[Zatwierdzenie przez radę miejską Lwowa statutu czeladników cechu płócienników (tkaczy płótna) lwowskich]

Library catalog
Dyplomy
Download bibliographic description
  • Sygnatura: Dypl. 035
  • Tytuł: [Zatwierdzenie przez radę miejską Lwowa statutu czeladników cechu płócienników (tkaczy płótna) lwowskich]
  • Kopie:
    • Fotokop. IV 558
    • CD 685
  • Miejsce i rok: 1469 06.14.
  • Opis fizyczny: 45x36 cm
  • Język: Niem. (dialekt wschodnio-wysoko-niemiecki?)
  • Treść: Rada miejska Lwowa zatwierdza statut czeladników cechu płócienników (tkaczy płótna) lwowskich, który zawiera prawa, przywileje i obowiązki towarzyszy cechowych oraz reguluje ich stosunki z majstrami i uczniami. W 27 artykułach tworzących ordynację zapisano szczegółowe przepisy dotyczące relacji rzemieślników na płaszczyźnie zawodowej, wychowawczej i obyczajowej. Postanowienia dotyczą: warunków terminowania i pracy czeladników i uczniów, organizacji produkcji i zasad bezpieczeństwa (obowiązkowe trzyletnie praktyki, czterotygodniowe terminy dla czeladników żonatych, praca jednego ucznia przy jednym warsztacie, samodzielne wykonywanie pracy przez uczniów bez pomocy starszych, solidność w pracy, bezwzględne posłuszeństwo, solidarność cechowa, zakazy wałęsania się po mieście w czasie i po pracy, porzucania terminu i odchodzenia do innych majstrów, długiej, np. rocznej, nieobecności poza warsztatem, wynoszenia narzędzi, przychodzenia do pracy z jakąkolwiek bronią, obowiązek spłaty długów pod rygorem nieukończenia terminu, wyzwoliny czeladnicze, godziwa i terminowa zapłata za pracę i przyuczanie do rzemiosła uczniów, dni wolne, zapomogi pieniężne dla chorych uczniów i czeladników tak od majstrów, jak i z kasy cechowej), uiszczania różnych opłat na rzecz cechu (wkupne, czesne, opłaty 4 szerokich groszy na fundusz czeladniczy dla uczniów za zakończenie terminowania i tyleż za wyzwoliny dla towarzyszy, za wydanie świadectw, pierwsze i kolejne opłaty dla obcych czeladników z wędrówki) i związanych z nim fundacji (świece do kaplic i ołtarzy brackich w kościele z okazji świąt), nauki karności i wpajania norm etycznych i moralnych (szacunek dla starszych i względem siebie, zakazy kłótni ze starszymi czeladnikami i między sobą, bójek, nieprzyzwoitego zachowania w warsztacie lub w domu majstra (co miało skutkować w przyszłości wyższymi grzywnami za te same przewinienia niż u innych), przetrzymywania obesłania cechowego, dopuszczania się kradzieży, pijaństwa, udziału w grach hazardowych, włóczenia się nocami po mieście i chodzenia do karczem, niemoralnego prowadzenia się (tylko prawowite żony) i odwiedzania domów publicznych, chodzenia bez butów od warsztatu do warsztatu i do miasta, przestrzeganie porządku publicznego, obowiązkowa obecność na urządzanych co kwartał zebraniach cechowych, uroczyste obchodzenie świąt kościelnych, obowiązek udziału w pogrzebach zmarłych członków cechu i ich rodzin. Rada jako organ upoważniony zastrzega sobie prawo do dokonywania w razie potrzeby zmian w ordynacji bez szkody dla sądów miejskich. W przypadkach nieujętych niniejszymi przepisami cech ma kierować się zasadami praktykowanymi w innych cechach swego rzemiosła. Nieprzestrzeganie cechowego regulaminu obwarowano ściśle określonymi w ordynacji karami (w zależności od rodzaju przewinienia), głównie grzywnami pieniężnymi różnej wysokości (szerokie i wąskie grosze), a niekiedy w kamieniach wosku, przeznaczanymi na uświetnienie cechu, na bieżące potrzeby cechu i czeladników oraz kult i służbę bożą. Uwzględniono także kary czasowego wykluczenia z cechu (np. okres kwartału dla żonatych czeladników, którzy mając żony poza miastem przepracowali zbyt krótki czas i porzucili pracę lub udali się na wędrówkę); przewidziano także stosowanie kar cielesnych.
  • Hasła przedmiotowe:
    • Cech tkaczy lwowskich
    • Rajcy miasta Lwowa
    • Cechy (rzem.) 15 w.
    • Cechy (rzem.) przywileje 15 w.
    • Miasta 15 w. Polska
    • Cechy (rzem.) organizacje 15 w.
    • Rzemiosło 15 w. Polska
    • Tkactwo 15 w. Lwów (Ukraina)
    • Tkacze 15 w. Lwów (Ukraina)
    • Dyplomatyka 15 w.
    • Sfragistyka 15 w. Polska
    • Sfragistyka 15 w. Lwów (Ukraina)
    • Lwów 15 w. Ukraina
    • Płóciennicy – Lwów – 15 w.
    • Zatwierdzenie
  • Pieczęć: Woskowa Lwów radziecka (rady miejskiej) okrągła, Ø 39 mm, wosk ciemnozielony w miseczce z naturalnego wosku (uzup. w dolnej części) ; zawieszona na pasku perg. przechodzącym przez dwa nacięcia w zakładce Lekko uszkodzona w dolnej części, po konserwacji, stan dobry legenda otokowa: „+ S’ CIVITATIS * LEMBVRGENSIS”, majuskuła gotycka herb Lwowa: w polu pieczętnym brama otwarta sklepiona dwuspadowo z trzema basztami blankowanymi o trzech blankach z pojedynczymi oknami, z których środkowa wyżej położona, w bramie lew kroczący [reprod.:] Fr. Piekosiński, Pieczęcie polskie wieków średnich, Kraków 1899, nr 452 (Fig. 296), s. 246–247. K. Sochaniewicz, Herb miasta Lwowa, Lwów 1933, s. 18–19 wśród trzech typów średniowiecznej pieczęci radzieckiej Lwowa nie wymienia tej pieczęci. Zob. też Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, t. III, Lwów 1872, nr VII (1359), s. 22–23 [AGZ III 7]. Ta sama pieczęć przywieszona do dyplomu nr 31.
  • Uwagi:
    • Oryg. ; perg. ; dok. po konserwacji (przedtem z licznymi dziurkami różnej wielkości w dolnej połowie dok., zalepionymi przy poprzedniej konserwacji) ; miejscami rdzawe plamki na tekście oraz jasnobrązowe przebarwienia (na tekście i na marg.) ; duża owalna dziura w perg. na złożeniu zakładki przy lewej krawędzi dok. ; minuskuła gotycka ; ślady trzech złożeń + szeroka zakładka.
    • Po konserwacji Toruń 2006 08.
    • Na odwrocie: dolna połowa dok. (która po złożeniu dyplomu stanowiła jego zewn. okładki), bardziej przybrudzona od górnej (ciemniejsza) ; wiele rdzawych plamek atramentu różnego kształtu, rozsianych zwłaszcza w dolnej połowie dok. ; kilka not archiwalnych nowszych, kursywnych, różnych rąk, niekiedy wyblakłych lub skreślonych: [1.] Cychy Tkackiey [skreśl.:] No 7 ; [2.] Ex Pargameis No 2do ; [3.] Ao 1469 Feria 4ta an(te) fest(um) S. Viti ; [4.] Consignationis No 458 (odwrócona) + obok współcz. sygn. ołówkowa Dypl. 35 ; u dołu dwie małe okrągłe pieczątki Biblioteki Kórnickiej: XIX-wieczna (mniejsza) po prawej stronie nacięć paska i współczesna (większa) przy lewej krawędzi (przyłożona do góry nogami).
    • Dok. jest najdawniejszym odrębnym statutem czeladników lwowskich i jednym z niewielu zachowanych statutów czeladniczych w ogóle.
    • Por. dyplom nr 31.
  • Opracowania:
    • Wyd.: A.G.Z. T. VII. Nr 61 s. 120-122.
    • [wyd.] Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, t. VII, Lwów 1878, nr LXI, s. 120–122 [AGZ 7 LXI] (kilka drobnych błędów w odczycie) ;
    • [cyt.] Ł. Charewiczowa, Lwowskie organizacje zawodowe za czasów Polski przed-rozbiorowej, Lwów 1929, s. 10, przyp. 3, s. 14 i przyp. 1, s. 85 (tam też na s. 82–86 szerzej o cechu płócienników lwowskich).
  • 110 a Rajcy miasta Lwowa
  • 245 a [Zatwierdzenie przez radę miejską Lwowa statutu czeladników cechu płócienników (tkaczy płótna) lwowskich]
  • 250 a Autograf
  • 260 a [S.l.] [Lwów] c 1469 06.14.
  • 300 c 45x36 cm
  • 500 a Oryg. ; perg. ; dok. po konserwacji (przedtem z licznymi dziurkami różnej wielkości w dolnej połowie dok., zalepionymi przy poprzedniej konserwacji) ; miejscami rdzawe plamki na tekście oraz jasnobrązowe przebarwienia (na tekście i na marg.) ; duża owalna dziura w perg. na złożeniu zakładki przy lewej krawędzi dok. ; minuskuła gotycka ; ślady trzech złożeń + szeroka zakładka.
  • 500 a Po konserwacji Toruń 2006 08.
  • 500 a Na odwrocie: dolna połowa dok. (która po złożeniu dyplomu stanowiła jego zewn. okładki), bardziej przybrudzona od górnej (ciemniejsza) ; wiele rdzawych plamek atramentu różnego kształtu, rozsianych zwłaszcza w dolnej połowie dok. ; kilka not archiwalnych nowszych, kursywnych, różnych rąk, niekiedy wyblakłych lub skreślonych: [1.] Cychy Tkackiey [skreśl.:] No 7 ; [2.] Ex Pargameis No 2do ; [3.] Ao 1469 Feria 4ta an(te) fest(um) S. Viti ; [4.] Consignationis No 458 (odwrócona) + obok współcz. sygn. ołówkowa Dypl. 35 ; u dołu dwie małe okrągłe pieczątki Biblioteki Kórnickiej: XIX-wieczna (mniejsza) po prawej stronie nacięć paska i współczesna (większa) przy lewej krawędzi (przyłożona do góry nogami).
  • 500 a Dok. jest najdawniejszym odrębnym statutem czeladników lwowskich i jednym z niewielu zachowanych statutów czeladniczych w ogóle.
  • 500 a Por. dyplom nr 31.
  • 520 a Rada miejska Lwowa zatwierdza statut czeladników cechu płócienników (tkaczy płótna) lwowskich, który zawiera prawa, przywileje i obowiązki towarzyszy cechowych oraz reguluje ich stosunki z majstrami i uczniami. W 27 artykułach tworzących ordynację zapisano szczegółowe przepisy dotyczące relacji rzemieślników na płaszczyźnie zawodowej, wychowawczej i obyczajowej. Postanowienia dotyczą: warunków terminowania i pracy czeladników i uczniów, organizacji produkcji i zasad bezpieczeństwa (obowiązkowe trzyletnie praktyki, czterotygodniowe terminy dla czeladników żonatych, praca jednego ucznia przy jednym warsztacie, samodzielne wykonywanie pracy przez uczniów bez pomocy starszych, solidność w pracy, bezwzględne posłuszeństwo, solidarność cechowa, zakazy wałęsania się po mieście w czasie i po pracy, porzucania terminu i odchodzenia do innych majstrów, długiej, np. rocznej, nieobecności poza warsztatem, wynoszenia narzędzi, przychodzenia do pracy z jakąkolwiek bronią, obowiązek spłaty długów pod rygorem nieukończenia terminu, wyzwoliny czeladnicze, godziwa i terminowa zapłata za pracę i przyuczanie do rzemiosła uczniów, dni wolne, zapomogi pieniężne dla chorych uczniów i czeladników tak od majstrów, jak i z kasy cechowej), uiszczania różnych opłat na rzecz cechu (wkupne, czesne, opłaty 4 szerokich groszy na fundusz czeladniczy dla uczniów za zakończenie terminowania i tyleż za wyzwoliny dla towarzyszy, za wydanie świadectw, pierwsze i kolejne opłaty dla obcych czeladników z wędrówki) i związanych z nim fundacji (świece do kaplic i ołtarzy brackich w kościele z okazji świąt), nauki karności i wpajania norm etycznych i moralnych (szacunek dla starszych i względem siebie, zakazy kłótni ze starszymi czeladnikami i między sobą, bójek, nieprzyzwoitego zachowania w warsztacie lub w domu majstra (co miało skutkować w przyszłości wyższymi grzywnami za te same przewinienia niż u innych), przetrzymywania obesłania cechowego, dopuszczania się kradzieży, pijaństwa, udziału w grach hazardowych, włóczenia się nocami po mieście i chodzenia do karczem, niemoralnego prowadzenia się (tylko prawowite żony) i odwiedzania domów publicznych, chodzenia bez butów od warsztatu do warsztatu i do miasta, przestrzeganie porządku publicznego, obowiązkowa obecność na urządzanych co kwartał zebraniach cechowych, uroczyste obchodzenie świąt kościelnych, obowiązek udziału w pogrzebach zmarłych członków cechu i ich rodzin. Rada jako organ upoważniony zastrzega sobie prawo do dokonywania w razie potrzeby zmian w ordynacji bez szkody dla sądów miejskich. W przypadkach nieujętych niniejszymi przepisami cech ma kierować się zasadami praktykowanymi w innych cechach swego rzemiosła. Nieprzestrzeganie cechowego regulaminu obwarowano ściśle określonymi w ordynacji karami (w zależności od rodzaju przewinienia), głównie grzywnami pieniężnymi różnej wysokości (szerokie i wąskie grosze), a niekiedy w kamieniach wosku, przeznaczanymi na uświetnienie cechu, na bieżące potrzeby cechu i czeladników oraz kult i służbę bożą. Uwzględniono także kary czasowego wykluczenia z cechu (np. okres kwartału dla żonatych czeladników, którzy mając żony poza miastem przepracowali zbyt krótki czas i porzucili pracę lub udali się na wędrówkę); przewidziano także stosowanie kar cielesnych.
  • 530 d Fotokop. IV 558
  • 530 d CD 685
  • 541 c St. zas.
  • 546 a Niem. (dialekt wschodnio-wysoko-niemiecki?)
  • 581 a Wyd.: A.G.Z. T. VII. Nr 61 s. 120-122.
  • 581 a [wyd.] Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, t. VII, Lwów 1878, nr LXI, s. 120–122 [AGZ 7 LXI] (kilka drobnych błędów w odczycie) ;
  • 581 a [cyt.] Ł. Charewiczowa, Lwowskie organizacje zawodowe za czasów Polski przed-rozbiorowej, Lwów 1929, s. 10, przyp. 3, s. 14 i przyp. 1, s. 85 (tam też na s. 82–86 szerzej o cechu płócienników lwowskich).
  • 610 a Cech tkaczy lwowskich
  • 610 a Rajcy miasta Lwowa
  • 650 a Cechy (rzem.) y 15 w.
  • 650 a Cechy (rzem.) x przywileje y 15 w.
  • 650 a Miasta y 15 w. y Polska
  • 650 a Cechy (rzem.) a organizacje y 15 w.
  • 650 a Rzemiosło y 15 w. y Polska
  • 650 a Tkactwo y 15 w. z Lwów (Ukraina)
  • 650 a Tkacze y 15 w. z Lwów (Ukraina)
  • 650 a Dyplomatyka y 15 w.
  • 650 a Sfragistyka y 15 w. z Polska
  • 650 a Sfragistyka y 15 w. z Lwów (Ukraina)
  • 651 a Lwów x Rada miejska y 15 w. z Ukraina
  • 653 a Płóciennicy – Lwów – 15 w.
  • 655 a Zatwierdzenie
  • 700 a Rajcy miasta Lwowa
  • 852 j Dypl. 035
  • 919 a 1 b Pierwotnie istniała jedna pieczęć.
  • 920 b Woskowa d Lwów e radziecka (rady miejskiej) f okrągła, Ø 39 mm, wosk ciemnozielony w miseczce z naturalnego wosku (uzup. w dolnej części) g ; zawieszona na pasku perg. przechodzącym przez dwa nacięcia w zakładce h Lekko uszkodzona w dolnej części, po konserwacji, stan dobry i legenda otokowa: „+ S’ CIVITATIS * LEMBVRGENSIS”, majuskuła gotycka k herb Lwowa: w polu pieczętnym brama otwarta sklepiona dwuspadowo z trzema basztami blankowanymi o trzech blankach z pojedynczymi oknami, z których środkowa wyżej położona, w bramie lew kroczący l [reprod.:] Fr. Piekosiński, Pieczęcie polskie wieków średnich, Kraków 1899, nr 452 (Fig. 296), s. 246–247. K. Sochaniewicz, Herb miasta Lwowa, Lwów 1933, s. 18–19 wśród trzech typów średniowiecznej pieczęci radzieckiej Lwowa nie wymienia tej pieczęci. Zob. też Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, t. III, Lwów 1872, nr VII (1359), s. 22–23 [AGZ III 7]. Ta sama pieczęć przywieszona do dyplomu nr 31.