Livre d'heures, 15 w.

Opis

• Sygnatura: BK 11170
• Kopie: Mf 1967
• Tytuł: Livre d'heures, 15 w.
• Miejsce i czas powstania: 15 w., 1 poł.
• Opis fizyczny: 220 k. 17,5x12,5 cm
• Oprawa: Skóra brązowa, złocenia, 18/19 w.
• Język: Łac., franc.
• Zawartość:
  • k. 1-12v KALENDARZ w języku francuskim od 1 stycznia (le circoncision) do 31 grudnia (saint seuestre pape). W czterech kolumnach: złote liczby, litterae dominicales (korygowane w marcu, 1 poł. czerwca, lipca, września i października), kalendarz rzymski oraz święto. Oznaczony literą „d” (dies eger) dzień niepomyślny (1, 25 I; 1 III; 10 IV; 11 VI; 13, 22 VII; 1, 30 VIII; 3, 21 IX; 3 X, 5, 28 XI; 7, 12, 22 XII). Najważniejsze święta czerwonym i niebieskim atramentem. Zestaw wskazujący na użytek pozaparyski (3 I: Jan zamiast Genowefy; 26 VI Anna zamiast Marcelego). Nierubrykowany św. Awertyn (Auertin) 5 V wskazuje na zachodnią Francję, rubrykowany św. Maudetus 18 XI na Bretanię, na Poitiers Hilary (pierwszy biskup), Neomadia i Radegunda (główna patronka miasta), na Saintes wskazuje Eutropiusz, zaś na Tours Gatianus (Gacien). Święta mniej typowe: Cuthbert z Lindisfarne (Cubert, 20 III), Walentyn i Witalis rozłączeni na osobne dni (14 i 15 II) i Augustyn (28 II - reconditio?). Wyróżnieni czerwonym atramentem święta: Hilary (z Poitiers) 13 stycznia, Fabian (papież) i Sebastian 20 stycznia, Wincenty (z Saragossy) 22 stycznia; Piotr (cathedra) 22 lutego; Jerzy 23 kwietnia; Eutropiusz (z Saintes) 30 kwietnia; Krzyża Świętego (znalezienia) 3 maja; Jan (Porta Latina) 6 maja; Mikołaj (translacja do Bari) 9 maja; Urban (I, papież) 25 maja; Eligiusz 25 czerwca; Marcin z Tours (d’Ete) 4 lipca; Anna 26 lipca; Piotr (vincula) 1 sierpnia; Stefan 3 sierpnia; Radegunda królowa (se arragonde roygne) 13 sierpnia; Ludwik (król Francji) 25 sierpnia; Jan (ścięcie) 29 sierpnia; Krzyża Świętego (wyniesienia) 14 września; Cypriana (z Antiochii?) 26 września; 1 października; Remigiusz 1 września; Dionizy (innym atramentem) 8 października; Marcin (innym atramentem) 11 listopada; Brictius (z Tours) 13 listopada; Mande confess. (łac. Maudetus) 18 listopada; Klemens (papież) 23 listopada; Katarzyna 25 listopada; Mikołaj 6 grudnia; wigilia Bożego Narodzenia 24 grudnia; Sylwester papież 31 grudnia. Wyróżnione niebieskim atramentem święta: Obrzezanie Pańskie 1 stycznia, Objawienie Pańskie 6 stycznia, Święto Nawrócenia św. Pawła 25 stycznia; Oczyszczenie 2 lutego; św. Maciej (Apostoł) 24 lutego; Zwiastowanie 25 marca; Marek (Ewangelista) 25 kwietnia; Jakub i Filip; Barnaba 12 czerwca; Jan Chrzciciel 24 czerwca; Piotr i Paweł 29 czerwca; Magdalena 22 lipca; Jakub (Apostoł) i Krzysztof 25 lipca; Wawrzyniec 10 sierpnia; Wniebowzięcie NMP 15 sierpnia; Bartłomiej 24 sierpnia; Narodziny NMP 8 września; Mateusza (Ew. i Apost.) 21 września; Szymon i Juda 28 października; Wszystkich Świętych 1 listopada; Dzień Zaduszny 2 listopada; Andrzej (z wigilią) 30 listopada; Niepokalane Poczęcie NMP 8 grudnia; św. Tomasz (Apost.) 21 grudnia; Boże Narodzenie 25 grudnia; Szczepan męczennik 26 grudnia; Jan Ewangelista 27 grudnia; Niewiniątka 28 grudnia; Tomasz (Beckett) 29 grudnia.
  • 12v-13v wtórne zapiski rodzinne: JEAN JACQUES DESCOURTIS (lata osiemdziesiąte XVII w.) oraz FRANÇOIS FOSSARD (1694)
  • 14r-91r HORAE BEATAE MARIAE VIRGINIS:
  • 14r-29v AD MATUTINUM: Domine labia mea aperies etc.]Deus in adiutorium meum intende etc.; [Invitatorium:] Ave maria; [Psalmus 94:] Venite exultemus; [Hymnus:] O quam glorifica luce; [Psalmus 8:] Domine dominus noster [Antiphona: Exaltata es sancta]; [Psalmus 18:] Celi enarrant [bez antyfony]; [Psalmus 23:] Domini est terra [Antiphona: Exaltata es sancta]; [Lectio i:] Surge beatissima virgo; Rx: Beata es virgo Maria; [Lectio ii:: Cecos cordium oculos terge; Rx: Sancta et immaculata; V. Benedicta tu in mulieribus; [Lectio iii (bez oznaczenia)]: O sacratissima virgo; R: Felix namque es sacra; V. Ora pro populo; [Hymnus Ambrosianus]: Te deum laudamus; [Oratio:] Deus qui beatum Nycholaum pontificem tuum innumeris.
  • 30r-46v AD LAUDES: Deus in adiutorium meum intende; [Antiphona:] Benedicta tu; [Psalmus 92:] Dominus regnavit decorum; [Ps 99:] Iubilate deo omnis; [Ps 62:] Deus deus meus ad te de luce; [Ps 66:] Psalmus David Deus misereatur; [Canticum trium puerorum:] Benedicite omnia opera domini; [Ps 148:] Laudate dominum de celis; [Ps 149:] Cantate domino canticum novum, laus; [Ps 150:] Laudate dominum in sanctis; [Antiphona:] Benedicta tu in mulieribus; [Capitulum:] Te laudent angeli atque archangeli; [Hymnus:] Virgo dei genitrix quem totus [V: Elegit eam deus etc.; Rx. Et habitare eam facit]; [Antiphona super Benedictus:] Hec est regina; [Canticum:] Benedictus dominus deus Israel quia uisitauit; [Antiphona:] Hec est regina; [Ps 101:1:] Domine exaudi orationem meam et clamor meus ad te veniat; [Oratio:] Deus qui corda fidelium sancti spiritus; [Oratio:] Concede nos famulos tuos; [Collecta:] Ecclesiam tuam quaesumus domine; [Collecta:] Da domine quesumus fidelibus populis omium sanctorum semper;
  • 47r-54v AD PRIMAM: Deus in adiutorium meum intende; [Hymnus:] Veni creator spiritus]Memento salutis]Maria mater gracie; [Antiphona:] Benedicta tu; [Ps 1:] Beatus vir qui non abiit; [Ps 2:] Quare fremuerunt gentes; [Ps 5:] Verba mea auribus; [Antiphona:] Benedicta tu in mulieribus; [Capitulum:] Felix namque est sacra virgo; [Reponsorium:] Diffusa est gracia (V. Propterea benedixit te); [Oratio:] Deus qui apostolis tuis sanctum dedisti; [Collecta:] Famulorum tuorum quesumus domine delictis ignosce; [Collecta:] Ecclesiam tuam quesumus domine; [Oratio:] Deus qui miro ordine angelorum.
  • 55r-61r AD TERTIAM: Deus in adiutorium meum intende; [Hymnus:] Veni creator spiritus]Memento salutis]Maria mater gracie; [Antiphona:] Dignare me laudare; [Psalmus 119:] Ad dominum cum tribularer; [Psalmus 120:] Levavi oculos meos; [Psalmus 121:] Psalmus David Letatus sum; [Antiphona:] Dignare me laudare; [Capitulum:] Paradisi porta per Euam cunctis; [Responsorium:] Specia tua et pulcritudine (V. Intende prospere procede); [Responsorium:] Adiuvabit eam deus in vultu suo; [Oratio:] Adsit nobis quesumus domine virtus spiritus sancti; [Oratio:] Protege domine famulos tuos; [Oratio:] Ecclesiam tuam quesumus domine; [Antiphona:] Perpetuis nos domine sancti Iohannis baptiste tuere.
  • 61v-67v AD SEXTAM: Deus in adiutorium meum intende; [Hymnus:] Veni creator spiritus]Memento salutis]Maria mater gracie; [Antiphona:] Post partum virgo; [Psalmus 122:] Ad te levavi; [Psalmus 123:] Nisi quia dominus; [Psalmus 124:] Qui confidunt; [Antiphona:] Post partum virgo; [Capitulum:] Gaude Maria virgo cunctas; [Responsorium:] Adiuvabit eam deus in vultu suo; [Responsorium:] Deus in medio eius non commovebitur (V. Elegit eam deus et preelegit eam); [Responsorium:] Et habitare eam facit in tabernaculo suo; [Collecta:] Mentes nostras quesumus domine spiritus paraclitus; [Collecta:] Beate et gloriose semperque virginis; [Collecta:] Ecclesiam tuam quesumus]beati Iohannis apostolic; [Collecta:] Deus qui conspicis quia nos]beati Iohannis apostolic.
  • 68r-73v AD NONAM: Deus in adiutorium meum intende; [Hymnus:] Veni creator spiritus]Memento salutis]Maria mater gracie; [Antiphona:] Sicut lilium; [Psalmus 125:] In convertando; [Psalmus 126:] Nisi dominus; [Psalmus 127:] Beati omnes; [Antiphona:] Sicut lilium; [Capitulum:] Per te dei genitrix nobis est vita; [Responsorium:] Elegit eam deus; [Versiculus:] Post partum virgo; [Responsorium:] Dei genitrix intercede; [Collecta:] Mentibus nostris quesumus domine paraclitum spiritum sanctum benignus infunde; [Oratio:] Concede misericors deus fragilitati; [Oratio:] Ecclesiam tuam quesumus]beati Iohannis apostolic; [Oratio:] Deus qui sancta crucem tuam.
  • 74r-83r AD VESPERAS: Deus in adiutorium meum intende; [Antiphona: Beata es virgo Maria; [Psalmus 121:] Letatus sum; [Psalmus 122:] Ad te levavi; [Psalmus 123:] Psalmus David Nisi quia dominus; [Psalmus 124:] Qui confidunt; [Psalmus 125:] In convertendo; [Antiphona:] Beatam me dicent omnes generaciones; [Capitulus:] Beata es virgo Maria que dominum portasti; [Hymnus:] Ave maris stella; [Antiphona:] Post partum virgo; [Responsorium:] Dei genitrix intercede; [Antiphona:] Sancta maria [sucurre miseris]; [Canticum:] Psalmus David (!) Magnificat anima; [Antiphona:[ Sancta Maria succurre miseris; [Collecta:] Deus qui corda fidelium; [Collecta:] Concede nos famulos tuos; [Oratio:]Ecclesiam tuam quesumus]beati Iohannis apostolic; [Collecta):] Omnipotens sempiterne deus qui dedisti famulis.
  • 84r-91r AD COMPLETORIUM: Converte nos deus salutaris noster]Deus in adiutorium meum intende; [Antiphona:] Sancta dei genitrix; [Psalmus 12:] Usquequo domine oblivisceris; [Psalmus 42:] Iudica me deus; [Psalmus 128:] Sepe expugnaverunt; [Psalmus 130:] Domine non est exaltatum; [Antiphona:] Sancta dei genitrix; [Capitulum:] Sicut cynamomum et balsamum; [Hymnus:] Virgo dei genitrix; [Antiphona:] Cum iocunditate [memoriam]; [Canticum (Simeonis Luc. 2:29-32):] Psalmus (!) Nunc dimittis servum tuum; [Antiphona:] Cum iocunditate memoriam; [Versiculus:] Domine exaudi oracionem meam; [Responsorium:] Et clamor meus ad te veniat; [Collecta:] Ure igne sancti spiritus renes nostros; [Collecta:] Graciam tuam quesumus domine mentibus nostris infunde.
  • 91v pusta z gotowym liniowaniem
  • k. 92r-109v SEPTEM PSALMI PENITENTIALES: [Ps. 6:] Domine ne in furore]miserere; [Ps. 31:] Beati quorum; [Ps. 37:] Domine ne in furore]quoniam; [Ps. 50:] Miserere mei deus secundum magnam; [Ps. 101:] Domine exaudi oracionem meam et clamor meus; [Ps. 129:] De profundis clamavi; [Ps. 142:] Domine exaudi oracionem meam auribus percipe; [Antiphona:] Ne reminiscaris delicta nostra.
  • k. 109v-115v LITANIA – uwagę zwracają święci czczeni w Poitou (Eutropiusz, Hilary, Neomadia) oraz Bretanii (zwł. Maudez, również Eutropiusz oraz Anna wymieniona na pierwszym miejscu wśród dziewic). Oprócz najrzadszych, kult tych świętych rozwinięty w zachodniej Francji. Michael, Gabriel, Raphael, Angeli et Archangeli; Petre, Paule, Andrea, Iacobe, Philippe, Bartholomee, Mathia, Luca, Barnaba, Marce, Symon, Iuda, Iohannes evangelista, Sancti Apostoli et Evangeliste Dei; Stephane, Line, Clete, Clemens, Laurenti, Vincenti, Fabiane, Sebastiane, Christofore, Blasi, Eutropi, Omnes Sancti Martires Dei; Silvester, Martine, Nicholae, Hylari, Augustine, Meudete (Maudez), Omnes Sancti Confessores; Anna, Maria Magdalena, Maria Egiptiaca, Felicitas, Perpetua, Agatha, Karina, Margareta, Barbara, Karitas, Fides, Spes, Radegundis, Neomadia (Néomaye), Omnes Sancte Virgines; Omnes sancti et sanctae dei; [Oratio:] Deus cui proprium est miserere; [Oratio:] Ure igne sancte spiritus; [Alia collecta:] Fidelium deus omnium conditor.
  • k. 116r-127r PARVAE HORAE DE CRUCE: Domine labia mea aperies; [Oratio:] Deus in adiutorium meum; [Antiphona:] Adoramus te christe et bedicimus (!) tibi quia per sanctam crucem; [Hymnus (ad Matutinam)]: Patris sapiencia veritas divina; V.: Domine exaudi oracionem meam (R.: Et clamor meum ad te veniat); [Collecta:] Domine ihesu christe fili dei vivi pone passionem; [Oratio:] Antiphona (!) Deus in adiutorium; [Antiphona:: Adoramus te christe et benedicimus tibi quia per sanctam crucem; [Hymnus (ad Primam):: Hora prima ductus est ihesus a (!) Pylatum; V.: Domine exaudi oracionem meam (R.: Et clamor meum ad te veniat); [Collecta:] Domine ihesu christe fili dei vivi pone passionem; [Oratio:] Deus in adiutorium; [Antiphona:] Adoramus te christe et benedicimus tibi quia per sanctam crucem; [Hymnus (ad Tertiam):] Crucifige clamitant hora terciarum; [Collecta:] Domine ihesu christe fili dei vivi pone passionem; [Oratio:] Deus in adiutorium; [Antiphona: Adoramus te christe et benedicimus tibi quia per sanctam crucem V.: Domine exaudi; [Oratio:] Domine ixesu christe fili dei vivi pone passionem; [Oratio:] Deus in adiutorium; [Antiphona:] Adoramus te christe et benedicimus tibi quia per sancta crucem; [Hymnus (ad Sextam):] Hora sexta ihesus est cruci conclavatus; [Oratio:] Domine ihesu christe fili dei vivi pone passionem; [Oratio:] Deus in adiutorium; [Antiphona:] Adoramus te christe et benedicimus tibi quia per sanctam crucem; [Hymnus (ad Nonam):] Hora nona dominus ihesus expiravit; [Collecta:] Domine ihesu christe fili dei vivi pone passionem; [Oratio:] Deus in adiutorium; [Antiphona:] Adoramus te christe et benedicimus tibi quia per sanctam crucem; [Hymnus (ad Vesperas):] De cruce deponitur datur sepulture; [Collecta:] Domine ihesu christe fili dei vivi pone passionem; [Oratio: ]Ad completorium Converte nos deus salutaris et averte iram tuam a nobis (=Ps 85(84): 5; [Oratio:] Deus in adiutorium; [Antiphona:] Adoramus te christe et benedicimus tibi quia per sanctam cruce; [Hymnus (ad Completorium):] Hora completoriis (!) datur sepulture; [Collecta: ]Domine ihesu christe fili dei vivi pone passionem; [Recommendatio:] Hympnus Has horas canonicas cum devocione.
  • k. 128-135v PARVAE HORAE DE SANCTO SPIRITU: [Ad matutinum]; Domine labia mea aperies; [Antiphona:] Veni sancte spiritus reple; [Hymnus:] Nobis sancti spiritus gracia sit data; [Versiculus:] Emitte spiritum tuum bonum et creabuntur; [Responsorium:] Et renovabis faciem; [Oratio:] Omnipotens sempiterne deus da nobis; ad [primam]; Deus in adiutorium meum intende; [Antiphona:] Veni sancte spiritus reple; [Hymnus:] De virgine filius christus fuit natus; [Versiculus:] Emitte spiritum tuum bonum et creabuntur; [Oratio:] Omnipotens sempiterne deus; ad tertiam; Deus in adiutorium; [Antiphona:] Veni sancte spiritus reple; [Hymnus:] Suum sanctum spiritum deus delegavit; [Antiphona:] Emitte spiritum tuum [bonum] et creabuntur; [Responsorium:] Et renovabis faciem; [Oratio:] Omnipotens sempiterne deus; [Ad sextam]; Deus in adiutorium; [Antiphona: Veni sancte spiritus reple; [Hymnus: Septiformam graciam tunc acceptaverunt; [Versiculus: Emitte spiritum tuum bonum et creabuntur; [Responsorium: Et renovabis faciem; [Oratio: Omnipotens sempiterne deus; [Ad nonam]; Deus in adiutorium; [Antiphona:] Veni sancte spiritus reple; [Hymnus:] Spiritus paraclitus fuit appellatus; [Antiphona:] Emitte spiritum tuum bonum et creabuntur; [Responsorium:] Et renovabis faciem; [Oratio:] Omnipotens sempiterne deus; [Ad vesperas]; Deus in adiutorium; [Antiphona:] Veni sancte spiritus reple; [Hymnus:] Dextre dei digitus virtus spiritualis; [Versiculus:] Emitte spiritum tuum bonum et creabuntur; [Responsorium:] Et renovabis faciem; [Oratio:] Omnipotens sempiterne deus; ad completorium; Converte nos deus salutaris noster]Deus in adiutorium meum intende; [Antiphona:] Veni sancte spiritus reple; [Hymnus:] Spiritus paraclitus fuit appellatus (!) nos velit iuvare. Gressus nostros; [Recommendatio:] Hympnus Has horas canonicas cum devocione.
  • k. 136r-v pusta z liniowaniem
  • k. 137r-168r OFFICIUM PRO DEFUNCTIS - niekompletne i z przestawioną kolejnością, od „Ad Matutinas” (tylko: In Prima Nocturno), potem „Ad laudes”, potem „Ad vesperas”:
  • 137r-149v [ad Matutinas in prima nocturno]; [Antiphona:] Dirige; [Psalmus 5:] Verba mea in auribus percipe domine ] Requiem eternam; [Antiphona:] Dirige deus meus in conspectu; [Antiphona:] Convertere [domine et eripe]; [Psalmus 6:] Domine ne in furore tuo arguas me neque ] Requiem eternam; [Antiphona:] Convertere domine et eripe; [Antiphona:] Nequando rapiat; [Psalmus 7:] Domine deus meus in te speravi salvum me fac ] Requiem [eternam]; [Antiphona:] Nequando rapiat; Suffragia dicitur; [Versiculus:] A porta inferi (R. Erue domine animas eorum); [Sacreto:] Pater noster [qui es in coeli]; [Versiculus:] Et ne nos [inducas] (R. Sed libera [nos a malo]); [Lectio i (Iob 7):] Parce michi domine, nichil enim sunt; [Responsorium:] Qui Lazarum resuscitasti (V. Qui venturus es iudicare); [Lectio ii (Iob 10):] Tedet animam meam vite mee, dimittam; [Responsorium:] Credo quod redemptor meus (V. Quem visurus sum ego ipse); [Lectio iii (Iob 10):] Manus tue domine fecerunt me et plasmaverunt; [Responsorium:] Libera me domine de morte eterna; [Versiculus:] Dies illa dies ire calamitatis; [Versiculus:] Tremens factus sum ego; [Versiculus:] Vix iustus salvabitur et ego miser; [Versiculus:] Quid ergo miserrrimus quod dicam; [Versiculus:] Vox de celis o vos mortui; [Versiculus:] Creator omnium reru deus qui me de limo terre.
  • 148v-168r [ad Laudes]; [Antiphona:] Exultabunt domino; [Psalmus 50:] Miserere mei deus secundum magnam misericordiam tuam; [Antiphona:] Exultabunt domino ossa humiliata; [Antiphona:] Exaudi domine; [Psalmus 64:] Psalmus david Te decet hympnus deus in Syon ] Requiem eternam; [Antiphona:] Exaudi domine oracionem meam; [Antiphona:] Me suscepit; [Psalmus 62:] Psalmus david Deus deus meus ad te de luce vigilo; [Psalmus 66:] Deus misereatur nostri et benedicat nobis ] Requiem eternam; [Antiphona:] Me suscepit dextera tua domine; [Antiphona:] A porta inferi; [Canticum Ezechiae (Is 38):] Ego dixi in dimidio dierum meorum; [Antiphona: ]A porta inferi erue domine animam meam; [Antiphona:] Omnis spiritus; [Psalmus 148:] Laus Laudate dominum de celis laudate eum; [Psalmus 149:] Cantate domino canticum novum, laus eius; [Psalmus 150:] Laudate dominum in sanctis eius, laudate ] Requiem eternam; [Antiphona:] Omnis spiritus laudet dominum; [Antiphona:] Credo domino; [Canticum Zachariae (Luc 1):] Psalmus Benedictus dominus deus israel quia visitavit; [Antiphona:] Credo domine deus meus ihesu christe carnis ressurectionem; [Preces:] Pater noster; [Versiculus:] Et ne nos inducas (R. Sed libera); [Versiculus:] In memoria eterna erunt iusti (R. Ab odicione (!) mala non timebunt); [Versiculus:] A porta inferi (R. Erue domine animas eorum); [Versiculus:] Credo videre bonam domini (R. In terra vivencium); [Versiculus:] Domine exaudi oracionem meam (R. Et clamor meus ad te veniat); [Oratio:] Oremus Deus venie largitor et humane salutis amator quesumus][Pervenire concedas. Per christum; [Oratio:] Fidelium deus omnium conditor et redemptor][supplicacionibus consequantur. Per christum. ] Requiescant in pace ] Amen.
  • k. 168v-180r [Ad Vesperas]; [Antiphona:] Placebo; [Psalmus 114:] Dilexi quoniam exaudiet dominus ] Requiem eternam; [Antiphona:] Placebo domino in regione vivorum; [Antiphona:] Heu me; [Psalmus 119:] Ad dominum cum tribularer clamavi; [Antiphona:] Heu me quia incolatus meus prolongatus; [Antiphona:] Dominus custodit; [Psalmus 120:] Levavi oculos meos in montes, unde veniet; [Antiphona:] Dominus custodit te ab omni malo; [Antiphona:] Si iniquitates; [Psalmus 129:] De profundis clamavi ad te domine; [Antiphona:] Si iniquitates observaveris domine, domine quis; [Alia antiphona:] Opera manuum tuarum; [Psalmus 137:] Confitebor tibi domine in toto corde meo ] Requiem eternam; [Antiphona:] Opera manuum tuarum ne despicias; [Antiphona:] Qui Lazarum; [Canticum BMV (Luc 1):] Psalmus david (!) Magnificat anima ] Requiem eternam; [Antiphona:] Qui Lazarum resuscitasti; [Preces:] Pater noster; [Versiculus:] Et ne nos inducas (R. Sed libera); [Versiculus:] In memoria eterna erunt iusti (R. Ab audicione mala non timebunt); [Versiculus:] A porta inferi (R. Erue domine animas eorum); [Versiculus:] Credo videre bonam domini (R. In terra vivencium); [Psalmus 145:] Lauda anima mea dominum laudabo deum ] Requiem eternam; [Versiculus:] Domine exaudi orationem meam (R. Et clamor meus ad te veniat); [Oratio:] Oremus Inclina domine aurem tuam ad preces nostras; [Oratio:] Deus qui nos patrem et matrem; [Oratio:] Deus venie largitor et humane salutis amator.
  • k. 181r-188r OFFICIUM DE SANCTO SPIRITU: [rubrica:] Missa de sancto Spiritu; Spiritus domini replevit orbem terrarum alleluya et hoc quod continet [etc.]; Exurgat Deus et discipentur (!) inimici et fugient [etc.]; Spiritus domini; Gloria patri; Spiritus domini et cetera; Kyrieleyeson; Gloria in excelsis deo et in terra [etc.]; [Prima collecta:] Deus qui corda fidelium sancti spiritus illustracione docuisti [etc.]; [Lectio (Act 8:14-17):] Leccio actum apostolorum. In diebus illis. Cum audissent; apostoli][et accipiebant spiritum sanctum; [Responsorium:] Beata gens cuius est dominus; [Versiculus:] Verbo domini celi firmati sunt; [Versus:] Veni sancte spiritus reple tuorum; [Lectio (Jn 14:23-31):]. Secundum Iohannes. In illo tempore, dixit ihesus discipulis suis. Si quis diligit me sermonem meam][et sicut mandatum dedit michi pater, hoc facio. [Credo:] Credo in unum deum][et vitam venturi seculi. Amen; [Antiphona:] Confirma hoc deus quod operatus est (!) in nobis; [Hymnus (Sanctus et Benedictus):] et post dicitur Sanctus, Sanctus, Sanctus [etc.] et post dicitur Benedictus qui venit in nomine [etc.]; [Invocatio:] Agnus dei qui tollis peccata mundi][dona nobis pacem ] Communio; [Antiphona:] Factus est repente de celo sonus][loquentes magnalia dei alleluia ] Post comunio; [Postcommunio:] Sancti spiritus domine corda nostra mundet infusion.
  • k. 188-191r MISSA DE VIRGINE “SALVE SANCTA PARENS”: [rubrica:] Missa beata maria; [Introitus:] Salve sancta parens; [Antiphona:] Psalmus (!) Post partum virgo inviolata permansisti; [Collecta:] Concede nos famulos tuos quesumus domine deus; [Leccio (Eccli 24:14-16):] Leccio libri sapiencie. Ab initio et ante secula; [Responsorium:] Benedicta et venerabilis es virgo maria que sine tactu; [Versiculus: ]Virgo dei genitrix quem totus non capit; [Leccio (Lc 11:27-28):] Secundum lucam. In illo tempore. Loquente ihesu ad turbas extollens vocem quedam; [Credo:] Et post dicitur. Credo in unum deum et cetera; [Offertorium:] Felix namque es sacra virgo maria et omni laude dignissima; [Hymnus:] Sanctus, Sanctus, Sanctus; [Invocatio:] Agnus dei qui tollis et cetera ] Communio; [Antiphona:] Beata viscera marie virginis que portaverunt eterni patri filium; [Postcommunio:] Sumptis domine salutis nostre subsidiis.
  • k. 191r-195r MISSA PRO DEFUNCTIS: [rubrica:] Missa mortuis; [Introitus:] Requiem eternam dona eis ] Ps. (!) Te decet hympnus deus in syon et tibi redetur votum in iherusalem ]Requiem eternam dona et cetera ] Kyrie eleyson [etc.]; [Collecta:] Inclina domine aurem tuam ad preces nostras; [Leccio (Apoc 14:13): ]leccio ii beati Iohanni apostoli. In diebus illis audivi vocem de celo dicentem scribe beati mortui qui][secuntur illos; [Responsorium:] Si ambulam (!) in medio umbre mortis (V. Virga tua et baculus tuus); [Tractus:] Sicut cervus desiderat; [Leccio (Io 6:48-54)] Secundum Iohannem. In illo tempore dixit ihesus discipulis suis. Ego sum panis vivus][in novissimo die; [Offertorium:] Domine ihesu christe rex glorie libera animas omnium fidelium; [Hymnus:] Et post dicitur. Sanctus, Sanctus, Sanctus; [Invocatio:] Agnus dei qui tollis peccata mundi; [Communio:] Lux eterna luceat eis; [Postcommunio:] Post communione. Annue nobis domine ut animam (!) famuli.
  • k. 195v-196v puste z liniowaniem
  • k. 197r-198v CZYTANIE Z EWANGELII JANA (Io 1:1-14): [titulus:] Inicium sancti ewangelii secundum Johannem"; [incipit:] In principio erat verbum][plenum gracie et veritatis.
  • k. 198v-200v - CZYTANIE Z EWANGELII ŁUKASZA (Luc 1: 26-38): [titulus:] secundum lucam; [incipit:] In illo tempore. Missus et gabriel angelus a deo][secundum verbum tuum.
  • k. 200v-203r CZYTANIE Z EWANGELII MATEUSZA (Mt 2:1-12): [titulus:] secundum matheum; [incipit:] In illo tempore. Cum natus esset ihesus in bethleem][reversi sunt in regionem suam.
  • k. 203r-204r CZYTANIE Z EWANGELII MARKA (Mk 16:14-20): [titulus:] secundum Marcum; [incipit:] In illo tempore. Recumbentibus undecim discipulis apparuit illis ihesus][confirmante sequentibus signis.
  • k. 204v-209v ANONIM, MODLITWA DO NMP (koniec XIV lub pocz. XV w.); (franc. wariant: Obsecro te): [incipit:] Dame sainte marie mere de diu [!] tres plaine [!] de pitie fille du souuerain roy mere de dieu des orphelins conselleresse [!] des desconseilles
  • k. 209v-217v ANONIM, MODLITWA DO NMP (XIV w.?), tytuł "Oroyson deuote de nostre dame", (franc. wariant O intemerata); [incipit:] E tres douce dame sainte mere de dieu virge sanz corrupcion par durablement benoite et mere de dieu singulierement;
  • k. 217v-220v ANONIM, MODLITWA DO ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA (XV w.); tytuł “De saint Michiel Archange”, [incipit:] Eres [!] glorieux archange prince de la sainte cheualerie des cieux [!], monsiegneur [!] saint michiel.
• Grafika:
  • Zwiastowanie NMP k. 14 miniatura
  • Nawiedzenie św. Elżbiety k. 30 miniatura
  • floratury
• Hasła przedmiotowe:
  • Modlitewniki 15 w. Francja
  • Modlitwa katolicyzm 15 w.
  • Święci i błogosławieni kalendarz liturgiczny 15 w. Francja
  • Święci i błogosławieni kult 15 w. Francja
  • Godzinki (księgi) 15 w. Francja
  • Rękopisy iluminowane francuskie 15 w.
• Uwagi:
  • Oprawa: skóra brązowa XIX (XVIII?) w., z tłoczonymi i złoconymi wzorami kwiatowymi oraz falistymi liniami. Na grzbiecie wytłoczone i złocone: „KSIĄZKA DO NABOZENSTWA”. Wyklejka papier marmurkowany. Zakładka wszyta płowoniebieska, tekstylna, uszkodzona.
  • Składki: zwykle kwaterniony (dwa terniony, jeden kwinion). Foliacja ołówkiem XX w. (?). Zachowane ślady paginacji ołówkiem dawniejszej, ale zgodnej z foliacją (ob. k. 86r nieco ucięte: 171). I:1-8; II:9-13 (ternion -1); III:14-21; IV:22-29; V:30-37; VI:38-45; VII:46-53; VIII:54-61; IX:62-69; X:70-77; XI:78-85; XII:86-91 (ternion); XIII:92-99; XIV:100-107; XV:108-115; XVI:116-123; XVII:124-131; XVIII:132-138 (kwaternion -1); XIX:139-146; XX:147-154; XXI:155-162; XXII:163-170; XXIII:171-178; XXIV:179-186; XXV:187-196 (kwinion); XXVI:197-204; XXVII:205-212; XXVIII:213-220.
  • Proweniencja: Francja (Poitou/Poitiers, Bretania?); Jean Jacques Descourtis (Villeblevin, ob. dep. Yonne, Francja); François Fossard (Paryż); (?); Biblioteka Publiczna i Uniwersytecka Wilno (?); Wolfgang Trypucki; BK PAN (1967).
  • Pismo: zrąb rękopisu brązowym atramentem, francuska textura quadrata przechodąca czasem w semi-quadrata, kilku rąk 1 poł. XV. Kalendarz semi-quadrata. Liniowanie czerwonobrązowym atramentem (k. 1-13: 17 linii; od k. 14: 12 linii), pismo zawsze poniżej linii górnej. Dopiski ołówkiem na k. 14r (marg. dolny: Officium Beatae Virginis Mariae), 109v (marg. dolny: De omnibus sanctis). Korekty wtórne ołowkiem: k. 80v, 90r; 183r, 183v, 187r, 189r, 192r, 195r. Razury w kalendarzu: 6r-6v, 10r.
  • Filigrany: na k. I litery „JKH” (lub „TKH”, ew. „FKH”) zaś na k. A dolny fragment otoku z liści laurowych. Papier zapewne z czasów ponownego oprawienia, być może na Litwie, ale nie udało się zidentyfikować filigranów w zbiorze Laucevičiusa (dla podobnych ciągów liter, zob. E. Laucevičius, Poperius, t. II, 2117, 2403, 2433, 2905, 2943-44, 4162-3 – ICH).
  • Zdobienia: na k. 14r scena „Zwiastowania”: Maria ze złotą aureolą w niebieskiej szacie pod czerwonym baldachimem, z otwartą księgą na kolanach i dłońmi skrzyżowanymi na piersiach, w geście zmieszania. Gabriel na zielonej trawie, z wyciągniętą dłonią w geście przemowy, trzymający w prawicy wstęgę z napisem (Aue gracia plena plena Dominus tecum - Łk 1:28 oraz invitatorium). W błękitnym niebie oculus, z którego wygląda promieniejący Bóg w geście błogosławieństwa zsyłający Ducha Św. w postaci gołębia ku Marii. Reszta karty, z zachowaniem niewielkiego marginesu, wypełniona gęstą floraturą, gdzie z czarną linią kreślonych splątanych gałązek wyłaniają się złocone listki i owoce, gdzieniegdzie zaś kolorowe kwiaty i owoce (m.in. poziomki, główki maku, astry). Na odwrotnej karcie k. 14v wypełniająca marginesy floratura jw. Na k. 30r scena „Nawiedzenie św. Elżbiety”. Dwie postacie w złotych aureolach: po prawej stronie Elżbieta w błękitnej szacie, okryta czerwonym płaszczem i białą chustą na głowie i ramionach trzyma prawą dłoń na ramieniu stojącej naprzeciw Marii. Jej lewa dłoń spoczywa w prawej dłoni Marii, która ubrana w błękitną szatę ze złoceniami lewą dłonią dotyka boku Elżbiety. Szatę Marii trzyma z tyłu skrzydlaty anioł. W tle widoczne góry i pustynia, na pierwszym planie zaś porośnięte trawą urwiska. W górnej części miniaturę zamyka błękitne niebo ze złotym oculusem, z którego rozchodzą się wokół złociste promienie. Reszta karty, z zachowaniem niewielkiego marginesu, wypełniona floraturą jw. Na odwrotnej karcie k. 30v wypełniająca marginesy floratura jw. Taka sama floratura jeszcze na k. 37r-v. Puste miejsce na iluminacje na k. 46v, 55r, 61v, 68r, 74r, 84r, 92v, 116r, 128v, 137r. Puste miejsce na tekst rubryki k. 204v. Odmiennym stylistycznie zdobieniem są otwarte z lewej strony obramowania (zawsze złote, czarne, niebieskie, czerwone), wyrastające z inicjałów od mniej więcej połowy rękopisu (k. 118r, 119v, 121v, 122v, 124r, 125v, 168v, 181r, 188r, 191r, 197r, 203r, 204v, 209v, 217v). Inicjały KL w części kalendarzowej złote z floraturą w kontrkolorze czarnym (1r, 3r, 5r, 7r, 9r, 10r) oraz niebieskie z floraturą w kontrkolorze czerwonym (2r, 4r, 6r, 8r, 11r, 12r), naprzemiennie po wrzesień włącznie (potem po dwa). Inicjały iluminowane barwne na 3 w. na rozpoczęcie części składowych na k. 14r, 30r. W dalszej części inicjały na 3 w. czterobarwne (złote, czarne, czerwone, niebieskie) na k. 46v, 55r, 61v, 68r, 74r, 84r, 92v, 116r, 118r, 119v, 121v, 122v, 124r, 125v, 128v, 137r., 168v, 181r, 188r, 191r, 197r, 203r, 204v, 209v, 217v). Liczne inicjałki na 2 lub 1 w. złote z floraturą w czarnym kontrkolorze i niebieskie z floraturą czerwoną. Również liczne (od k. 14r do 178v) wypełniacze pustego miejsca w linii w postaci kwadratów kreślonych czarnym atramentem, wypełnionych wzorami w czterech pozostałych kolorach.
  • Te niewielkie (17,5 x 12,5 cm) godzinki powstały w 1 poł. XV w. najprawdopodobniej w Paryżu, jednym z głównych – obok Rouen, Brugii, Tours czy Lyonu - centrów produkcji ksiąg tego typu. Na Paryż wskazuje układ antyfon, hymnów, czytań, responsoriów i wersetów zarówno w będących zasadniczym zrębem godzinkach NMP, jak w pozostałych częściach. Podkreślić należy, że miejsca produkcji nie należy identyfikować z miejscem przeznaczenia. To ostatnie trudno zidentyfikować jednoznacznie, ale zestaw świętych w otwierającym rękopis kalendarzu oraz w litanii wskazują na zachodnią Francję, szczególnie na Poitou i samo Poitiers, ale również na Bretanię. Układ modlitw jest więc paryski (por. Drigsdahl, passim), ale kalendarz i litania wskazuja na zachodnią Francję (Poitiers?) z dodatkami świętych bretońskich. Np. charakterystyczna lekcja Exaltata es sancta przed Ps. 8 (k. 18r) wskazuje albo na Paryż, albo na Saint-Pol de Léon w Bretanii, podobnie jak Surge beatissima virgo (k. 23v) - Lectio prima (ad Matutinum). Z Bretanią jako miejscem przeznaczenia kłóci się nieco język francuski tak kalendarza, jak i modlitw do NMP (zob. Zawartość). W Bretanii językiem wernakularnym jest bretoński, a wskazane elementy (kalendarz i modlitwy) występują tam w godzinkach w języku łacińskim. Z drugiej strony nietrudno wyobrazić sobie, że rękopis sporządzony został dla potrzeb dewocyjnych kobiety, która pochodząc z francuskojęzycznej części Francji np. w wyniku małżeństwa znalazła się w Bretanii. Nie wiadomo kto był pierwszym właścicielem kodeksu, ale dalsze życie tego ostatniego pokazują zapiski rodzinne, dwóch rąk, na k 12v-13v. Najpierw Jean Jacques Descourtis (ur. 1661 i zm. ? w Villeblevin, departament Yonne) krótko wzmiankuje swe małżeństwo z Marie Jeanne Joineau (1663-1741) w r. 1683 oraz narodziny trójki dzieci w latach 1684-1686. Nie ma zapiski o narodzinach kolejnej córki w 1688 r., więc być może rękopis miał już wtedy innego właściciela. Treść kolejnych zapisek, już inną ręką, jakie poczynił François Fossard (małżeństwo w 1694 r. oraz narodziny syna w Paryżu) pokazuje stosunki nowego właściciela w kręgach urzędniczych Paryża u schyłku XVII w. Może być więc on tożsamy z François Fossardem, bibliotekarzem królewskich zbiorów muzycznych za Ludwika XIV, który funkcję swą pełnił w l. 168?-1697 (Harris-Warrick, s. 16). Dalsze losy kodeksu nie są jasne. W XVIII lub XIX w. został na nowo oprawiony (być może na Litwie) dla polskojęzycznego właściciela (na co wskazuje język napisu na grzbiecie). Zbywca egzemplarza dla BK PAN, Wolfgang Trypucki, podczas wojny był stróżem Biblioteki Uniwersyteckiej w Wilnie, gdzie zapewne znajdował się rękopis. Po wojnie osiadł na Śląsku, najpierw w Raciborzu (skąd w 1960 i 1961 r. zbył Bibliotece Kórnickiej PAN rękopisy BK 2673, 2674, 2202, 2003, 2204) potem w Górze Śląskiej (skąd 1969 r. sprzedał władzom Zamościa pierwszy dokument lokacyjny, za co otrzymał honorowe obywatelstwo tego miasta).
  • Lit.: R. Harris-Warrick, C. G. Marsh, Musical Theatre at the Court of Louis XIV: Le Mariage de la Grosse Cathos, Cambridge 1994, s. 16; D. Herlin, Fossard et la musique italienne en France, Recherches sur la vie musicale sous les rois Bourbons, “Recherches sur la musique francaise classique” 1998, 29, s. 27-52; L.P. Bennett, Sacred repertories in Paris under Louis XIII : Paris, Bibliothèque nationale de France, MS Vma rés. 571, (RMA Monographs 17), Farnham-Burlington 2009, s. 46-49; Ch. Sansou, Jean Jacques Descourtis, na stronie Geneanet.org - http://bit.ly/2u1tQZm [dostęp 29 czerwca 2017]; J. Sonet, Répertoire d'incipit de prières en ancien français, (seria: Publications Romanes et Françaises 54), Genève 1956; E. Drigsdahl, New Tests for the Localization of the Hore Beate Marie Virginis, Center for Håndskriftstudier i Danmark, http://manuscripts.org.uk/chd.dk/ [dostęp: 25 lutego 2018].
• Opracowania:
  • Sonet-Sinclair, nr 2819
  • Sonet-Sinclair, nr 2222 (tylko dwa świadectwa rękopiśmienne (XV w.), (bez tego rękopisu) Jonas-IRHT/CNRS [http://jonas.irht.cnrs.fr/oeuvre/19783]
  • K.V. Sinclair, On a French manuscript collection of prayers in the John Rylands Library, [w:] Essays presented to G. I. Lieftinck, red. J.P. Gumbert, T.A.M. Bishop, M.J.M. Haan, t. 2: Texts and Manuscripts, Amsterdam 1972, s. 97-105 (tu s. 101: występuje również w XIV w. rękopisie Rylands, sygn. French MS 3, k. 16v i nn.)