Akta i korespondencja dot. sytuacji wyznaniowej w Prusach Królewskich, a ściślej położenia Kościoła kalwińskiego w głównych miastach pruskich: Gdańsku, Toruniu i Elblągu.

Opis

• Sygnatura: BK 01361
• Kopie: Mf 2485
• Tytuł: Akta i korespondencja dot. sytuacji wyznaniowej w Prusach Królewskich, a ściślej położenia Kościoła kalwińskiego w głównych miastach pruskich: Gdańsku, Toruniu i Elblągu.
• Miejsce i czas powstania: 16-17 w.
• Opis fizyczny: 359 k. 36x22 cm i mn. oraz większe
• Oprawa: sk. czerw., ślady po rzemieniach, 17 w.
• Język: Łac., pol., franc., niem.
• Zawartość:
  • Rkps zawiera kolekcję odpisów akt (przywileje, zezwolenia i mandaty król., responsy władz miejskich, mowy, pozwy sądowe, ekstrakty z ksiąg grodzkich) i wypisów z nich, a także korespondencję (autografy i kopie) oraz kopie pism polemicznych z lat 1557-1655 (panowanie królów Zygmunta Augusta, Zygmunta III Wazy, Władysława IV i Jana Kazimierza), dot. sytuacji wyznaniowej w Prusach Królewskich, a ściślej dyskryminacji wyznania kalwińskiego (ewangelicko-reformowanego) przez ewangelików (wyznanie ewangelicko-augsburskie), ze szczególnym uwzględnieniem Gdańska, a także Torunia i Elbląga. Dokumenty dotyczą zarówno kwestii prawno-organizacyjnych, jak również materialnych i dogmatycznych. Rkps powstał zapewne na użytek praktyczny, być może sądowy, służąc hist. uzasadnieniu praw nabytych przez kalwinów na Pomorzu, albo też stanowił podstawę wydania jakiegoś repertorium źródeł hist. do dziejów wyznania kalwińskiego na tamtych terenach. Zbiór tworzą spisane różnymi rękami kopie w jęz. łacińskim oddane antykwą oraz odpisy lub wypisy niemieckojęzyczne, sporządzone przeważnie trudno czytelnym pismem gotyckim. Rkps zawiera również pewną ilość kopii spisanych po polsku. Sporą część odpisów, przede wszystkim w jęz. niem., w mniejszym stopniu po łacinie czy po polsku, sporządził sędzia ziemski pucki i poseł sejmowy z woj. pomorskiego oraz delegat do miast pruskich Ernest (II) Krokowski (von Krockow) (zm. 1681). Materiały przez niego wytworzone podzielić można na kilka zróżnicowanych grup rzeczowych. Są to kopie: listów (król., osób prywatnych i władz miejskich), dokumentów (przywileje i mandaty król., instrukcje król., poselskie i władz miejskich, mowy, protestacje, memoriały, rewersały, pozwy sądowe), pism polemicznych (pisanych w obronie praw wyznania kalwińskiego), a osobno wypisy bibliogr., źródłowe i własne komentarze. Ponadto zachowało się także kilka listów pisanych przez i do niego. Ilość sporządzonych odpisów, a przy tym obecność w kolekcji adresowanych do niego listów może wskazywać, iż manuskrypt powstały ze zbierania materiałów w jakimś konkretnym celu, należał niegdyś właśnie do niego. Łącznie jego ręką spisana jest bowiem ponad jedna trzecia dok. w rkpsie (kk. 53-61, 65-80, 83-87v, 95-99v, 144-147, 155v-156v, 164-166, 169-173, 175-184v, 206-209, 216-216v, 219-220, 221, 224-225, 232-232v, 250-262). Drugim kopistą, jakiego daje się w rkpsie zidentyfikować, jest respondent i imiennik Krokowskiego, patrycjusz gdański Ernest Kerszenstein vel Kerstenstein (zm. po 1647), który prócz odpisów listów i dok. w jęz. franc. (k. 233), niem. (k. 202-205, 217-217v, 235-241) i łac. (k. 210-215) pozostawił także kilka własnych listów pisanych po franc. i niem. (k. 242-242v, 248-249, 263-264v, 278-279).
  • "Literae quorundam p[ro]cer[um] et nobiliu[m] ne p[er]sequat[ur] orthodoxi scriptae ad Senatu[m] Gedanen[sem]" [kopia listu głównych protektorów kalwinizmu w do Rady Miejskiej Gdańska w obronie ich wyznania w tym mieście, ręką jak wyżej; Wilno, 28 XII 1585; w oryg. podpisali woj. wileński i hetman wlk. litewski ks. Krzysztof Radziwiłł, woj. nowogródzki Mikołaj Radziwiłł, kaszt. trocki i podskarbi litewski Jan Hlebowicz, kaszt. wileński i kanclerz wlk. litewski Eustachy Wołłowicz i woj. połocki Mikołaj Moniwid Dorohostajski] k. 79-79v
  • [Kopia odpowiedzi Senatu gdańskiego na powyższy list, ręką jak wyżej; Gdańsk, 5 III 1586] k. 79v-80
  • ("Relation des Streits zwischen dem Cujauisch[em] Bischoffs v[nd] dem Rath der Stad Dantzig, der Pfar[r]kirche, des Brigitten Klosters und Doct[ors] Schmieds Halben") [opis zatargu bpa kujawskiego Hieronima Rozdrażewskiego z Radą Miejską Gdańska w sprawie roszczeń dot. kościoła parafialnego, klasztoru Brygidek oraz osoby dra Schmidta Halbena, gen. inspektora i superintenenta kościołów i szkół kalwińskich w Gdańsku, ręką jak wyżej; b.d.] k. 83-85
  • ("Etliche Denckwürdige Sachen von d[er] Pfarrkirchen SchwartzMünchKlosters und Gymnasio") [wypisy ważniejszych dat i wydarzeń z dziejów kościoła parafialnego, klasztoru Dominikanów oraz Gimnazjum w Gdańsku, ręką jak wyżej; b.d.] k. 85-85v
  • [Kopia w jęz. niem. przywileju król. Stefana Batorego dla Gdańska w sprawie wolności wyznania dla innowierców (tłumaczenie dok. poniżej) ręką jak wyżej; Malbork, 16 XII 1577] k. 85v-86
  • [Kopia łac. tego samego przywileju ręką jak wyżej] k. 86v
  • [Kopia przywileju król. Zygmunta Augusta dla Gdańska w sprawie wolności wyznania i swobody kultu dla innowierców, ręką jak wyżej; Warszawa, 9 VII 1570; nota marg.] k. 87-87v
  • "Extractum ex Receptione in gratiam et subiectionem, quae Varsaviae jussu et concessu S[acrae] R[egiae] M[aiesta]tis Anno 1577 una cum alys Regys l[itte]ris excusa est" [wyciąg z przywileju protekcyjnego Stefana Batorego, druk. wraz z innymi dok. król. 1577 w Warszawie; Malbork, 12 XII 1577; podkreślenia w tekście] k. 88
  • "Cautio de Religione" [kopia przywileju Stefana Batorego z gwarancjami wolności wyznania dla innowierców; Malbork, 16 XII 1577; podkreślenia w tekście] k. 88v
  • "Indultum Regis Sigismundi Augusti, quo Civibus Gedanensibus administrationem et usum Caenae Dominicae sub utraq[ue] specie concessit" [kopia zezwolenia króla Zygmunta Augusta dla innowierców w Gdańsku na udzielanie i przyjmowanie Komunii św. pod dwiema postaciami; Wilno, 5 VII 1557] k. 89-90
  • "Excerpta ex libro anonymo Mariaeb[urgi] A[nn]o 1577. Cum privilegio Regio excuso, cuj titulus e[st]: Commentarÿ de tumultu Gedanen[si]" [wypisy z przywileju król. z dzieła Andrzeja Patrycego Nideckiego (1522-1587), czołowego pol. humanisty i filologa XVI w., sekr. król. i polemisty katol., wyd. w Malborku 1577, opisującego dzieje konfliktu Gdańska z Koroną (z tego samego dzieła pochodzą zapewne także odpisy na kk. 88-88v, zob. wyżej)] k. 91
  • ("Eines Erb Raths Decret wegen Der Zwistigen Ki[r]chen hendel [!]") [antykalwiński dekret gdańskiego Magistratu; b.m. (Gdańsk), 23 X 1586] k. 92-93v
  • [Kopia przywileju wyznaniowego króla Zygmunta III dla trzech głównych miast pruskich: Gdańska, Torunia i Elbląga; Gdańsk, (data dzienna niewpisana) X 1587; podkreślenia w tekście] k. 94-95
  • "Cautio de Religio[n]e Sigismundi III Regis [Poloniae] [kopia przywileju Zygmunta III dla Gdańska z gwarancjami wolności wyznania dla innowierców; Kraków, 11 I 1588; podkreślenia w tekście] k. 95v
  • "Mandatum Pacifica[ti]o[n]is inter Reformatos et Lutheranos Gedanj a[nn]o d[omini] 1606 ad valvas templi etc. affixum" [kopia mandatu Zygmunta III nakazującego gdańskim luteranom i kalwinom zawarcie pokoju, ręką Ernesta Krokowskiego; Kraków, 8 II 1606; podkreślenia w tekście] k. 96-96v
  • "Declara[ti]o S[acrae] R[egiae] M[aiestatis] sup[er] Indulto August[anae] Confess[ionis] [con]cesso" [kopia przywileju króla Władysława IV nakazujący zgodne współżycie mieszczanom wyznania ewangelickiego i kalwińskiego w Gdańsku, ręką jak wyżej; Gdańsk, 30 XII 1634; podkreślenia w tekście] k. 97-97v
  • [Kopia przywileju wyznaniowego Władysława IV (jeszcze jako królewicza Władysława Zygmunta) dla ewangelików i wyznawców prawosławia w miastach na obszarze Korony i Litwy, ręką jak wyżej; Warszawa, 24 X 1632] k. 98-98v
  • "Von d[er] Einkünfften d[er] Statt Dantzigk" [wypisy bibliogr. z 27. rozdz. 11 ks. niezacytowanego dzieła na temat dochodów miejskich Gdańska, ręką jak wyżej; b.d.] k. 99-99v
  • "Special Priuilegien der Stadt Dantzigk (außerhalb den[en] so sie gemein mit andern Städt[en] [haben]" [lista 10 specjalnych przywilejów miasta Gdańska, ręką jak wyżej] k. 99v
  • [Kopia listu władz miejskich Gdańska i Torunia do senatorów Królestwa Polskiego i Wlk. Księstwa Litewskiego w sprawie gwarancji wolności wyznania dla innowierców oraz praw do kościołów w Prusach; b.m., 27 II 1615] k. 101-103v
  • "Responsoria Senatorum Regni ad proxime antecedentem Epistolam Mens[is] Martÿ A[nn]o 1615" [odpowiedź senatorów koronnych i litewskich na wyżej wymieniony list; Warszawa, 25 III 1615; w oryg. dok. podpisali: abp gnieźnieński Wojciech Baranowski, woj. i generał krakowski Mikołaj Zebrzydowski, woj. kijowski Stanisław Żółkiewski, woj. trocki Aleksander Chodkiewicz, bp wileński Benedykt Wojna, woj. poznański Jan Ostroróg, hetman litewski Jan Karol Chodkiewicz oraz kanclerze koronny Feliks Kryski i litewski Leon Sapieha] k. 104-104v
  • ("Eines Getrewen Patristen treÿhertzige nienung von der Zwistigen Religion in Dantzig und sonderlich der denega[ti]on der Pfarkirchen") [odpis pisma polemicznego dot. dyskryminacji kalwinów w Gdańsku; b.d.] k. 105-106v
  • ("Eines rath Herrens schriefftlich eingebrachtes bedencken an E. E. R[ath] der Stad Dantzig über die vor 10 Lutherischen Prediger unterschriebene und dem Raht übergebene supplica[ti]on") [kopia listu rajcy miejskiego Waltera von Holten (zm. 1614) do Rady Miejskiej Gdańska z uwagami na temat pisemnej supliki 10 kaznodziejów luterańskich, adresowanej do magistratu tegoż miasta; Gdańsk, 29 I 1604] k. 107-108v
  • ("Supplication der Reformirten Religion Zugethanen Burger der Stad Dantzig an E. E. R[ath]") [kopia supliki mieszczan gdańskich wyznania kalwińskiego do Magistratu; Gdańsk, 17-18 X 1623] k. 109-110
  • ("Eine Klage an den Herren Praesidenten der Stad Dantzig wegen des D. Coruini schmähen aufs die Caluinisten in s. Predigten") [skarga do burmistrza Gdańska na obelgi Corvinusa (pastora luterańskiego?) pod adresem kalwinów, wypowiadane podczas swoich kazań; pismo kończy cytat z historyka włosk. Francesco Guicciardiniego (prwdp. z jego zbioru maksym pt. "Ricordi politici e civili") na temat siły ludzkiej wiary; b.d.] k. 111-112
  • ("Supplication der Reformirten gemeine in Dantzig a[n] I. K. M.") [suplika Gminy kalwińskiej w Gdańsku do króla pol.; b.d.] k. 113-114
  • "Examen etlicher Politischen Punckten, so das Ehrw[ürdiges] Ministeriu[m] der Ungeenderten Augspurgischen Confession in Dantzigk in der wider H[errn] Johan Caesar in Druck verfertigten schli~esslichen abfertigung hat Berühren wollen" [przegląd zagadnień i postulatów polit. oraz wyznaniowych wysuwanych przez Ministerium ewangelickie w Gdańsku, a sformułowanych w ogłoszonej ponownie drukiem pracy przez Johanna Caesara Hessusa (1614-1653), pastora kościoła św. Piotra i Pawła (por. Estr. XIV, 6); b.d.] k. 115-137
  • "Der Lutherischen Pri[e]ster Supplication weg[en] der Schreib[en] so sie in Schwed[en] geschickt") [suplika pastora ewangelickiego w sprawie pism wysłanych do Szwecji; b.m.d.d., 1647] k. 139-140
  • ("Edictum E. E. R[ath] betreffend die Reformirte Sackpfeiffe") [dekret Magistratu gdańskiego dot. polemik kalwińskich; b.m., 26 VII 1647] k. 141-141v
  • [List jednego z synów (w podpisie tylko inicjał imienia, może najstarszego Franza Heinricha?) Ernesta (II) Krokowskiego (von Krockow, zm. 1681), sędziego ziem. puckiego i posła sejm., do ojca; Osnabrück, 8 II 1647; autograf; ślad po piecz. sygnetowej] k. 143-143v
  • [mocno pokreślony i poprawiany w wielu miejscach brudnopis z wypisami ręką Ernesta Krokowskiego o tematyce jak wyżej; b.d.; liczne dopiski, noty marg., zaplamienia] k. 144-147
  • ("Supplication der Reformirte an E. E. R[ath] der Stad Dantzig") [b.m.d.d., 1646] [suplika mieszczan wyznania kalwińskiego oraz ewangelickiego do Magistratu gdańskiego dot. wolności wyznania i wzajemnego poszanowania swobody praktyk rel.] k. 149-151
  • ("Erörterung der Fragen) 1. Ob die Reformirte in Dantzigk fuge und recht haben das freÿe Exercitium ihrer Religion in d[er] Stadt Zu treiben? 2. Ob auch die Lutheraner vermöge Kön[iges] Stephani Privilegio macht haben solch exercitium den Reformirten Zu nehmen?" [pismo polemiczne uzasadniające potwierdzone przywilejami król. prawo mieszczan wyznania kalwińskiego w Gdańsku do wolności wyznania i swobody praktyk rel.; b.d.] k. 153-155
  • "Reformati Gedanen[ses] Participes sunt Privilegior[um] Civitati huic a Regib[us] Poloniae p[ro] Augustana Confessio[n]e concessorum" [pismo polemiczne uzasadniające prawa i postulaty gdańskich kalwinów jak wyżej, ułożone w 8 pkt.; b.d.] k. 155v-156v
  • "Jus Augustano-Reformatorum seu Evangelicorum in Urbe Gedanensi" [krótkie repertorium praw kalwinów w mieście Gdańsku w 10 pkt.; b.d.] k. 157-157v
  • "Eorundem Gravamina contra Augustano Lutheranos Gedanenses" [lista zarzutów pod adresem ewangelickiej Rady Miejskiej Gdańska nierespektującej przywilejów kalwinów w tym mieście (6 pkt.); b.d.] k. 158
  • [Kopia oblaty w księgach grodz. poznańskich rewersału bpów pol.: krakowskiego Jakuba Zadzika (1582-1642), kujawskiego Macieja Łubieńskiego (1572-1652), poznańskiego Andrzeja Szołdrskiego (1583-1650) i płockiego Stanisława Łubieńskiego (1573-1640) w sprawie przeciwdziałania aktywności i agitacji innowierców na sejmach, danego w Warszawie na sejmie walnym 27 IV 1638; Poznań, 30 X 1638; nota dors.] k. 159
  • ("Pars Epistolae Polonicae ad S. R. M. grauamina nonnulla Reformator[um] [con]tra Lutheranos continen[tis]") [fragm. listu do króla Władysława IV w sprawie dyskryminacji kalwinów przez luteran w Gdańsku; b.m.d.] k. 160-160v
  • "Excerpt aus d[er] Stadt Dantzigk gründlicher erklärung der ursache des mißverstandes Zwischen Könige Stephano und den ordnungen d[er] Stadt." [wypisy z dok. król. i miejskich Gdańska z lat 1576-1577 dot. praw kalwinów i stosunków różnowierczych; b.d.] k. 162-163
  • [Kopia listu kalwinów zebranych na sejmie walnym kor. do Rady Miejskiej Gdańska w sprawie życzliwego przyjęcia posłów kalwińskich: podczaszego brzesko-kujawskiego Wojciecha Siewierskiego (zm. 1650) i posła woj. pomorskiego Ernesta Krokowskiego z petycją w sprawie tolerancji rel. (zob. niżej), ręką tego ostatniego; Warszawa, 6 XII 1646; kilka podkreśleń i skreśleń w tekście] k. 164
  • [Kopia listu jak wyżej do Rady Miejskiej Torunia w tej samej sprawie; Warszawa, 6 XII 1646; nota marg. ręką kopisty] k. 164-164v
  • "Puncta gravaminum przi Instructiey w Warszawie nam podane dla p[ro]ponowania Radzie Gdanski" [b.d.; nota dors. wpisana inną ręką; liczne podkreślenia w tekście; pokreślony nagłówek innego, niewpisanego dok.] k. 165-165v
  • [Lista form prześladowania kalwinów w Gdańsku (w 6 pkt.), ręką Ernesta Krokowskiego; b.d.] k. 166
  • "Instructia Ich M[oś]ciom Panu Woyciechowi Siewierskiemu Podczaszemu y Posłowi Woiewodztwa Brzeskiego Kuiawskiego y Panu Ernestowi Krokowskiemu Posłowi Woiewodztwa Pomorskiego do Senatu Gdanskiego in Causa Religionis od Ich M[oś]ciów P.P. Ewangelikow tak z Koronÿ iako ÿ z Wielkiego X[ięs]twa Litewskiego na Seym Walny Warszawski zgromadzonych dana" [Warszawa, 6 XII 1646; wiele podpisów szlachty innowierczej; autograf] k. 167-168v
  • [Kopia powyższej instrukcji w jęz. niem., ręką jak wyżej; poprawki i skreślenia w tekście; nota dors. i zapisy rachunkowe na k. 174v] k. 169-173
  • "Die mündliche Proposition so ich a[nn]o 1647. im nahm[en] d[er] H[errn] Senator[e]n u[nd] Ritterschafft in pleno consessu bey dem Rath Zu Dantzigk publice gehalt[en]" [trzy projekty mowy posła Ernesta Krokowskiego, wygłoszonej publicznie podczas posiedzenia plenarnego Senatu gdańskiego w imieniu senatorów i szlachty pomorskiej w 1647 r. (por. k. 167-173), spisane z wyjątkiem ost. projektu (ale bez uwagi w zakończeniu) jego ręką (1. wersja k. 175-180v, 2. k. 181-184v, 3. czystopis k. 185-188, na k. 189 zapewne arkusz poprawek do poprzednich); b.d.; liczne skreślenia, poprawki i dopiski w tekście, noty marg. łac. i niem., zwłaszcza w wersji 1. i 2.] k. 175-189
  • "A. Ustna Propositia, ktora się przelozyła Radzie Gdanskiey. Językiem Polskim" [tłumaczenie mowy posła Ernesta Krokowskiego jak wyżej; b.d.; nota dors.] k. 190-192
  • "B. Puncta Propositiey, ktore się oddali Radzie Gdanskiey. Językiem Niemieckim" [wersja niem. mowy jak wyżej; b.d.] k. 194-196
  • "Propositieÿ Puncta, ktoreśmi Imieniem Iich M[o]sci Senatorskiego ÿ Rÿcerskiego Stanu koronnÿch ÿ W. X. L. Pannow Ewangelikow na Seÿmie Walnÿm koronnÿm, w Roku 1646. przÿtomnÿch, do Iich M[o]sci Panow Radÿ Gdańskieÿ zesłani, w zgromadzeniu Iich przedłożÿli" [b.d.d., 1646; nota dors.] k. 198-199v
  • "Respons Rady Gdanskiey" [odpowiedź Magistratu na powyższą propozycję]; Gdańsk, 21 II 1647; nota dors.] k. 202-205
  • [Relacja Ernesta Krokowskiego jego ręką (bez podpisu) z poselstwa delegacji kalwińskiej w dniach 13-23 II 1647 do ewangelickiej Rady Miejskiej Gdańska w sprawie obrony praw kalwinów w tym mieście, przeznaczona dla protektorów i patronów wyznania kalwińskiego; Gdańsk, 23 II 1647; dopiski, skreślenia i noty marg. w tekście; autograf (brudnopis?)] k. 206-209
  • [Kopia listu głównych protektorów kalwinizmu w Polsce i na Litwie, zgromadzonych na sejmie walnym kor., do seniorów Gminy kalwińskiej w Gdańsku, ręką Ernesta Kerstensteina; Warszawa, 25 V 1647; w oryg. dok. podpisali: hetman litewski i star. gen. żmudzki ks. Janusz Radziwiłł, kaszt. chełmski i poseł lubelski Zbigniew Gorajski, miecznik czernichowski i poseł woj. smoleńskiego Jan Settelmicz ("Śmielech"?) Lutomirski, stolnik wiłkomierski Salomon Dawidowicz, miecznik żmudzki Andrzej Przystanowski, podstoli bielski Aleksander Wyszkowski, podstoli starodubowski Samuel Wieliczko, woj. mścisławski Mikołaj Abramowicz, woj. pomorski Gerard Denhoff, kaszt. żmudzki Aleksander Naruszewicz, podsędek i poseł krakowski Stanisław Chrząstowski z Brzezia, chorąży nowogródzki Maciej Frąck-Radzymiński, Samuel Świętopełk Bolestraszycki, Mikołaj Karśnicki oraz wojski grabowicki, podstarości horodelski i sekr. król. Piotr Stankar] k. 210-210v
  • [Kopia listu tychże protektorów oraz szlachty kalwińskiej do gdańskiego Magistratu, ręką jak wyżej; Warszawa (na sejmie walnym kor.), 27 V 1647; w oryg. podpisy wielu sygnatariuszy] k. 211-213
  • [Kopia tzw. "listu napomnienia" króla Władysława IV do Rady Miejskiej Gdańska, ręką jak wyżej; Warszawa, V 1647 (data dzienna niewpisana)] k. 213v-214
  • [Kopia listu protektorów kalwińskich do elektora brandenburskiego i ks. pruskiego Fryderyka Wilhelma Hohenzollerna zw. Wielkim Elektorem (1620-1688), ręką jak wyżej; Warszawa (na sejmie walnym), 23 V 1647; w oryg. podpisali: hetman litewski i star. żmudzki ks. Janusz Radziwiłł, kaszt. żmudzki Aleksander Naruszewicz, chorąży nowogródzki Maciej Frąckiewicz (Frąck-Radzymiński), podstarości oszmiański Baltazar Kuncewicz, miecznik żmudzki Andrzej Przystanowski, poseł ziemski woj. wielkopolskiego Samuel ze Skrzypny Twardowski, woj. mścisławski Mikołaj Abramowicz, woj. pomorski Gerard Denhoff, kaszt. chełmski Zbigniew Gorajski, podsędek krakowski i poseł woj. krakowskiego Stanisław z Brzezia Chrząstowski oraz drugi poseł z tego województwa, Adam Rej z Nagłowic] k. 214v-215
  • [Kopia listu Ernesta Krokowskiego jego ręką do wojewody pomorskiego i poskarbiego pruskiego Gerarda Denhoffa (1589-1648); Kroków, 16 IV 1647; skreślenia i dopiski w tekście] k. 216-216v
  • "Der Lutherisch[en] Pfaffen gebehte injuristae preces calumniae [et] blasphemiae" [pismo polemiczne krytyczne wobec kalwinów, ręką Ernesta Kerszensteina; b.d.; nota dors.] k. 217-217v
  • ("Proposition Welche E. E. R[ath] Zu Thorn hat sollen Proponirt Werden") [propozycje Magistratu toruńskiego dla kalwinów; brudnopis z liczymi skreśleniami i poprawkami, ręką Ernesta Krokowskiego; b.d.; nota dors.] k. 219-220
  • [Kopia listu posła Ernesta Krokowskiego do Rady Miejskiej Torunia jego ręką; Kroków, (data dzienna zasłonięta po oprawieniu rkpsu) II 1647; nota dors.] k. 221
  • [Odpowiedź Magistratu toruńskiego na list Krokowskiego; Toruń, 18 III 1647; autograf z adresem i piecz. miejską] k. 222
  • "Mowa ImP. Andrzeja Reja Ex Commissio[n]e Braciey zgromadzonj do Senatorow Torunskich, przi Elbiąskich y Gdanskich na ratuszu. A[nn]o 1645. d[ie] 24. Aug[usti]" [kopia ręką jak wyżej; Andrzej Rej (ok. 1616/17 - ok. 1664), dworzanin i sekretarz król., działacz kalwiński; Toruń, 24 VIII 1645] k. 224-225v
  • "Przemowa Do Senatu Thorunskie[g]o Die : 15 : Martÿ Expediowana : An[n]o : 1647 [mowa podczaszego brzeskiego Wojciecha Siewierskiego, przesłana przez niego w liście w osobnej kopii Ernestowi Krokowskiemu (zob. wyżej); Toruń, 15 III 1647; autograf; nota dors. kopisty] k. 228-228v
  • [List podczaszego brzeskiego i posła Wojciecha Siewierskiego (zm. 1650) do Ernesta Krokowskiego zawierający relację z wygłoszenia w dn. 15 III 1647 r. mowy w toruńskim Magistracie; Toruń, 19 III 1647; autograf z adresem ręką nadawcy i fragment. zachowaną piecz. sygnetową] k. 230-230v
  • [List Ernesta Krokowskiego do NN dot. stosunków wyznaniowych między ewangelikami a kalwinami w Gdańsku; b.m.d.; autograf] k. 232-232v
  • "Extrait des lettres d'Osnabrug du 12 Januier" [wyciąg z listu pisanego z Osnabrück 12 I (1646), sporządzony ręką Ernesta Kerszensteina (zapewne więc adresowanego do niego) może dla Ernesta Krokowskiego; autograf] k. 233
  • "Extrait d'une autre du 26 Novemb[re] 1646" [wyciąg z innego listu pisanego z Osnabrück 26 XI 1646 r., ręką jak wyżej na tej samej karcie] k. 233
  • ("Interpella[ti]on der Lutherischen Theologen an E. E. R[ath] d[er] Stad Dantzig") [kopia interpelacji teologów kalwińskich do Rady Miejskiej Gdańska, ręką zapewne Ernesta Kerszensteina; b.d.] k. 235-239
  • "Folgen der Lutherisch[en] Theolo[gi]sch[en] Beÿlagen Zu dieser hier interpellation gehörig" [komentarz teol. kalwinów do powyższej interpelacji, podzielony na 5 rozdz. (od "A" do "E"), ręką jak wyżej; b.d.] k. 239-241
  • [List Ernesta Kerszensteina (Kerstensteina), pisany w imieniu całej wspólnoty kalwińskiej w Polsce, do Ernesta Krokowskiego; Gdańsk, 25 III 1647; autograf] k. 242-242v
  • "Auff die proponirte frag wehre mein (...) vurorg [?] veisflugeß Bedencken" [m.in. odpowiedź w 7 pkt., na k. 246 uwagi po polsku; b.d.; podkreślenia w tekście] k. 243-246
  • [Kopia szkicu listu NN nadawcy do NN odbiorcy; b.d.] k. 247-247v
  • [List Ernesta Kerszensteina (Kerstensteina) do Ernesta Krokowskiego; Oliwa?, 28 III 1647; autograf, piecz. sygnetowa] k. 248-249
  • [Notatki i wypisy dot. spraw wyznaniowych w Prusach Królewskich (kopie i wyciągi z przywilejów rel., opisy antagonizmów ewangelicko-kalwińskich w Gdańsku i Toruniu), sporządzone ręką Ernesta Krokowskiego; dopiski, poprawki i skreślenia w tekście, noty marg.; autograf] k. 250-262
  • [w tym: ("Erörterung einer Zweÿ Sachen Frage, worums ob mit den Reformirten Kirchen so schlecht bestellet. Zwie man den übel Zeitig vorkommen Konte")] k. 259-260v
  • [List Ernesta Kerszensteina (Kerstensteina) do Ernesta Krokowskiego; b.m. (Gdańsk?), 18 IV 1647; autograf, 4 pieczęcie sygnetowe (k. 266v)] k. 263-263v
  • [List jak wyżej; b.m. (Gdańsk?), 5 V 1647; autograf, 4 pieczęcie sygnetowe różnych właścicieli z herbami Krokowski (3) i Kerszenstein II (1) na k. 265v] k. 264-264v
  • "Extract z listu IMP. Castellana Gnieznieńskiego IMP. Lesczynskiego" [Jan Leszczyński (1603-1678), kasztelan gnieźnieński, dyplomata, późn. kanclerz kor. i wojewoda krakowski; b.d.d., 1648] k. 267-267v
  • [Asekuracja (gwarancje) bpów pol. krakowskiego Piotra Gembickiego (1585-1657), żmudzkiego Jerzego Tyszkiewicza (zm. 1656) oraz kanclerza kor. Jerzego Ossolińskiego (1595-1650) w sprawie potwierdzenia praw i przywilejów oraz swobody kultu innowierców w dobrach szlacheckich oraz w miastach i miasteczkach, zgodnie z postanowieniami konfederacji 1632 r.; b.d. (przed 1648); u dołu uwaga dopisana inną ręką: "script ten a[nn]o 48 na Electij S.R.M. Joh. Casimiri ad Archivu[m] podanj"; podkreślenia w tekście] k. 269
  • [Ekstrakt z ksiąg grodzkich zakroczymskich manifestacji trzech głównych miast pruskich: Gdańska, Torunia i Elbląga przeciwko zawiązaniu konfederacji generalnej kor. w czasie bezkrólewia 1648 r.; podpis. w oryg. Mikołaj Dunin Goławiński podstarości zakroczymski; Zakroczym, 6 VIII 1648; podkreślenia w tekście] k. 270-270v
  • [List rajcy i burmistrza gdańskiego Klemensa Kolmera (Cölmer) (1587-1665) do Ernesta Krokowskiego; Gdańsk, 17 XII 1651; autograf, ładna pieczęć sygnetowa; podkreślenia w tekście] k. 272-272v
  • [Kopia supliki mieszczan gdańskich wyznania kalwińskiego do Rady Miejskiej Gdańska w sprawie kościoła Trójcy Św.; b.m.d.] k. 274-277v
  • [List Ernesta Kerszensteina (Kerstensteina) do Ernesta Krokowskiego; Gdańsk, 16 XII 1651; autograf; miejscami podkreślenia w tekście, ślady pieczęci, adres] k. 278-279
  • [List jak wyżej; Gdańsk, 25 XII 1651; autograf; podkreślenia w tekście, pieczęć sygnetowa, adres] k. 280
  • [Kopia mandatu król. Zygmunta Augusta dla władz miejskich Gdańska do stawiennictwa przed sądem król. w procesie z powództwa kalwinów; Warszawa, 6 IV 1652] k. 281
  • "Decretum inter Reformatos Actores et Magistratum totamq[ue] Communitatem August[anae] Confessioni addictam latum Vars[aviae] d[ie] 5. April[is] 1652." [kopia tej samej ręki i w sprawie jak wyżej] k. 281
  • [Kopia odpowiedzi Magistratu gdańskiego na list króla Władysława IV m.in. w sprawie król. pozwu sądowego z Sobowidza, wystawionego przeciwko ewangelikom z powództwa dyskryminowanej tamtejszej Gminy kalwińskiej (zob. niżej); (Gdańsk), 27 XI 1651] k. 282-283
  • [Kopia uniwersału króla Jana Kazimierza dla Gdańska w sprawie kościoła Trójcy Św.; Warszawa, 12 XI 1651] k. 283-283v
  • [Kopia mandatu król. Jana Kazimierza dla Rady Miejskiej Gdańska w związku z pozwem instygatora kor. występującego na wniosek i w imieniu gdańskiej Gminy kalwińskiej o wypłatę odszkodowania; Warszawa, 3 XI 1651; podkreślenia w tekście, noty marg.] k. 284
  • "Responsum S[acr]ae R[egi]ae M[aiesta]tis Sp[ectabi]lib[us] et Famatis Burgrabio, Proco[n]suli, Consulib[us], Scabinis, Centum Uiris, Principaliorib[us], Opificib[us] o[mn]ib[us]q[ue] et singulis Professionis Augustano Lutheranae ciuib[us] et incolis Ciuitatis Regiae Gedanen[sis] ad eorum supplica[ti]onem scripto exhibitam Uarsauiae die XV Mensis Nouembris M.D.C.L.I. Datum" [kopia responsu król. Jana Kazimierza dla Gdańszczan; Warszawa, 15 XI 1651; liczne podkreślenia w tekście i noty marg.] k. 284v-285v
  • [Kopia mandatu tolerancyjnego Jana Kazimierza dla Rady Miejskiej Gdańska z nakazem zrównania w prawach i przywilejach z wyznaniem ewangelickim Gminy kalwińskiej w tym mieście (kościół Trójcy Św., szkolnictwo, urzędy i dochody); podpis. w oryg. sekretarz król. Stanisław Żurowski; Sobowidz, 3 X 1651] k. 286-286v
  • "Subskriptia Dzikowskiego na Formulam Concordiae" [kopia przysięgi Stanisława Dzikowskiego, kandydata na diakona przy kościele na Nowym Mieście w Toruniu, na tzw. "formułę zgody" przyjętą na Colloquium Charitativum w 1645; Królewiec, 18 V 1648] k. 287
  • "List Biskupa Wrocławskiego Carola Ferdinanda ad M[a]g[istra]tum Thoronensem, gdy pomowili Nieboszczyka Papieżnicy, iakoby od nich ućiekł, zmyśliwszy Imię przed krolem, ale ztego niebyło nic" [kopia ręką jak odpisu wyżej; królewicz Karol Ferdynand Waza (1613-1655), syn Zygmunta III, bp wrocławski i opat czerwiński; pismo dot. apostaty i uciekiniera Pawła Roguskiego vel Orlicza, dawniej księdza kat. i profesa w klasztorze kanoników regularnych w Czerwińsku, obecnie ministra w Toruniu; b.d.] k. 287
  • [Kopia mandatu król. Władysława dla Magistratu toruńskiego z żądaniem niezwłocznego wydania bpowi wrocławskiemu Karolowi Ferdynandowi Wazie tegoż apostaty (por. wyżej); Warszawa, 14 IV 1635] k. 287
  • [Kopia uniwersału ces. Ferdynanda III Habsburga (1608-1657) dot. reguł postępowania w sprawach wyznaniowych na obszarze arcyksięstwa Austrii; Wiedeń, 4 I 1652] k. 288-291
  • [Kopia pozwu samozwańczego króla Jerozolimy imieniem Orygines Philippus przeciwko całej hierarchii Kościoła katolickiego z papieżem Pawłem V na czele oraz Kościołom protestanckim i władzy ces. w związku z ideą zjednoczenia wszystkich religii na świecie i poddania jej jednej ogólnoświatowej władzy; Frankfurt nad Menem, 11 VIII 1617; nota dors.] k. 292-293
  • "Verborgenes Mynisterium. So die Jesuiter zur Resolution einen König ums [?] zubringen gebrauchen. Auß dem Frantzöschen und Hochteütsche getrewlich Ubersetzet" [b.d.] k. 294-294v
  • "Böhemischen Abgesandten" [lista 8 nazwisk; b.d.; nota dors.] k. 295
  • "Sancta Liga. Eigendtlicher Bericht der Pabstlichen Heÿligkeit Zue[r] Kampt [?] des Koniges Zu Hispanien Unndt der gantzen Verbündtunss Wie starck sie sein Unndt ausskommen konnen, Zur Ross Unndt Fuss, die Euangelische Fursten Anzugreifen, Undt Was sie aussrichten Wollen trewlich, Unndt ohne geschade einem guthen freundten Zu Warnung Zurkommen Lassen" [wyszczególnienie sił katolickiej Ligi Świętej oraz książąt protestanckich w 15 pkt.; b.d.; nota dors.] k. 296-297
  • "Ratio olim Constituti Foederis seu Confoederationis jam omnino sub incudem revocandae inter Dissidentes in Religione in Reg[no] Pol[oni]ae" [pismo polemiczne poświęcone antagonizmowi luterańsko-kalwińskiemu w Gdańsku, podzielone na trzy części; w rozdz. 1. mowa o genezie i następstwach zawiązania 14 IV 1570 r. przez trzy główne wyznania różnowiercze w Polsce: luteran, kalwinów i braci czeskich porozumienia dla wspólnej obrony przed kontrreformacją, tzw. "zgody sandomierskiej"; b.d.] k. 298-299
  • "II. Puncta Gravaminum qvibus nullo habito ad publica haec pacta respectu Concives Reformati à Gedanensibus premuntur" [rozdz. 2. zawiera wyliczenie i omówienie (w 7 pkt.) przykładów dyskryminacji mieszczan wyznania kalwińskiego przez ewangelików w Gdańsku; b.d.] k. 299v-300
  • "III. Fundamentum unicum, qvo in his omnibus nitunt[ur] Gedanenses, idq[ue] totum ruinosum praesupponit[ur], Lutheranos nempe solos in Urbe hâc Privilegiatos esse, Reformatos vero nullam habere, nec illis ut haereticis p[er]mitti debere Religionis exercendae libertatem: sed qvae soli Aug[ustanae] Confessionis p[ro]fessioni competat; At falso eos haec sibi solis arrogare solide respondet[ur] ex eodem Consensûs Sendomiriensis, atq[ue] inde enatae Confoederationis religiosae, vero [et] in concusso fundamento nec non al~:s ipsius Civitatis Communibus Privilegÿs. p." [rozdz. 3. omawia w 10 pkt. wzajemne relacje obu wyznań] k. 300-300v
  • "Responsum Ciuitat[is] Gedanen[sis] ad D. D. Patronor[um] l[itte]ras ex Synodo Thorunen[si] in q[ui]b[us] subscriptionem articulor[um] Synodi efflagitarunt" [kopia responsu Magistratu gdańskiego na list protektorów kalwińskich, w którym domagali się zatwierdzenia przez władze miasta postulatów uchwalonych na Synodzie toruńskim; Gdańsk, 22 X 1596] k. 301-301v
  • "Epistola Patronorum Evangelicorum ad Senat[um] Gedanen[sem] A[nn]o 1585" [kopia listu protektorów kalwińskich w Polsce i na Litwie do Senatu gdańskiego w sprawie obrony praw kalwinów w tym mieście; Wilno, 28 XII 1585; w oryg. podpisali: ks.ks. Krzysztof i Mikołaj Radziwiłłowie, kaszt. trocki Jan Hlebowicz, kaszt. wileński Eustachy Wołłowicz i woj. połocki Mikołaj Moniwid Dorohostajski] k. 302
  • "Copia Epistolae D. D. Patronorum Orthodoxae Religionis ad Senatum Gedanensem ex Comitÿs Varsoviensibus p[er]scriptae A[nn]o 1606 13 Aprilis" [kopia listu tychże protektorów, zebranych na sejmie walnym warszawskim, do Rady Miejskiej Gdańska w sprawie jak wyżej (2., dokładniejsza, jak się zdaje (por. nazwiska sygnatariuszy), kop. tego samego listu, 1. kop. na k. 77-78v); Warszawa, 13 IV 1606; w oryg. podpisy złożyli: ks.ks. Krzysztof i Mikołaj Radziwiłłowie, marszałek wlk. litewski Krzysztof Moniwid Dorohostajski, starosta zygwulski Stanisław Stadnicki ze Zmigrodu, podkom. lubelski A. Rzeczycki, sędzia ziemski latyczowski? Kasper Jachodnicki z Mądrza?, star. wachtlicki? Mikołaj Frąckowic? Radzimiński, sędzia ziemski żmudzki Sebastian Restort, A. Hojecki, Jan Naruszewicz, Mikołaj Lubomirski z Chełmic, Mikołaj Ostroróg, Marcin Broniewski, kontrasygn. Zygmunt Niszczycki] k. 302v-304
  • [Kopia listu władz miejskich Gdańska i Torunia do senatorów koronnych i litewskich w sprawie gwarancji wolności wyznania dla różnowierców oraz praw do kościołów w Prusach (druga kopia tego samego listu w rkpsie, pierwsza kopia innej ręki na k. 101-103v); b.m., 27 II 1615] k. 304v-307v
  • "Responsoria Senatorum Regni ad proxime antecedentem epistola[m] Mens[is] Mart[is] A[nn]o 1615" [kopia odpowiedzi senatorów koronnych na wyżej wymieniony list (druga kopia tego samego listu w rkpsie, pierwsza kopia innej ręki na k. 104-104v, tam zob. także nazwiska sygnatariuszy listu); Warszawa, 25 III 1615] k. 308-309
  • "Copia Literarum ad Primarios Regni Senatores de statu templorum in Prussia" [kopia listu Rady Miejskiej Gdańska do senatorów koronnych w sprawie statusu świątyń na terenie Prus; Gdańsk, 26 VII 1599; na końcu listu uwaga tą samą ręką: "Viuente Episcopo Pomsdorfio haec ep[isto]la scripta et a Martino Parchemio secretario concepta fuit"] k. 309v-312v
  • "Eiusdem Argumenti Epistola Responsoria ad acerbas et minaces Episcopi Vladislavien[sis] Ill[ustrissi]mi et R[everendissimi] D[omi]ni Petri Felicÿ [sic!] literas Jesuitarum restitutionem flagitantes" [kopia listu burmistrzów i rajców gdańskich; Piotr Tylicki (1543-1616), bp włocławski (w momencie wygotowania odpowiedzi Tylicki od miesiąca miał już nominację na bpa krakowskiego); Gdańsk, 22 II 1607] k. 313-314v
  • "Responsum S[acrae] R[egiae] M[aiestatis] legato Mag[nifi]co et G[e]n[er]oso D[omi]no Jacobo Szczepański Capitan[eo] Mirachouien[si] a spect[abili] Senatu Gedanen[si] suo et reliquorum Ciuitatis Ordinum no[m]i[n]e datum die 19 Febr[uarii] Anno 1607" [kopia odpowiedzi Senatu gdańskiego posłowi król. Jakubowi Szczepańskiemu (zm. 1630), podkomorzemu malborskiemu i staroście mirachowskiemu; Gdańsk, 19 II 1607] k. 315-316
  • "Exemplar Epistolae no[m]i[n]e 3 Maior[um] Ciuitatum Prussiae ad Archiepiscopum Castellanu[m] Cracouien[sem] et Cancellar[ium] magnu[m] cum inserta copia Epistolae earundem Ciuitatum no[m]i[n]e o[mn]i[u]mq[ue] simul appresso sigillo ad S. R. M. perscriptae de Jesuitarum technis ausis" [kopia listu władz miejskich Gdańska, Torunia i Elbląga do najwyższych dostojników kor.: abpa gnieźnieńskiego i prymasa Polski Bernarda Maciejowskiego (1548-1608), kasztelana krakowskiego i woj. wołyńskiego ks. Janusza Ostrogskiego (1554-1620) oraz kanclerza wlk. kor. i bpa przemyskiego Macieja Pstrokońskiego (ok. 1553-1609) wraz z załączoną kopią listu tychże miast do króla w sprawie intryg jezuitów; Grudziądz, 22 IV 1607] k. 316v-317
  • "Epistola no[m]i[n]e majorum Prussiae Ciuitatum ad S. R. M. perscripta in qua grauissimae et urgentes recensentur causae quibus adductae Ciuitates residentiam et Seminaria coepta Jesuitarum intra urbium moenia sustulerunt" [kopia listu wyżej wymienionych miast pruskich do króla w sprawie podania i wyjaśnienia powodów zamknięcia rezydencji i kolegiów jezuickich tamże; Grudziądz, 2 IV 1607] k. 317v-321
  • "Copia alterius Epistolae no[m]i[n]e trium Ciuitatum Prussiae ad S. R. M. praescriptae 30 Octob[ris] A[nn]o 1608" [kopia innego listu m9iast pruskich jak wyżej; Gdańsk, 30 X 1608] k. 321v-322
  • "Responsum Regis Galliar[um] ad petitam restitutionem Jesuitar[um] A[nn]o 1601" [kopia responsu króla Francji i Nawarry Henryka IV Burbona (1553-1610) dot. przywrócenia jezuitów w miastach pruskich; b.d.d., 1601; podkreślenia w tekście] k. 322v-323
  • [Kopia listu Rady Miejskiej Gdańska do króla Zygmunta III w sprawie kościoła katedralnego, do której zgłaszał pretensje bp włocławski Hieronim Rozdrażewski (ok. 1546-1600), dążąc do zwrócenia go katolikom i przywrócenia mu praw parafialnych; Gdańsk, 16 VII 1593] k. 323-323v
  • "De Praecipiti quorundam judicio in condemnando et detestando proximos p[ro]p[ter] diuersitatem Religionis" [kopia pisma polemicznego w sprawie potępiania i znieważania osób ze względu na wyznanie; b.d.] k. 323v-327
  • "Confessio Fidei Electoris Palatini Friderici 4 exhibita Imperatori in comitys Ratisbonensibus" [kopia wyznania wiary złożonego przez Fryderyk IV Wittelsbach (1574-1610), elektora Palatynatu Reńskiego, wobec cesarza na sejmie Rzeszy w Ratyzbonie; b.d.] k. 327
• Hasła przedmiotowe:
  • Caesar Hessus Johannes pastor kościoła śś. Piotra i Pawła w Gdańsku (1614-1653)
  • Denhoff Gerard wojewoda pomorski, podskarbi pruski (1589-1648)
  • Dzikowski Stanisław diakon ewang. przy kościele na Nowym Mieście w Toruniu (1648)
  • Ferdynand III (cesarz rzymsko-niemiecki ; (1608-1657)
  • Fryderyk IV Wittelsbach elektor Palatynatu Reńskiego (1574-1610)
  • Fryderyk Wilhelm (elektor brandenburski ; 1620-1688)
  • Gembicki Piotr kanclerz w. kor. bp przemyski krakowski (1585-1657)
  • Goławiński Mikołaj Dunin podstarości zakroczymski (1648)
  • Halben Schmidt dr różnowierca gen. inspektor i superintendent kalwiński kościołów i szkół w Gdańsku (1596)
  • Henryk IV (król Francji ; 1553-1610)
  • Holten Walter von rajca miejski w Gdańsku (zm. 1614)
  • Jan Kazimierz (król Polski ; 1609-1672)
  • Karol Ferdynand Waza (królewicz polski ; 1613-1655)
  • Kerszenstein Ernest patrycjusz gdański (zm. po 1647)
  • Krokowski Ernest (II) Jerzy sędzia ziem. pucki poseł na sejmy z woj. pomorskiego (zm. 1681) [s. Ernesta I]
  • Łaski Samuel Gotard sekr. król., poseł (po 1553-1611)
  • Leszczyński Jan wda poznański krakowski kanclerz w. kor. (1603-1678)
  • Łubieński Maciej prymas (1572-1652)
  • Łubieński Stanisław bp łucki płocki, podkanclerzy kor. (1573-1640)
  • Maciejowski Bernard prymas (1548-1608)
  • Origines Philippus innowierca samozwańczy król Jerozolimy (1617)
  • Ossoliński Jerzy kanclerz w. kor. wda sandomierski (1595-1650)
  • Ostrogski Janusz wda wołyński klan krakowski ca 1554-1620
  • Pstrokoński Maciej kanclerz w. kor. bp przemyski kujawski (ca 1553-1609)
  • Rej Andrzej działacz kalwiński dworzanin i sekr. król. Władysława IV (ca 1616/17 - ca 1664)
  • Roguski vel Orlicz Paweł przedtem ks. i profes kanoników regularnych w Czerwińsku apostata, minister ewang. w Toruniu (1635)
  • Rozdrażewski Hieronim bp włocławski (1546-1600)
  • Siewierski Wojciech poseł na sejmy z woj. brzeskiego podczaszy brzesko-kujawski (zm. 1650)
  • Stefan Batory (król Polski ; 1533-1586)
  • Szczepański Jakub podkomorzy chełmiński (zm. 1630)
  • Szołdrski Andrzej bp kijowski przemyski poznański (1583-1650)
  • Tylicki Piotr podkanclerzy kor. bp chełmiński warmiński kujawski krakowski (1543-1616)
  • Tyszkiewicz Jerzy bp żmudzki wileński (zm. 1656)
  • Władysław IV (król Polski ; 1595-1648)
  • Zadzik Jakub bp chełmiński krakowski kanclerz w. kor. (1582-1642)
  • Zygmunt II August król Polski (1520-1572)
  • Zygmunt III Waza król Polski 1566-1632)
  • Rada Miejska Elbląg 17 w.
  • Rada Miejska Gdańsk 17 w.
  • Rada Miejska Toruń 17 w.
  • Sejm 1606 Warszawa walny koronny
  • Sejm 1638 Warszawa walny koronny
  • Sejm 1646 Warszawa walny koronny
  • Sejm 1647 Warszawa walny koronny
  • Sejm Rzeszy Niemieckiej 1546
  • Austria arcyks. sprawy wyznaniowe 17 w.
  • Elbląg jezuici 17 w.
  • Elbląg przywileje rel. (luteranie) 17 w.
  • Gdańsk historia 12-16 w. (wypisy źródłowe) 17 w. kop.
  • Gdańsk gmina ewangelicka 17 w.
  • Gdańsk kościół Trójcy Św. 17 w.
  • Gdańsk przywileje rel. dla innowierców 16-17 w.
  • Gdańsk tumulty rel. 17 w.
  • Prusy Królewskie Kościoły reformowane 17 w.
  • Ratyzbona
  • Toruń jezuici 17 w.
  • Toruń przywileje rel. dla innowierców 17 w.
  • Ewangelicy 16-17 w. Gdańsk
  • Innowiercy 16-17 w. Prusy Królewskie
  • Jezuici 17 w. Prusy Królewskie
  • Kalwini 16-17 w. Gdańsk
  • Liga Święta 17 w.
  • Reformacja 16-17 w.
  • Prawosławie 16-17 w.
  • publicystyka rel. 17 w.
  • Reformacja 16 w. Niemcy
  • "Formuła zgody" ("Formula concordiae") 1577
  • instrukcje
  • listy
  • mowy
• Uwagi:
  • Papier kart, zwłaszcza większego formatu, w wielu wypadkach postrzępiony na obrzeżach, z naddarciami, niekiedy z plamami, niektóre karty z powodu formatu większego niż oprawa zagięte.
  • kk. 161-162 bardzo zniszczone na obrzeżach i niezszyte
  • różne formaty akt
  • pismo wielu rąk
  • kk. 1-2, 6-11, 39-43, 64, 81-82, 100, 138, 142, 148, 152, 161, 200, 226-227, 234, 268, 271, 328-359 czyste
  • w prawych górnych rogach kk. zachowana dawna foliacja rkpsu
  • Na kk. rkpsu występują następujące znaki wodne: 1. Waza zdobiona ornamentem roślinno-geometrycznym z dwoma uchami, z której wychodzi gruby pręt zakończony koroną, pod nią dwie trójlistne koniczyny, po bokach pręta dwa skręcone koronowane węże, obok których wyrastające od dołu ukośnie dwa duże liście (dębu?) na krótkich łodygach, u dołu zakończonej wisiorem wazy sygla "MB" (zapewne papiernia mistrza pap. Michaela Bollwige (Bollwich) w Malborku, duży f.) k. 1, 5, 8, 89, 324, 335, 343, 347, f. odwrócony k. 9, 16, 298-300, 304, 306, 308, 314, 316-319, 322, 326-328, 332, 334, 336, 338, 342, 344, 348-349, 353; odmiana 1.: znak jak wyżej, przy czym sygla położone tuż przy wazie k. 11, 18-19, 21, 24-26, 30, 34, 37, 39, 41, 116-117, 120, 122, 124, 126-127, 129, 131, 133-134, 136, 267, f. odwrócony k. 13, 29, 42, 144, 148, 169; odmiana 2.: znak jak wyżej przy jeszcze innym położeniu syglów na wysokości uszaków, f. odwrócony k. 51 - 2. Dwa węże wokół krzyżyka greckiego oraz trzy trójlistne koniczyny w prostokątnej tarczy zakończonej spływami wolutowymi i zwieńczonej bogatą koroną, po bokach tarczy sygla "MB" (prwdp. wariant f. papierni jak wyżej) k. 61, 63, 76-77, 80, 84, 106, 110, 112-113, 178-179, 181, 206, 208, 246, 250, 255, 257, 260, f. odwrócony k. 65, 68, 70-72, 78, 86-87, 98-99, 108, 139, 151-152, 180, 183, 185, 187, 226-227, 243, 252, 289-290 - 3. Flądra w podwójnym okręgu tworzącym bordiurę, w której napis majuskulny z nazwiskiem papiernika "HEINRYCH PROBSLY" (papiernia Henryka Probstly/Probsly'ego w Gdańsku), f. odwrócony k. 43-44, 46, 48 - 4. Flądra jak wyżej, w bordiurze napis majuskulny z wykorzystaniem ligatur "NATHANAEL BROPSTLY" (papiernia gdańska wnuka Henryka Natanaela Probstly'ego) k. 142, f. odwrócony k. 270, 282, 285 - 5. Flądra w podwójnym otoku z 4 separatorami (kółkami), niżej sygla "NB" (zapewne papiernia właściciela jak wyżej) k. 197, f. odwrócony k. 196 - 6. Ryba z syglami "AW" w podwójnym otoku z separatorami k. 53, 55-56, 59, f. odwrócony k. 229-230 - 7. Ryba w okręgu, f. odwrócony k. 92 - 8. Lilia andegaweńska w prostej tarczy zwieńczonej dużą koroną (duży f.) k. 91 - 9. Sygla "MC" k. 101-102 - 10. Róg pocztowy na zawieszce w tarczy z koroną, pod tarczą rodzaj gmerku: przekreślona strzała zakończona literą "W" (duży f., może stanowi całość z f. poprzedzającym?) k. 103-104, 158 - 11. Róg pocztowy w mocno stylizowanej tarczy, pod którą prwdp. dwie lub trzy litery k. 143 - 12. Herb Ravensburga z literą "M" na konsoli (papiernia miejska) k. 295, f. odwrócony k. 297; odmiana?: herb jak wyżej, w konsoli litery "G R" k. 153, 155, f. odwrócony k. 210, 212, 214 - 13. Winogrono na okrągłej zawieszce? (lub k. 162, 191, 193, 198, 200, 202-203, 218, 234-236, 238, 242, 248, 263, 265 - 14. Dwa skrzyżowane miecze w okręgu (uproszczony na użytek znaku wodnego herb Saksonii lub herb Pielesz?), f. odwrócony k. 164; odmiana: wariant herbu Saksonii wpisany w okrąg k. 223 - 15. niezident. herb 4-polowy (prwdp. 2 orły i 2 szachownice w skos) w prostej tarczy zwieńczonej koroną lub mitrą książęcą (papiernia śląska w Legnicy lub Brzegu) k. 165, f. odwrócony k. 161 (nieco inny rys.) - 16. Kaczka w okręgu k. 168 - 18. Orzeł dwugłowy w koronie k. 173, f. odwrócony k. 220; odmiana: orzeł o nieco innym rys. z głowami ukoronowanymi, nad nim nieproporcjonalnie duża korona k. 269 - 19. Mała korona zamknięta, pod którą prostokątne pole z syglami "LC", f. odwrócony k. 189 - 20. Herb Gdańska z lwami-trzymaczami (jedna z papierni miejskich) k. 273 - 21. Waza o dwóch uchach z wyrastającymi na łodydze 3 kwiatami i 2 liśćmi, pod wazą duże sygla "BS" (nieznana papiernia gdańska, duży f.) k. 276, f. odwrócony k. 277 - 22. Mały liść dębu? k. 279 - 23. nierozpoznany wizerunek w tarczy zwieńczonej koroną (duży f.) k. 287 - 24. niezident. wizerunek (ryba?) w okręgu k. 292.