"Statut Wielkiego [Księstwa] Litewskiego v[y]dany na Se[ymie] wielkiem wa[l]nym vilienski[em] Anno Domini MDLX[VI]."

Opis

• Sygnatura: BK 00809
• Kopie: Mf 544
• Tytuł: "Statut Wielkiego [Księstwa] Litewskiego v[y]dany na Se[ymie] wielkiem wa[l]nym vilienski[em] Anno Domini MDLX[VI]."
• Miejsce i czas powstania: 1566 ok.
• Opis fizyczny: 176 k. 30x21 cm
• Oprawa: półsk., 20 w. BK
• Język: Pol.
• Zawartość:
  • Na k. 2 zatwierdzenie przez Zygmunta Augusta, Wilno, 11.03. 1566. Kodeks zawiera tzw. drugi (drugiej redakcji) statut litewski w przekładzie polskim.
  • R. 1 "O personie hospodarskiey. Ma w sobie articułow XXX": [Art. 1 "Wsziscy obiwatelie Wielkiego X[ięstwa] Litewskiego iednem prawem pisanem od nas danem, sadzone bicz maią" k. 2, Art. 2 "My hospodar sliubuiemy nikogo niekaracz na zaoczne powiedanie [...]" k.2-2v, Art. 3 "O obrazenie Maiestatv naszego hospodarskiego" k. 3-3v, Art. 4 "O obrazenie Maiestatu naszego hospodarskiego" k. 3v-4, Art. 5 "Obrazenia Maiestatu naszego hospodarskiego taky dowod [...] " k. 5-5v, Art. 6 "Ktobikolwiek spanstbwa naszego do ziemie nieprziaczielskiei vcziekl" k. 5v-6, Art. 7 "Ktoby sprzigodi do ziemi sasiad naszech vcziekl" k. 6-6v, Art. 8 "O zgwalczeniu y zalamanie gheitbv" k. 6v, Art. 9 "O manducziech w ktorech rzeczach bicz mandaty scancellarii naszey dawane" k. 7, Art. 10 "Ktoby komv mienie zastawil albo przedal pierwey niszby vcziecze zyemie" k. 7-7v, Art. 11 "Teshby ocziecz od dzieczy vcziekl do ziemie nieprziaczielskiey takze tesz y ktory blysky" k. 7v-8, Art. 12 "Kthoby listhy albo pieczeczy nasze falszowal, czemu ma bycz kazan" k. 8-8v, Art. 13 "O Falszowanie monety y o minczach y o zlotharzoch" k. 8v-9, Art. 14 "Niema nikth nizakogo czierpiecz tilko kasdy sam za siebie" k. 9-9v, Art. 15 "Ktoby wielie za malo vprosil albo bez daniny pobral" k. 9v, Art. 16 "Orzecz ziemna miedzy imieniami naszemi kniazkiemi, panskiemi y szliacheczkiemi my hospodar [...]" k. 10, Art. 17 "Wszisczy wpansthwie naszem vielkie X[ięstwie] Litewsiem iednem tem prawem sadzony bycz maią" k. 10-10v, Art. 18 "O liscziech zapowiednech ysz nie maia bycz scancellarii naszych vydawane" k. 10v-11, Art. 19 "Listhy othworzone maia kaszdemv wraczane bycz" k. 11-11v, Art. 20 "O zbicziv poslancza naszego hospodarskiego przy liscziech naszech [...]" k. 11v-12, Art. 21 "O listhy zarvczne" k. 12-12v, Art. 22 "O odpowiednikach nieosiadlech" k. 13, Art. 23 "O liscziech zeliaznech komv maia dawane bycz" k. 13-13v, Art. 24 "Komvby szlo o czescz iako rychlo sprawiedliwoscz vczyniona bycz ma" k. 14, Art. 25 "O mythach nowech" k. 14-15v, Art. 26 "O niedawaniv Myta szliachczie" k. 15v-16, Art. 27 "Kthoby naprzecziw Vyrokv naszemv Hospodarskie movil" k. 16-16v, Art. 28 "Ktoby pod kim czo vprosil a temv naprzod dano y wprzywileiv naszem hospodarskiem opisano" k. 16v, Art. 29 "Ktoby naczo listhy vprosil a tego wdzierzaniv nie byl" k. 17, Art. 30 "Aby sie w dworzech naszech hospodarskiech nikth nie stanovil" k. 17-17v] k. 2-17v
  • R. 2 "O obronie ziemskiey": [Art. 1 "O powinnosczy yako wszisczy obywatelie Wielkiego X[ięstwa] Litew[skiego] wedlie vfaly seomv walnego Wielkiego X[ięstwa] Litewskie[go] sluszbe ziemska sluzycz maią" k. 18-19, Art. 2 "O postanowianiuv onrony ziemskiei tylko na Seymie" k. 19-19v, Art. 3 "O niewyzwp;oemoe zwoiny listhy naszemy ytes kogo vizwolicz wolno" k. 19v-20, Art. 4 "O Imiona zastawne kto z nich sluszbe ziemska sluzycz ma" k. 20-20, Art. 5 "O chorazech" k. 20v-21, Art. 6 "O zbiraniv cziagnieniv szliachthy na woine" k. 21-22, Art. 7 "Isz wszythka szliachtha powiatowa povinna sie stanowicz pod chorągwia powiatowa" k. 22-22v, Art. 8 "O szliachczie ktore wroznech powiecziech imiona maią" k. 22v, Art. 9 "O Dvchownech iako maia sluszbe ziemska sluzycz" k. 22v-23, Art. 10 "Abysie po szykowaniv zwoiska do domow swech nierozieszdzali" k. 23, Art. 11 "Krore dlia niemoczy swoiey navoine iachacz niemoga" k. 23v-24, Art. 12 "O syniech y zastempowaniv woyny ieden za drugiego" k. 24, Art. 13 "Ktoby zanueszkal a na rok polozony dowoiska nieprziachal" k. 24-24v, Art. 14 "O takowych ktoby zbithwy vciekl" k. 24v, Art. 15 "O thych ktorzy na voinie koniey zbroie y brony swoich pozyczaia komv ynemv" k. 24v-25, Art. 16 "Po czemv od popisv bracz" k. 25, Art. 17 "O starszech ktore nad livdzmi woiska naszego posylani bywaią" k. 25, Art. 18 "O chorazech aby ziemian doma nieosadzywali ani odpuszczali" k. 25v, Art. 19 "O strazy voienney" k. 25v, Art. 20 "O naiazdky na domy y na gvmna szliacheczkie na voinie" k. 25v-26, Art. 21 "O stayey na voinie komvby niedostawalo" k. 26, Art. 22 "O branie viza na Stacyą od Hethmanow" k. 26-26v, Art. 23 "O gwalth albo o nachod voienny w obozie" k. 26v, Art. 24 "O Lvdzioch pienieznech yako maią zymion swoych sluszbe ziemska suzycz" k. 26v-27, Art. 25 "O czvdzoziemskie przybyle livdzie iako sie zachowywacz maią wcziagnieniv" k. 27, Art. 26 "O szkody wcziagnieniv zolnierzow, tak tvbylczow iako y czvdzoziemczow" k. 27v-28, Art. 27 "O blednech konioch na woynie" k. 28-28v, Art. 28 "O vkazowaniv y popisowaniv szliachthy powiatowey w voiewodztwach, albo starostwach glownech" k. 28v-29, Art. 29 "Iako woinie powinne, dalieko w voiskv od Hethmana stanowicz sie maią" k. 29] k. 18-29
  • R. 3 O wolnościach szlacheckich y rozmnożeniu WXL: [Art. 2 "O wolnoscziach szlacheczkich" k. 30-30v, Art. 3 "My hospodar obieczviem rozmnazacz Wielkie X[ięstwo] Litewskie y czoby rozebrano y odeszlo zasie kniesmn przywroczicz" k. 30v-31, Art. 4 "O niedanie szliachty y ych ymion livdzy y grvntow y wszeliakich wolnosczy itesz niedawamoa listow y przywilieiow przeczyw themv statutv" k. 31-31v, Art. 5 "O seymikach powiatowich y o wyprawowaniv y poslaniv znich poslow ziemskiech na valny seym" k. 31v-32v, Art. 6 "O seymie Walnem" k. 32v, Art. 7 "Aby szliachczicz bez prawnie nie byl iman ani sadzan" k. 32v-33, Art. 8 "Aby szlachte o pczczywosczy ich sami niesadzili" k. 33, Art. 9 "Isz dostoiensthw, vrzędow, dzierzaw y dziedzicztw czvdzozyemczom dawacz niemamy" k. 33-34, Art. 10 "Dostoinosczy y vrzędy dawne niemaia bycz naruszone" k. 34, Art. 11 "Dostoiensthw vrzedpw. ma zaoczne obmowienie nymamy odymovacz" k. 34-34v, Art. 12 "O dzierzaniv starech vstaw a nowech bez seimv walne[go] nievstawiacz" k. 34v, Art. 13 "O Wolnosczy wyachania z ziemie kromia ziem nieprziaczielskych" k. 34v-35, Art. 14 "Po smierczy oyczow y matek y ynech krewnych y bliskich ych, dzieczy y potomkow [...]" k. 35-35v, Art. 15 "Lyvdzy prostych nad szloachtą nyepowyszszacz" k. 35v-36, Art. 16 "O zwodzie szliachecztwa" k. 36-36v, Art. 17 "O czvdzoziemczv naganionem, o szliachecztwo" k. 36v-37, Art. 18 "Teshby ten czo prziganil sam nic byl szliachczicz" k. 37-37v, Art. 19 "O naganienie szliachczicza zabitego" k. 37v, Art. 20 "O szliachczie ktoraby wmiesczie osiadloscz przyela" k. 37v-38, Art. 21 "O prostych lvdziech" k. 38, Art. 22 "Gdyby szliachczicz szliachczyczv przymowke iaka vczynil tak o szliachecztwo iako y o insze rzeczy wvoczy y zaocznie" k. 38v, Art. 23 "O przymowke iszby kto niebyl czystego loza syn" k. 38v-39v, Art. 24 "O wyzwolienie od platow nowech y od podwod krom staradawnego obyczaiv tak tesz y o stacya po drogam" k. 39v-40, Art. 25 "Jesliby ktory spoddanich naszich na ksiazetoch paniech albo nakiem mem wystrzyl imienie liezacze" k. 40v-41, Art. 26 "O pozywanie swieczkich w dvchowne prawo" k. 41-41v, Art. 27 "O mieszczaniech miasta naszego wilienskiego iakiem prawem szliachte zmieszczany sadzicz maią" k. 41v-42, Art. 28 "O mieszczaniech isz niemaia na targv sielian grabicz" k. 42, Art. 29 "O slvgi y o livdzie szloacheczkie y czeliadz niewolna ktore do miasth wchodza" k. 42-42v, Art. 30 "O miarach aby byly rowne" k. 43-43v, art. 31 "Kniabyn Paniey, wdow, dzyewek niemamy nizakogo gwaltem dawacz" k. 43v, Art. 32 "Ocziecz dziecziom za zywota swe[go] zmvszenia niepowynien ynnema postempowacz liecz po dobrey woly czesczu iego" k. 43v-44, Art. 33 "Wszystkiem stanom narodv szloacheczkiego wolno ymieniami swoymy iako chcziecz szafowacz" k. 44-44v, Art. 34 "O wolnosczy szafowacz wysluga swoia" k. 44v, Art. 35 "O wolnosczy szloachczie y miona liezacze y yne maietnosczy swoie nam hospodarn zapisywacz" k. 44v-45, Art. 36 "Ktho czego za kloia Kazimirza y za Aliexandra y za oycza naszego kro[la] [...] Zigmunta byl wdzierzaniv then to wiecznie ma dzierzecz" k. 45-45v, Art. 37 "Ktoby imienie od nas hospodara dane v kogo odymowal" k. 45v, Art. 38 "Czyobykomv przez listh dano albo vproszono a onby tego nievzywal y wmilczeniv byl przez dziesiecz liat [...]" k. 45v-46, Art. 39 "My hospodar slivbviem iednaka sprawiedliwoscz wszithkiem czynicz a peresvdv my y panowie dady naszey bracz niemaią" k. 46v, Art. 40 "O thych ktorzy iadacz w droge na poliach sie stanowią a zbozv szkode czynia" k. 47, Art. 41 "O wywozenie przypraw voiennich y wszeliakiego zeliaza do ziemie nieprziaczyelskiey" k. 47-47v] k. 29v-47
  • R. 4 "O sędziach": [Art. 1 "O wybieraniv sedziow w powieczie" k. 48-50, Art. 2 "O moczy y wladnosczy sedziow isz kozdy y koszdego stanv powynien przd niemy stanowicz sye y o tym ktoby przedniemi niestal" k. 50-51, Art. 3 "O przesadziech y dochodach sedziemv podsedkv y Pisarzv" k. 51-51v, Art. 4 "O woznych przisiegach y vrzedzie ych" k. 51v-52, Art. 5 "Sprawa y vrzad woznego" k. 52-53, Art. 6 "Ktoby woznego za poslaniem y za listhy vrzedv ziemskie[go] y zamkowego na sprawie zbil albo listhy v niego odiawszy zedral" k. 53-53v, Art. 7 "Aby osoby vrzedowe sami sadzily a nikth inszy na ich mieisczv" k. 53v-54, Art. 8 "O sedziach iakowe maia bycz wybierane" k. 54-54v, Art. 9 "Jako y przykiem pozwy pozywacz sie maia y iako gdie to oswiadczicz y czo woznemu za przeiazd y pracza iego dawacz" k. 54v-55, Art. 10 "O pieczeczy naszey hospodarskiey ziemskiey itesz i pieczecziach vrzedowich ktoremi czo ma bycz pieczetowano" k. 55-55v, Art. 11 "O ksiegach ziemskich wkaszdem powieczie gdzie beda chowane" k. 55v-56, Art. 12 "Ktoby za pozwy na pierwsze drugie y trzecie roky niestal bez przyczyni słuszney" k. 56-56v, Art. 13 "Ktoby za choroba albo za poslvga nasza albo ziemska za pozwy stacz niemogl" k. 56v-57v, Art. 14 "Ktoby goko pozwawszy na roky sadowe sam bez sluszney przyczyny niestal" k. 57v-58, Art. 15 "Ktoby kogo przez sad albo iednanie kvprawv pozwal" k. 58-58v, Art. 16 "Isz w pozwiech niema nikt nina kogo rzeczy nievczczywych y obrazliwych dobra slowie pisacz" k. 58v, Art. 17 "Kto imiona swoie wroznych powiecziech ma, a do kilka sadow roznich zymion roznych na iedne roky zarazem bendzie pozwan" k. 59-59v, Art. 18 "Czoby sie stalo przybitnosczi naszey hospodarskiey y przy dworze naszym [...]" k. 59v-60v, Art. 19 "O tych ktorzyby niemaiącz w ktorym powieczie albo vrzedzie naszym osiadlosczy [...]" k. 60v-61, Art. 20 "Czo maia sedzicz voiewodowie Starostowie y dzierzawcze y o ych poziwech wtych rzeczach" k. 61-61v, Art. 21 "O sedziem zamkowem" k. 61v-62v, Art. 22 "Roki zawite wktorych rzeczach maia bycz składane" k. 62v-63v, Art. 23 "O zbiwaniv Pozwow" k. 63v-64, Art. 24 "O pozwiech iako dlugo trwacz maią" k. 64-64v, Art. 25 "Ktoby kogo od sadu ziemskie[go] spowiatv swego do ynnego prawa wyzwal" k. 64v-65, Art. 26 "O takowych ktore nimaiącz wktorem powieczie osiadlosczy, drugie[go] osiadle[go] pozywaią a idzie iem obieiom stronam o iedne rzecz" k. 65, Art. 27 "O rokch na ktore sedzie podsedek y pisarz ziezdzacz sie y pozwane przed nimi sthanowicz sie powinni" k. 65-66 Art. 28 "O pozwiech y o rokv iaki za pozwy bendzie skladan a kozdij zalobe swoie mianowiczie nia na pozwie opisacz y o zbiwanie pozwv" k. 66-67, Art. 29 "Ktoremby sie dzialy iakie krzywdy od vrzednikow slvg y poddanych czychkolwiek" k. 67-68v, Art. 30 "Jako strony v sadv zachowywacz sie maią na pozwy" k. 68v-69, Art. 31 "O zastempowanie v sandv idenemv za drugiego" k. 69-69v, Art. 32 "O zheczeniv rzeczy y oddawaniv moczy ynem za siebie v prawa mowycz" k. 69v-70v, Art. 33 "Ktoby sam niemogl albo nievmial v prawa mowycz" k. 70v-71, Art. 34 "O procvratorzech yakie maia bycz y iakiech tesz sad nie ma przymowacz" k. 71-71v, Art. 35 "O skaraniv falszywech a podstempnych Procvratorow i kte[m]v wolno stronie procvratora swe[go] v prawa podeprzecz i samemv mowicz y drugiego Procvratora na iego mieiscze wstanowicz" k. 71v, Art. 36 "Przyczyno niestania procvratorow isz to im i stronam ich szkodzicz niebendzie" k. 71v-72v, Art. 37 "Czego Procvrator bez strony swoiey sprawowacz niemoze" k. 72v-73, Art. 38 "Isz nikth zbroniami przed sad przychpdzicz niema" k. 73-73v, Art. 39 "Ktoby na kogo przed prawem slowem albo reka siagnal albo ranil y pchnal" k. 73v-74, Art. 40 "Ktoby na sadzie sedziego podsedka y Pisarza tak vrzedv zamkowego iako y ziemskiego sromoczil [...]" k. 74, Art. 41 "O tem gdzieby szedzie podsedek y pisarz tak zamkowy iako y ziemsky vrzad siedzacz na sadzie kogo sromoczil [...]" k. 74v, Art. 42 "Jesliby kto na roki przyachawszy do sadv ziemskie[go] albo zamkowego kogo drvgiego te[go] czasv zranil [...]" k. 74v-75, Art. 43 "Isz pozwany nima rozrywacz prawa rzeczami niepotrzebnemi" k. 75-75v, Art. 44 "Iako braczia niedzielna albo vczesnikow to iest siabrow pozywacz" k. 75v-76, Art. 45 "Isz vrzednikow naszych wszitkich zich vrzedow nikt sadzicz niema iedno my samy hospodar" k. 76-76v,
  • Art. 46 "O mieszczaniech y o livdziech naszych wkrzywdach ych od szliachty" k. 76v-77, Art. 47 "O mieszczaniech prawa maidemburskiego" k. 77, Art. 48 "O vczesnikoch iako maia bliskosczi i imienia liezacze[go] dochodzicz" k. 77-78, Art. 49 "O zapowiedz y o zarvky o rzecz sadzona" k. 78-78v, Art. 50 "Ktoby podlie prawa y przysiegy tegosz szvkal czo przed prawem vtraczil" k. 78v-79, Art. 51 "O swiadkoch iakie maia bycz v prawa przymowane" k. 79, Art. 52 "O dowodziech y odwodziech" k. 79-79v, Art. 53 "Ktorekv swiadecztwu przypuszczone bycz niemaia" k. 79v-80, Art. 54 "O swiadkoch ktoby czo chczial kvniem mowicz" k. 80, Art. 66 "Na swoich swiadkach poprawienych kto nicze[go] szvkacz nima" k. 80-80v, Art. 56 "Swiadecztwem trzech albo dwoch siwdkow ma strona rzecz swoie odzierzecz y ktoby tesz odstawywszy dowo pisczil stornie na przisiege" k. 80v, Art. 57 "O dowodziech listownych" k. 81, Art. 58 "O Comisziach naszich hospodarskich wktorych rzeczach maia bycz dawane" k. 81-81v, Art. 59 "O rokv zaplaty pieniezney" k. 81v, Art. 60 "O polivbownem sadv" k. 81v-82, Art. 61 "O odzywaniv s sadv do nas hospodara" k. 82-82v, Art. 62 "O otozwiech gdzieby kilko bracziey albo vczesnikow pozwali kogo ku prawv, a potem od sadv odezwawszy sie po skazaniv [...]" k. 82v-83, Art. 63 "Wszem odezwv sad dopusczicz nyema" k. 83, Art. 64 "Za appellaciami rok zawity ma bycz skladan y otem ktoby nie slusnie appelowal" k. 83v, Art. 65 "Ktorego czasv od sadv zamkowe[go] y ziemskiego odzow do nas hospodara ma bycz" k. 83v-84, Art. 66 "O dawnoscziach zyemskiech" k. 84, Art. 67 "O odprawach rzeczy sadzonich" k. 84v-85v, Art. 68 "Na imieniv liczaczim odprawa svmmy pieniezney" k. 85v-86, Art. 69 "O ogwaltowne wybiczie spokoynego dzierzenia" k. 86-86v, Art. 70 "O Podkomorzich y o ich vrzendzie" k. 86v-89] k. 48-89
  • R. 5 "O oprawie posagu y wienie": [Art. 1 "Ktorem obyczaiem oczyecz wydawiacz dziewke swoie za masz ma obwarowacz [...]" k. 89v-90, Art. 2 "Iako ma maz ze nye zapisacz viano" k. 90-91v, Art. 3 "Posmierczy oiczowskiey dziewki iako mala zymion oiczisznich wyprawowane bycz" k. 91v-92, Art. 4 "O wdowie wianowaney iako sie maia przecziwko iey dzieczy liata maiacz zachowacz" k. 92, Art. 5 "O Wdowy bezplodne ktore dzieczy nimaią" k. 92-92v, Art. 6 "Ktorybykolwiek osiadly y nieosiadly ozenil sye w Lithowie" k. 92v-93, Art. 7 "O dziewkach ktoreby bez woliey rodziczow za maz poszly" k. 93, Art. 8 "O dziewkach, ktore posmierczy rodziczow swoich bez woly bracziey albo stryow za maz poida" k. 93-94, Art. 9 "Ktoby z dwiema albo ze trzema zonami dzyeczy mial" k. 94, Art. 10 "O wdowie ktora zostanie zdizeczmi niedoroslemi liath" k. 94-95, Art. 11 "O dziewcze y o wdowye szliachcziancze ktoraby za maz za prostego chlopa za nieszliachczicza poszla" k. 95-95v, Art. 12 "O wdowie ktoraby chcziala po smierczi meza swe[go] za drvgiego meza poicz" k. 95v-96, Art. 13 "O spadky ktore zarowno nasyny i na dziewky przychodzicz maia [...]" k. 96, Art. 14 "O porwaniv wniesienia roznych zon przed rozdzialem dzieczinnego imienia" k. 96-96v, Art. 15 "Jesliby ktora wdowa za maz poszla" k. 96v-97, Art. 16 "O ymieniv na ktorem maz zenie oprawe vczyni" k. 97, Art. 17 "O bezplodney zenie" k. 97-97v, Art. 18 "O rozwodziech malzenskych przed sadem dvchownym" k. 97v-98] k. 89v-98
  • R. 6 "O opiekach": [Art. 1 "O dzieczy niedorosle" k. 98v, Art. 2 "O opiecze oiczowskiey" k. 98v-99v, Art. 3 "Ktore opiekvnami maia bycz" k. 99v-100, Art. 4 "Navka opiekvnom iako maia opieke na sie bracz" k. 100v-101v, Art. 5 "Iesliby opiekvn czo niesprawa albo niedbalosczia swoia dziecziom vpusczil" k. 101v, Art. 6 "Opiekvn moze dzieczinney krzywdy wprawie dochodzicz alie niemoczen niczego vtraczicz" k. 102, Art. 7 "Ktoby dzieczy niedorosle do prawa pozwal" k. 102-102v, Art. 8 "Isz dzieczy niedorosle nimaia vprawa odpowiadacz iedno we czterech przyczynach" k. 102v-103, Art. 9 "O bracziey niedzielney" k. 103-103v, Art. 10 "Starszy opiekvn, niemoze ymienia dzieczinnego przedacz, vtraczicz u graniczicz" k. 103v-104, Art. 11 "Starszy syn, dorosly niemoze bracziey niedorosley imienia oddaliacz, albo zastawiacz okrom czesczy swoiey lieczby dlia dlugow rodziczow swoich" k. 104-105, Art. 12 "Wopiecze czvdze ymienie dzierzacz nyma nicz znie[czego] za swoie wine placzicz" k. 105, Art. 13 "Kiedyby sie trefilo exequitorowie obronczy [pczawszy ktore sprawy sprawowacz testamentem [...]" k. 105-105v] k. 98v-105v
  • R. 7 "O zapisiech y przedażach": [Art. 1 "Ktoby chczial imienie swe oyczyzne przedacz albo zastawicz" k. 106-106v, Art. 2 "O wolnosczy przedacz trzeczia czescz na wiecznoscz" k. 106v, Art. 3 "O zapisiech imion kvpnych" k. 107, Art. 4 "Jesliby ocziecz, y Mathka od dzieczy swoich labo brat od bracziey ktore imienie komv zapisacz chczial" k. 107v, Art. 5 "Nima nikt nikomv zadnego spadkv zapisywacz, czego w rekach nima" k. 107v-108, Art. 6 "Ktoby komv zpisal ymienie albo ziemie po swoim zywoczie, a then komv zapisano thego smierczy niedoczekal y naprzod vmarl" k. 108-108v, Art. 7 "Ktobykolwiek na ktora rzecz dobrowolnie dal zapis ten zapis ma przy moczy zostacz" k. 108v, Art. 8 "Ktoby podkiem szvkal bliskosczy a tenby dzierzal zapisem slusznym" k. 108v-109, Art. 9 "O Imienie dluzne y o dawnoscz ziemska" k. 109-109v, Art. 10 "O dlvgy dwoch albo kilko na yednem ymienyv" k. 109v-110, Art. 11 "O rzecz zastawna wieczszy svmmie kto zawiedzie" k. 110, Art. 12 "Kaszda zastawa dawnosczi miecz niemoze" k. 110v, Art. 13 "O odkladaniv pieniedzy za zastawe" k. 110v-111, Art. 14 "Rok prawv o zastawna rzecz ma bycz polozon zawithy" k. 111-111v, Art. 15 "Ktoby czo zaprzedal na rok" k. 111v, Art. 16 "O imienie zastawne bez rokv nieokvpowacz" k. 111v-112, Art. 17 "O odieczie imienia zasthawnego" k. 112-112v, Art. 18 "O rzcz rvchoma orzastawie" k. 112v-113, Art. 19 "Ktobykomv wola albo konia zastawil bez rokv" k. 113, Art. 20 "O rzeczach zastawnych czoby zginelo wczyem schowaniv" k. 113-113v, Art. 21 "O zapowiadaniv rzeczy rvchomych czvdzych" k. 113v-114, Art. 22 "O listhy na dlvgy na imienia y na zastawy zgynele" k. 114-114v, Art. 23 "Jako wielie bez listv wyznanego ma pozyczycz" k. 114v, Art. 24 "O pozycxkach kvpieczkych" k. 114v-115] k. 106-115
  • R. 8 "O testamencziech": [Art. 1 "Kto moze y niemoze o rzeczach swoich rvchomych testamenth vczynicz" k. 115v-116, Art. 2 "O testamencziech na rzeczy rvchome y na imiona nabyte iako maia mienione bycz" k. 116-116v, Art. 3 "O swiadkoch ktore maia bycz przy sprawowaniv testamentou" k. 116v-117, Art. 4 "Nikt niemoze niewolnikv swemv niczego zapisacz wolnem go nievczyniwszy" k. 117v, Art. 5 "Kaszdy slvga pvthny y mieszczanin miasth nievprzwilieiowanych y tesz czlowiek prosthy iako ma testament vczinicz" k. 117v-118, Art. 6 "Jesliby testament uczynm niebyl dostatecznie sprawion" k. 118-118v, Art. 7 "Przyczyny dlia ktorych ocziecz syna moze od ymion wydziedziczycz albo oddalicz" k. 118v-119, Art. 8 "O czlowiekv sliepem" k. 119] k. 115v-119
  • R. 9 "O prawach ziemnych, o graniczach, o miedzach y o kopczach": [Art. 1 "O odieczie imienia wgraniczach" k. 119v-120, Art. 2 "O rok zawity na zmiemie wyachacz" k. 120-120v, Art. 3 "O swiadecztwie zadnego insze[go] zakonv niemiecz kroma krzesczyan Rzymskieg[go] zakonv albo Greczkiego" k. 120v-121, Art. 4 "Ktoby komv swiadki ganil" k. 121-121v, Art. 5 "Kiedyby kto swiadkow naganionych przed sadem nieoczisczil" k. 121v, Art. 6 "O ziemie obrebna ytesz o svmiestne ziemie maia dowod czynicz" k. 121v-122, Art. 7 "Rok zawity szescz niedziel" k. 122-122v, Art. 8 "Ktoby mial wiescz prawo o ziemie zwoiewoda, starosty i dzierzawcza, a tenby mial mial imienie wtymze powieczie gdzye iest vrzednikiem" k. 122v, Art. 9 "Ktoby komv granicze albo miedze kazil" k. 123, Art. 10 "O Lias Svmiestny y o przerabky" k. 123-123v, Art. 11 "O rzeke gdzie graniczycz ma" k. 123v-124, Art. 12 "Kiedyby kto swoiem stawem inszy staw albo Sianozecz zatopil" k. 124-124v, Art. 13 "Kto na czyey ziemi posieie zboze iako ma zapowiadacz woznem, aby niezwozil to prawa" k. 124v-125v, Art. 14 "Ktoby ziemie w dzierzaniv byl trzy liata a drvgi prawem nieprzeparszy zyto pozal albo zete pobral, albo boy vczynil albo soche zrabal" k. 125v-126, Art. 15 "O vwiczanie wimienie za dlvg albo za insza przyczyne iako sie maia sprawowacz" k. 126-126v, Art. 16 "O imienie ktore zwoliwszy sie dadza do rąk naszych hospodarskich" k. 126v-127, Art. 17 "O imienie nierozdzielne miedzy braczia" k. 127-127v, Art. 18 "V czvdzego czlowieka, niema nikto ziemi zakvpowacz, bez woli pana iego" k. 127v-128, Art. 19 "Ktore livdzie przychodza na wolia y zasiedziawszy wolia vcziekaia precz" k. 128, Art. 20 "O naliczeniv skarbv za chowanego wziemi albo wiakiem boklazeiv" k. 128-128v, Art. 21 "O porcziech wodnych y o towarzych stonelych na wodach" k. 128v-129, Art. 22 "O drogach starowiecznych" k. 129-129v] k. 119v-129
  • R. 10 "O puszcze, o łowy, o drzewo bartne": [Art. 1 "Ktoby czyc lowy polowil" k. 130-130v, Art. 2 "Cena Zwierzom dzikiem" k. 130v, Art. 3 "O Barczy y o jeziora y Sianozeczy kto ma wczyey Pvszczy" k. 131-132, Art. 4 "Ktoby czvdze jeziora w swoiey pvszczy polowil" k. 132, Art. 5 "Ktoby czlowieka czyego wswoiey pvszczy y pograbil" k. 132-132v, Art. 6 "Ktoby mial spor o barczy albo o wchody wpvszczy" k. 132v-133, Art. 7 "Ktoby komv jezioro albo staw sadzawke zwloczyl albo mlyn z zegl" k. 133-133v, Art. 8 "O gniazdo sokolie y labedzyne" k. 133v, Art. 134 "O bobrowe gony" k. 134, Art. 10 "O chmieliszczach" k. 134v, Art. 11 "O przynedach ptaszech" k. 134v, Art. 12 "Ktoby przynady zlodzieiskiem obyczaiem pokazil" k. 134v-135, Art. 13 "Vstawa drzewv bratnemv" k. 135, Art. 14 "Cena Pczolam" k. 135-135v, Art. 15 "O porabamie gaiv" k. 135v, Art. 16 "O pokradzenie sadv" k. 135v-136, Art. 17 "O pozarach w puszczach" k. 136-136v] k. 130-136v
  • R. 11 "O gwalcziech, o boiech, o glowszczynach szliacheczkich": [Art. 1 "Ktoby na czy dom na go spode vmyslnie naiachal chczacz go zabicz" k. 137-137v, Art. 2 "O dowod gwalthv, iako ma oswidczycz, y ozalowacz" k. 137v-138v, Art. 3 "O gwalt koscziola zakonv krzesczianskie[go]" k. 138v-139, Art. 4 "O gwaltownikv, ktory zabiwszy z ziemie vcziecze" k. 139-139v, Art. 5 "Ktoby zloczniczow, rozboinikow, zlodzieiow iwanych livdzy wywolanych v siebie wdomv przechowywal" k. 139v-140, Art. 6 "Ktoby zabil gwaltownika wdomv swoym, y pomocznikow iego" k. 140-140v, Art. 7 "Ktoby naiachal albo naszedl na czvdze imienie albo na sop;p gwaltem, a ten broniacz grvnthu swego y iego zabil" k. 140v-141, Art. 8 "O gwaltowanie dziewki y niewiasthy" k. 141-141v, Art. 9 "O gwaltowne wzieczie wmalzenstwo dziewky, wdowy y kaszdei niewiasty" k. 141v-142, Art. 10 "O mezv y o zenie o zamordowanie do Smierczy" k. 142-142v, Art. 11 "O pochwalke za ktora bysie stala iaka szkoda y odpowiedz na gardlo" k. 142v-143v, Art. 12 "Jesliby kilko parsnn szliacheczkich o zabiczie iedne[go] szliachczicza obwymono bylo" k. 143v-144, Art. 13 "O zwadach szliacheczkich" k. 144v, Art. 14 "O vkazaniu szliachecztwa za skazaniem na wiesky" k. 145-145v, Art. 15 "O miesczanina ktoryby szliachczicza ranil" k. 145v, Art. 16 "O zaboiczach oicza albo y Mathky" k. 145v-146, Art. 17 "Iesliby kto brata albo siostre zabyl" k. 146-146v, Art. 18 "Ktoryby slvga ranil albo zabil pana swoie[go]" k. 146v, Art. 19 "Ktoby na kogo na drodze zasiadl a wtym sam zabith byl" k. 146v-147, Art. 20 "Iesliby szkoda momv sie stala albo gwalt tak wczyem domv iako y na drodze zwiadomosczia gospodarza domove[go]" k. 147-147v, Art. 21 "Ktoby na czye imienie na siolo na hvdzie naslawszy albo sam naiachawszy gwaltem pobil pograbil" k. 147v, Art. 22 "O Gwalth pospolity sasieczky" k. 147v, Art. 23 "Jesliby szliachczicz szliachczicza na drodze rozbil" k. 148, Art. 24 "Ktorey bracziey rodzoney bedzie oicza zabito, albo znych samych ktoregokolwiek" k. 148-148v, Art. 25 "Kto z bliskich ma glowsczy zny szvkacz" k. 148v-149, Art. 26 "O zwadach" k. 149-149v, Art. 27 "O zwadzie wieczerney" k. 149v-150, Art. 28 "Ktoby kogo nievmyslnie ranil a do sadv byl pozwan" k. 150, Art. 29 "Slvga ktory broniacz pana swoiego kogo ranil albo zabil" k. 150-150v, Art. 30 "Jesliby czy slvga vczyniwszy gwalt, domowy albo glowsczyzne vcziekl precz" k. 150v-151, Art. 31 "O zabiczie czlowieka przeiesczczego y tez pliemiennego" k. 151-151v, Art. 32 "O przemilczaniv gwalthv albo zlodzieistwa" k. 151v, Art. 33 "Ktory zloczincza bedzie na smiercz skazan a od tego sie odkpil albo odproszon byl" k. 151v-152, Art. 34 "Ktoby poslieran, popiwom : kolaczyom y pokarczmach chodzacz pil" k. 152, Art. 35 "Tak zwanego gosczya wdom yako y niezwanego" k. 152v-153] k. 137-153
  • R. 12 "O glowszczyznach y o nawięskach liudzi pospolitych": [Art. 1 k. 153v, Art. 2 "Glowszczyzny y nawiesky czywonom khvcznikom voitom starczom lawinkom sielskiem" k. 154, Art. 3 "Glowsczyzna, rzemiesnych lyvdzyey" k. 154-154v, Art. 4 "O noszeniv Zydowskiem" k. 154v, Art. 5 "Zyd, Tatarzyn y kadzdy Biesvrman, na vrzad przelozon y chrzesczian wniewoli mieczniema" k. 154v-155v, Art. 6 "Nazwiska Tatarom" k. 155v-156, Art. 7 "Czlowiek wolny, za zaden wystemp wniewili wydan bycz niema" k. 156, Art. 8 "O czlowiekv oiczyznym" k. 156-156v, Art. 9 "Ktoby na czlowieka wolne[go] albo y niewolnego prawa nacz niechczial" k. 156v-157, Art. 10 "O czeliadz niewolna, ktora vcziecze od pana swoie[go]" k. 157, Art. 11 "O wolnych hvdzioch ktorych wglod przedany" k. 157-157v, Art. 12 "Ktoby wglod czeliadz swoie wygnal" k. 157v, Art. 13 "Niewolniczy, maia bycz, troiakiech przyczyn" k. 157v-158, Art. 14 "Jesliby kto, do kogo slvge przykazal, a ten slvga zaszkodzywszy, vcziekl od niego" k. 158-158v] k. 153v-158
  • R. 13 "O grabieżoch y o nawięskach": [Art. 1 "O pograbienie stada swierzypiego" k. 159, Art. 2 "Iekiem obyczaiem maia sie zachowacz, i ispasz, y o grabieze na ispaszach" k. 159-160, Art. 3 "Ktoby pod szliachcziczem albo pod szliachczianka grabiesz vczynil" k. 160-160v, Art. 4 "O grabiez konia kniaskiego, panskiego y szliacheczkiego" k. 160c, Art. 5 "Iako czeliadz niewolna vcziekla, ma bycz zapoviedana y wydawana" k. 160v-161, Art. 6 "O grabiesz czlowieka kniaskiego, panskiego y ziemian[skiego]" k. 161-161v, Art. 7 "Cena koniom roboczym" k. 161v, Art. 8 "Cena bydlo vielkie[go] y male[go]" k. 161v-162, Art. 9 "Cena ptakom domowym" k. 162, Art. 10 "Cena ptakom chowanym na mysliwsthwo" k. 162-162v, Art. 11 "Cena zbozv" k. 162v, Art. 12 "Cena psom" k. 162v, Art. 13 "Ieskiby pies nieprzywiazany vkasil albo obrazil" k. 163, Art. 14 "Ktoby chowal w domv swoym psa albo bydlie ktoreby wsasiecztwie szkodzilo" k. 163] k. 159-163
  • R. 14 "O złodzieistwie wszeliakiego stanu": [Art. 1 "Ktoby v kogo licze zasthal ma wiescz do iego pana, a prosicz sinem sprawoedliwosczy" k. 163v-164, Art. 2 "O zwod na zlodzieieszcem kolwiek poimane beda" k. 164-165, Art. 3 "Dlia pokoyv pospolite[go] zostanowienia od zlodzieistwa" k. 165-165v, Art. 4 "O Warnosczy licza za czo gardlem zlodziey ma bycz karan" k. 165v-166, Art. 5 "Iako ma wdomv czyem licze zastacz" k. 166-166v, Art. 6 "O gonienie sliadem wiakieikolviek szkodzie pokradzioney" k. 167-167v, Art. 7 "Ktoby szliachczicza pierwszy raz o zlodzieisthwo, bez licza przed prawem obwinil" k. 167v-168, Art. 8 "Oszliachcziczv, liat zvpelnych nimaiaczym" k. 168-168v, Art. 9 "O powolaniv" k. 168v, Art. 10 "Ktoby zlodzieia przyliczne[go] v siebie wdomv chowal albo wiadomoscz oniem mial" k. 168v-169, Art, 11 "O pokradzienie swirna, albo klieczy panskiey y szloacheczkiey y tesz klieczyei chlopskiey" k. 169-169v, Art. 12 "O licze, ktore iesli naidzie w domv czlowieka niepodeirzone" k. 169v, Art. 13 "O zlodziev ktorego na zlodzieistwie poimaia" k. 169v-170, Art. 14 "O znaki zlodzieiskie, na czlowieka podeirzonego" k. 170, Art. 15 "Trzykrocz zlodzieia przilicznego iednego dnia moze meczicz" k. 170-170v, Art. 16 "O zlodzieiach y rozboinikoch ktorzyby vrzednika swe[go] powolali" k. 170v-171, Art. 17 "O czlowieka niepodeirzone[go]" k. 171-171v, Art. 18 "O powolanem szliachcziczv" k. 171v-172, Art. 19 "O zabiczie zlodzieya przyliczv" k. 172-172v, Art. 20 "Ktoby czo vkradl, na dworze naszym hospodarskim" k. 172v-173, Art. 21 O zonach y o dziecziech ktore vzywali rzeczy kradzionych" k. 173, Art. 22 "O liczv wasznym czo... dano do vrzedv nasze[go] hospodarskiego kniaskiego panskiego ziemanskiego" k. 173-173v, Art. 23 "O slvgach bez przykazv y o thych czo bez slvszby mieszkaia" k. 173v-174, Art. 24 "O bledziagy" k. 174, Art. 25 "O pokradzieniv wszeliakiego zboza ilie napoliv zlozone[go] wstirtach" k. 174-175, Art. 26 "O pokradzenie sthawu y sadzawky" k. 175, Art. 27 "O niebespiecznoscz od ogniv" k. 175-175v, Art. 28 "Ktoby kogo obvinil, y przed vrzad przywiodl ma tegosz czasv opisacz sie, na ktory rok ma dowodzicz" k. 175v-176] k. 163v-176
• Proweniencja:
  • "Ex libris Thomae [uzup???] Soc. Jesu" - [rkps]
  • Ze zbioru Tytusa Działyńskiego
• Hasła przedmiotowe:
  • Litwa
  • prawo litewskie 16 w.
  • statuty 16 w.
• Uwagi: Rkps BK 809 jest to tekst starszy od wszystkich, użytych w wydawnictwie przez Piekosińskiego, gdyż powstał niewątpliwie jeszcze za Zygmunta Augusta; Piekosiński nie dotarł do niego w swoich pracach edytorskich Na k. tyt. zapiska ręką z 1 poł. 19 w.: "NB W Dzienniku Wilenskim [z] 1823 Nro [...] [nazwa]ny iest Gockim" [ten rkps] k. tyt., kilka początkowych i końcowe uszkodzone przez zawilgocenie, z uszczerbkiem dla tekstu; cały kodeks ma plamy po wilgoci.
• Opracowania: Fr. Piekosiński [w:] Archiwum Komisji Prawniczej PAU T. VII, Kraków 1900 - wyd. statutu w tekście łac. i pol. z innego rkpsu, m. in. z BK 812