Spis imienny ludności miasta Kamieńca z 1795.

Description

• Sygnatura: BK 01202
• Kopie: Mf 1058
• Autor: Spis
• Tytuł: Spis imienny ludności miasta Kamieńca z 1795.
• Miejsce i czas powstania: 1795
• Opis fizyczny: 88 k. 37x23 cm
• Oprawa: sk. brąz., 20 w. BK
• Język: Pol., ros.
• Zawartość:
  • "Mieszczanie zamieszkali tu urodzeni, nieosiedli" k. 20-25v
  • "[...] mieszczanie zamieszkali tu urodzeni" k. 2-20
  • "Po rozpuszczeniu woysk polskich odstawkowi żołnierze kraiowi osiedli" k. 30v-31v
  • "Po rozpuszczeniu woysk polskich żołnierze odstawni nieosiedli" k. 31v-35
  • "Zayszli z sąsiedzkich państw [...] żołnierze" k. 35-36
  • "Bywsza w Polskiey służbie szlachta nieosiadła" k. 39-43
  • "Okoliczna szlachta mieszkaiąca w mieście [...] osiadła" k. 36v-37v
  • "Rewizyina wiadomość [z] przedmieścia, polskich folwarków, przynależących do miasta [...]" k. 43v-49v
  • "Nieosiedli" k. 37v-39
  • "Szlachta folwarków polskich osiadła" k. 50-52
  • "Rewizyina wiadomość [z] przedmieścia, ruskich folwarków, przynależących do miasta [...]" k. 52v-57
  • "Szlachta ruskich folwarków osiadła" k. 57v-58
  • "Rewizyina wiadomość futorów obywatelskich nad rzeką Mukszą sytuowanych do miasta Kamieńca należących [...]" k. 58v-63v k. 64-70, 71-78v, 79v-82v czyste
  • "Wolno żyjący, zagraniczni [...] nieosiedli" k. 29v-30
  • "Spisok imjannoj [...]" (niedatowany rejestr podatkowy w j. rosyjskim) k. 83-86 k. 87-88v czyste
  • "Wolno żyjący, z drugich miast zayszli [...] nieosiedli" k. 25v-29v
• Proweniencja: Archiwum Podwysockiego w Rychtach?
• Hasła przedmiotowe:
  • Archiwum Świeykowskich
  • Kamieniec Podolski
  • Muksza
  • Rosja 18 w.
  • szlachta 18 w.
  • miasta 18 w.
  • folwarki 18 w.
  • rewizje dusz zob. spis ludności
  • spis ludności 18 w.
  • wojsko polskie 18 w.
  • mieszczanie 18 w.
• Uwagi: Rękopis zawiera spis ludności Kamieńca Podolskiego z 1795 roku spisany ręką Józefa Bałasanowicza w związku z tzw. V rewizją dusz, zarządzoną przez władze carskie po trzecim rozbiorze Polski. Ukaz o przeprowadzeniu rewizji opublikowano 23 czerwca 1794 roku. Wyliczono w nim kategorie ludności podległe spisowi: szlachtę bez poddanych, chłopów i czeladź, kupców, mieszczan i majstrów różnych rzemiosł; ponadto wyróżniano ludzi rosyjskich, Żydów, Karaimów, Cyganów, Tatarów, lekarzy i nauczycieli oraz duchownych według wyznań, służbę kościelną i klasztorną, wreszcie ubogich i sieroty. Każdy był zobowiązany wymienić rodzaj swojego zatrudnienia. Wypełniający formularz musiał wyraźnie wyodrębniać rodziny oraz szczegółowo opisywać relacje wewnątrzrodzinne. Skazki mieli wypełnić właściciele lub administratorzy dóbr. W miastach zajmowali się tym starsi cechowi i burmistrze; dla Żydów formularze wypełniały kahały. Odpowiedzialnymi za wykonanie spisu byli deputaci wyznaczani przez sądy grodzkie i ziemskie dla każdej parafii. Ich obowiązkiem było czuwanie nad poprawnością i wiarygodnościa spisu, a także zebranie skazek od obywateli i sporządzenie zestawienia wyników spisów dla swojej parafii. Wyniki rewizji dusz z 1795 roku (zdekompletowane) znajdują się w Archiwum Państwowym w Wilnie. Zasadnicza część tekstu zapisana po polsku, ciemnobrązowym atramentem, jedną ręką, starannym pismem z niewielką liczbą skreśleń. Dopiski drugiej ręki (19 w.) wpisane czarnym tuszem. Liczne notatki, obliczenia, próby pióra na karcie tytułowej i w tekście głównym. Józef Bałasanowicz był prawdopodobnie deputatem dla parafii kamienieckiej, czego dowodzi wzmianka zamieszczona na k. 70v ("Przepisane te skazki ręką własną Józefa Bałasanowicza w Kamieńcu"). Autor zebrał je z różnych źródeł i przepisał je - po uprzednim uporządkowaniu - w jednej księdze. Informacje osobowe są rozmieszczone w czterech kolumnach. W pierwszej podano nazwiska i imiona członków rodziny, w drugiej wiek mężczyzn, w trzeciej wiek kobiet, w czwartej dane o źródle utrzymania lub zawodzie głów rodzin, a ponadto informacje o zgonach i poczynionych korektach (wykluczenie, oddanie w rekruty). Te ostatnie informacje dopisane są później (najprawdopodobniej ok. roku 1806), inną ręką. Rewizja Bałasanowicza jest spisem imiennym; mieszkańców spisywano w ramach rodzinnych gospodarstw domowych. Rejestry ujmują w kolejności głowę rodziny, następnie żonę, synów i córki. Przy niemal wszystkich osobach podano wiek. Klasyfikacja ludności w spisie podporządkowana jest obowiazującej hramocie miejskiej według ustawy z 1785 roku, dzielącej ludność miast gubernialnych i powiatowych na sześć grup (mieszczanie-possesorzy, kupcy zapisani do jednej z trzech gildii, rzemieślnicy zapisani do cechów, przybysze, "znamienici obywatele", posadzcy). W ramach rewizyjnych wiadomości sporządzonych dla śródmieścia i przedmieść wyodrębniono kilka kategorii ludności: mieszczanie miejscowi i napływowi, czasowo zamieszkali, służba domowa, przybyli z zagranicy, żołnierze krajowi i zagraniczni, szlachta; przy czym w każdej z tych kategorii wyodrębniono jeszcze osiadłych i nieosiadłych. Nie ujęto natomiast duchowieństwa, zarówno katolickiego, jak i innowierczego oraz ludności żydowskiej. Ubytki papieru uzupełnione bibułką oraz masą papierową. W dolnych partiach początkowych kart tekst wyblakły. Paginacja i foliacja oryginalne - paginacja przekreślona przez autora (?). K. 64-82 puste.
• Opracowania: Mieczysław Kędelski, Spis ludności Kamieńca Podolskiego z 1795 roku, "Genealogia" t. 12 (2000), s. 103-225 (opracowanie i edycja).