[Żywot Tomasza Zamoyskiego kanclerza wielkiego koronnego 1594-1638].

Opis

• Sygnatura: BK 00322
• Kopie: Mf 1163
• Autor: Żurkowski, Stanisław 16/17 w.
• Tytuł: [Żywot Tomasza Zamoyskiego kanclerza wielkiego koronnego 1594-1638].
• Miejsce i czas powstania: 18 w.
• Opis fizyczny: 150 k. 36x22 cm
• Oprawa: Płótno, 1974 BK
• Język: Pol.
• Zawartość: recepty k. 147v-150
• Proweniencja: Ze zbioru Tytusa Działyńskiego (1796-1861)
• Hasła przedmiotowe:
  • Zamoyski, Tomasz (1594-1638) biografie 17 w.
  • Biografie 17 w.
• Uwagi:
  • Rękopis BK 322 przepisany jest staranie, chociaż nie brakuje potknięć na pewno kopisty, np. Canczuczego zamiast Canevesiego, "stawił się na mieszkanie" zamiast "stawił się niemieszkanie" (k. 108) i wiele innych Z jakiego rękopisu jest BK 322 kopią trudno ustalić, gdyż kopii jest kilka. Prawdopodobnie jest kopią z rękopisu w Zamościu z 1637, z którego również odpisu dokonał J. M. Ossoliński, znana jest także kopia w Bibliotece Raczyńskich. Rękopis BK 322 w pewnych szczegółach różni się od rękopisu Baworowskiego wydanego przez Al. Batowskiego. Nie są to zmiany istotne, ale raczej ta sama rzecz ujęta stylistycznie inaczej. Braknie np. w tekście drukowanym znacznego fragmentu "[...] o wielkiey insolencyi młodzi na naukach przy Akademii Krakowskiey bawiącey się, że aemulationes jakieś maiąc z studentami jezuickimi [...]". Na co Zamoyski, jako starosta generał krakowski, wysyła do rektora Akademii list w tej sprawie z Krzeszowa 30. 10. 1630 roku (k. 110v-111) Rękopis BK 322 rozpoczyna się dedykacją Stanisława Żurkowskiego: Wielmoznemu Jeo Mci Panu Janowi na Zamościu Zamoyskiemu, Hrabi na Tarnowie, kałuskiemu etc. staroście Panu i Dobrodziejowi memu Miłościwemu, W Zamościu 1646 roku (w wyd. Batowskiego 1643)
  • Tomasz Zamoyski (1594-1638), kanclerz wielki koronny, był synem Jana, hetmana i kanclerza wielkiego koronnego. Nie dorównywał jednak swemu ojcu wielkością, chociaż nie bez zasług upłynęło jego krótkie, bo 44-letnie życie. Pamiętnik Żurkowskiego obejmuje całe życie Tomasza Zamoyskiego: jego dzieciństwo, edukację, której celem miało być przygotowanie do życia publicznego, program nauki, wojaże zagraniczne, działalność polityczną i wojskową. "Żywot Tomasza Zamoyskiego [...]" został napisany przez Żurkowskiego po śmierci Tomasza Zamoyskiego na zamówienie jego syna Jana "Sobiepana" Zamoyskiego, późniejszego wojewody sandomierskiego. Stanisław Żurkowski w młodości był sługą pokojowym Tomasza, później zaś jednym z najbardziej zaufanych jego dworzan. Bystry obserwator, wykształcony humanista, traktujący historię poważnie, napisał nie jakichś zwyczajny panegiryk, ale dzieło bogate w szczegóły, przy tym obiektywnie w porównaniu z innymi tego typu pracami. Praca Żurkowskiego ma dwojaki charakter: opracowania i źródła, nie jest tylko biografią Zamoyskiego, ale także pamiętnikiem. Żurkowski opierał się nie tylko na własnej pamięci jako świadek życia Tomasza Zamoyskiego, ale korzystał także z szeregu dokumentów, pisał o wydarzeniach, których nie był świadkiem, ale o których wiedział z dostępnych źródeł. w tekst wplata dużej wartości listy, pisma urzędowe, wygłoszone mowy.
• Opracowania: 5. A. A. Witusik, Młodość Tomasza Zamoyskiego [...] Lublin 1977 s. 9 4. Stanisław Żurkowski opr. FMS Enc. Pow. op. cit. s. 1087-1088 3. Tomasz Zamoyski kanclerz wielki koronny [1594-1638] oprac. Julian Bartoszewicz [w:] Encyklopedia Powszechna S. Orgelbranda T. 28, Warszawa 1868 s. 264-268 2. Pamiętnik o Tomaszu Zamoyskim kanclerzu wielkim koronnym ułożony przez Seweryna Gołębiowskiego [w:] Biblioteka Warszawska [...] T. IV og. zbioru LII, Warszawa 1853 s. 197-229, 397-432 1. Żywot Tomasza Zamoyskiego kanclerza wielkiego koronnego. Napisał Stanisław Żurkowski. Wydał Alexander Batowski. (Z rękopismu w zbiorze Wiktora Hr. Baworowskiego [...]), Lwów 1860