Gazeta pisana 1790.

MARC

• 001 a Kórnik
• 245 a Gazeta pisana 1790.
• 250 a oryg.
• 260 c 1790
• 300 a 107 k. c 21x18 cm
• 340 d rkps e półsk., 18 w.
• 520 a 22-23 s. Z Warszawy ie. 10 Mar. [10 III] 1790. Poseł poznański Zakrzewski zabrał głos w sprawie pogłównego od żydów w Wielkopolsce i Małopolsce ze względu na zmiany ilościowe, jakie wykazały ostatnie lustracje. Poseł trocki Brzostowski mówił o zwiększonych dochodach skarbu i "kurrencyi pieniędzy" ze względu na potrzeby wojskowe i zamknięcie na Litwie handlu z Moskwą; domagał się zmiany "sreber na pieniądze", wyjąwszy sztucce i łyżki" i odtąd tylko król ma prawo używać srebra. Poseł bracławski Grocholski mówił, że w jego województwie jest wielka ilość monety obcej, rosyjskiej i gdyby ją brano do skarbu "tedy offiara podymnego zmniejszyłaby się znacznie". Ma być wprowadzony nowy podatek, "zwany pogłówne..., z pospólstwa ubogi człek opłaci złoty jeden, żebrak nawet i żołnierz nie wyłączy się od tej płaty". Król pruski obiecał dawniej pożyczkę, obecnie Lukiesini przekazał Deputacji Zagranicznych Interesów warunki tej pożyczki: zajęcie Gdańska, starostwa dybowskiego i części województwa innowrocławskiego; obiecuje król pruski pomoc zbrojną, zmniejszenie cła na Wiśle "do dwóch od sta" itd. Deputacja wysłała kuriera do króla pruskiego, aby zbadał czy istotnie jest to decyzja króla. W tej sytuacji Sztachelberg "jeździ do sejmujących offiarując allians z Rossyą i oddanie kraju zabranego bez żadnej pretensyi". Komisji Wojskowej zalecono, aby nie przetrzymywano pieniędzy w skarbie. Z Wilna 14 III: pułk wymaszerował do Mińska, a przybył pułk III z Kowna pod dowództwem pułk. Gedroycia.
• 520 a 28-29 s. Z Warszawy ie 31 Mar. [31 III] 1790. Sejm zatwierdził alians polsko-pruski "do którego traktat commercij jak najśpieszniej dorabiać się ma". Zapewnia ta umowa wzajemną obronę, będzie ona ogłoszona drukiem. "Rozbiegli się w trzy strony kurjerowie po tej robocie", ciekawe jaką przywiozą odpowiedź z Wiednia i Petersburga. Przyszły z Prus skrzynie z bronią dla Litwy. W Deputacji Interesów Cudzoziemskich "teraz dopiero się wykluła owa mniemana pretensja króla pruskiego [do] Gdanska i Torunia ettc", to Rosja ofiarowała Prusom te miasta oraz starostwo dybowskie "aż pod rzekę Wartę", byle tylko z Polską Prusy nie łączyły się. "Non sic tractantur Amici, a lepsza przyjaźń Friderici. Przez zawarty świeżo allians już stanął zupełny rozwód Polaka y Litwina z przyjaźnią chytrego Rusina". Obwieszczono żydom przy odgłosie trąb "ustąpienie z Warszawy". W sprawie ks. Ponińskiego ma być wydany dekret. Wiadomości zagraniczne: Szwecja ma prowadzić intensywną wojnę. Rozruchy we Francji przeciw panom duchownym i świeckim, pospólstwo "wielu niewinnych na śmierć dekretuje". Król Hiszpanii boi się rozruchów u siebie. Z Wilna 4 IV: Komisja Cywilno-wojskowa i Porządkowa województwa wileńskiego pod przewodnictwem sędziego ziemskiego Korsaka przygotowała uniwersał "circa sonitum tubae w mieście i po przedmieściach" ogłoszony w sprawie monet zagranicznych, który dot. starych rubli Anny i Elżbiety, Piotra i Katarzyny I-szej i obecnie panującej monarchini ros. jak i monet pruskich: talarów oraz różnych złotówek.
• 520 a 30-31 s. Z Warszawy ie 7. Apr. [7 IV] 1790. Kalikst Poniński uwolnil z pod straży wojskowej za kaucją podskarbiego Ponińskiego. Zakończono przesłuchanie archimandryty Słuckiego, niebawem odbędzie się "proces w Sądach Seymowych", w archiwum znajduje się m. in. list imperatorowej ros. "w którym zachęca archimandrytę i popów do podniesienia buntu chłopstwa przeciw polskiej szlachcie" i obiecuje nagrody - jest to "zamach na naród polski knowany". W Galicji koncentracja wojsk, Niemcy obawiają się rozruchów i buntów. Komisja Wojskowa kiwruje kawalerię i piechotę na Ukrainę, obóz ma być rozbity za Smiłą pod komendą Michała Lubomirskiego; z Litwy ściągają armaty i wozy wojenne. Król węgierski Leopold przez rezydenta cesarskiego de Cachet donosi o śmierci brata Józefa i oświadcza, że przyśle do Warszawy swego pełnomocnego posła. Przybył ze Stambułu od posła Potockiego kurier z nowinami bliżej nieznanemi. Z Warszawy i okolicy wyrugowano 28.000 żydów. Miecznik lit. Ogiński został wybrany posłem do Holandii "dla zawarcia alliansu y traktatu handlowego". Z Wilna 11 IV: pożar Brześcia Lit. 23 marca - zniszczone domy żydowskie i kramy z towarami, spłonęły również gumna w dobrach Ormiany koło Wilna, które stanowią własność starosty grzybiańskiego Kostrowickiego.
• 520 a 32-33 s. Z Warszawy ie 14 Apr. [14 IV] 1790. Właściciele nieruchomości w Warszawie obowiązani są wymierzyć i opisać swe domostwa oraz sporządzić wykazy "komorników, z czego kto żyje, wiele kto ma służących". Po żydach w następnej kolejności usunie się włóczęgów i żebraków. "Takowe dyspozycje Magistratu tutejszego zdaje się przepowiadać ułożenie nowego podatku". Jest wiadomość "iż między papierami znalezionemi w archiwum śp Cessarza Józefa II znaleziono także ułożenie i zmowę z Dworem Petersburskim iż na dniu 3 Maja liczne wojska austryjackie i rossyjskie miały gwałtem wkroczyć w granice polskie, ludzi i majątek zabierać, ogniem i mieczem niszczyć " i dlatego do Galicji i Lodomerii sprowadzono wojsko. Rozruchy na Węgrzech, "szlachta sposobi się do sejmujących obrad, chłopstwo daje baczność, aby od szlachty nie było uciemiężone", panowie węgierscy nie chcą na tronie Leopolda, któremu nie wierzą, "ale z pomiędzy siebie Rodaka życzą mieć wyniesionego na tron". Saksonia opowiedziała się za zbrojną neutralnością, ale jednocześnie "dawne swoje do Czech pretensje odnawia..., Austryjacy w Czechach armują się. Prusacy w pole wychodzą". We Wrocławiu rewia wojska pruskiego - pewnie "tedy cała Europa nową wojną zapali się od której i Polska nie wyłączy się". Król hiszpański wespół z królem francuskim chcą "ratować Dom Austryjacki w teraźniejszej okoliczności". Francuskie Zgromadzenie Narodowe wyraziło zgodę "i teraz Francja i Hiszpania obstawać będą za Austryą i Rossyą". Poseł pruski przy dworze wiedeńskim wyjechał z Wiednia do Berlina. Z Wilna 18 IV: Komisja Cywilno-wojskowa i Porządkowa osadziła na Zamku za kradzież kilku żydów. Z województwa połockiego przyprowadzono pod konwojem żyda złodzieja, który wniósł apelację do Trybunału lit.
• 520 a 34-35 s. Z Warszawy D. 18 Apr [18 IV] 1790. Kurier polski zawiózł do Stambułu nowe instrukcje do traktowania z Turcją, która chce nam użyczyć pieniędzy na "stawienie i uzbrojenie wojska". Prywatna wiadomość podaje, że Potemkin stanął na czele Kozaków jako ich hetman i ma iść na Stambuł, oby tylko nie pustoszono polskich granic. Jazda moskiewska wpadła do Bałty, ale została wyparta. Komisja Wojskowa wydała rozkaz pewnemu regimentowi polskiemu, aby maszerował na Ukrainę, generał i kilku oficerów doprasza się "o abszyty". Na sesji sejmowej mówiono, że "wiele naszego chłopstwa pogranicznego wychodzi...w cudze państwa...z żonami, dziećmi i z całym gospodarstwem swoim", przyczyną tej emigracji podatek nałożony przez dziosziców possesorów na poddanych. Król Leopold przysłał kuriera z zapytaniem z kim teraz trzyma król i RP polska - odpowiedziano, że z królem pruskim, "bo z nim zostaje w alliansie". Król Leopold zniósł w Galicji i Lodomerii podatek zwany urbańskim, a inne utrzymał w poziomie 1777 r., obiecał dalsze wolności gdy nastanie pokój. Ks. Józef Poniatowski jedzie do Krakowa, aby objąć komendę nad wojskiem polskim. Anglia ofiaruje armaty drogą przez Gdansk, jak również "wszelkie wojskowe rekwizyta". Aresztowano na Powązkach sławnego faciendarza, oszusta żyda Markiewicza. Z Wilna 22 IV: zakończono sądy - mowy wygłosili kanclerz w. i marszałek tryb. Aleksander Sapieha i vicemarszałek rotmistrz Sapieha, pisarz tryb. Szandurski, a od koła podkanclerzy lit. Chreptowicz deputat orszański, w imieniu prześwietnej palestry Baliński. kanclerz wydał obiad, a następnie wyjechał do Debreczyna, również inni rozjechali się.
• 520 a 36-37 s. Z Warszawy 24 Aprila [24 IV] 1790. Wobec różnicy zdań w sprawie weryfikacji dymów marszałek odłożył sesję, aby deputaci mieli również czas namyśleć się także nad zabezpieczeniem granic i sprawą "wewnętrznej spokojności". Poseł chełmski Suchodolski domagał się robienia zapasów broni, marszałek sejmu oswiadczył, że "na jego konto przysłane są do Berlina" pieniądze na broń dla Polski. Na następnej sesji będą poruszane "interessa zagraniczne". Poseł Sztachelberg jedzie do Karlsbadu, a następnie do Petersburga, ma on wielkie długi, ale i poparcie Potemkina. Wiadomości zagraniczne: król pruski dał pieniądze panom węgierskim, aby wystąpili przeciw Leopoldowi; wojska austryjackie w Czechach; Moskwa i Austria nazywają króla pruskiego "burzycielem publicznej w Europie spokojności". Trzęsienie ziemi na Ukrainie i Krymie wyrządziło wielkie szkody. Sułtan turecki sam będzie "osobą swoją na tegorocznej kampanii", wyprowadzi wojska w pole i dwie floty na Morze Czarne oraz Archipelag. Na miejsce Sztachelberga przyjedzie do Polski Bułhakow. Z Połocka wywieziono w głąb Rosji kasę oraz archiwa "i bagaże ważniejsze", rekruci dążą przez Połock pod Rygę. Z Wilna 29 IV: z Uszacza Komisja Cywilno-wojskowa województwa połockiego dnia 14 IV odebrała wiadomości "przez publiczną gazetę" o alliansie z Prusami, pisarz ziemski połocki Korsak uroczyscie obchodził ten alians.
• 520 a 38-39 s. Z Warszawy ie 5. Maja [5 V] 1790. Obradowano na sejmie o powiększeniu dochodów publicznych z donatyw. Mowa posła bracławskiego Grocholskiego - wskazał on na niedostatki formy rządu; kasztelan lubaczowski Ryszczewski oświadczył, "iż trwałym rządem dźwigają się królestwa, iż żadne bez rządu nie może trwać". O formie rządu także mówił wojewoda łęczycki Gadomski, "żądając przyśpieszenia dzieła Deputacyi", czego chce także król pruski, "dobrze sprzyjający naszej Rzpltej sąsiad". Poseł sochaczewski Szymanowski omawiał sprawę absencji posłów; jest poruszana także "wielkiej wagi materja, to jest forma rządu", uchwały winny zapaść w ciągu maja. W Rosji zanosi się na rozruchy z powodu braku chleba; ks. Potenkin obchodzi się "niepolitycznie z officerami", odchodzą z wojska Kurlandczycy. Brak pieniędzy. Potenkin odwołany do Petersburga. Na Ukrainie pożary, podobno "od Moskwy przekupieni...takową złość wyrządzają". Magistratura zabiega, aby Warszawę oczyścić z Żydów i żebraków, ma być również "zmniejszona liczba przekrstów o których wyszła tu ksiąszka, wyrażająca ich całe życie, sposoby, obrządki". Węgry obsadzają granice nie chcąc wpuszczać do swego kraju Turków. Z Grodna 3 V: marszałkiem tryb. został oboźny wołkowyski Bułharyn, drugim kandydatem był skarbnik koniuszy Grodzieński. podskarbiego nie obrano. Z Wilna 9 V: Komisja Cywilno-wojskowa i Porządkowa woj. wilenskiego wydała uniwersał 23 IV w sprawie "reperacji bruków, grobel, przewozów mostów, ochędostwa mieszkań, ulic" oraz żebraków i włóczęgów. Z Połocka: ściągają tam różne pułki m. in. Baszkirów i Kałmuków.
• 520 a 40-41 s. Z Warszawy ie 8 Maia [8 V] 1790. Ao W Jassach panuje zaraza, wojsko ros. cierpi głód. Austria od granic Siedmiogrodu zbroi się przeciw Turkom; Orsowa poddała się Austyjakom. Austria fortyfikuje się pod Wieliczką i Sandomierzem. W maju będzie uchwalona forma rządów; na obrady marszałek wzywa posłów i senatorów, które "jeszcze przez rok kontynuowane będą". Listy niemieckie donoszą, że cała flota szwecka wyszła na morze bałtyckie. Sposobi się król pruski, a dom saski "nie odstępuje swojej pretenssyi do Czech". Pałac w którym rezydują ambasadorzy ros. ma być albo sprzedany, "albo na Publiczną Bibliotekę obrócony", poseł ros. będzie odtąd otrzymywał taką pensję, jaką ma poseł polski przy dworze petersburskim. Debata sejmowa nad donatywami, przemawiał król i "z tak wielkim serca poruszeniem mówił do stanów, iż mu łzy z oczu puściły się". Kozacy moskiewscy napadli na Jahorlik, mordując polską komendę. hetman Ogiński wyjechał nagle do Berlina, dobra zaostawiając podkanclerzemu Chreptowiczowi, kasztelanowi wilenskiemu Radziwiłłowi i wojewodzie nowogrodzkiemu Niesiołowskiemu, generalnym komisarzem został pułkownik Lachnicki. Grodno: marszałek tryb. Bułharyn odebrał adres św. Stanisława i "dygnitarją podkomorstwa lit". podskarbim tryb. został Chodźko, pisarzem Lenkiewicz. Wilno 13 V: obchodzono dzień imienin Króla, uroczystoś- celebrował sufragan Toczyłowski, a prałat kustosz wileński Kopakowski "wyborne miał kazanie o powinności pełnienia praw narodowych", strzelano z armat i wiwatowano.
• 520 a 42-43 s. Z Warszawy ie 19 Maja [19 V] 1790. Król pruski domaga się Gdańska i Torunia ewentualnie za roczną opłatą, przyrzeka on zniżyć "cło wiślane", utrzymując jednak dawne stawki dla Gdanska. Sprawa otwarta, dyskusje. Król Leopold oświadczył: "gotów jestem bez żadnej pretensji Polakom powrócić kraj zabrany przez matkę moją, tylko niech i król pruski toż samo uczyni". Wojska opuszczają Galicję i Lodomerię. W listach niemieckich piszą, że Szwedzi odnoszą zwycięstwa w Rosji. Turcy pod Kellią pokonali gen. Szuwarowa. Odbył się w Warszawie okazały pogrzeb bankiera Zeppera, ewangelika. Z Wilna 23 V: z rozkazu Komisji Wojskowej Obojga Narodów batalion grodzieński "przemaszerował" do Wilna. Trzeci pułk i artyleria odbywają codziennie ćwiczenia wojskowe.
• 520 a 2-3 s. Z Warszawy ie. 2. Janr [2 I] 1790. Na sejmie "jakaś intryga sekretnie wmieszała się" i dekrety nad formą rządu idą opornie; król choruje. Chory jest cesarz, wysłał on do Niderlandów wojska i komisarzy, "aby po przyjacielsku traktowali z Niderlandczykami, którym wszystkie dawne prawa i przywileje przywraca". Generał austryjacki Karayczay zimuje z wojskiem na granicy polskiej; w Galicji i Lodomerii ucisk podatkowy. Słychać o warunkach stawianych przez Portę Ottomańską Rosji i Austrii; poseł ros. Bułhakow zwolniony z zamku Siedmiu Wież. Wróciła artyleria wysłana na Ukrainę dla poskromienia buntów chłopskich, inne oddziały artylerii pójdą do Krakowa. Generał artylerii kor. Potocki, bawiący we Włoszech, choruje. Na sejmie: kwestia sporna czy szlachta bez ziemi "tylko na czynszu siedząca ma mieć activitatem na sejmikach" spowodowała ostre wystąpienie partii hetmeańskiej do której przyłączył się poseł chełmski Suchodolski i podolski - Mierzejewski. Dalsze obrady nad formą rządu trwają. Nadesłana została "od dworu berlińskiego expedycya", wysłano odpowiedź i z Prusami "i innemi mocarstwy wkrótce będzie zawarty alians".
• 520 a 4-5 s. Z Warszawy ie. 9. Jan. [9 I] 1790. Sejm wznowi obrady 8-go lutego. Choruje podskarbi Poniński. Przybył poseł holenderski, aby zawrzeć traktat przyjaźni oraz umowę handlową, posłem naszym w Holandii zostanie wojeowdzic trocki Ogiński. Przybył biskup wrocławski i miał przywieźć "ważne punkta od monarchy". Prusy obiecują znieść cło "na Wiśle do Gdańska"; Saksonia wznawia swe pretensje do królestwa czeskiego. Listy Niemieckie donoszą, że książęta Rzeszy Niemieckiej nie przepuszczą wojsk cesarskich do Niderlandów; patrioci niderlandzcy "po długiej bitwie dobyli wielkiego miasta Bruxel". Kałmucy zaciagnęli kordon od Szkłowa do Petersburga; zmarł ponoć feldmarszałek Romansow. Generał Potocki umarł. Król pruski zawarł z Turcją alians, co spowoduje rozszerzenie wojny. Opuścił Berlin po audiencji u króla poseł ks. Czartoryski, pozostawiając ks. Jabłonowskiego szefa i posła wołyńskiego. Carowa popiera nasz alians z Prusami, "ponieważ żąda widzieć naród polski wzmocniony i w kwitnącym stanie". Cesarz choruje.
• 520 a 6-7 s. Z Warszawy ie. 16. Janr [16 I] 1790. Poseł Lukiesini jedzie pocztą do Berlina po "wielkiej wagi punkta" dla naszych Stanów. Czytamy "w jednym publicznym piśmie", że Polska wkrótce podźwignie się politycznie i ekonomicznie, pomnoży ludność, podźwignie miasta, rzemiosło, a "do uskutecznienia takowych czynów kommissye maią pokazywać drogę obywatelom". Cesarz utratę Niderlandów nie może zrównoważyć zwycięstwami nad Turcją. Opis Niderlandów austryjackich i sytuacji dworu wiedeńskiego. Zmarł feldmarszałek Lauden. Ma być zwołany kongres pełnomocników w Bukareszcie z udziałem Turcji, Austrii, Rosji i Szwecji" dla utrzymania pokoju między swemi narodami". Snieżyce na Siedmiogrodzie i Wołoszczyźnie. Wojska pruskie dążą ku granicy czeskiej i inflanckiej. Król pruski chce zreformować kościół i "wysłał sekretnie punkta ułożonej reformy do Rzymu". Poseł Potocki miał audiencję u króla szwedzkiego w Stockholmie. Dwaj Polacy ze Lwowa zbadali opinię stanów sejmujących w sprawie ziem oderwanych i dali o tym znać do Wiednia, co spowodowało zaciągnięcie regimentów na granicy.
• 520 a 8-9 s. Z Warszawy ie. 23. Janr [23 I] 1790. Pod Bydgoszczą zatonął "jeden gallar", jednak broń uratował pułkownik pruski, za co otrzymał nagrodę. Dyskurs o aliansie polsko-pruskim, minister angielski zaleca alians "z mocnemi zawrzeć potencjami". Luksieni w Berlinie. Różne domysły na temat gromadzenia się wojsk cesarskich w Galicji i Lodomerii. Cesarz ciężko chory, gdyby zmarł wówczas "wielka rewolucya w Niemczech wynikłaby". Komisja wojskowa wyznacza lustrację na miesiąc marzec. Stanisław podskarbi w. lit. ustąpił szewosta gwardii pieszej podpułkownikowi Józefowi Poniatowskiemu. Osiem chorągwi kawalerii narodowej w Krakowie. Podobno zmarł cesarz, minister francuski w Wiedniu nie otrzymał bowiem audiencji u niego. Komisja Wojskowa wysłała broń i amunicję na Litwę. Na granicy Galicji i Lodomerii wojska grupuje Austria i Polska.
• 520 a 10-11 s. Z Warszawy ie. 30. Janr [30 I] 1790. W austryjackim kordonie wojska polskie pod gen. majorem Józefem Poniatowskim, na Białorusi wojska lit. pod generałem leitnt. Judyckim. W Prusach na wieść o chorobie cesarza król zarządził pogotowie wojskowe. Zagraniczne pisma donoszą, że francuskie Zgromadzenie Narodowe "uchyliwszy dawną konstytucję żąda przystąpienia do alliansu z Anglią, Holandią, królem pruskim i ze wszystkimi jego aliantami" co spowodowałoby również umocnienie Polski takie, "iż najmocniejsza potencya nie mogłaby jej żadnego pokrzywdzenia zrobić". Austria i Prusy nie zgadzają się ze sobą. Poseł turecki do ks. Potenkina odjechał z Jass do Stambułu; sułtan ma zawrzeć pokój. W Jassach złożony zostanie kongres pełnomocników Turcji, Moskwy i Austrii "dla ułożenia pokoju". Austria i Rosja po zawarciu pokoju może uderzyć na Polaków i Prusy, o ile zawrą oni pokój. W Wiedniu "tumult między ludźmi", bo piekarzom chciano odebrać szpady. Sztachelberg ma wyjechać do Petersburga. Nad Dniestrem utarczki zbrojne między wojskiem polskim, a woluntariuszamy moskiewskimi. Nieprawdziwa pogłoska o śmierci Potockiego. Trwają przesłuchiwania episkopa Słuckiego, sparowadza się świadków i przypomina jak to "nasi biskupi w niewoli moskiewskiej na Syberyi siedzieli".
• 520 a 12-13 s. Z Warszawy D. 6 Febr [6 II] 1790. Podskarbstwo w. kor. ma otrzymać podskarbi w. lit. Stanisław, a jego miejsce zajmie hetman w. lit. Ogiński; buławę litewską dostanie Tyszkiewicz hetman polny lit. Pisarz Rzewuski otrzyma buławę po hetmanie pol. kor. Rzewuskim. Ks. Józef Poniatowski odda szefostwo gwardii pieszej kor. młodemu Czartoryskiemu, synowi gen. ziem podolskich; ks. Adam Czartoryski ma kupić dla siebie u Potockiego exwojewody ruskiego szefostwo artylerii kor. "i reymentarstwo partyi ukraińskiej". Gdańsk chce dostarczyć armaty tak jak i król pruski "w czasie potrzeby". Komisja Wojskowa wysyła wojsko na Ukrainę i Podole, aby zabezpieczyć obywateli od napaści. "W jednym publicznym piśmie czytamy "uwagi na temat wojny z Turcją i strat jakie ponoszą zwycięzcy [Niderlandy, Węgry], a "Moskwa w Posąg ogromny bez krwie i nerwów własnym się przytłoczy ciężarem". W tejże gazecie "wielkie pochwały czynnościom sejmu teraźniejszego". Turcja nie może przyjąć warunków rosyjskich, "aby Krymu, Oczakowa i całej Bessarabij była panią". W taktyce wojennej ma szkolić nasze wojska Kahl Krotter oraz graf Brychl. Zbrojenia Szwecji na lądzie i morzu. Sekretarz legacji Adlerberg przywiózł traktat zawarty między Szwecją i Portą w Carogrodzie, w mieście tym zamieszki. Deputaci z Wilna: starościc inturski Towiański, stolnik wileński Giedroyć; z Trok: mostwoniczy Karłowicz i starościc Siwicki.
• 520 a 14-15 s. Z Warszawy D. 10 Febr. [10 II] 1790. Minister Lukiesini "w Berlinie będąc dał dobrą opinię o Polakach", co uradowało króla pruskiego. Książę brunświcki przybył do Warszawy dla "zawarcia traktatów między Polską a Dworem Berlińskim". W czasie sejmu mają też być podpisane traktaty z Anglią, Holandią, Saksonią i Szwecją. Szykuje się wojna Austrii z Prusami. Poseł szwedki przeszkodził w zawarciu pokoju Turcji z przeciwnikami, obiecując, że monarcha jego "tego roku usilnie kontynuować będzie wojnę z Rossją". Owacyjne przyjęcie "posła polskiego do Stambułu" przez Turków. Mówią, że feldmarszałek Laudon skierowany został do Czech, podobnie jak gen. Midorff i książę Henryk. Turcy porazili Austryjaków pod Orsowo. "Cesarz oświadczył, iż gdy mu przyjdzie tracić Gallicyą i Lodomeryą tedy tam wszystko ogniem i mieczem zniesie". Z Wilna 14 II: na sejmikach obrano deputatów na Trybunał lit. - starościc inturski Towiański. stolnik wileński Giedroyć; z Trok mostownicz Karłowicz, starościc Siwicki; z Oszmiany mostowniczy Chodźko, szambelan Oskierko; z Lidy exsędzia Głuszyński i sędzia Hubarowicz; z Wilkomierza Pietrzkiewicz, starosta kołoboryski Plewalec; z Kowna skarbnik Walentynowicz i podkomorzyc Wisogierd; z Grodna Olizar i koniuszy Skarbek; ze Żmudzi cześnik Sławoczyński, strażnikowicz Burba, rotmistrz Przeciszewski oraz Rybski regent szawelski; ze Starodubia sędzia Sawicki i Kopański; z Nowogródka Cywiński i Trzciński.
• 520 a 16-17 s. Z Warszawy Dnia 18. Febr. [18 II] 1790. Rzemieślnicy przygotowują kosztorys na rozbudowę arsenału "podług abrysu wydanego od Rzptej". Komisja Wojskowa zleciła sztabowi artylerii podpisać kontrakty ze stolarzami i stelmachami na lawety do armat i wozy wojenne. Gazety tureckie piszą o wznowieniu wojny i podają przyczyny, m. in. nie wierzą Rosji, która się zbroi pod komendą Potemkina i Repnina. Cesarz gromadzi wojska w Galicji. Zestawienie dochodów, które Brabancja dała Austrii. Do Wieliczki wmaszerowały nowe regimenty. W Knyszynie kowale kują dla wojska wozy pod amunicję, a blacharze robią flasze "dla piechoty na wodę", także powróźnicy, siedlarze, rymarze "zatrudniają się robotą wojskową". Ma być w województwach wyznaczony popis, aby szlachta "była gotowa do obrony ojczyzny", a rangi wojskowe nadaje się za zasługi.
• 520 a 18-19 s. Z Warszawy ie 24. Febr. [24 II] 1790. Na sejmie brak zgody w sprawie awansów wojskowych, obrady nad ustanowieniem magazynów i zwiększeniem ilości wojska. W Stambule tłumacz źle przetłomaczył notę króla pruskiego w sprawie wojny, sprawę sprostował poseł szwedzki, a Dywan ukarał winnego. Cesarz dał rozkaz pospólstwu, aby broniło Galicji na wypadek ataków Polaków "czym kto może: kossami, cepami ettc., obiecując za to ich uwolnić na lat 6 od wszelkich podatków". W okolice Krakowa ciągnie wojsko austryjackie, trzeba przygotować obronę miasta. Lukiesini bawił w Dreźnie, gdzie "nakłonił elektora saskiego do jednościz Stanami swojemi i do zawarcia alliansu z Monarchą Pruskim". Zagraniczne pisma donoszą, że cesarz na wypadek nowej wojny zyska pomoc Francji, Hiszpanii i Sardynii. Cesarz dąży do "umoderowania" stosunków z Prusami. Do Stanów Belgijskich wpłynął memoriał "w którym przywrócenie Zakonu Jezuickiego zaleca się", a przecież d'Alembert "jeden z najsławniejszych tego wiecznych pretendowanych filozofów", oświadczył się za kasatą. Z Wilna 28 II: deputaci do Trybunału lit. z Brasławia strażnikowicz Bielikowicz, skarbnik Masławski; z Upity sędzia ziemski Bystram, porucznik Brunoff; ze Smoleńska komornik Gedymin, mieczny Koziorowski; ze Słonima łowczy Jundźwiłł, horodniczy Szemioth; z Pińska Andrzejkowicz i Godebski; z Mińska exsędzia Wańkowicz, starościc Chełchowski; z Połocka Korsak starosta kuszelewski i skarbnik Swirski.
• 520 a 20-21 s. Z Warszawy ie 3. Mar. [3 III] 1790. Smierć cesarza, brak sukcesora, nie obrano również króla rzymskiego, kandydaturze ks. Franciszka toskańskiego sprzeciwił się król pruski i książęta Rzeszy Niemieckiej, popierając i życząc sobie, "aby Xiąże Bipontski, czyli Zweybryk posiadał tron cesarski". Cesarz, obawiając się zamieszek na Węgrzech obiecał dawne prawa i przywileje oraz przyłączenie Galicji i Lodomerii. W okolicy Lwowa stacjonuje gen. Lucym oraz dywizja gen. Kollorado; mobilizacja rekrutów w Galicji i Lodomerii. Król pruski uznał niepodległość Brabancji. W Dreźnie poseł Lukiesini namawiał elektora saskiego do podpisania aliansu, który ma stanąć z królem pruskim, Polakami i Rzeszą Niemeicką. Poseł cesarski niczego nie wskórał. Genua "naszej Rzpltey przyobiecanych nie dostawiła pieniędzy", podaje się różne przyczyny cofnięcia poprzedniego oświadczenia. Cesarz proponuje polskiemu posłowi w Wiedniu alians, obiecując "większą wolność", zwolnienie od podatków oraz konwencję solną. Poseł odpowiedział, "iż Rzplta Polska nie jest ta, co pierwej była". De Cachet ma taką notę podać stanom sejmujacym. Lukiesini przywiózł notę od króla pruskiego do sejmu, "która w jakich jest kontentach następne Poczty odkryją". Z Wilna 7 III: ciąg dalszy deputatów na Trybunał lit. z Wołkowyska Bułharyn, szambelan Oskierko; z Brześcia podkomorzyc Leparski, Bułhak; z Mozyra Lenkiewicz, Oskierko; z Rzeczycy marszałkowicz Chalecki, starosta Wołłowicz; z Orszy oboźny Stanilewicz, rotmistrz Puzakiewicz; z Witebska Łukomski i Przesmycki.
• 520 a 44-45 s. Z Warszawy ie 22 Maja [22 V] 1790. Podobno ks. Kurlandii zawarł traktaty "stosowne do teraźniejszych europejskich okoliczności" oraz traktatów z 1760. Sejm otrzymał notę szwedzką, zawierającą zażalenie na ksęcia kurlandzkiego, który nie chce im sprzedać zboża, a handluje z Moskwą. Komisja Wojskowa rozkazała regimentom i pułkom lit. wyciągnąć kordon na Białejrusi pod komendą gen. majora Judyckiego; wojska maszerują również do Krakowa i Lublina. Austrajacy ustąpili Chocimia Moskalom; Belgrad ma być zburzony. Wojska szwedzkie "tętnią duchem Męstwa" i pod dowództwem swego króla wchodzą w głąb Rosji. W sprawie donatyw i zamian zabierał głos na sejmie poseł inflacki Niemcewicz, który obstaje za pomnożeniem skarbu publicznego, ale i za podniesieniem na sejmie sądóe assesorskich. Poseł Sztachelberg jedzie do Petersburga na stałe. W wypadku wojny austryjacko-pruskiej wojska z Prus będą szły "po nad Wisłą za Kraków i do Górnego Szlonska". Z Wilna 27 V: odbył się wspaniały popis wojskowy. W Poniewieżu spłonęły domy, kościół i klasztor, położony w ogrodzie.
• 520 a 46-47 s. Z Warszawy ie. 2. Jun. [2 VI] 1790. Poseł kaliski Suchodolski oddał do laski uzupełnienia dp prawa possesorów o zamianie, które dotyczą "nagrodzenia ekwiwalencyi Skarbom Rzpltej". Czytano również drukowany projekt konstytucji "od starostw o lenności prawem roku 1775 komuszkolwiek nadanej". Poruszono sprawę dziedzicznej Lubomli i pretensji wojewodziny wołyńskiej Rzewuskiej. Głos zabierał kasztelan łukowski Jezierski. Z wiadomości zagranicznych - Szwedzi zaatakowali Moskali nad zamarzniętą rzeką i odnieśli poważne zwycięstwo; "sprzyjający Rosji mówią", że Moskwa wzięła już rewanż na Szwedach. Dla korpusu wojska pruskiego w Berlinie szuka się felczerów. Flota szwedzka ma się zbliżyć ku Stambułowi; Moskwa nazwała Nową Rosją okolice Chersonu i Oczakowa. Z Wilna 6 VI: zjechali komisarze cywilno-wojskowi i porządkowi na lustrację dymów w województwie i Wilnie tutaj także "lustrując klasztory, pałace, kamienice, domy". Za ordynansem Komisji Wojskowej kompania artylerii wymaszerowała do Słucka i dalej na granicę rosyjską.
• 520 a 50-51 s. Z Warszawy ie 12 Junii [12 VI] 1790. Król nadał order s. Stanisława gen. wojsk kor. Słontyńskiemu. Poseł Sztachelberg żegnał króla na Zamku. W sejmie czytano notę pruską, "proszącą o pozwolenie przechodu wojskom pruskim przez Polskie w górne austryjackie kraje, na co jest pozwolono", zjechał tu więc gen. Kalchkreber, aby ułożyć się z Komisją Wojskową. Radzono, aby wojska poslkie wkrpczyły do Galicji i Lodomerii, ale nie mają jeszcze należytego uzbrojenia, "wojska pruskie niech wprzód rozpoczynają swoje czynności". Szwedzi opanowali Rewal, imperatorowej grozi niebezpieczeństwo ze strony króla szwedzkiego, który pamięta jej pogróżki i zapowiedzianą zemstę. Leszno ks. Sułkowskich, "sławne miasto co do manufaktur, osiadłości, mieszkańców, dworów porządnych" spłonęło "z kościołami, szkołami". Pożar spowodował pewien doktór, "który bawiąc się chimią, gdy złoto chciał zrobić, zagrzebał w popiele całe miasto, przez wybuchniony z operatorium jego ogień w czasie wielkiego wiatru i wielkiej suszy". Król Leopold zakazał obradować obywatelom Galicji i Lodomerii we Lwowie i wysuwać swe żądania. Regiment z Lubomla odmaszerował do Krakowa, a komendant Krakowa Wodzicki otrzymał rozkaz skompletowania oddziałów wojskowych. Król Leopold chce oddać Galicję i Lodomerię, ale żąda Niderlandów i przesunięcia się w głąb Turcji, król pruski "jako aliant turecki nie chce zezwolić". Na mocy dekretu sądów marszałkowskich transportowano pod konwojem do Kamieńca Podolskiego szambelana Grabowskiego. Jednocześnie przesłano armaty dla tej fortecy.
• 520 a 52-53 s. Z Warszawy Dnia 23 Junii [23 VI] 1790. Popom dyzunickim, osadzonym w areszcie, dostarczono listy, kule i proch, odkryto spisek dzięki czujności jednego z officerów. Marszałek Małachowski spełnił swoją obietnicę uczynioną w sejmie i dostarczył armaty do pałacz Rzpltrj. Poseł de Cachet podał stanom notę "z zażaleniem na jednego w Krakowie księdza, który po Gallicyi i Lodomeryi rozrzucał pisma zachęcające do buntu obywatelów tamecznych". Minister polski w Petersburgu de Boli przesłał raport o zwycięstwach szwedzkich i zajęciu Kronstadu. W Petersburgu wielka trwoga - możniejsi zamawiają konie na poczcie. W Rosji w obiegu pieniądze papierowe; drożyzna, lejb-gwardia carowej, wystawiona przeciw Szwedom, w połowie wyginęła. Król Leopold zabiega o alians z potencjami włoskiemi; poseł Lukiesini odebrał listy z Prus, "czyniąc nadzieje pokoju". W Warszawie drożyzny spowodowana wyprowadzeniem wołów za granicę. Z Wilna 27 VI: Komisja Cywilno-wojskowa i Porządkowa województwa wileńskiego wybrała komisarzy "dla powtórnej lustracji dymów i weryfikowania intrat po dobrach ziemskich i duchownach. Z Królewca donoszą: wojsko pruskie rozciągnęło się od Stołupian aż do Kłajpedy, a król pruski z Berlina wyjechał ma Sląs k.
• 520 a 54-55 s. Z Warszawy ie 30. Junij [30 VI] 1790. Król w Łazienkach na letniej rezydencji. Przybyli kurierzy pruscy do Likosiniego i do Deputacji Zagranicznych Interesów. Sejm zebrał się na "extraordynaryjne sessje", a le w tej sprawie nic "jeszcze nie jest publiczności wiadomo". Rozpoczął się w Jassach kongres pełnomocników dworów - cełem jego "ułożenie trwałego pokoju". Turcja gotowa jest odstąpić Belgrad, ale chce utrzymać się przy Chocimiu, Wołoszczyźnie i Multanach "dla miania kommunikacyi z Rzpltą Polską, jako dawną swoją alliantką". Jeśli nie powiodą się układy w Jassach, kongres zostanie przeniesiony do Wrocławia i tam będzie brało udział w obradach dwóch posłów: polskich i holenderski. Ks. de Coburg został zdradziecko napadnięty w okolicy Gieurgiewa i Darnul i poniósł klęskę. Lepsza teraz subordynacja w wojsku tureckim. Polacy służący w wojsku obcym w myśl uchwał sejmu wracają do Polski, by służyć "w ojczystym wojsku". Handlarz soli Mesner nie otrzymał pozwolenia wiezienia soli z Prus do Polski. Sejm zlecił pisarzowi kor. Rzewuskiemu lustrację wojska kor. Z Wilna 4 VII i 24 VI: przeszła gwałtowna burza, czyniąc szkody "astronomii" akademii wileńskiej; zniszczone wieże kościoła franciszkanów i zamkowego, na cerkwi bazylianów i spaskiej. Huragan zniósł ganek od pałacu Łopacińskich do izby trybunalskiej, który wybudował wojewoda Chomiński. W dobrach podstarosty lidzkiego, Goreckiego, wybuchł pożar od pioruna.
• 520 a 56-57 s. Z Warszawy ie 7. Julii [7 VII] 1790. Po odbytym pokazie wojskowym oddziały artylerii i kawalerii wymaszerowały w krakowskie, prowadząc armaty itd. Paradę oglądał król, "liczne państwo i pospólstwo". Sprawa polska jest rozważana przez różne gabinety - chodzi z jednej strony o propozycje zwrotu Galicji i Lodomerii przez Austrię oraz Białorusi przez Rosję, a z drugiej o żądanie Prus co do Gdańska i Torunia oraz cła na Wiśle. W Reichbach na Sląsku zwołano kongres, oczekiwane jest ultimatum, "albo wojna, albo pokój między królami węgierskim i pruskim". Alians między Polską i Prusami nie jest jeszcze ratyfikowany, przeto nie wiadomo "czyli nie przyjdzie z czasem do odmiany politycznego systemma". Król szwedzki opasany w cieśninie Bałtymu przez flotę moskiewską, liczna odsiecz księcia Sudermanii. Na wypadek wojny Prus z Austrią wojska będą ciągnęły przez Wielkopolskę na Górny Sląsk; król polski "troskliwy o dobro ojczyzny...sekretnie oświadczył swoje zdanie, coby należało robić w ten czas Polakom, gdy przypadkiem jakim nie przewidziane okoliczności odmieniły teraźniejsze systemma polityczne". Przebywa w Polsce grafowa Brühlowa z powodu sprzedaży dóbr. Z Wilna 11 VI: deszcze poprawiły jarzyny, ale grad niszczy żyta. Ryga przygotowuje się do wojny, fortyfikuje itd., stąd zwyżka cen na żelazo i sól.
• 520 a 58-59 s. Z Warszawy ie 14. Julii [14 VII] 1790. Do Deputacji Interesów Zagranicznych przybywają często "kurierowie i sztafety" od króla pruskiego z racji trwającego kongresu pelnomocników. Punktem spornym jest Belgrad, Galicja, Łodomeria, które częściowo podobno chce zwrócić Leopold [od Brodów, Zamościa do Wieliczki". Król pruski zostawia Gdańsk i Toruń "własnemu ich rządowi i zwierzchności, ale chce ustanowić swoją kompanię, która całym wiślanym handlem, w jego kraj wchodzącym, zawiadywać i rządzić będzie. Także i Anglia przy tymże handlu żąda mieć swoją kompanię". W poprzednie poczcie donoszono o zamknięciu króla szwedzkiego w cieśninie weburskiej przez flotę moskiewską z Kronsztad i Rewla, ale jednak Szwedzi odpłynęli w bezpieczne miejsce i atakują Petersburg, na to król szwedzki wysłał "trębacza do posła hiszpańskiego" z jakimiś projektami. Wiadomości z kongresu śląskiego: król pruski chce aliansu z Leopoldem, wówczas Rosja musiała by zawrzeć pokój z Turcją, aby przeciwstawić się "całą potęgą przeciwko królom pruskiemu i węgierskiemu". Listy zagraniczne donoszą o wielkim niedostatku w Czechach, z Polski wywóz zboża do Czech i innych krajów cesarza jest zabroniony. Z Wilna 18 VII: Komisja Cywilno-wojskowa i Porządkowa oraz magistrat przygotowuje projekt "na przypadek ognia pożarowego". Przybył wojewoda Chomiński, gen. Stetkiewicz i marszałek Chrapowicki. Odbywają się ćwiczenia rekrutów.
• 520 a 60-61 s. Z Warszawy ie 21 Julij [21 VII] 1790. Książę Wittemberg zakłada obóz i ostrzega przed poczynaniami Austriaków w okolicach Krakowa. Rzewuski jako pełnomocnik polski w Danii pisze z Kopenhagi: dwór duński całkowicie opowiada się za Rosją. Ekscerpt listu ze Stambułu pisanego przez kanonika inflanckiego Janowskiego do szambelana królewskiego Turzyckiego: Turcy odnieśli zwycięstwo nad Moskwą i Stambuł od morza jest zabezpieczony; wybrano nowego kapitana baszę. Poseł polski ma wyznaczoną audiencję. Imperatorowa wysłuchała skarg księcia de Nassau na księcia Potemkina i zezwoliła na swobodny wybór żołnierza z regimentów do walki ze Szwedami. Książęta Rzeszy Niemieckiej łączą się z Lepoldem, "bo królowi pruskiemu nie dowierzają", dowodem tego jest również kongres w Reinchenbach. wojewoda wileński osiada na stałe w Warszawie. Z Wilna 25 młodzież kształcąca się według przepisów Komisji Edukacji Narodowej "odprawiła tu musztr żołnierski". Również w Słucku przed ks. gen. Mikołajem Radziwiłłem 27 VI "zdatności wrodzonej i postępku w sztuce żołnierskiej dała dowody". W Królewcu odebrał sobie życie kupiec B [...] hard z powodu bankrutctwa.
• 520 a 62-63 s. Z Warszawy ie 28 Jul. [28 VII] 1790. Sejm oczekuje na wyniki obrad kongresu pełnomocników w Reinbach. Mówi się, że król pruski zabiega o alians z Leopoldem; elektor moguncki odstąpił króla pruskiego i "wiele sekretów wyjawił". Prusy chcą Gdańska i Torunia, obiecując wzamian od Austrii Wieliczkę i Bochnię. Książę Sudermanii przegrał bitwę morską i utracił liniowe okręty oraz fregaty. Król szwedzki w ciesninie wiburskiej jest otoczony flotą moskiewską rewalską i kronsztadzką. Atakować będzie książę de Nassau "z fłotą galerową"; Szwedzi mają niedobre położenie. Damy tureckie przeznaczają klejnoty na wystawienie i uzbrojenie wojska. Wilno 1. VII Komisja Cywilno-wojskowa i Porządkowa województwa wileńskiego "ułożyła tu kwatergielt...od pałaców, klasztorów, kamienic, domów, dworów, dworków", podają wycenę, zwolniono z tego podatku jedynie bernardynów, bonifratrów, panny miłosierne i wszystkie szpitale.
• 520 a 64-65 s. Z Warszawy ie 4 Aug. [4 VIII] 1790. Król szwedzki odniósł zwycięstwo nad flotą moskiewską księcia de Nassau. Opis bitwa w cieśninie wiburskiej z udziałem księcia Sunerman. Szwedzi zdobyli fregaty i galery, a "pływające baterie spalili". Ks. Nassau uszedł do Kronsztatu, a ztamtąd do Petersburga, część floty moskiewskiej schroniła się pod Szchaburg. Król pruski napisał do króla szwedzkiego: "rodziłeś się w zimnem Klima, a gorąco rzeczy robisz. Król szwedzki odpisał, iż WKMć w cieplejszem Klima rodziłeś się, a ozięble zamysły swoje promowujesz". W Stambule na radzie poseł szwedzki chwalił nową formę rządów w Polsce, wbrew opinii posła pruskiego. Książę mołdawski Mawojeni "z pod Widdyna przez Dunaj przeprawiwszy się stanął obozem pod Kalsat", ks. de Coburg wysłał przeciw niemu generała Clairfait, doszło do ciężkiej bitwy, którą przegrali Turcy. Król Leopold wysłał do Prus "rezolucją wyrażoną w 13 artykułach, która królowi pruskiemu w czytaniu gdy się sprzykszyła, dał ją do czytania swemu ministrowi". Zmarł feldmarszałek Laudon. Z Wilna 8 VIII: młodzież akademicka "dawała dowody z rocznego postępku w naukach, która miała sobie wyznaczone nadgrody od Najjaśn. Pa w medalach złotych i srebrnych, na których z jednej strony Stanisław August z 2giej z napisem Diligentiae"; medale otrzymali: z klasy VI Józef Proszyński, z kl. V Franciszek Krayski, z kl. IV Wincenty Wiszniewski. Komisja Cywilno,wojskowa z powiatu oszmiańskiego przedstawiła "w postawach" rekrutów, których przyłączy się do pułku.
• 520 a 66-67 s. Z Warszawy ie 11 Aug. [11 VIII] 1790. Przybywają kurierzy, również sejm wysłał kuriera do dworu berlińskiego oraz do Porty Ottomańskiej, "który powiózł do Stambułu nowy allians stwierdzający dawnó przyjaźń między Polską i Turcją defensive i offensive". Kongres pełnomocników ze Sląska ma być przeniesiony do Jassów. Król pruski zabiega o względy Leopolda, namawia on niektórych posłów, "aby Polacy Rossyi deklarowali wojnę do czego teraz mają porę dobrą", odpowiedziano, niech "pierwszy krok" sam uczyni, bo "wojska polskie dopiero mogą się nazwać dziećmi na nogi powstajacemi, ale przy wojskach pruskich mogą stać dobrze i mężnie walczyć". Moskwa nie odstąpi od traktatu kanardyjskiego, nie odda Krymu i zabranych ziem, Oczaków i Bender chce zdemolować, ponieważ "chce mieć zawsze przewagę nad Turczynem"; od Szwecji nie żąda korzyści "i wszystko puszcza w niepamięć, tylko chce, aby król szwedzki uczynił deprekację". Król Leopold zniósł podatek urbalny w Galicji i Lodomerii, nadał wolności, posesorowie mogą "mieszkać gdzie chcą. Chłopów oddał pod rząd panów, panom pozwolił sprawować wszelkie urzędy", stąd powszechne zadowolenia. Mówi się, że Polska z Portą Ottomańską i Szwecją ma "zrobić nowy allians", a od dworu wiedeńskiego i berlińskiego były pytania, "czyli Polska chce i czyli jest w stanie sukkursować Turka, na co odpowiedziano affirmative". Król pruski gwarantuje Leopoldowi Niderlandy, Węgry, Czechy, Galicję i Lodomerię. Poseł pruski traci swe znaczenie w Stambule. Król Leopold nie chce kontynuować wojny z Turcją, bo "teraźniejsza wojna turecka jest niesprawiedliwa". Z Wilna 15 VIII: zmarła sędzina ziemska powiatu oszmiańskiego Józefa z Koziełłów Jankowska, nabożeństwo u franciszkanów i bernardynów, kondukt prowadził bp Zienkowicz. Już dawniej donosili o okradzeniu kapitana 3-go pułku, dokonali tego żydzi; winnych ukarano.
• 520 a 68-69 s. Z Warszawy ie 18 Aug. [18 VIII] 1790. biskup kamieniecki domagał się kary na winowajców, posłowie podjęli dyskusję nad sprawą podskarbiego Ponińskiego, domagając się ferowania dekretu. Zabrał głos poseł chełmiński Suchodolski, mówiąc: jesteście iudices et vindices. Za te słowa obrócił na siebie stany". Marszałek sejmowy konfederacji lit. Sapieha bronił Suchodolskiego i "wszystko zaspokoił". Dekret na Ponińskiego niebawem, "teraz biednemu Ksciu jak najprędzej potrzebny by był wojaż w którąkolwiek stronę". Potocki, poseł w Stambule, będzie pelnomocnikiem w Bukareszcie na kongresie; ciekawe jakie stanowisko zajmie Rosja, bo Prusy są gotowe do boju. Prezentowano przed Komisją Wojskową ludzi województwa ruskiego. W W-wie jest nowy poseł hiszpański, ze swej strony Polska mianuje swym posłem dawnego rektora Akademii Krakowskiej Oraczewskiego. Przybył kurier do posła angielskiego, sekretna konferencja z marszałkiem sejm. kor. Ministrem ros. w W-wie będzie Bułhakow, zamieszka w pałacu grafów Borchów. Węgrzy niezadowoleni, że Leopold nie chce Serbii i Bośni i oddaje je Turcji. Wracają nasi posłowie z Danii i Saksonii, jako "nie mający tam co robić"; Dania po stronie Rosji, Saksonia neutralna. Wraca z zagranicy Lubomirska marszałkowa w. kor. oraz exkrajczy Potocki. "Dzisiejsza Poczta nic o sukcessie wojsk szwedzkich nie namienia, ale w drukowanych czytamy" o zyskach i kompaniach. Z Wilna 22 VIII: zmarła na suchoty katarzyna z Morawskich Łoppatowa żona exoboźnego w. lit.
• 520 a 72-73 s. Z Warszawy ie 1 Septembr [1 IX] 1790. Sejm zawiesił obrady z powodu ważnych "interesów" zagranicznych. Porta Ottomańska zachowuje przyjaźń dla Polski, "chcąc wziąć 30.000 wojska na swój żołd, czyniąc Polakom ulgę w ekspensie wojskowym", będzie żądała zwrotu ziem zabranych przez Rosję, nic nie wspomina zaś o Austrii i Prusach, będzie też domagać się wolnego handlu na Morzu Czarnym. Na kongresie w Bukareszcie oczekuje się propozycji dworu pruskiego. Król pruski w sprawie Gdańska szuka poparcia u dworu londyńskiego i w Hadze. Szwecja nie mogąc zyskać pomocy Prus i Anglii zawarła pokój z Rosją. Król pruski domagał się od Szwecji Stralsondu "za swoje pośrednictwo". Niezadowolenie Węgrów z polityki Leopolda, któremu podano 24 punkty. Do partii węgierskiej przyłączyły się prowincje: Slawonia, Bośnia, Serbia i Kroacja; Galicja i Lodomeria mają należeć "do Familii austryackiej". Flota turecka pokonana na Morzu Czarnym w okolicy Synopu; pod Bender wezyr ściąga wojsko. Wysłano kuriera do Berlina; przybyły dwie sztafety z Petersburga do Deputacji Interesów Cudzoziemskich oraz do "barona d'Achet utrzymującego interessa rossyiskie". Z Wilna 5 IX: pogrzeb gen. Stetkiewicza prowadził biskup tomaszyński Wołczacki.
• 520 a 74-75 s. Z Warszawy dnia 8 7bra [8 IX] 1790. Debaty sejmowe "względem elekcyi czyli sukcessyi tronu", kandydatami do tronu elektor saski i "familia króla angielskiego, która Toruń, Gdańsk i żeglugę na wszystkich morzych dla Polski zabezpiecza. Propozycje Rosji, króla Leopolda i króla pruskiego - "wolno tedy z tych pięciu kogo chcąc wybierać za następcę tronu". Książę Potemkin przygotowuje pokój z Turcją. Oczekuje się posła rosyjskiego, również poseł hiszpański "jeszcze się tu nie otworzył ze swojego charakteru". Deputacja Interesów Cudzoziemskich pertraktuje z posłem szwedzkim. Potocki ze Stambułu jedzie do Bukaresztu, z ramienia Prus będzie tam nie Lukiesin, a minister Finkenstein - "pewnie w tamtej kuźni jedni się udadzą do miecha, a drudzy do młota". Ks. Potemkin działa i przygotowuje wojska, imperatorowa dalej obdarza względami księcia de Nassau. Węgry liczą osiem milionów głów. Moskwa zniszczyła Oczaków, a fortyfikuje Kimbum. Król szwedzki zebrał nowych rekrutów. Dekret w sprawie ks. Ponińskiego odsądza go od prerogatyw, klejnotu szlacheckiego, tytułu, urzędu i zmusza do opuszczenia W-wy, "o czym szerzej Drukowana Gazeta wyraża". Z Wilna 12 IX: Komisja Cywilno-wojskowa i porządkowa województwa wileńskiego zleciła plebanom, mającym nadzór nad szpitalami i seminariami, aby sporządzili dokładne zestawienie funduszy tych instytucji.
• 520 a 76-77 s. Z Warszawy Dnia 15. 7br. [15 IX] 1790. Książę Poniński odesłał królowi przez syna Aleksandra swe ordery, wysłuchał wyroku i po "tej śmierci moralnej, cywilnej gorszej od fizycznej" opuścił Warszawę, udając się do wsi syna Chrzanów, a "teraz wyjechał stamtąd traktem przez Jeziornę". Czytano dekret w juryzdykcji marszał k. kor. "na onych miasta burzycielów Bystylii Jerozolimskiej, to jest Pałacu Pociejowskiego", skazano krawca i kuśnierza na dwa lata Kamieńca Podolskiego, także krawca niemieckiego na wieżę, podobnie margrabię Gołubskiego i młodego Haszkiewicza. Sądy sejmowe rozpatrzyły sprawę Klityńskiego, mordercy chłopa i oszusta. Sejm deliberuje nad prawami kardynalnemi - sprawa religii panującej, sukcesja czy elekcja tronu. Manifest posłów województwa wołyńskiego, czernichowskiego, kijowskiego; poseł Suchorzewski wystąpił "przeciw prorogacyi sejmu". Ks. de Coburg jedzie do Bukaresztu, a Turcy porazili generała Szuwarowa. Król pruski rozgniewany na Szwecję za zawarcie pokoju z Moskwą zdegradował ministra Erzberga, który przekupiony "knował rewolucją podobną francuskiej", ministra uwięzionego we Wrocławiu pilnują. Wilno 19 IX: artyleria odbywa ćwiczenia i doskonałe musztry, zasługa to gen. Kronemana.
• 520 a 78-79 s. Z Warszawy dnia 22 7br. [22 IX] 1790. Debatowano nad kosztownym utrzymaniem archimandryty słuckiego. Traktat szwedzko-moskiewski ma się rozciągać i na Danię; król szwedzki nie mógł dłużej prowadzić wojny także i ze względu na zdradę ministrów pruskich. Herzberg nie jest uwięziony, ani zdegradowany. Węgrzy "zdali się na dyskrecję króla Leopolda", sprzeczna jest polityka Austrii i Prus wobec Turcji. Austriacy oddali dużo amunicji z Chocimia "naszemu Kamieńcowi Podolskiemu". Przybył pełnomocnik ros. Bułhakow i przywiózł "powabne" propozycje dla Rzpltej, które lubo jeszcze są sekretnem". Projektowana jest trwała dostawa do magazynów wojskowych. Adam Poniński podpisuje się obecnie, "Adam tout Court, czyli Adam, nic więcej", a bankier Kabry odpisując mu cytuje przysłowie z racji jego wyjazdu do Petersburga: "Proditionem amo, proditorem odi". Syn Aleksander odwozi ojca. Z Wilna 26 IX: pułk 7my fizykierów wymaszerował na zimowe leże do Postaw i w powiat oszmiański.
• 520 a 80-81 s. Z Warszawy ie 29 7br. [29 IX] 1790. Poseł Kiciński domagał się, aby król utrzymał władzę rozdawania urzędów, "mówią o losie ubogiej szlachty, mamyż ją ogołacać z tej opieki [...] Stawam więc przy prerogatywach królewskich, ich obalenie byłoby złamaniem przysięgi narodowej, zniszczeniem tego muru, który słabość od przemocy zasłania". Ma stanąć w Jassach pokój między Portą a Rosją, "wielka Katarzyna cichaczem swoją drogą postępuje", Wilhelm spokojnie spoczywa, a Leopold myśli jedynie o cesarskiej koronie. Rozruchy w Gdańsku, "dwie tam są zacięte partie", promotorką niesnasek jest "inspiracja pruska". Moskwa pustoszy Besarabię, Austriacy opuszczają Chocim. Exwojewoda ruski Potocki przyjedzie do Warszawy. Projektowane awansy ministerialne: wielkim podskarbim będzie Kossowski, kasztelanem czerskim Ostrowski nadw.m podskarbim kor. worezygnacji ks. Stanisława; sekretarz Moszyński wielkim, a poseł Wawrzecki nadwornym podskarbim lit. Potocki wielkim a Sołtan nadwr. marszałkiem kit., "ale że na ministerium padła rezolucja, więc ta planta jest bezskuteczna". Fałszywe wieści o śmierci Suwarowa rozsiewają "listy swojskie i ukraińskie". Z Wilna 3 X: król szwedzki ma przyjechać do Petersburga, trwają przygotowania, "woły pieczone i wino dla pospólstwa będzie wystawione".
• 520 a 82-83 s. Z Warszawy ie 6 8br. [6 X] 1790. Wiele wybornych mów w sejmie na temat sukcesji tronu, m. in. posła lubelskiego Potockiego i posła inowrocławskiego Leszczyńskiego: "traciliśmy czas marnie, a nic pożytecznego nie stanowiliśmy [...] Deputacja wyznaczona do złożenia Formy Rządu umyślnie rzeczy przemieniła, żeby było nad czem dysputować [...] Pod najpięknięszą postacią ukrywa się jakiś duch, który wszystko z dobrej drogi wyrzuca", między sejmujacymi "moneta pruska nadzwyczajnie się uwija". Wysłannikowi Potemkina w negocjacjach pokojowych z Turcją przeszkodził kurier pruski; nowe potyczki w. wezyra z Moskwą i ks. de Coburg. Turcy domagają się Belgradu nie czekając na uchwały kongresu bukareszteńskiego. Szwecja zerwie traktat z Moskwą. Z Wilna 10 X: kawaler bawiący się bronią postrzelił pannę szlachecką.
• 520 a 84-85 s. Z Warszawy D 13 8bra [13 X] 1790. Przyjechał po instrukcje z Wrocławia poseł Jabłonowski. Wobec zarzutów i uszczypliwych uwag marszałek sejmu kor. Małachowski chciał złożyć laskę, ustąpił wobec perswazji króla i próśb wielu posłów. Stany sejmujące "zgodziły się na elektora saskiego na następcę tronu polskiego", saski rezydent wysłał do Drezna kuriera. Król pruski chce na tronie polskim osadzić swojego syna. Ks. Coburg żalił się Leopoldowi na napady tureckiego wojska. Serbowie zebrali się w okolicy Belgradu i proszą Leopolda, aby ich nie oddał pod panowanie tureckie, zgłosili gotować walki z Turcją. Obywatele miasta Pest i innych miast węgierskich ponieważ nie byli przyjęci przez sejm węgierskich deputatów i "poznawszy, iż magnatowie tylko o sobie zaradzają i siebie chcą uszczęśliwić" poddali się zupełnie pod władzę króla Leopolda. Dwory protestanckie "protegują poganów Turków" stąd różne krążą pogłoski, "iż nowe w Europie zrobione będą allianse". Wobec prawa "zmniejszenie ministrów w obojgu Narodach", nie wiadomo czy ks. Kołłątaj ref. lit. otrzyma kanclerstwo kor. po zmarłym ks. Garnyszu. z Wilna 17 X: sądy ziemskie pod przewodnictwem sędziego ziem. województwa wileńskiego, Romanowicza, agitują się. Kapituła wileńska pod przewodnictwem ks. Połubińskiego odbywa posiedzenie. Spłonęła w starostwie wileńskim wieś porucznika Swięcickiego.
• 520 a 86-87 s. Z Warszawy ie 20 8br [20 X] 1790. "Sejm ledwie się utrzymał, bez związku bowiem konfederacyi cóżby on znaczył [...] Dzień sejmików pewny i przyszłego sejmu kontynuacyjnego także podług danych sobie prawideł, idzie jeszcze o liczbę posłów". Depesze donoszą, że konwencja reichbońska "jak nagły tęgi mróz szyję złamie", a kongres w Bukareszcie rozszedł się. Lucchesini wraca do W-wy, pruski wódz Millendorf jedzie z Berlina do Prus, wojska moskiewskie ściągają do Inflant. Trzy są partie co do sukcesji tronu polskiego: jedna chce "Moskala, druga Prusaka, trzecia Austryaka. Polityka Patrjotów przemogła wszystkich i elektora saskiego podała". Minister pruski w Wiedniu indagował ks. Kaunitza, czy jeśli Moskwa nie będzie powolna konwencji reichenbońskiej i król pruski wypowie jej wojnę mogą liczyć Prusy na przyjaźń Austrii - odpowiedź negatywna. Buszowie nie chcą słychać ordynansu w. wezyra i atakują Austryjaków. W okolicach Gdańska "postrzeżono Moskalów" których zagnały nagłe wiatry. "To pewna, iż Moskwa u różnych Potencyi zagwarantowała dla Polaków na zawsze Gdańsk, aby o nim więcej król pruski nie myślił". Potemkin daje prezenty kanclerzowi Kaunitzowi, był incognito w Wiedniu i we Frankfurcie na koronacji cesarza. Moskwa sama chce zawierać ppokój z Portą; trudno będzie Polsce zawrzeć alians z Turkiem. Z Wilna 24 X: Trybunał w. lit. pod laską szambelana Sinickiego starosty rekieciejskiego. Deputaci kapituły: infułat ołycki Dederko, kanonik wileński Zienkowicz, koadiutor kanonii wileńskiej Mirski, który został podskarbim; z kapituły żmudzkiej prałat Szulc, kanonik Sylwestrowicz; z kapituły smoleńskiej kanonik Stetkiewicz. Swieccy z Wilna: strażnik inturski Towiański, z Wiłkomierza rotmistrz Pietrzkiewicz, z Grodna Olizarowicz, z Upity pisarz tryb. Brunoff, ze Żmudzi strażnikowicz Burba.
• 520 a 88-89 s. Z Warszawy Dnia 27 8br [27 X] 1790. Wojska pruskie maszerują ku Inflantom. Porta niazadowolona z negocjacji w Reychenbach, obiecuje "nie składać broni póki dla RPtej naszej pożytków jakich nie wytarguje". Król Leopold cesarzem, jeśli nie odstąpi "ligi moskiewskiej zupełnie nie może się spodziewać spokojnego panowania". Za gazatą drukowaną podają opis potyczki na Morzu Czarnym do której doszło między flotą turecką a rosyjską. Dania zbliża się do Anglii, która obiecuje pomóc Turcji. Przybył do W-wy poseł duński. Listy prywatne donoszą, że pokój Szwecji z Moskwą jest tylko czasowy. Pisarstwo koronne po Skarszewskim ma objąć kustosz kor. Przerębski, a kustodię otrzyma ks. Sierakowski. Uchwalono na wnioseł posłów wołyńskich, aby wybrać nowych posłów "na miejsce ubytych". Komisja Skarbowa zatrzymała pensję hetmanowi Ogińskiemu i Rzewuskiemu, którzy nie pełnią swych obowiązków - expodstoli kor. Potocki pojechał do hetmana Rzewuskiego "z perswazją potrzebnej tu jego przytomności". Z Wilna 31 X: trwają sądy trybunalskie. Ugaszono w zarodku pożar "od trzasek stolarskich".
• 520 a 90-91 s. Z Warszawy ie 3 9br [3 XI] 1790. Marszałek sejmowy stwierdził 120 nieobecnych posłów, "całej roboty treść na zdublowanych posłach". Sprawa komisarzy cywilno-wojskowych i podatkowych oraz posłów "z odpadłych w kordon województw". "Stanęło prawo żeby już nie wolno było senatorom, ministrom i posłom brać suspens w sądach". Krążą liczne pisma "na te patrjotyczne sessje". Posłowie Moszczyński i Hulewicz wyjechali stąd do Wiednia do gen. Potockiego; bawi tam już poseł lubelski Stanisław Potocki oraz hetman Rzewuski. Adam Czartoryski wydał w W-wie bal na cześć księżny kurlandzkiej. Exstarosta Stanisław Szeptycki otrzymał senatorskie krzesło i nominowany na województwo kijowskie, "Proch Potocki ozłocił to krzesło przez kilka tysięcy dukatów". Ocena sytuacji "jak się w duchu opętanie muszą śmiać sąsiedzi słysząc o naszych scenach, że przez wewnętrzną niezgodę wywołujemy wilka z lasu". Wiadomości o ruchach wojsk pod Bracławem i Banderem, aby zabrać Turkom Ruszcz i Kilię. Janczarowie buntują się przeciw w. wezyrowi; a Stambule pod karą śmierci nie wolno mówić o pokoju z Moskwą. W konwencji reichenbachowskiej zezwolono cesarzowi "wytargowanie na Turku niektórych miejsc ad libitum". Minister de Kaunitz "traktował z Turkiem o niektóre prowincje. Turcy przy protekcji pruskiej tak są zuchwali, iż cesarzowi nie chcą żadnego miejsca ustąpić". Cesarz Leopold opowiada się za aliansem z Moskwą. Układa się alians między Moskwą, Szwecją i Danią. Anglia chce ułożyć pokój Rosji z Turcją. Z Wilna 7 XI: trwają sądy ziemskie; lustracja artylerii lit. Z Uszacza: Komisja Cywilno-wojskowa i Porządkowa województwa połockiego wprowadza paszporty dla jadących do Polski.
• 520 a 94-95 s. Z Warszawy ie 17 9br [17 XI] 1790. Rozjechali się posłowie "forsować partje", obecnych zaledwie 60 osób, ciagłe spory; postanowiono "ukończyć Legem Curiatum podług którego sejmujący zachować się mają, mianowicie o ochronie czasu". Wobec protestu kasztelana Łukowskiego zmniejszono nagrodę dla sekretarza sejmowego oraz dla Turskiego "dellatora w sprawie Narodu". Potemkin ruszył na Turków pod Kilią. Wielkie długi Moskwy u bankierów zagranicznych np. Teppera i niektórych potencji. Pospólstwo w Saksonii domaga się, aby następni elektorowie byli takiej religii, jakiej jest pospólstwo, to jest ewangeliczkiej". W sejmie przedłożono "regestr żądających nobilitacyi, których osób rachują 100". Janczarowie chcą opuścić obóz w. wezyra i udać się na zimowe kwatery, "gdy między Portą i Austrią stanęło armistitium". Z Wilna 21 XI: rozpoczęto sesje sądowe, deputaci województw i starostw z podkoniuszym Bułharynem wysłuchali wotywy Wołczackiego bpa tomaszewskiego i kazania Prosciewicza, a po ustaleniu terminu sądu wydano obiad. Z Wilna: posłami zostali chorąży Tyzenhauz i sędzia ziemski Korsak.
• 520 a 96-97 s. Z Warszawy ie 24. 9br [24 XI] 1790. Nie chcąc się zatrudniać sejmikami hetman Branicki wyjechał do Lubomli; wojewodzicowa bracławska Sapieżyna wyjechała do Kodnia, księżna kurlandzka do Nitawy. Książę Potemkin po klęsce pod Kilią zdobył jednak tę fortecę i zaczął oblężenie Szmaiłowa. "Sciele się Moskalom dobra droga do kondycyi pokoju w Bukareszcie lub w Siostore mającego się skonkludować, na ktorym to kongresie nie wiemy kto za nas gębę otworzy, zamiast do Hiszpanii i Francyi tam należało mieć posselskie oczy, aby nam traktat nie dał okularów". Obrońca "wolności brabańskiej" Vondernot usiłuje przeprosić cesarza Leopolda i oddaje się pod władzę Austrii. Król neapolitański jechał z Frankfurtu do Wiednia przez Czechy, aby zobaczyć dwie fortece Pless i Tereziansztad. Cesarz Leopold włoży koronę węgierską w Preszburgu w obecności deputowanych Węgrów. Warunki dworu petersburskiego dla cesarza Leopolda "swobodne prowadzenie wojny z Turcją, zajęcie nie tylko Krymu, ale i Oczakowa oraz Alkiermanu, zburzenie Benderu, ale Chocim ufortyfikowany, a Wołoszczyzna i Mołdawia mają mieć udzielnych książąt. Pisma zagraniczne piszą: "Polska nigdy nie była w krytyczniejszym stanie, jak teraz jest...zawsze u siebie teatrum wojny mieć będą", wobec konfliktu Moskwy i Prus, dlatego król i sejm obraduje. W. wezyr skazał na karę śmierci księcia mołdawskiego Maurojeni za utratę wojska nad Dunajem. Z Wilna 28 XI: odbyły się spokojnie sejmiki poselskie województwa wileńskiego: posłami obrano jednomyślnie Tyzenhauza i Korsaka. Posłami z Wiłkomierza wojewodzic Kossakowski i cześnik Pomarnacki; z Trok strażnik Sinicki i rotmistrz Geysztor; ze Starodubia stolnik Jelski i pisarz Łappa; z Oszmiany sędzia ziemski Chomiński i exprezydent ziemski Czechowicz; z Lidy wojski Narbutt i szambelan Kamiński; ze Smoleńska starosta michaliski Puzyna i szambelan Zdzitowiecki. Z Inflant wojewodzic mazowiecki Miastowski, Trębicki, Kaczanowski, Batowski, Oskierko, Pągowski; z Grodna chorąży grodzieński Pancerzyński, podskarbic Dziekoński; ze Słonima starościc ducki Zienkowicz, Pusłowski. Z Wołkowyska krajczy lit. Grabowski, szambelan Suchodolski. Ze Żmudzi sędziowie ziemscy Sylustrowicz i Rupeyko, podkomorzyc Nagórski, rotmistrz kawalerii Olendski, komisarz cywilno-wojskowy Karp, starosta Piłsudski.
• 520 a 98-99 s. Z Warszawy ie 1 Xbra [1 XII] 1790. Odbyły się sejmiki "przeciż o nadto burzliwych nie dochodzą nas nowiny sztafettowe. Wyciągano prawda korda i cyrulik jednakowoż zarobił", ale w sumie "jak z płatka wywinął"; w ziemi dobrzyńskiej "zakrwawiono się i sejmik rozdwojono" - posłami wybrano w pierwszym szefa Działyńskiego oraz w drugim Rutkowskiego i Ośmiałowskiego; tak samo w ziemi wieluńskiej z pierwszego wybrano podkomorzego Psarskiego i Aleksandra Brzostowskiego, na drugim starostę krzepickiego Miączyńskiego. "W krakowskim kreskowali się na sukcessją tronu, lecz elekcja tryumfowała", w ziemi sochaczewskiej, domagana się, aby po śmierci króla była elekcja - jeden ze szlachciców "zrobił uciechę podał się on za kandydata do Korony, mówiąc, iż tak dobrze urodzony, jak drudzy". Wyznaczono deputację do ułożenia porządku przyszłego sejmowania. Pożyczka z Holandii wesprze skarb, ponieważ nowa lustracja 39 powiatów wykazała duży ubytek dymów. Z Gazety Barenskiej wiadomość, że ks. Potemkin uderzył na obóz turecki i odniósł zwycięstwo. Pisarz pol. kor. Rzewuski odbył lustrację wojska na Ukrainie i powrócił do W-wy. Bawi tutaj wracający z Petersburga poseł wenecki graf Karioli. Krążą pogłoski o wojnie i pokoju. "Reassumując się w Sali Senatorskiej kontynuacja dalszego pieczywa nowej szlachty", o nobilitację ubiega się kilkaset osób w tym wielu wojskowych. Z Wilna 5 XII: zmarł w Białej wojewoda wileński ks. Radziwiłł, Przybył hetman pol. lit. Tyszkiewicz. Obrani na sejm posłowie z Połocka sędzia ziem. Szczyt, podkomorzyc Zienowicz, pusarz ziemski Korsak. Z Orszy chorąży witebski Hłasko, szambelan Miaskowski; z Mińska ciwuń Putkamer, sędzia ziemski Wankowicz; z Mozyra Jeleński starosta Oskierko.
• 520 a 100-101 s. Z Warszawy ie 8 Xbra [8 XII] 1790. W sejmie nic "oprócz kreacyi dzisiejszego stępla szlachty, do której od magistratur i dykasteryi zarekommendowali będą zamykać regestr". Deputacja przygotowuje porządek przyszłego sejmu. Krążą liczne sztafety. Większość opowiada się za elekcją króla, kandydatem jest elektor sasaki. Województwo wpłyńskie opowiada się za każdym, "którem by wnosił materyą sukcessyi tronu, za którą są niektóre województwa mianowicie krakowskie i czernichowskie". Na sejmiku kijowskim wystąpiono przeciw tym, "którzy się pisali na manifest" gen. Potockiego i hetmana pol. Rzewuskiego przysłany z Wiednia. Wybrano nowych posłów. Przy dworze duńskim powinien przebywać poseł polski, jest nim kasztelan sandecki Ankwicz. Król szwedzki podejmuje wojnę z Moskwą, gdy otrzyma określoną pomoc z Anglii, Prus i Holandii. Oficerowie cudzoziemscy przeszli ze służby szwedzkiej do moskiewskiej. Zmarł wojewoda wileński Radziwiłł, "ów koloss WXL. upadł, ów Dom do którego tameczni ziemianie pospolitym ruszeniem zbiegali się". Na swego następcę na województwo zalecał królowi księcia kasztelana wileńskiego. Mówi się, ża "za przybyciem nowych posłów stanie w wielu politycznych projektach i ustawach odmiana..., ale i zagraniczne sistemma na inny obrócone będą koniec i inną pójdą drogą". Z Wilna 12 XII: kontynuacja posłów na sejm obranych z Połocka pod przewodnictwem wojewody: sędzia Szczytt i podkomorzyc Zenowicz, a pod prezydencją chorążego Normickiego tenże sędzia Szczyt i pisarz ziemski Korsak,
• 520 a 102-103 s. Z Warszawy D 15 Xbra [15 XII] 1790. Nowoobrani posłowie oświadczyli, "iż po sejmikach już nic im czynić nie godzi się". Uchwały Komisji Wojskowej w sprawie posłów; lustracja wojskowa przez pisarza polnego Rzewuskiego. Elektor saski nie chce korony polskiej. Ratyfikowano "przyjaźń z Turczynem [...] Lepianka pokoju w podłym mieście Bessarabij tak idzie od ręki, jak zazwyczaj po św. Marcinie". Cesarz nie ustąpi Turkom zabranych prowincji, Moskwa chce wojny, a króla pruskiego można "kontentować niektóremi kawałkami krajów przyległych do Kliwii". Litwa otrzymała ordynanse wojskowe, aby wyciągnęła kordon od Białorusi. Ks. Potemkin "sekretnie stara się w Stambule zrobić traktat pokoju", stąd obecnie nasz poseł w Stambule "we wszystkim u Dywana znajduje łatwość". Z Rzymu: przyszła bulla ojca św., która "poleca duchowieństwu starodawnych Polaków", z Turkami natomiast i poganami nie można zawierać żadnej przyjaźni. Kossakowska, "sławna rozumem" miała w Radzinie wyperswadować szlachcie zebranej na sejmikach lubelskich, "aby nie dozwalając się za nos wodzić poznała się na sobie i do domów swoich po tej uczcie wróciła się, jakoż tak uczyniła i obrady od zwady stały się wolne". Sejmiki ruskie wyraziły uznanie posłom Suchodolskiemu, Swiętosławskiemu oraz Suchorzewskiemu. Z Wilna 19 XII: zmarł biskup Zienkowicz.
• 520 a 104-105 s. Z Warszawy ie 22. Xbra [22 XII] 1790. Wielkiej wagi sprawy będą rozważane przez sejm dopiero w nowym roku, wniesiono tylko sprawę podatku na koszary i "na Warszawę arbitralnie nałożonego przez Kommissją Lokacyiną czyli Kwaterniczą". Głos zabierał kasztelan łukowski Jezierski oraz Serafin Potocki. Deputacja Interesów Cudzoziemskich działa sekretnie. Jeśli elektor saski "swoją głowę od korony polskiej uchyli" kandydatem będzie książę Brunświcki. Gen. art. Potocki jeszcze z Wiednia nie wrócił. W instrukcjach poselskich "ogólnie" wszystkie ziemie podały, aby wojska było 100.000 - brakujące fundusze należy uzyskać ze sprzedaży starostw i królewszczyzn. Hiszpania uchyla się "od ścisłego pośrednictwa w interesach rossyiskich", widząc wzrost potęgi Moskwy w północnej Europie. Cesarz Leopold - podaje pismo zagraniczne - pisał do księcia Orlean w obronie królowej francuskiej i zapowiada, że "mścić się będzie na całej familii Xięcia de Orleans". W niektórych instrukcjach poselskich są zalecenia powrotu exjezuitów. Z Wilna 26 XII: w Swiętych Jeziorach zmarł wojewoda smoleński Tyszkiewicz; "osobny drukowany Djarjusz dostatecznie ogłasza" o śmierci i pogrzebie starosty rohaczewskiego i żyżmorskiego Pocieja. Wiadomość, że "przez złośliwego człowieka" został podpalony folwark wojewody Potockiego w Łuczkach.
• 520 a 106-107 s. Z Warszawy ie 29 Xbra [29 XII] 1790. Przybył oprócz gońca "kawaler od ambassady JP. Broniec" z oryginałem traktatu polsko-tureckiego. Podają treść aliansu, jest on "nie małym dla Moskwy zastraszeniem, lecz i to pewno, że bez angielskiej i hollenderskiej flotty nie odwiedzie Moskwy od tej Planty, którą sobie założyła". Posłowie pruski, angielski i holenderski wyjechali na miejsce kongresu w Systowie, ale Moskwa nie chce brać udziału i "ani na krok w swoich pretensjach nie ustępuje". Król pruski wystąpi czynnie, gdy do akcji wypłynie na Bałtyk flota angielska i holenderska. Przybył kurier od dworu berlińskiego do posła angielskiego i następcy Lukiesiniego, Goltza, przywieziona nota dot. handlu z Saksonią, lub przejścia wojsk pruskich przez Żmudź. Goniec ze Stambułu przywiózł wiadomość, że wojenna flota turecka wyjdzie na Morze Czarne; w Stambule drożyzna. Kandydatem do tronu polskiego jest również brat elektora saskiego książę Maksymilian, który ma się żenić z królewną sardyńską. Książę Dołhoruki ciągnie z Ukrainy na Białoruś, co trwoży "tamecznych naszych obywatelów". Rozpoczęły się sesje prowincjonalne, gdzie dyskutuje się nad projektami i posłowie. Naradziwszy się przychodzić będą do Izby Sejmowej już z gotową rzeczą i tylko decyzję stanowić".
• 530 d Mf 2232
• 530 d Mf 5970n
• 541 c st. zas.
• 546 a Pol.
• 561 a Ze zbioru Łopacińskiego w Łopaciński Tomasz Ignacy
• 561 a Ze zbiorów M. Malinowskiego nr 57 d BK VIII,57 w Działyński Jan w Malinowski Mikołaj
• 655 a Gazety rękopiśmienne 18 w.
• 852 j BK 1335

Indexes

• M 0928: BK 1335
• Tytuł/nazwa obiektu : Gazeta pisana 1790.
• Data: 1790
• Język: Pol.
• Indeks rzeczowy : Gazety rękopiśmienne 18 w.
• Proweniencja właściciel :
  • Działyński Jan
  • Łopaciński Tomasz Ignacy
  • Malinowski Mikołaj

Copies