Listy Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej do siostry Cecylii Działyńskiej.

Description

• Sygnatura: BK 07342
• Kopie:
  • CD 259a
  • Mf 6680
• Autor: Zamoyska Jadwiga z Działyńskich
• Tytuł:
  • korespondencja
  • Listy Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej do siostry Cecylii Działyńskiej.
• Miejsce i czas powstania: 1852-1882
• Opis fizyczny: 21x14 cm.
• Oprawa: luźne
• Zawartość:
  • List Jadwigi z Działyńskich do sióstr, z Paryża, prawdopodobnie do Cecyli lub Marii, z 18 grudnia 1852 r., wskazówki starszej siostry jak dobrze się uczyć, zaleca naukę ortografii w 3 językach, rachunków i geografii. Relacjonuje wydarzenia z Hotelu Lambert, spotkania z rodziną Czartoryskich, zwłaszcza z ks. Adamem Jerzym i jego córką Izabelą. O spotkaniu z Delfiną Potocką podczas wieczoru u p. Moszczeńskiej, k. 1-3
  • List Jadwigi Zamoyskeij, z Szumli, 18 luty [przekreślone ołówkiem dopisane: marca] 1855 r. Jadwiga pisze do sióstr Marii i Cecylii - codzienne życie w obozie wojskowym, o swoich fizycznych słabościach omdleniach i złym samopoczuciu, o nabożeństwie zorganizowanym w koszarach dla żołnierzy, o probach kadrowych i niesnaskach między personelem szpitalnym. O przyjeździe Sadyka Paszy - opisuje dokładnie jego cechy fizyczne "twarz ma piękną choć dobrze wiekiem napiętnowaną" oraz cechy charakteru (k. 12-12 v.) O przyjęciu imieninowym pana Koszutskiego [?] "jakaś turecka orkiestra wyuczona przez kozaków grała różne mazury i krakowiaki" (k. 13), rysunek męska twarz z profilu w tureckim nakryciu głowy (k. 13). Wrażenia z przejażdżki konnej.
  • List bardzo krótki, bez daty, Jadwigi Zamoyskiej do młodszej siostry "Celinki", poleca listę "podnoszących" lektur: Iphigenie" Eurypidesa, Elektrę Sofoklesa "śliczne są ale cuda cudów Iliada" "zelektryzuje Was" "czytaliśmy w tłumaczeniu Dmuchnowskiego", k. 4.
  • Jadwiga z Działyńskich Zamoyska, list z Szumli do sióstr, 19 lutego 1855 r. relacjonuje formowanie się dywizji kozackiej "dotąd kozaków liczymy tylko 180", o pułku generała Zamoyskiego "mogłam ich widzieć i słyszeć komendę po polsku!", o śmierci żołnierzy "na piersiową chorobę i tyfus", o bitwie pod Giorgiewem, o planach urządzenia szpitala - infirmerii dla żołnierzy, Władysław Zamoyski chciał urządzić ambulans na 12 ludzi. Wrażenia z Szumli - o trudnych warunkach drogowych, opis koszarów w Szumli - ogromny budynek z wewmętrznym dziedzińcem. O wizycie w koszarowym szpitalu dla żołnierzy i fatalnych warunkach tam panujacych oraz swoich rozkazach nakazujących posprzątać, naprawić i dokupić co się dało-reforma szpitala. O warunkach mieszkalnych - dom duży ale z jednym piecem i znikomą ilością mebli. O koncercie w wykonaniu żołnierzy generała zamoyskiego (k. 9v).
  • List Jadwigi Zamoyskiej do sióstr, Szumla, 27 marca 1855 r. o codziennych trudach - o braku ludzi chętnych do pracy, o swoim przeziębieniu, o braku listów z domu. O wizycie Halibeya [?], s. 15v. O swoim piesku Sedżecie i piesku księżnej Sapieżyny Blachu. O planowanym wyjeździe generała Zamoyskiego do Stambułu razem z Sadykiem. Wspomina o artykule na temat Marceliny Czartoryskiej w Journal dr debats, w którym nazwano ja wielką artystką (k. 16 v.)
  • Kartka z adresem fraulin Działyńska, in Posen, data Bucarest 2 marz 1855, [k. 33].
  • List Jadwigi Zamoyskiej do sióstr, Szumla, 30.03.1855 rok. Codzienność w Szumli - że jej choroba minęła, że ma nową służącą. O opiekunkach dla jej syna Władysia [Władysław Zamoyski, przyszły Fundator], który został w Kórniku, że nie pojedzie na ślub siostry Maryni [Marii Grudzińskiej] bo nic jej nie pomoże, a sama boi sie przepraw związanych z tak daleką podróżą. O tęsknocie za zostawionym u swoich rodziców Działyńskich synku Władysiu i swojej dawnej guwernantce pannie Birt, która jej wiernie towarzyszy, o nieobecności męża gen. W. Zamoyskiego, który przebywał w Stambule "wszystko tam zdaje mu się wieść dobrze, byleby się chciało prędko skończyć" - o tworzonych przez generała formacjach wojskowych. Rozmyślania Jadwigi w świetle księżyca: "To pewna rzecz, że jeżeli ja kiedyś w życiu wielkie głupstwo zrobię, to przy świetle księżyca" [k.21-22 ]. Rozważania o naturze, mentalności Polaków. Dbałość o reputacje - o odrzuceniu zaproszeń na obiady podczas nieobecności męża. O relacjach z siostrami, wpływ najstarszej siostry Elżbiety na Jadwigę 9k. 30v. List bardzo długi, od. karty 29 inna data 4.04.1855, [k.10-31]
  • List Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej do sióstr, z Szumli 6 kwietnia dokończony 10 kwietnia 1855, tęsknota za siostrami oraz o przyjemności płynącej z pisania "łatwiej pijakowi nie pić niż mnie się wstrzymać od pisania do Was", [k. 34], Jadwiga opisuje , jak Turczynce - pani Halil objaśniała Pismo Święte. O przyjemności płynącej z nauki języków obcych i nauce języka tureckiego [k. 39], na k. 39 v rysunek przedstawiający jej nauczyciela języka tureckiego [k. 34-42].
  • List Jadwigi Zamoyskiej do sióstr Marii i Cecylii, Szumla 14 kwietnia 1855 r. opisuje codzienne życie i swoje zajęcia w Szumli, m.in problemy ze stajennymi. Znów o swoim nauczycielu tureckiego i wzajemnej sympatii - uważał, że Jadwiga jest mądrzejsza od wszystkich tureckich kobiet razem wziętych - o generale - "zacny człowiek"[k. 44], wizyta na poczcie, na k. 44v rysunek tureckiego listonosza z adnotacją Jadwigi - "nie udał się". Sprawy obyczajowe - wizyta w tureckim domu, o przychylności Turków wobec działań jej męża gen. Władysława Zamoyskiego. Dostała złe wieści z domu - o chorobie "Papy" Tytusa. O wizycie pana Lange - majora z 1.pułku. zachwyt sumą ormiańską chłopięcym chórem. [k. 43-50].
  • List Jadwigi Zamoyskiej do sióstr Marii i Cecylii, z Therapii, 30 czerwca 1855. O swoich obawach o los kozaków i możliwości wcielenia ich do kontyngentu tureckiego. Refleksje nad zmianami w jej życiu - życie codzienne żony dyplomaty i żołnierza - ciągła zmiana miejsc, przeprowadzki, podróże organizowanie życia na nowo. Obiad u lorda Stratford, życie towarzyskie w Therapii, o robieniu ormiańskich konfitur. Refleksje o miłości rodziny i o przyjaźni.[k. 51-54].
  • List dokończony 4 lipca 1855, z Therapii do sióstr Cecylii i Marii. O wizycie na obiedzie i "małym wieczorze" u państwa P.P.T.B. i prośbie pani B., o pomoc w urządzeniu mieszkania i zakupie przez Jadwigę podczas wyjazdu do Paryża potrzebnych bibelotów. Jadwiga do sióstr: "żałuję, że was nie będzie do tej pracy bo byście tym sposobem mogły bardzo przyzwoicie się bawić w najpiękniejszych sklepach paryskich". O upominkach dla siostry Izi [Elżbiety z Działyńskich Czartoryskiej] - tureckim różańcu i sukni [k. 55v.]. O prezencie Sadyka Paszy dla gen. Zamoyskiego - dwa charty, które trafiły ostatecznie do Jana Działyńskiego. Jadwiga o woich postawach życiowych, godności i autonomi człowieka: "nie wkraczanie na cudze prawa jest podstawą pokoju i dobrego porozumienia w każdym stosunku" [...] "nie trzeba się ani mężowi ani nikomu pchać pod nogi i dać po sobie deptać".
  • List dokończony 12 lipca, 1855 roku, po wyjeździe ze Stambułu, z Malty do sióstr Marii i Cecylii, k. 58. - o ślubie Maryni [Marii z Działyńskich Grudzińskiej], o serdecznym pożegnaniu przez Sadyka Paszę, kiedy wyjeżdzali ze Stambułu, wyjazd z Turcji do Francji na statku le Caire 220. Opis podróży, relacja rozmów z rannymi żołnierzami, o "infirmierze", który próbował leczyć gen. Zamoyskiego, [k. 58-62]
  • List dokończony 13 lipca 1855 r, w przeddzień dopłynięcia do Marsylii, list miał zabrać p. Walerian Kalinka do Paryża i dalej przez osobę, która pojedzie do Poznania po jej syna Władysława, który miał dołączyć do rodziców. Instrukcja dla mamki, która będzie sprawować opiekę nad Władysiem podczas podróży, Jadwiga prosi o przysłanie za małych ubranek synka, chce je przekazać komuś innemu. O kupnie pieska dla Maryni [Marii z Działyńskich], [k. 62v-63v.]
• Hasła przedmiotowe:
  • Potocka Anna z Działyńskich córka Tytusa Działyńskiego, żona Stanisława Potockiego (1846-1926)
  • Sadyk Pasza
  • Słubicki pułkownik
  • Zamoyski Władysław generał (1803-1868)
  • Kozacy Sułtańscy Dywizja Turcja
  • Bałakława 19 w.
  • Giorgiewo bitwa 19 w.
  • Turcja 19 w.
  • korespondencja
• Opracowania: Częsciowo list z k. 5-10 drukowany w Jenerał Zamoyski t. VI.