawy bieżące, k. 719-720.
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, 8 listopada 1868, o chorobie sercowej panny Anny Birt, o pogarszającym się zdrowiu swojej siostry Cecylii, o swoim przywiązaniu i tęsknocie za matką o swojej chęci ulżenia jej w cierpieniach i pomocy, o cierpliwości i oddaniu matki, o swoim synu Władysiu - "niewinność ma dziecięcą a rozwagę męską w wielu rzeczach" i że "łatwiejszy do prowadzenia niż jego młodsza siostra Marysia [...] którą obcowanie z braćmi trochę rubaszności uczy", o chorobie Cecylii - pyta czy dojechał do Poznania pan Gałęzowski [chodzi o Seweryna, który był chirurgiem, a nie o jego bratanka Ksawerego, który był okulistą], lekarz, który specjalizuje się w leczeniu bólu kości pacierzowej, z którym zmaga się Cecylia, k. 721-723.
  • 520 a Jadwiga do matki, 20 listopada 1868, spóźnione życzenia z okazji rocznicy ślubu rodziców, troska o zdrowie najbliższych - matki i siostry Cecylii, o przejażdżkach konnych z synami, o prezencie na urodziny Władysia: "szkatułka angielska mahoniowa, która do dziadunia należała [...] włożyłam w nią papier, pióra, nożyczki, szczypczyk etc... przy tem była mała grecka Odysseia, łacińska książka do nabożeństwa , rękawiczki i tuzin chustek do nosa" [dziadunio - czyli najprawdopodobniej chodzi o dziadka Jadwigi - ordynata Stanisława Kostkę Zamoyskiego], o wychowaniu dzieci i ich postępach w nauce, k. 724-725.
  • 520 a Jadwiga do matki, 30 listopada 1868, o zdrowiu swojej siostry Cecylii, w sprawie której w Poznaniu zebrało się konsylium lekarskie, o swoich codziennych obowiązkach i o swojej relacji z księdzem Perraud, o stosunku do innych ludzi i pomaganiu w potrzebie, na końcu listu wierszyk o wiośnie - w jęz. franc., k. 726-727.
  • 520 a Jadwiga do matki, 8 grudnia 1868, niedziela, o leczeniu młodszej siostry Cecylii Działyńskiej, omawia rozliczenia finansowe, refleksja na temat rezygnacji z własnej woli i poddania się woli Pana Boga - przypomina obietnicę dana Bogu w dniu swojego ślubu z generałem Zamoyskim i o nie przywiązywaniu się do rzeczy doczesnych, k. 728-731.
  • 520 a Jadwiga do matki, niedziela 20 grudnia 1868, o wizycie u lekarza Blocha i złym samopoczuciu jej syna Witolda, o wizycie "wujka Stasia" - czyli Stanisława Zamoyskiego z córkami, informacje o rodzeństwie matki - o "wujaszkach Zamoyskich" i ich rodzinach oraz planach na najbliższe miesiące, k. 732-733v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Boże Narodzenie, 1868, refleksje dotyczące wieczerzy wigilijnej, wspomina swojego brata Jana, ciesząc się, że po śmierci męża znalazła w nim duże oparcie, k. 734-735v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 17 stycznia 1869, problemy zdrowotne Jana Działyńskiego, o odrze u córki Marysi, o zbiórce na wentę dobroczynną, k. 736-737.
  • 520 a Jadwiga do matki, 24 stycznia 1869, o realizacji spraw do załatwienia, o które prosiła ją matka w poprzednich listach, np. kwestia dotycząca kosztów ogrzewania gazem, realizacji wypłat, zakupów dla matki, np.: "obstalowałam dla mamy te wino, które mamuńci służy na łzy", k. 738-739.
  • 520 a Jadwiga do matki 2 lutego 1869, o chorobie i leczeniu jej brata Jana Działyńskiego, relacje towarzyskie, o powracającej do zdrowia córce Marii, k. 740-741.
  • 520 a Jadwiga do matki, niedziela, 7 lutego 1869, o mszy w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryii Panny [Assomption] na kazanie księdza do księdza Kaysiewicza. Poniedziałek: o planach wspólnego życia ze swoją matką gdy dorosną jej dzieci i ożenią się lub wyjdą za mąż. O swojej nowej pasji - o hodowli kwiatów, wtorek: o zdrowiu dzieci, k. 74743
  • 520 a Jadwiga do matki, niedziela 14 lutego 1869, głównie o chorobie i metodach leczenia Jana Działyńskiego i o kazaniach księdza [Augusta] Gratrego, którym Jadwiga i jej otoczenie byli zachwyceni, k. 744-755
  • 520 a Jadwiga do matki, 23 lutego 1869, o przyjęciu pod swój dach synów Pelagii Zamoyskiej, o wychowaniu dzieci, o rozmowach z oratorianami, wpływ księdza Adolfa Perraud na decyzje Jadwigi Zamoyskiej, k. 746-747.
  • 520 a Jadwiga do matki, 28 marca 1869, o zakończeniu procesu Jana Działyńskiego, wyrok skazany na trzy lata fortecy, Jadwiga pisze, że dobrze, że sprawa zakończona i wyraża nadzieję, że wyrok zmniejszy się do kilku tygodni. O Bronisławie Zaleskim bibliotekarzu Biblioteki Polskiej, którego obowiązkiem było wydawnictwo Roczników Emigracji, o wyborze napisu na nagrobek męża, k. 748-749.
  • 520 a Jadwiga do matki, 6 marca 1869, o wyroku Jana Działyńskiego za udział w powstaniu styczniowym oraz o stanie jego zdrowie. O wizycie u schorowanego Charlesa Montalamberta. O planowanym przyjeździe dzieci Pelagii Zamoyskiej, o nauce katechizmu u Marysiu, o skromnym wychowaniu i skromnej odzieży, k. 751-752.
  • 520 a Jadwiga do matki, 21 marca 1869, niedziela palmowa, "gorszy" dzień Jadwigi: "spowiedź" u matki, o swojej własnej frustracji i niechęci wobec ludzi, o braku miłości bliźniego o pracy nad sobą, żeby tę miłość bliźniego w sobie obudzić, "Złość mnie pożera, mamuńciu moja, jakiś jad mam w duszy, który mnie truje. Od nie wiem wielu lat prosiłam Boga, żeby mi dał miłość bliźniego i zdawało mi się, że nareszcie zaczynam ją przynajmniej pojmować trochę. A teraz znowu mnie taki wstręt do ludzi męczy, że z przyjemnością bym mogła podusić wszystkich co napotykam [...]Kiedy jest się skazanym na życie z samym sobą, trzeba by, żeby ta kohabitacja była znośną, a u mnie jest ciężką okropnie, jestem z siebie niekontentną, żal mi i wstyd mi, ale to nic nie pomaga. Niedobrą jestem dla wszystkich, a jak ludzi zmaltretuje, to żal do nich mam. Jestem niecierpliwa, uszczypliwa, niesprawiedliwa itd... itd... i to jest smutna rzecz", ale na drugiej karcie tego samego listu, pisząc o planach przyjazdu do jej domu dzieci kuzynostwa, którymi ma zająć się z powodu choroby ich ojca, pisała: "Czy mama może się domyślić, do jakiego stopnia bym pragnęła im być pożyteczną. Ale oni w tak zupełnie inny sposób od moich wychowani, że mi strach czy potrafię do niech zastosować". [k. 752 v.] k. 752-753.
  • 520 a Jadwiga do matki, 30 marca 1869, o synach, ich wychowywaniu, usamodzielnieniu się, o rozmowach z panią Montalembert - żoną Karola Montalemberta k. 754
  • 520 a Jadwiga do matki, 3 kwietnia 1869, Bel Air, Tours, list pisany z pobytu na wakacjach wielkanocnych w gościnie u pani Clermont. Jadwiga pisze o zapowiadanym przez jej matkę przyjeździe panny Radolińskiej, charakterystyka pana [Józefa] Rustejki (1828-1907), k. 756-757.
  • 520 a Jadwiga do matki, niedziela, 11 kwietnia 1869, wzmiankuje nt. choroby pana Montalemberta, o opiece nad dziećmi Pelagii Zamoyskiej: "X. Perraud nazywa ten dom moją parafią, biedne dzieci, tak bym szczęśliwą była, żebym się im przydać mogła"; o małżeństwie Jana Działyńskiego - tutaj niezbyt przychylnie. k. 758-759
  • 520 a Jadwiga do matki, 17 kwietnia 1869, zwyczajny dzień - o hałasujących dzieciach, które przez padający deszcz nie mogły wyjść na dwór i głośną zabawą przeszkadzały Jadwidze w pisaniu listów, o chorobach dzieci o słabnącym zdrowiu Karola Montalemberta i swoich problemach z utrzymaniem właściwej wagi ciała, o realizacji interesów matki i zakupach dla niej. k. 760-761
  • 520 a Jadwiga do matki, środa, 28 kwietnia 1869, troska o zdrowie jej brata Jana Działyńskiego, który przebywa w Kórniku i doznał - prawdopodobnie jednego z pierwszych wylewów krwi do mózgu, k. 762-762v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 29 kwietnia 1869, o wylewie Jana Działyńskiego, o sposobach leczenia, k. 763-764
  • 520 a Jadwiga do matki, 30 kwietnia 1869, ponownie o zaleceniach francuskich lekarzy jak leczyć Jana Działyńskiego po wylewie krwi do mózgu, lęk o zdrowie brata, o swoim przywiązaniu i siostrzanym uczuciu do brata, k. 765-766.
  • 520 a Jadwiga do matki, 6 maja 1869, o rekonwalescencji Jana Działyńskiego, o wizycie dzieci Pelagii Zamoyskiej i opiece nad nimi i swoich metodach wychowawczych, rozmyślania nad naukami Św. Franciszka i człowieku jako narzędziu w wypełnianiu woli Bożej. k. 767-768
  • 520 a Jadwiga do matki 12 maja 1869, opis nie dzieli spędzanie czasu z dziećmi (gra w szarady, wspólna modlitwa) o przywiązaniu do swojego brata Jana Działyńskiego, o walce lekarzy o jego zdrowie i modlitwach o zdrowie, o swoim postrzeganiu nauki Starego i Nowego Testamentu, o roli cierpienia w życiu człowieka, o swojej ufności w Boże miłosierdzie, o swojej drodze do Boga i o duchowości i religijności swojej matki - Celiny Działyńskiej. O opiece nad dziećmi swej kuzynki Pelagii Zamoyskiej, oraz o wychowywaniu i edukacji własnych dzieci, k. 769-772.
  • 520 a Jadwiga do matki, 23-24 maja1869, o spędzaniu Zielonych Świąt w Montmorency pod Paryżem oraz dziecięcej przejażdżce na osłach, o dzieciach, o bierzmowaniu swojego syna Witolda, plany na wakacje w Wielkim Księstwie Poznańskim "w sierpniu będę prosiła o przytułek między Kórnikiem, Drzązgowem i Rokosowem" [W Drzazgowie mieszkała siostra Jadwigi Maria Grudzińska, a w Rokosowie najstarsza siostra Elżbieta Czartoryska] k. 773-774.
  • 520 a Jadwiga do matki, 31 maja 1869, kwestia zdrowia Jana Działyńskiego, propozycja żony - księżniczki Izabeli Czartoryskiej aby na jej koszt sprowadzić paryskiego lekarza Petera do Wielkopolski, by zajął się leczeniem jej męża. Opinia Jadwigi na temat spraw finansowych i wzajemnych rozliczeń między Janem Działyńskim a jego żoną. Opis bierzmowania Witolda, k. 775-776 .
  • 520 a Jadwiga do matki, 6 czerwca 1869, plany wyjazdu w góry - dla zdrowia Witolda, próbuje przekonać matkę, żeby do nich dołączyła, o planach małżeństwa Tomasza Zamoyskiego [Tomasz Franciszek Zamoyski (1832-1889)] z córką pani Maurycowej [czyli Ludwiki z Bóbr-Piotrowickich] Potockiej - Marią Potocką (1850-1945), k. 777-778
  • 520 a Jadwiga do matki, 17 czerwca 1869, o swojej wizycie u dentysty, ponawia zaproszenie dla matki, aby pojechała z nią i jej synem Witoldem do uzdrowiska Gostein w Austrii, ponownie o ślubie Tomasza Zamoyskiego (swego kuzyna) z Marią Potocką, ślub ten postrzegano niezbyt przychylnie, k. 779-780.
  • 520 a Jadwiga do matki, 27 czerwca 1869, ze względu na brak odpowiedzi na poprzednie listy, ponowna prośba o wspólny wyjazd do uzdrowiska Gostein w Austrii. Informacja o bieżących sprawach, zdrowiu, oraz o szkole starszego syna Władysia. Sugestie, aby wpłynąć na wyższe władze kościelne i uzyskać zakazać ślubu Tomasza Zamoyskiego z Maria Potocką , Jadwiga pisze o potępieniu ze strony całego środowiska rodzinnego i towarzyskiego, ze względu na to, że "Tomasz chce się żenić z siostrą swego syna", k. 781-782.
  • 520 a Jadwiga do matki, 1 lipca 1869, o planach wakacyjnych i przyjeździe wujaszka Stasia [Stanisława Zamoyskiego] w odwiedziny do Celiny Działyńskiej [do Poznania?], przesyła spis osób z rodziny i służby, które będą mu towarzyszyć oraz prośbę o przygotowanie 6 pokoi dla licznej rodziny i służby, k. 783-784.
  • 520 a Jadwiga do matki 3 lipca 1869, kolejna informacja o przyjeździe do Poznania wujka Stasia [Stanisław Zamoyski - brat Celiny Działyńskiej], opisuje zabawy swoich dzieci - organizacje przedstawienia teatralnego. Kilka słów o budzącym oburzenie opinii publicznej małżeństwie Tomasza Zamoyskiego (jej kuzyna) z Marią Potocką (córka Maurycego Potockiego), k. 785-786.
  • 520 a Jadwiga do matki, 13 lipca 1869, krótki list o wakacyjnych planach i planach spotkania z matką, k. 787-788.
  • 520 a Jadwiga do matki, 25 lipca 1869, kolejna próba umówienia się z mamą na spotkanie 13 sierpnia, podczas wyjazdu do uzdrowiska w Gostein (obecnie uzdrowisko w Austrii). Wspomina o dzieciach oraz o ludziach z ich kręgu towarzyskiego, m.in. o Rembielińskich, k. 789-790v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Rheme 13 - 16 sierpnia 1869, o spotkaniu z bratem Janem Działyńskim i o jego zdrowiu - uradowana, że jego zdrowie się polepszyło i że nie ma śladu po przebytej chorobie, planuje przyjazd do Poznania do matki, która Poznania razem z córką Maria i panną O'Sullivan, synowie - Władysław i Witold mają dojechać w późniejszym terminie, młodszy Witold przebywa w Kreuznach (obecnie uzdrowisko w Nadrenii), k. 791-792.
  • 520 a Jadwiga do matki, 1 września 1869, nadal przebywa w Rehme (Niemcy) z bratem Janem oraz siostrą Elżbietą (Izią) Czartoryską, ze względu na chorobę syna Elżbiety - młodego Zdzisława Czartoryskiego decyzja o dłuższym pozostaniu w Rehme, oczekiwanie na przyjazd siostry Marii Grudzińskiej z mężem i wspólny wyjazd do Wielkiego Księstwa Poznańskiego - do matki Celiny Działyńskiej, k. 793-793v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Kórnik 1 września, 1869, z siostrą Elżbietą (Izią) Czartoryską i jej chorym synkiem przebywa w Kórniku, opisuje sprawy bieżące, stan zdrowia dziecka, o swojej siostrze Elżbiecie Czartoryskiej i jej drodze do świętości - sprawy duchowe i religijne, k. 794-795
  • 520 a Jadwiga do matki, 4 września 1869, Jadwiga nadal przebywa w Kórniku zsiostra Czartoryską i jej chorym synkiem Zdzisiem, kilka słów o zdrowiu brata Jana Działyńskiego, k. 796-797
  • 520 a Jadwiga do matki, 8 września 1969, oczekiwanie na przyjazd młodszej siostry Marii Grudzińskiej, o kondycji dzieci Witolda i zdrowiu Zdzisława Czartoryskiego, wiosłowanie po kórnickim jeziorze, zachwyt nad kórnickim zamkiem jego urządzeniem i otoczeniem, wrażliwość na piękno przyrody, wspomnienie ojca - Tytusa Działyńskiego, k. 797-798v.
  • 520 a Jadwiga do matki, [Kolonia] 13 września 1869, o sprawunkach dla matki - planuje przywieźć rysunki z Anglii, o bliskim spotkaniu z matką i siostrą Cecylią w Poznaniu, k. 799-800.
  • 520 a Jadwiga do matki, 14 października 1869, o zdrowiu najbliższych i planach na najbliższe dni, list dokończony przez Elżbietę Czartoryską - o dzieciach, edukacji i zdrowiu najmłodszej siostry Anny Potockiej, k. 801-802.
  • 520 a Jadwiga do matki, 26 października 1869, relacja po powrocie do Paryża, o bieżących sprawach i wydarzeniach - o przyjeździe swojej kuzynki Pelagii z Zamoyskich (Pelinia) Rembielińskiej, która przyjechała odebrać jednego z synów znajdujących się pod opieka Jadwigi, uradowana z powodu pobytu jej siostry Marii Grudzińskiej, o cichym szybkim ślubie Tomasza Zamoyskiego, k. 803-804v.
  • 520 a Jadwiga do matki 1 listopada 1869, Wszystkich Świętych, dzieli się z matką własnymi słabościami - skarży się na własne zdezorganizowanie, zniechęcenie, żali się na nagromadzenie obowiązków, skarży się na problemy wychowawcze z młodszym synem Witoldem, k. 805-806.
  • 520 a Jadwiga do siostry Elżbiety Czartoryskiej październik 1869 [?] brak początku, sprawy bieżące, o pobycie w domu Jadwigi siostry Marii Grudzińskiej, na odwrocie obszerny dopisek Marii Grudzińskiej do siostry Elżbiety Czartoryskiej - o jej położeniu i słabym zdrowiu, k. 807-808.
  • 520 a Jadwiga do matki, Montmorency, Villa Emilie, 21 kwietnia 1870, wiosenne wakacje w Montmorency, o spotkaniu i bliskiej relacji z panią Montalembert, k. 837
  • 520 a Jadwiga do matki, 1 maja 1870, o wypadku z rewolwerem: Staś [Stanisław Rembieliński (1855-1908) ] podczas zabawy rewolwerem trafił Karola [Karol Ignacy Zamoyski (1834-1892)], kula utkwiła w łopatce, wydarzenie zakończyło się ostatecznie szczęśliwie, k. 839-840v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 15 maja 1870, o urodzinach swej córki Marysi i prezentach, jakie otrzymała (konfekcja i mydło "niezwykłego kształtu", charakterystyka Marysi, o jej edukacji, Jadwiga o trudach macierzyństwa i wychowania dzieci (843-844), o dzieciach i ich przywiązaniu do niej, wspomina własne dzieciństwo i własną zazdrość o matkę, o wizycie Karola Zamoyskiego, którego ręka po przypadkowym postrzale wciąż niedomaga, k. 841-845.
  • 520 a Jadwiga do matki 8 czerwca 1870, o pobycie w Wersalu, znów kilka słów o córce Marii i jej przygotowaniu do I Komunii Św. k. 846-847
  • 520 a Jadwiga do matki, 18 czerwca 1870, o swoim pragnieniu wychowywania i kształcenia obcych dzieci, żal za tym, że nie może mieć "jednego dziecka więcej, jedną duszę do zbawienia , Polaka jednego więcej do wychowania i wykształcenia dla Kraju". O zaręczynach Konstantego Zamoyskiego (syn Jana Zamoyskiego) z Anielą Potocką (córka Tomasza Potockiego) k. 848-849v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 29 czerwca 1870, sprawy bieżące, plany wakacyjne, o interesach z rodziną - nieprzychylnie, o trudnościach finansowych Jana Działyńskiego, k. 850-851.
  • 520 a Jadwiga do matki, 8-10 lipca 1870, o stracie dziecka przez jej siostrę Annę Potocką, rozważania na temat cierpienia wiary i życia po śmierci. O swojej córce Marii - o jej wyglądzie i charakterze, k. 852-854v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Tours, [koniec września],1870, niepokój o brak komunikacji, opóźnione listy, o wojnie francusko pruskiej 1870-71 - ze względu na obawy spowodowane wojną rozważała sprowadzenie starszego syna Władysia do Tours, gdzie ona przebywała k. 855-856v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 23 września 1823, o przerwaniu nauk w paryskiej szkole przez syna Władysława i jego wyjeździe z Paryża, ze względu na wojnę francusko-pruską 1870-1871, lęk o syna czy dotrze bezpiecznie do niej, czy listy z instrukcjami dochodzą, kilka słów o miejscu swego pobytu i domu który wynajęła na schronienie na czas wojny, k. 857
  • 520 a Jadwiga do matki, 19 listopada 1870, o poznaniu ojca Mariotte, który w Tour był jej spowiednikiem, o pomocy, jaka niosła rannym Polakom z Legii zagranicznej, z czułością o najmłodszej siostrze Annie Potockiej, k. 859-860v.
  • 520 a Jadwiga do matki, [Poitiers) 1 stycznia 1871, o wsparciu dla emigrantów polskich po 1831 i 1863 roku, o poszkodowanych wyniku wojny francusko-pruskiej 1870-1871, k. 861-862v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Tours 1871, o wojnie francusko-pruskiej 1870-1871 i śmierci znajomych osób, o pobycie w Poitiers oraz w Tours, o swojej równowadze duchowej, którą uzyskała podczas pobytu w Tours, gdzie wraz z dziećmi schroniła się przed wojną francusko-pruską 1870-1871, o obowiązku wyżywienia wojsk pruskich stacjonujących w Tours, k. 863-864v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Wielki Piątek, 7 kwietnia 1871, o nieudanej próbie powrotu do Paryża i "czerwonym" terrorze jaki miał miejsce w Paryżu, wraz z dziećmi pozostaje nadal w Tours, o tymczasowym pobycie w jej domu w Tours jej bratowej księżniczki Izabeli Czartoryskiej i Władysława Czartoryskiego, który również opuścili Paryż ze względu na sytuację wojenną, k. 865-866v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Wniebowstąpienie, Tours 10 bis rue Nicolas Simone, 18 maja 1871, o problemach z otrzymywaniem listów - ze względu na działania wojenne, o pobycie swojej bratowej Izabeli Czartoryskiej i jej planach wyjazdu do Poznania (Paryż ze względu na działania wojenne był zbyt niebezpieczny), O wizycie Stasia i Konstantego Rembielińskich (synowie jej kuzynki, Pelagii z Zamoyskich), k. 867-868v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 3 sierpnia 1871, o zdanych egzaminach starszego syna Władysława, o planach wyjazdu do Poznania, pod opieką Jadwigi nadal pozostają synowie jej kuzynki Pelagii z Zamoyskich - Stanisław i Konstanty Rembielińscy, k. 869-870v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 9 sierpnia 1871, o zdrowiu najbliższych, o osiągnięciach w nauce pozostających pod jej opieką dzieci oraz o zaplanowanym na najbliższe dni wyjeździe do Poznania, o swoim zdrowiu - omdleniach i chwilowej utraci pamięci, o stanach "wyłączenia "odużenia", k. 871-872v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Berlin, 1871, krótki list z informacją o opóźnieniu w podróży z powodu spóźnienia się na pociąg, wymuszona krótka przerwa w Berlinie, informuje, że o godzinie 8.45 wyruszą z Berlina pociągiem i w Poznaniu będzie około godziny 2giej, k. 873-874v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 1 października 1871, list pisany tuż po powrocie z pobytu w Poznaniu, informuje o bieżących sprawach, o zdrowiu panny Birt, która została w Paryżu, o nowej służącej - Kasi, którą przywiozła z Kórnika, o niedoszłych odwiedzinach u arcybiskupa w Wlk. Ks. Poznańskim - "wiernego" poddanego pruskiego, różnica zdań między Jadwigą i jej matka na temat arcybiskupa [Mieczysław Ledóchowski], który w Jadwidze wzbudzał niechęć, swoje stanowisko wobec arcybiskupa wyraża dosadnie i konkretnie, k. 875-877v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 18 listopada, życzenia z okazji rocznicy ślubu Celiny i Tytusa Działyńskich "Przypomina mi się, że sobie Papa tego dnia kazał zawsze winszować, więc też jutro przy mszy winszować będę Papie z całego serca", wspomina o swoich problemach neurologicznych wynikających z przemęczenia, przytacza matce swoją rozmowę z księdzem Jełowickim na temat Tytusa Działyńskiego, Jełowicki mówił, odpowiadając na niepokój pani Działyńskiej o duszę jej męża: "czy pani Działyńska przypuszcza, że to tacy mają się w piekle znajdować? Gdyby tak było to by się tam nadto dobre towarzystwo znalazło i trzeba by tam iść za nagrodę a nie za karę", k. 878-879v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Wigilia 1871, Wigilia u Zamoyskich, o drzewku i prezentach zawieszanych na drzewku, dla Witolda pieniądze dla biednych, dla Konstantego Zamoyskiego książka La Pologne Illustre [chodzi o "La Pologne illustrée contenant l'histoire de Pologne et des Polonais, aux XVIIIe et XIXe siècles, wyd. Léonard Chodzko, 1839-1842], Marysia dostała "angielską kuchenkę i książkę kucharską - Jadwiga ma nadzieję, że córka wprawi się w talentach jej brakujących, Władyś wyjechał do o. Mariotte na spowiedź - o bardzo bliskiej relacji Władysia Zamoyskiego z o. Mariotte, wychwala służących z Kórnika, o opiece roztaczanej nad potrzebującymi, o własnej potrzebie wychowywania młodych ludzi, k. 880-883v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 29 stycznia 1872, sprawy bieżące, zdrowie dzieci - o szkarlatynie u Marysi, o ślubie Władysława Czartoryskiego, narzeka na problemy finansowe i na wysokie rachunki, o służących, k. 884-886v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 26 marca, 1872, sprawy bieżące, o zdrowiu bliskich, o chorobie panny Anny Birt i Pelagii z Zamoyskich Rembielińskiej i o opiece nad jej synami - Stanisławem i Konstantym - anegdoty nt. procesu wychowawczego..., o swoim powołaniu do wychowywania dzieci, o wyjeździe Jana Działyńskiego do Poznania, k. 887-888v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 23 kwietnia 1872, o trudnej chorobie panny Birt i jej bezwładzie nóg, w domu Jadwigi mieszka siostra Anny Birt, która pomaga Jadwidze pielęgnować pannę Birt w chorobie, o chorobie przebywającej u niej Pelagii Rembielińskiej, k. 889-890.
  • 520 a Jadwiga do matki, 29 maja 1872, plany spotkania z matką, o przygotowaniach do Pierwszej Komunii i bierzmowania swojej córki Marysi, która ma odbyć się 30 czerwca 1872 r., k. 892-893v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 8 lipca 1872, donosi matce o wyjeździe do Poznania jej syna Witolda i Gucia Czartoryskiego, sama ma zamiar udać się także w podróż do Poznania, k. 893-894v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 9 lipca - 25 lipca 1872, informacje na temat własnego zdrowia, oraz o lepszym samopoczuciu wciąż chorującej panny Birt, o pielęgnowaniu jej w chorobie, o swojej relacji z panną Birt, planuje wyjazd do Poznania, ale nie chce opuszczać panny Birt w chorobie, k. 895-896v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 12 września 1872, o śmierci panny Anny Birt, jej guwernantki, która mieszkała domu Zamoyskich w Paryżu i którą Jadwiga opiekowała się do jej śmierci 7 września 1872 r., k. 897-898v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 13 września 1872, ponownie o śmierci panny Anny Birt, o problemach komunikacyjnych i braku wiadomości o zdrowiu i miejscu pobytu Celiny Działyńskiej, k. 899-901v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 22 października 1872, o higienie i pielęgnacji okołoporodowej (w związku z narodzinami dziecka jej siostry Anny Potockiej, u której przebywa Celina Działyńska), o zdrowiu najbliższych i bólach zębów jej syna Władysia oraz o przebywającym w Kórniku również chorującym bracie Janie Działyńskim. k. 902-903.
  • 520 a Jadwiga do matki, 2-14 listopada 1872, tęsknota za matką, o przyjeździe jej siostry Marii Grudzińskiej c córkami o bólach newralgicznych Marii, o zachwytach Marii nad jej pobytem w Oleszycach u najmłodszej siostry Anny Potockiej i o jej ascetycznym trybie życia, o otwartości Anny i Stanisława Potockich na różnorodność wyznaniową w Oleszycach, wspomina o wadzie Anny Potockiej - o jej admirowaniu dzieci, Jadwiga nie pochwala tego bo ją jej dzieci nieraz "rozpaczy" doprowadzają, k. 904-905.
  • 520 a Jadwiga do matki, 22 grudnia 1872, nadal o pobycie w gościnie u niej, jej młodszej siostry Marii Grudzińskiej, o nadchodzących świętach Bożego Narodzenia,, wspomina ojca Tytusa Działyńskiego, kwestia życia wiecznego i modlitwa za zmarłych k. 906-907.
  • 520 a Jadwiga do matki, 23 stycznia 1873, troska o zdrowie matki, planuje spotkanie z matką i najmłodszą siostrą Anią Potocką podczas wakacji w Galicji, o sprawach finansowych i rozliczeniach z mamą, k. 909-910v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 21-22 lutego 1873, ponownie o interesach z mamą, wspomnienie taty - Tytusa Działyńskiego, o tęsknocie za mamą i trosce o jej zdrowie - trzy strony [!] k. 911-912v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 2-22 kwietnia 1873, o wyjeździe Jana Działyńskiego i jej siostry Marii Grudzińskiej do Poznania wraz z transportem drobiu (18 par gęsi i kaczek), o zdrowiu Jana po drugim wylewie, k. 913-914.
  • 520 a Jadwiga do matki, Wielka Sobota, 12 kwietnia 1873, o przygotowaniach do Wielkiej Nocy, rekolekcjach i spowiedzi, w domu Jadwigi nadal pod jej opieka przebywają bracia Rembielińscy, synowie jej kuzynki Pelagii z Zamoyskich, z sympatią o Marcelim Żółtowskim, który był jej gościem, o problemach małżeńskich Pelagii z Zamoyskich, k. 915-916.
  • 520 a Jadwiga do matki, 8 maja 1873, bieżące sprawy, o chorobie i stracie dzieci Maurycego Sapiehy i pani Krasińskiej [Eliza z Branickich] - postawa wobec choroby i śmierci najbliższych; o rozliczeniach finansowych z mamą, k. 917-920v
  • 520 a Jadwiga do matki, 8 czerwca 1873, o Władysławie Czartoryskim i jego żonie [Małgorzata Orleańska (1846-1893), stosunek do małżeństwa - ogólnie - o nieszczęśliwych małżeństwach w jej najbliższym otoczeniu - m.in. o nieszczęśliwym małżeństwie jej kuzynki Pelagii z Zamoyskich Rembielińskiej, która w 1873 r. powtórnie wyszła za mąż za Franciszka Ksawerego Branickiego i której synowie pozostawali pod opieką Jadwigi, k. 921-922v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 8 sierpnia 1873, o zaplanowanej podróży do Poznania, z Jadwigą przyjedzie córka Marysia, opiekunką i służącą, k. 923-924v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 26 sierpnia 1873, o podróży do Poznania, która ze względu na spodziewane zamieszki, nie doszła do skutku, przebywa u siostry Marii Grudzińskiej, k. 925-926
  • 520 a Jadwiga do matki, 22 października 1873, o trudnościach komunikacyjnych i opóźnieniach w otrzymywaniu listu, realizacja prośby Celiny o zakup francuskiego kakao i o regulacjach finansowych, k. 927-928v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Berlin, Butich Hotel, 28 października 1873, list pisany po pobycie u matki, pobyt miał miejsce między sierpniem a październikiem, pisze o radości ze spotkania z mamą, zatroskana o jej zdrowie, nadzieja na wiosenne spotkanie w Paryżu, k. 92-931.
  • 520 a Jadwiga do matki, 1 listopada 1873, o licznych wizytach znajomych przejętych jej chorobą, wzmianka o księdzu Likowskim i księdzu Jełowickim, kilka słów o najstarszym synu, który uczestniczył w tych spotkaniach i dyskusjach, k. 932-933v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 8 listopada 1873, o śmierci Władysława Zamoyskiego (1827-1873) syna jej wuja Andrzeja Zamoyskiego - o okolicznościach jego śmierci, przy której mieli towarzyszyć jej synowie, k. 934
  • 520 a Jadwiga do matki 9 listopada 1873, o wspomaganiu ubogich, kilka słów o synu Witoldzie, pomocy jakiej udzielał ubogim oraz edukacji szkolnej, o bliskiej relacji jej synów z księdzem Likowskim, k. 936-937v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 14 listopada 1873, omawia sprawy finansowe i rozliczenia z mamą, pisze o liście, który otrzymała od księcia Antoniego Radziwiłła (1833-1904) z zawiadomieniem o ożenieniu się brata jego [Wilhelm Adam Karol ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (1844-1911)] z panną Rzewuską [ Katarzyna hr. Beydo-Rzewuska h. Krzywda (1858-1941)] , Jadwiga jest oburzona postawą Radziwiłła i epatowaniem tytulaturą nadaną przez władze zaborcze, k. 939-940
  • 520 a Jadwiga do matki, list bez początku i końca, 1873, wzmianka o śmierci Władysława Zamoyskiego (1827-1873) wskutek źle przeprowadzonej kuracji wodoleczniczej, k. 941-942.
  • 520 a Jadwiga do matki, 28 listopada 1873, o zgodzie na odprawianie mszy w domu Jadwigi dla księdza Likowskiego i budowie i ozdabianiu ołtarza na ten cel, o ludziach bywających w mieszkaniu Zamoyskich przy Quai d'Orleans 6 na wyspie św. Ludwika w Paryżu, o planach matrymonialnych Karola Zamoyskiego [Karol Ignacy hr. Zamoyski z Zamościa h. Jelita, okręg centralny Tow. Rolniczego, (1834-1892)] z panną Kronenberg [Maria Róża Kronenberg h. Strugi (1854-1944)], ogromne niezadowolenie Jadwigi z powodu protestantyzmu dziewczyny. k. 942-943v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 31 grudnia 1873, krótki list, życzenia noworoczne i o planach codziennego odprawiania mszy za duszę Tytusa Działyńskiego przy jej domowym ołtarzu k. 944-944v
  • 520 a Jadwiga do matki, fragment krótkiego listu, bez początku i końca, grudzień 1873, wzmianka o pobycie Izy Działyńskiej (bratowej) w Poznaniu i wspólnych wieczorach Celiny Działyńskiej z synem Janem Działyńskim i jego żoną Izą, wzmianka o pannie Radolińskiej, k. 945-947v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 1-[3] stycznia 1873 [prawdopodobnie pomyłka autorki i powinno być 1874], dopisek jej córki Marysi Zamoyskiej do babci Tytusowej Działyńskiej z życzeniami noworocznymi oraz listą otrzymanych prezentów świątecznych, [list być może źle ułożony podczas pierwotnego porządkowania korespondencji, powinien znaleźć się w ciągu listów zw stycznia 1873 roku, a nie 1874, ewentualnie data 1 stycznia 1873 wpisana jest tą sama ręką co list, najprawdopodobniej w momencie pisania listu, nie można wykluczyć pomyłki samej autorki listu, która zamiast daty 1874 wpisała datę 1873], k. 949-950v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 18 stycznia 1874, krótki list na temat stanu jej zdrowia, i leczeniu, k. 950-960v.
  • 520 a Jadwiga do matki 27 stycznia 1874, streszczenie wizyty księdza Perraud, - o jego działalności i silnej pozycji u arcybiskupa paryskiego, relacji z jezuitami i zarzutach mu stawianych przez nieprzychylne mu osoby [nie napisała jakie], Jadwiga pisze o swoim zdrowiu - cierpi na problemy żołądkowe, które leczy specjalna dietą - pijąc tylko mleko i jedząc surowe mięso [!] k. 952-956v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 29 marca 1874, bieżące sprawy, kwestie zdrowia swojego i najbliższych , plany spotkania z mamą lub siostrami, k. 957-958v
  • 520 a Jadwiga do matki prawdopodobnie wiosna/marzec 1874, list bez początki i bez końca, bieżące sprawy - o wyjeździe księcia Władysława Czartoryskiego i pana Grocholskiego do Poznania oraz o telegramie informującym o przyjeździe z Berlina jej siostry Marii Grudzińskiej "dziś o 10 wieczór", k. 959-960v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 13 kwietnia 1874, o swoim złym samopoczuciu i o jednoczesnej radości z powodu obiecanego przyjazdu matki, plany na pobyt Celiny w Paryżu, Jadwiga skarży się na ciasnotę w mieszkaniu i problem z rozlokowaniem gości, k. 961-963v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 23 kwietnia 1874, o swoim polepszającym się zdrowiu, o wyjeździe matki do Warszawy do Pałacu Błękitnego, niepochlebnie o towarzystwie z Pałacu Błękitnego, k. 964-965v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 11 maja 1874, o podróży Celiny do Warszawy i pielgrzymce do Wilna, o chorobie młodszego syna Witolda, wymagającego ciągłej opieki, o swojej uciążliwej chorobie i codziennych odwiedzinach bratowej Izy Działyńskiej, która jest jej dużą pomocą i wsparciem duchowym, o rychłym przyjeździe jej siostry Izy Czartoryskiej, k. 966-968v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 22 maja 1874, tuż po śmierci młodszego syna Witolda, który zmarł 18 maja 1874 roku, poddanie się woli bożej, o nawracaniu się Witolda, o pogodzeniu się z jego śmiercią, k. 969-970v.
  • 520 a Jadwiga do matki, list bez początku, między 22 a 27 maja 1831 r. o śmierci Witolda, o reakcji na śmierć brata - jej starszego syna Władysława - pokora i poddanie się woli Bożej o uczuciu przemiany wewnętrznej, po śmierci Witolda na kilka dni poprosiła o pokój w klasztorze, podczas jej nieobecności dziećmi i domem zajmowała się jej siostra Iza Czartoryska, k. 971-972v
  • 520 a Jadwiga do matki, 27 maja 1874, o śmierci Witolda: "Pan Bóg chciał to dziecko do siebie powołać i powołał, ale to wszystko co było możebnem, żeby mi to rozstanie osłodzić, to wszystko Pan Bóg uczynił", oraz o ulotności życia "ledwo się będę miała czas w koło siebie obejrzeć, a już mnie nie będzie", k. 973-974v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 6 marca 1876, o pogarszającym się zdrowiu Jana Działyńskiego po kolejnym wylewie [?], o starannej opiece, jaką nad nim sprawuje żona - Iza z Czartoryskich, przy czym kąśliwa uwaga Jadwigi: "jak zawsze kiedy strach", o wychowywaniu i uczeniu porządków i samodzielności córki Marii: "naszą wadą zwykłą, wpadamy zawsze w jedną z dwóch ostateczności - skoro dostatek, to zbytki i marnotrastwo. Skoro oszczędności - wszystko sobie odmówić, nawet miotły, ścierki, mydła i wpaść w nieporządek i brud po uszy - tu przeciwnie , umieją oszczędność połączyć z porządkiem", k. 975-977v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 12 marca 1876, o swoim pogarszającym się zdrowiu (problemy żołądkowe), na które doktorzy zalecali oszczędną dietę i spokojny tryb życia, nadal o złym stanie zdrowia Jana Działyńskiego, o narodzinach synka księżnej Małgorzaty Orleańskiej, matką chrzestną dziecka była siostra księżnej Małgorzaty księżna Blanka d'O[rlean] oraz w zastępstwie nieobecnego Gucia - syn Jadwigi - Władyś, k. 978-979v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 19. maja 1876, o oglądaniu szkół gospodarczych w których kształcą się "praczki i kucharki, inną dla szwaczek, modniarek, malarek na porcelanie, na pergaminie, hafciarek, koronczarek itd... wszystko pod kierunkiem sióstr miłosierdzia", o finansach matki "Zobaczy mama z rachunku załączonego, ile to przyniosło odkąd się w moim ręku znajduje", k. 980-981v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 6 czerwca 1876, radość z okazji planowanego przyjazdu Celiny do Paryża, o planach wyjazdu na wakacje najstarszego syna Władysława do jej siostry Anny Potockiej do Rymanowa, na odwrocie listu dopisek Marysi Zamoyskiej i Halki Czartoryskiej do "Babuni" Działyńskiej, k. 982-982v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 16 sierpnia 1876, bieżące, relacje towarzyskie z rodziną z Krasiczyna - o zaproszeniu od Jadzi S. [Jadwiga z Sanguszków Sapieżyna ur. 1830, żona Adama Stanisława Sapiehy, kuzyna Jadwigi], k. 983-983v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 29 września 1876, o wizycie Władysia w Poznaniu, o swoim pobycie nad morze o planach przyjazdu matki do Paryża, edukacja Władysia: oczekiwanie na listę przyjętych uczniów do szkoły politechnicznej, ma nadzieję, że w przyszłym roku jeśli zdrowie jej pozwoli, to będzie mogła udać się w podróż do Poznania (do matki) i Rymanowa (do najmłodszej siostry Anny Potockiej), k. 985-986v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 15 grudnia 1876, sprawy bieżące, o przyjeździe kilka dni wcześniej do Paryża Jana Działyńskiego i jego żony księżniczki Izabeli, o ich domniemanym wyjeździe na południe Europy (prawdopodobnie na kurację lecznicza); k. 987-988v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Wigilia, 24 grudnia 1876, wigilia w domu Jadwigi, świąteczny prezent dla matki, życzenia świąteczne, drzewko świąteczne Marysi z prezentami dla innych dzieci, [według informacji z następnego listu, do tego listu miał być włożony opłatek], k. 989-999v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 1 stycznia 1877, wątpliwości czy matka otrzymała poprzedni list do którego włożyła opłatek wigilijny i chusteczkę na głowę dla matki, powtarza niektóre informacje z poprzedniego listu, o nieustającej wesołości i radości jej córki Marysi, o zaangażowaniu w ubieranie drzewka świątecznego dziewcząt z pensji Izy Czartoryskiej, o zwalczaniu własnych wad, k. 991-992
  • 520 a Jadwiga do matki, zima/wiosna 1877, krótki list, z kontekstu listu: córka Maria jest pod opieką Celiny Działyńskiej, o karmieniu wróbli, k. 993-994v.
  • 520 a Jadwiga do matki, Montmorency, 20 Avenue Emile, 7 czerwca 1879 [?], list pisany po wizycie Celiny Działyńskiej u Jadwigi, Władyś, najstarszy syn w drodze do Australii - list z Adenu (dziś. Jemen) w liście o upałach przy wyjściu z Morza czarnego na Ocean Indyjski, o mdlejących z upału członkach załogi, ale że sam Władyś "powiedział sobie że się nie da i że ducha innym dodaje", kolejna informacja z kolejnego listu władysia - że kręt Le Rhin, na którym płynie do Australii właśnie dopłynął do wyspy Ceylon, k. 995-996
  • 520 a Jadwiga do matki, 16 września 1879, życzenia urodzinowe dla matki, że osobiście nie może jej rąk uściskać jak w minionym roku, o listach od Władysia z Ceylonu, czeka na list z Sydney, o obawach i lękach o Władysia, k. 997-998v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 5 listopada 1879, o chorobie córki Marii, pisze, że tej samej, na którą chorował zmarły w 1874 roku Witold, pisze "Cóż począć Bóg dał, Bóg bierze", o majaczeniach Marysi o jej swoistych "widzeniach" o obietnicach Bożych "żebyś wiedziała mama co mi Pan Bóg do ucha powiedział, że On sam będzie moim doktorem, że on mnie sam uzdrowi i uwolni od tego ciała ciężkiego, że mnie sam odzieje, i że moja dusza będzie taka piękna, że oczy nigdy nie widziały i uszy nie słyszały, tego co Pan Bóg gotuje, dla tych, którzy Boga kochają [...] nigdy nic tak pięknego, jak to co mnie czeka". Jadwiga o swoich wątpliwościach, k. 999-1000v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 12 listopada 1979, przejmujący list, opis choroby Marii, opis konania, Maria w malignie, przeczucie zbliżającej się śmierci i nadzieja na wyzdrowienie, k. 1001-1002.
  • 520 a Jadwiga do matki, listopad 1879 (Maria dyktowała), list na wypadek swojej śmierci - przesłanie dla potomnych - jak przeżyła życie, co ją zajmowało, k. 1003-1004.
  • 520 a Jadwiga do matki, 8 grudnia 1879, Montmorency, o swoich uczuciach podczas choroby i spodziewanej śmierci córki Marii, m.in. o nędzy życia na ziemi i uwolnieniu które niesie śmierć po ziemskich cierpieniach; o śmierci brata matki Jana Zamoyskiego (1802-1879); odmienny stosunek do śmierci ludzi młodych i starych: "Jak kto młody umiera, to mam zawsze uczucie, że to kwiat zerwany Panu Bogu na chwałę, a kwiaty są na to, ażeby je zerwać, ale jak człowiek w wieku umiera, to tak się zdaje, jakby dąb wieczysty raptem burza obaliła", wspomina także o śmierci Ksawerego Branickiego w Egipcie, który zapisał w spadku panu Stanisławowi Potockiemu (mąż jej siostry Anusi), 300.000 franków, k. 1005-1006.
  • 520 a Maria Zamoyska do babki Tytusowej Działyńskiej, 30 grudnia 1879, życzenia świąteczno-noworoczne, o licznych zajęciach Jadwigi, o swoim doskonałym zdrowiu, k. 1007-1007v.Jadwiga do matki, 1 stycznia 1880, spóźnione życzenia świąteczne i noworoczne, Jadwiga pisze o rekonwalescencji po chorobie swojej córki Marii, sprawy bieżące, wzmianka nt. Zdzisława Zamoyskiego, k. 1008-1009v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 28 marca 1880, tuż przed śmiercią Jana Kantego Działyńskiego, tuż po ostatnim wylewie, k. 1010-1011.
  • 520 a Jadwiga do matki, 30 marca 1880, śmierć Jana Kantego Działyńskiego, k. 1012-1012v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 8 kwietnia 1880, kilka dni po śmierci brata Jana Działyńskiego, 4 dni do rocznicy śmierci ojca - Tytusa Działyńskiego, czeka na powrót syna Władysława Zamoyskiego z Australii; o objęciu spadku przez jej syna, "Wiem dobrze czego Jaś pragnął i czego Papa pragnął i tego się Władyś będzie trzymał ściśle [...] Mama najlepiej wie, czego Papa pragnął, Izia wie, czego Jaś pragnął, toteż Władyś we wszystkim Mamy i Izi zdaniem kierować się będzie", k. 1013-1014v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 22 maja 1880, sytuacja po śmierci Jan Kantego Działyńskiego - właściciela majątku kórnickiego, oczekiwanie na powrót Władysława Zamoyskiego z Australii, o przyszłym obejmowaniu dóbr przez Władysława Zamoyskiego i woli kontynuowania zamiarów Jana Działyńskiego, o wsparciu Izabeli Działyńskiej i Celiny Działyńskiej, "Wielkie to szczęście, że i mama i Izia i ja i wszyscy to jedno mamy na myśli, żeby Jasia życzeniom zadość uczynić, [...] Izia ma do interesów głowę, Mamę szanuje, Władysiowi życzliwa", ostrzega matkę przed interesami z kimś czyje nazwisko zakreśliła i prosi, aby poczekała na przyjazd Izabeli Czartoryskiej, która jej doradzi, co czynić; ma nadzieję, że latem zdrowie pozwoli jej przyjechać do matki do Poznania, k. 1015-1016v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 18 września 1880, spóźnione życzenia urodzinowe dla matki, oczekiwanie na powrót Władysława z Australii, o samopoczuciu córki Marii po przebytym kilka miesięcy temu tyfusie, że straciła pamięć o tym czego uczyła się wcześniej, za to rozwinęły się w niej talenty artystyczne do malarstwa i śpiewu, k. 1017-1018v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 29 lipca 1881, oczekiwanie na powrót syna Władysława spadkobiercy Jana Działyńskiego z Nowego Yorku, list od Władysława z Nowego Yorku i planowany przyjazd razem z synem po jego powrocie z Ameryki - do Poznania, k. 1019-1019v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 16 sierpnia 1881 o przypłynięciu Władysia do Amsterdamu na statku "Stella" z Ameryki w dniu 15 sierpnia 1881 r., porusza kwestie spadkowe - Jadwidze zależało, aby urzędnicy w Berlinie nie dowiedzieli się zbyt szybko o przyjeździe spadkobiercy - prosi matkę o dyskrecję, wzmiankuje, że Władyś ze swojej podróży przywiózł osiem osób pochodzących z Wielkopolski i Galicji, którym obiecał pomoc w dotarciu w rodzinne strony, k. 1021-1022.
  • 520 a Jadwiga do matki, 11 września 1881 [z Kórnika], Pierwsze dni po objęciu dóbr kórnickich przez Władysława Zamoyskiego, że Władyś zaczyna po chałupach chodzić i z chłopami się zaprzyjaźnia, że dziecko do chrztu w Bninie trzymał, wzmianka o burgrabim Rychterze, k. 1023-1024.
  • 520 a Jadwiga do matki, Paryż, 1 stycznia 1882, Szkoła Domowej Pracy Kobiet: o wizycie w Kopenhadze i odwiedzinach w tamtejszej szkole gospodarczej wraz z czterema dziewczętami , wrażenia z pobytu w szkole, zachwyt nad Kopenhagą, pozytywnie o mieszkańcach, o podarunkach od dziewcząt - uczennic. Wierszyk o szkole kórnickiej "Szkoła domowego przemysłu w Kórniku" "trzewiki, kroje, suknie i stroje, książki, szkarpety, sery, gorsety, co tylko chcecie, wszystko znajdziecie [...]", k. 1025-1026 v.
  • 520 a Jadwiga do matki, b.d. fragment, jedna kartka o dręczącym ją smutku, k. 1027
  • 520 a Jadwiga do matki, 13 czerwca 1882, z Kórnika, o przygotowaniach pokoi dla dziewcząt - uczennic Szkoły, o licznych zajęciach związanych z organizowaniem Szkoły Domowej Pracy Kobiet, k. 1028-1029v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 2 lipca 1882, z Kórnika, o planowanym przyjeździe Celiny Działyńskiej do Kórnika pociągiem, na stację kolejową w Gądkach, o przygotowaniu tymczasowego mieszkania w oficynie, o licznych zajęciach i braku czasu (prawdopodobnie ze względu na pracę przy organizacji Szkoły), k. 1030-1031v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 20 września 1882, z Kórnika, o wizycie ks. Mariotte, o wyjeździe Celiny Działyńskiej do siostry Izi Czartoryskiej, nadzieja na szybki powrót , sprawy bieżące, k. 1032-1033v.
  • 520 a Jadwiga do matki, 23 grudnia 1882, o zajęciach przy szkole dla dziewcząt, które uniemożliwiają jej pojechanie na Święta do matki i sióstr przebywających w Rokosowie u najstarszej siostry Elżbiety (Izi) Czartoryskiej, pisze, że w szkole aktualnie przebywa 14 dziewcząt, k. 1034-1035v.
  • 520 a Jadwiga do matki, niedatowany fragment listu o wspaniałej uroczystości w katedrze Notre Dame, rozważania o miłości bliźniego, wspomnienie z dzieciństwa o posłuszeństwie wobec matki, rozważania o odpowiedzialności chrześcijańskiej i sądzie ostatecznym, k. 1036
  • 520 a Jadwiga do matki, fragment niedatowanego listu, prawdopodobnie z lat 70-tych, wzmianka o sprzedaży wina odziedziczonego po ordynacie Zamoyskim, Jadwiga pyta matkę, czy swojego działu wina nie chce sprzedać, że ona swoje sprzedała tak jak Pelinia (Pelagia z Sapiehów Rembielińska), k. 1037-1037v.
  • 520 a Jadwiga do matki, fragment niedatowanego listu, o relikwiach Św. Wincentego a Paulo, którą dostała od o. Perraud, k. 1038-1038v.
  • 520 a Jadwiga do matki, niedatowany fragment listu do matki, o relacjach z siostrami o pragnieniu zobaczenia się z nimi, charakter Jadwigi, która nie chce nikomu narzucać swojej woli, k. 1039-1039v.
  • 520 a Jadwiga do matki, niedatowany fragment listu, o chorobie jednego z braci matki, który przebywał w jej domu w Paryżu, opis apartamentu chorego, k. 1040-1040v., plus notatka nt. bielenia płótna, k. 1041.
  • 520 a Jadwiga Zamoyska do nn. (j. fr.), o swoim dobrym zdrowiu i o swoich wcześniejszych dolegliwościach, sprawy bieżące, k. 1042.
  • 530 d Mf 6683
  • 530 d CD 0419 k. 1-6
  • 530 d CD 167a/1-3
  • 530 d BPCim. 3210/1-3
  • 530 d Mf 6682
  • 541 c st. zas.
  • 561 d Nr 30
  • 581 a Edycja wybranych listów Tytusa Działyńskiego do Jana Działyńskiego, PBK Z.:28.
  • 600
    0
    9
    a Albert c książę Wielkiej Brytanii i Irlandii d (1819-1861)
  • 600
    1
    9
    a Arnaud, Jacques Leroy de Saint Arnaud c marszałek Francji d (1798-1854)
  • 600
    1
    .
    a Aulaire, St.
  • 600
    1
    .
    a Baudet
  • 600
    1
    .
    a Beauvau, Izabeau de
  • 600
    1
    .
    a Berwińska, Marianna Faustyna z Bukowskich d (?-1865)
  • 600
    1
    .
    a Bethisy
  • 600
    1
    .
    a Birt, Anna c ang. guwernantka Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej d (1800-1872)
  • 600
    1
    .
    a Blache d 19 w.
  • 600
    1
    .
    a Brantes
  • 600
    1
    9
    a Brzozowska, Eliza z Zamoyskich c córka ordynata St. Zamoyskiego, ciotka autorki listów d (1818-1857)
  • 600
    1
    .
    a Brzozowski, Karol d 19 w.
  • 600
    1
    9
    a Brzozowski, Zenon c mąż Elizy z Zamoyskich d (1806-1887)
  • 600
    1
    .
    a Castel c nauczycielka Władysia Zamoyskiego d 19 w.
  • 600
    1
    9
    a Chłapowski, Kazimierz c działacz społeczny, z zamiłowania ogrodnik d (1832-1916)
  • 600
    1
    9
    a Chrzanowski, Wojciech c gen. d (1793-1861)
  • 600
    1
    .
    a Chwaliszewski, Marcin c ksiądz d (1831-1901)
  • 600
    1
    .
    a Clanricard [Ulick de Burgh, c 1. markiz Clanricarde [?] d (1802-1874)
  • 600
    1
    .
    a Corcelles
  • 600
    1
    .
    a Czajkowski c służący w kórnickim zamku?
  • 600
    1
    9
    a Czartoryska, Anna Zofia z Sapiehów c żona Adama Jerzego Czartoryskiego d (1799-1864)
  • 600
    1
    9
    a Czartoryska, Izabela c księżniczka, córka Adama Jerzego Czartoryskiego, właścicielka Gołuchowa d (1830-1899)
  • 600
    1
    9
    a Czartoryska, Maria Amparo d (1834-1864)
  • 600
    1
    9
    a Czartoryski, Adam Jerzy c twórca stronnictwa na emigr. Hotel Lambert d (1770-1861)
  • 600
    1
    9
    a Czartoryski, Jerzy Konstanty c bratanek Adama Jerzego Czartoryskiego d (1828-1912)
  • 600
    1
    9
    a Czartoryski, Konstanty Marian Adam c bratanek Adama Jerzego Czartoryskiego d ( 1822-1891)
  • 600
    1
    .
    a Czartoryski, Witold Adam d (1822-1865)
  • 600
    1
    .
    a d'Arnaud, Henrietta c guwernantka francuska w domu Czartoryskich
  • 600
    1
    .
    a Dembińska c służąca
  • 600
    1
    .
    a d'Haufsonville
  • 600
    1
    .
    a Dobrowolska c kucharka w zamku w Kórniku
  • 600
    1
    9
    a Dupanloup, Felix c filozof, ksiądz d (1802-1878)
  • 600
    1
    9
    a Działyńska, Cecylia c córka T. Dzialyńskiego d (1836-1899)
  • 600
    1
    .
    a Działyńska, Teofila z Komorowskich c żona Bronisława Działyńskiego d (1820-1904)
  • 600
    1
    .
    a Działyński Bronisław c wnuk Ignacego Działyńskiego (1754-1797), szefa X regimentu d (1823-1860)
  • 600
    1
    .
    a Działyński, Jan Kanty c syn Tytusa Działyńskiego d (1829-1880)
  • 600
    1
    .
    a Działyński, Tytus c twórca Biblioteki Kórnickiej d (1796-1861)
  • 600
    1
    .
    a Felix c zakonnik w Paryżu d 19 w.
  • 600
    1
    .
    a Galloway c ksiądz angielski d 19 w.
  • 600
    1
    9
    a Gratry, August Józef Alfons c ksiądz francuski d (1805-1872)
  • 600
    1
    .
    a Grocholski d 19 w.
  • 600
    1
    9
    a Grudzińska, Maria z Działyńskich c córka Tytusa Działyńskiego d (1832-1911)
  • 600
    1
    9
    a Hamilton William Alexander Anthony Archibald Douglas-Hamilton c 11. książę Hamilton d (1811-1863)
  • 600
    1
    9
    a Harcourt, François Eugène Gabriel d (1786-1865)
  • 600
    1
    .
    a Harcourt, Jean
  • 600
    1
    .
    a Jałowiecki, Jan Józef c ksiądz d (1817-1885)
  • 600
    1
    .
    a Jełowicki, Aleksander c ksiądz, wydawca, tłumacz d (1804-1977)
  • 600
    1
    .
    a Jordan, Władysław c działacz emigracyjny d (1819-1891)
  • 600
    1
    .
    a Kaysiewicz, Hieronim c ksiądz d (1812-1873)
  • 600
    1
    .
    a Koźmian, Jan c ksiądz, działacz społeczny d (1814-1877)
  • 600
    1
    .
    a Krasińska, Eliza z Branickich d (1820-1876)
  • 600
    1
    9
    a La Rochefoucauld-Doudeauville, Louis-Francois-Sosthène de d (1785-1864)
  • 600
    1
    .
    a Lillers
  • 600
    1
    9
    a Lubomirski Tadeusz c prezes Warsz. Tow. Dobroczynności, uczestnik powst. stycz. d (1826-1908))
  • 600
    1
    9
    a Malmesbury, James Harris c 3. hrabia Malmesbury d (1807-1889)
  • 600
    1
    9
    a Maria Amelia Burbon-Sycylijska c (królowa Francji ; d 1782-1866)
  • 600
    1
    .
    a Medyński c złożył egzamin "de bachelier en lectus ies sciences"
  • 600
    0
    9
    a Mikołaj b I c (cesarz Rosji ; d 1796-1855)
  • 600
    1
    9
    a Montagu, Robert c lord, członek brytyjskiego parlamentu d (1825-1902)
  • 600
    1
    9
    a Montalembert, Charles, de c pisarz, publicysta d (1810-1870)
  • 600
    1
    .
    a Nieszczota, Michał Nikodem c poznański lekarz d (1816-1870)
  • 600
    1
    9
    a Oleszczyński, Antoni c artysta, grafik d (1794-1879 )
  • 600
    1
    .
    a Olivaint, Pierre c jezuita d (1816-1871)
  • 600
    1
    .
    a Pafsy d 19 w.
  • 600
    1
    9
    a Palmerston, Henry Temple c premier Wlk. Brytanii d (1784-1865)
  • 600
    1
    .
    a Pauge
  • 600
    1
    9
    a Perraud, Adolphe Louis Albert c kard., gen. zakonu oratorianów d (1828-1906)
  • 600
    0
    9
    a Pius b IX c (papież ; d 1792-1878)
  • 600
    1
    .
    a Plater, Cezary c działacz Hotelu Lambert d (1810-1869)
  • 600
    1
    .
    a Potocka, Anna z Działyńskich c córka T. Działyńskiego d (1846-1926)
  • 600
    1
    .
    a Potocka, Ludwika Józefina Stanisława z Bobrów h. Pilawa c żona Maurycego Potockiego d (1825-1890)
  • 600
    1
    .
    a Potocki, Maurycy Ludwik Eustachy d (1812-1879)
  • 600
    1
    .
    a Potocki, Mieczysław c syn Franciszka Ksawerego Potockiego d (1810-1878)
  • 600
    1
    9
    a Priessnitz, Vincenz c lekarz d (1799-1851)
  • 600
    1
    .
    a Radolińska, Emilia c rezydentka Działyńskich d (1809-1879)
  • 600
    1
    9
    a Radziwiłł Antoni (1833-1904) d (1833-1904)
  • 600
    1
    .
    a Radziwilł Katarzyna z hr. Beydo-Rzewuskich h. Krzywda (1858-1941 d (1858-1941)
  • 600
    1
    9
    a Radziwiłł, Katarzyna z Rzewuskich d (1858-1941)
  • 600
    1
    9
    a Radziwiłł Wilhelm Adam Karol d (1845-1911)
  • 600
    1
    .
    a Ralston c korespondent, urzędnik przy British Museum d 19 w.
  • 600
    1
    .
    a Rembielińska, z Zamoyskich Pelagia c córka Konstantego Zamoyskiego d (1830-1894)
  • 600
    1
    .
    a Rembieliński Aleksander c mąż Pelagii z Zamoyskich d (1820-1872)
  • 600
    1
    .
    a Rembieliński Stanisław c syn Pelagii z Zamoyskich Rembielińskiej d (1855-1908)
  • 600
    1
    .
    a Ronsset
  • 600
    1
    .
    a Rumigny, M. c emigracja polska w Paryżu d 19 w.
  • 600
    1
    9
    a Russel, John Russell c 1. hrabia Russell, minister spraw zagranicznych Angliii d (1792-1878)
  • 600
    1
    9
    a Rustejko, Józef c Pedagog, bibliotekarz, emigrant (Węgry, Anglia, Francja) d (1828-1907)
  • 600
    1
    .
    a Salvaudy, Paul de
  • 600
    1
    9
    a Sapieha, Anna Jadwiga z Zamoyskich c księżna, hrabina szydłowiecka d (1772-1859)
  • 600
    1
    .
    a Sapieha, Jadwiga Klementyna z Zamoyskich c księżna, filantropka, żona Leona Sapiehy d (1806-1890)
  • 600
    1
    9
    a Sapieżanka, Teresa c księżniczka Sapieha-Kodeńska h. Lis d (1836-1859)
  • 600
    1
    9
    a Shaftesbury, Anthony Ashley Cooper c 7. hrabia Shaftesbury d (1801-1885)
  • 600
    1
    .
    a Stasińska, Bronisława c służąca w zamku w Kórniku
  • 600
    0
    .
    a Stasiowa d 19 w.
  • 600
    1
    9
    a Stuart, Dudley Coutts c bryt. arystokrata, prezes Literary Association of the Friends of Poland d (1803-1854)
  • 600
    1
    9
    a Trousseau, Armand c francuski lekarz, pediatra d (1801-1867)
  • 600
    1
    .
    a Turowska, Michalina
  • 600
    1
    .
    a Wiktoria Hanowerska c królowa angielska d (1819-1901)
  • 600
    1
    .
    a Wirtemberska, Maria z Czartoryskich c siostra Adama Jerzego d (1768-1854)
  • 600
    1
    .
    a Wodehouse, John, c 1. hrabia Kimberly d (1826-1902)
  • 600
    1
    .
    a Wołowska d 19 w.
  • 600
    1
    .
    a Żaber d 19 w.
  • 600
    1
    .
    a Zacher, Stephanie
  • 600
    1
    .
    a Zamoyscy c żona Franciszka Żółtowskiego d (1825-1853)
  • 600 a Zamoyscy c żona Franciszka Żółtowskiego d (1825-1853)
  • 600
    3
    9
    a Zamoyscy c żona Franciszka Żółtowskiego d (1825-1853)
  • 600
    3
    9
    a Zamoyscy (ród)
  • 600
    1
    .
    a Zamoyska, Elfryda z d. Tyzenhaus c żona Augusta Zamoyskiego d (1825-1873)
  • 600
    1
    .
    a Zamoyska, Maria c żona Tadeusza Lubomirskiego d (1841-1922)
  • 600
    1
    .
    a Zamoyska, Maria c córka Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej d (1860-1937)
  • 600
    1
    .
    a Zamoyska, Maria Anna Natalia z Potockich c żona Tomasza Zamoyskiego d (1850-1945)
  • 600
    1
    .
    a Zamoyska, Maria Róża z Kronenbergów h. Strugi c żona Karola Zamoyskiego d (1854-1944)
  • 600
    1
    .
    a Zamoyska, Róża z Potockich c żona Stanisława Kostki Jana d (1831-1890)
  • 600
    1
    .
    a Zamoyska, Zofia d 19 w.
  • 600
    1
    .
    a Zamoyski, Adam d 19 w.
  • 600
    1
    .
    a Zamoyski, Andrzej Antoni c syn Andrzeja Artura Zamoyskiego d (1838-1899)
  • 600
    1
    .
    a Zamoyski, Andrzej Artur c syn Stanisława Kostki Zamoyskiego d (1800-1874)
  • 600
    1
    .
    a Zamoyski, August c syn Stanisława Kostki Zamoyskiego, właściciel dóbr włodawskich d (1811-1889)
  • 600
    1
    .
    a Zamoyski Karol Ignacy c syn Konstantego Zamoyskiego d (1834-1892)
  • 600
    1
    .
    a Zamoyski, Konstanty c syn Stanisława Kostki Zamoyskiego d (1799-1866)
  • 600
    1
    .
    a Zamoyski, Stanisław Kostka Jan c brat gen. W. Zamoyskiego d (1820-1889)
  • 600
    1
    .
    a Zamoyski, Tomasz c syn Konstantego Zamoyskiego d (1832-1889)
  • 600
    1
    .
    a Zamoyski, Witold c syn Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej d (1855-1874)
  • 600
    1
    .
    a Zamoyski, Władysław c generał d (1803-1868)
  • 600
    1
    .
    a Żółtowska, Zofia z Zamoyskich c żona Franciszka Żółtowskiego d (1825-1853)
  • 650
    .
    9
    a Arystokracja - życie codzienne y 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Listy y 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Pamiętniki a 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Literatura podróżnicza y 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Podróżnictwo y 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Wielka Emigracja - życie codzienne y 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Wyjazdy za granicę y 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Archiwa prywatne y 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Paryż - życie codzienne y 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Rodzina y 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Rody y 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Arystokracja y 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Obyczaje towarzyskie y 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Wojna 1870-1871 r. francusko-pruska y 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Zgromadzenia i imprezy masowe y 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Życzenia okolicznościowe y 19 w.
  • 650
    .
    9
    a Życie codzienne y 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Adampol (Turcja) y 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Avignon
  • 651
    .
    9
    a Carlsbad zob.: Karlowe Wary
  • 651
    .
    9
    a Drezno (Niemcy) y 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Drzązgowo (woj. wielkopolskie) y 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Freiwaldau zob.: Jesenik
  • 651
    .
    9
    a Giorgiewo/ Giurgiewo (Turcja)
  • 651
    .
    9
    a Heidelberg (Niemcy) y 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Jesenik (Czechy) y 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Karlowe Wary (Czechy) y 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Kórnik (woj. wielkopolskie) y 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Marsylia (Francja) a 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Montfermeil (Francja) y 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Oleszyce (woj. podkarpackie) y 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Ostenda (Belgia) y 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Paryż (Francja) y 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Salzbrunn zob.: Szczawno-Zdrój
  • 651
    .
    9
    a Szczawno-Zdrój (woj. dolnośląskie) y 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Szumla/Schoumla (Turcja) y 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Tréport, le (Francja, Normandia), 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Walencja (Niemcy) a 19 w.
  • 651
    .
    9
    a Wiesbaden (Niemcy) y 19 w.
  • 700
    1
    2
    a Działyńska, Celestyna z Zamoyskich d (1804-1883)
  • 700
    1
    2
    a Zamoyska, Maria d 1860-1937)
  • 852 j BK 07334

Indeksy